پەرپەنديكۋليار جانە كولبەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پەرپەنديكۋليار جانە كولبەۋ (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، كولبەۋدىڭ پروەكسياسى، نۇكتەدەن جازىقتىققا دەيىنگى قاشىقتىق ۇعىمدارىن ءبىلىپ شىعۋ، ولاردى ەسەپ شىعارۋدا ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قيالى مەن كەڭىستىكتى ەلەستەتۋىن، ناقتى، ءدال جانە جالپىلاي ويلاۋىن، ءتۇرلى بايلانىستاردى (ۇقساستىق، ەرەكشە - دارالىق، قاراما - قارسىلىق، سەبەپ - سالدارلى) نەگىزگە الۋىن، ولاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ جانە كۇردەلىلەندىرۋ، ءوز ويىن لوگيكالى جانە جۇيەلى جەتكىزۋىن، تانىم بەلسەندىلىكتەرىن، ىزدەنىمپازدىعىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ناتيجەگە باعىتتالعان بىلىمگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن، ماقساتقا جەتۋ جولىنداعى تاباندىلىق، ەڭبەكقورلىق قاسيەتتەرىن، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، باسەكەگە قابىلەتتىلىك قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى بەرۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: «وي تانىم» توپتىق – سايىس ساباعى
ساباقتىڭ بەرىلۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ديالوگتىق ءادىس، كورنەكى – ءيلليۋستراتيۆتى
ءادىس، ستو ستراتەگيالارىنىڭ، «ءۇش ولشەمدى جۇيە» ادىستەمەسىنىڭ ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ
ساباقتاعى قايتالاۋ: نۇكتەدەن تۇزۋگە تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، نۇكتەدەن تۇزۋگە دەيىنگى قاشىقتىق، ءتۇزۋ مەن جازىقتىقتىڭ ءوزارا ورنالاسۋى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ويلان، تاپ» تاپسىرمالارى، ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتى، №1 سۋرەت، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، «ءۇي تاپسىرماسى، «باعالاۋ مونيتورينگى»، مودەلدەر: پاراللەلەپيپەد، كۋب، پيراميدا، كاركاستى ءۇي شاتىرىنىڭ، تەمىربەتون كونسترۋكسيالاردىڭ سۋرەتتەرى
ساباقتاعى تەح قۇرالدار: كومپيۋتەر، پروەكتور، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ:
ساباعىمىزدى توپتىق سايىس تۇرىندە وتكىزەمىز. سوندىقتان ءۇش توپقا ءبولىنىپ، توپتارعا ۇلى ماتەماتيكتەر: ءال - فارابي، پيفاگور، دەكارت اتتارىن بەرەمىز.
(پيراميدا سۋرەتى كورسەتىلەدى. )
ب. ە. د. ءى عاسىردا ءومىر سۇرگەن گرەك گەومەتريگى فالەس پيراميدانىڭ بيىكتىگىن تاۋىپ بەرىپ، وزگەلەردى تاڭ قالدىرعان. ول «مىنا تاياقشانىڭ كولەڭكەسى بيىكتىگىنە تەڭ بولعاندا، پيراميدانىڭ بيىكتىگى كولەڭكەسىنە تەڭ بولادى» دەپ شەشكەن.
(ەكراندا كەمە)
الىستا ياكوردە تۇرعان كەمەگە دەيىنگى قاشىقتىقتى ەسەپتەي العان.
وسى سۋرەتتەر سىزدەرگە قانداي ۇعىمداردى، فيگۋرالاردى ەسكە تۇسىرەدى؟ (پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، ءۇشبۇرىش) ەندەشە پەرپەنديكۋليار مەن كولبەۋدىڭ ومىردەگى ماڭىزى زور ەكەنىن كورىپ وتىرمىز.
بۇگىنگى ساباعىمىز مىنا ستراتەگيالاردان تۇرادى. (تاقتاعا ىلىنەدى)
1. وي قوزعاۋ.
2. وي تانىم.
3. وي توقتام.
4. وي قۋاتى.
«وي قوزعاۋ» كەزەڭىندە «ويلان، تاپ» تاپسىرماسىن ورىندايىق.
«ويلان، تاپ!»
1. 2.
3. ا نۇكتەسىنەن ۆس كەسىندىسىنە دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
ساباقتىڭ «وي تانىم» كەزەڭىندە جاڭا ساباقپەن تانىسامىز.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پەرپەنديكۋليار جانە كولبەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيا، قاشىقتىق ۇعىمدارىن ءبىلۋ. «كوپىر» تاپسىرماسى:
1. ءتۇزۋ مەن جازىقتىق ءوزارا قالاي ورنالاسۋى مۇمكىن؟
2 نۇكتەنىڭ تۇزۋدەن قاشىقتىعى دەگەنىمىز نەنى؟
3. جازىقتىققا پەرپەنديكۋليار دەگەنىمىز قانداي ءتۇزۋ
1. انىقتاما:
بەرىلگەن نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار دەپ وسى نۇكتەدەن جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن پەرپەنديكۋلياردىڭ وسى نۇكتە مەن جازىقتىق اراسىنداعى كەسىندىسىن ايتادى ( ەكراننان، مودەلدەن، پلاكاتتان كورسەتۋ)
2. پەرپەنديكۋلياردىڭ جازىقتىقتاعى ۇشى پەرپەنديكۋلياردىڭ تابانى دەپ اتالادى.
3. نۇكتەدەن جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن كولبەۋ دەپ ءبىر ۇشى جازىقتىقتا جاتقان، جازىقتىققا پەرپەنديكۋليار ەمەس ءتۇزۋ كەسىندىسىن ايتادى.
4. كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى ۇشى كولبەۋدىڭ تابانى دەپ اتالادى.
5. پەرپەنديكۋليار مەن كولبەۋدىڭ تاباندارىن قوساتىن كەسىندى كولبەۋدىڭ وسى جازىقتىقتاعى پروەكسياسى دەپ اتالادى.
6. ا نۇكتەسىنەن α جازىقتىعىنا دەيىنگى قاشىقتىق قايسى؟
(اس پەرپەنديكۋليارى)
7. كولبەۋ مەن پەرپەنديكۋلياردى سالىستىر؟
(تەمىربەتون كونسترۋكسيالى ءۇي كاركاستارى، ءۇيدىڭ شاتىر كاركاسى، ەسكالاتور، پيراميدالار، پاراللەلەپيپەد، كۋب) پەرپەنديكۋلياردىڭ قۇرىلىستاعى ءرولى ەرەكشە، تەمىربەتوندى كونسترۋكسيالار ءوزارا پەرپەنديكۋليار بەكىتىلەدى. پەرپەنديكۋليارلىقتى «قۇرىلىس گەومەترياسىنىڭ نەگىزدەرى» دەپ اتايدى.
«وي توقتام» كەزەڭىندە «كىم جىلدام؟» سايىسىن وتكىزەلىك. (داۋىستاپ وقۋ)
1. جازىقتىقتاعى كەز - كەلگەن تۇزۋمەن تىك بۇرىش جاساي قيىلىسقان ءتۇزۋ.
(پەرپەنديكۋليار)
2. جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن پەرپەنديكۋليار ەمەس ءتۇزۋ. (كولبەۋ)
4. پەرپەنديكۋلياردىڭ جانە كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى تاباندارىن قوساتىن كەسىندى. (كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى پروەكسياسى
5. نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋلياردىڭ ۇزىندىعى (قاشىقتىق)
6. پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيا قۇرايتىن ءۇشبۇرىش.(تىكبۇرىشتى)
7. پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيانى بايلانىستىراتىن تەورەما.(پيفاگور)
«وي قۋاتى» كەزەڭىندە دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندايمىز.(تاقتادا كورسەتىلەدى.)
ا تاپسىرماسى
D نۇكتەسىنەن اۆ تۇزۋىنە دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
1.
جاۋابى: 10 سم
2.
جاۋابى: 4، 5 سم
B تاپسىرماسى
1. و نۇكتەسىنەن α جازىقتىعىنا پەرپەنديكۋليار جانە ءوزارا تەڭ ەكى كولبەۋ جۇرگىزىلگەن. وسى كولبەۋلەردىڭ پروەكسيالارىنىڭ تەڭ ەكەنىن دالەلدە.
جاۋابى: 6، 5 سم
C تاپسىرماسى
1. CD كەسىندىسىن تاپ.
شىعارماشىلىققا تاپسىرما: №126 ەسەپ.
م نۇكتەسى دۇرىس ءۇشبۇرىشتىڭ ءاربىر توبەسىنەن سم قاشىقتىقتا، ال ءاربىر قابىرعاسىنان 2 سم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. م نۇكتەسىنەن ءۇشبۇرىش جازىقتىعىنا دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
ءۇي تاپسىرماسى: §14. ومىردەن مىسالدار تاۋىپ كەلۋ.
شىعارماشىلىققا تاپسىرما: مۇنارانىڭ كورىنۋ بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 2700. مۇنارانىڭ بيىكتىگىن تاپ.
قورىتىندى: باعالاۋ ايتىلادى.
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، كولبەۋدىڭ پروەكسياسى، نۇكتەدەن جازىقتىققا دەيىنگى قاشىقتىق ۇعىمدارىن ءبىلىپ شىعۋ، ولاردى ەسەپ شىعارۋدا ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قيالى مەن كەڭىستىكتى ەلەستەتۋىن، ناقتى، ءدال جانە جالپىلاي ويلاۋىن، ءتۇرلى بايلانىستاردى (ۇقساستىق، ەرەكشە - دارالىق، قاراما - قارسىلىق، سەبەپ - سالدارلى) نەگىزگە الۋىن، ولاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ جانە كۇردەلىلەندىرۋ، ءوز ويىن لوگيكالى جانە جۇيەلى جەتكىزۋىن، تانىم بەلسەندىلىكتەرىن، ىزدەنىمپازدىعىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ ناتيجەگە باعىتتالعان بىلىمگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن، ماقساتقا جەتۋ جولىنداعى تاباندىلىق، ەڭبەكقورلىق قاسيەتتەرىن، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىك، باسەكەگە قابىلەتتىلىك قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى بەرۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: «وي تانىم» توپتىق – سايىس ساباعى
ساباقتىڭ بەرىلۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ديالوگتىق ءادىس، كورنەكى – ءيلليۋستراتيۆتى
ءادىس، ستو ستراتەگيالارىنىڭ، «ءۇش ولشەمدى جۇيە» ادىستەمەسىنىڭ ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ
ساباقتاعى قايتالاۋ: نۇكتەدەن تۇزۋگە تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، نۇكتەدەن تۇزۋگە دەيىنگى قاشىقتىق، ءتۇزۋ مەن جازىقتىقتىڭ ءوزارا ورنالاسۋى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ويلان، تاپ» تاپسىرمالارى، ساباقتىڭ تاقىرىبى، ماقساتى، №1 سۋرەت، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، «ءۇي تاپسىرماسى، «باعالاۋ مونيتورينگى»، مودەلدەر: پاراللەلەپيپەد، كۋب، پيراميدا، كاركاستى ءۇي شاتىرىنىڭ، تەمىربەتون كونسترۋكسيالاردىڭ سۋرەتتەرى
ساباقتاعى تەح قۇرالدار: كومپيۋتەر، پروەكتور، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ:
ساباعىمىزدى توپتىق سايىس تۇرىندە وتكىزەمىز. سوندىقتان ءۇش توپقا ءبولىنىپ، توپتارعا ۇلى ماتەماتيكتەر: ءال - فارابي، پيفاگور، دەكارت اتتارىن بەرەمىز.
(پيراميدا سۋرەتى كورسەتىلەدى. )
ب. ە. د. ءى عاسىردا ءومىر سۇرگەن گرەك گەومەتريگى فالەس پيراميدانىڭ بيىكتىگىن تاۋىپ بەرىپ، وزگەلەردى تاڭ قالدىرعان. ول «مىنا تاياقشانىڭ كولەڭكەسى بيىكتىگىنە تەڭ بولعاندا، پيراميدانىڭ بيىكتىگى كولەڭكەسىنە تەڭ بولادى» دەپ شەشكەن.
(ەكراندا كەمە)
الىستا ياكوردە تۇرعان كەمەگە دەيىنگى قاشىقتىقتى ەسەپتەي العان.
وسى سۋرەتتەر سىزدەرگە قانداي ۇعىمداردى، فيگۋرالاردى ەسكە تۇسىرەدى؟ (پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، ءۇشبۇرىش) ەندەشە پەرپەنديكۋليار مەن كولبەۋدىڭ ومىردەگى ماڭىزى زور ەكەنىن كورىپ وتىرمىز.
بۇگىنگى ساباعىمىز مىنا ستراتەگيالاردان تۇرادى. (تاقتاعا ىلىنەدى)
1. وي قوزعاۋ.
2. وي تانىم.
3. وي توقتام.
4. وي قۋاتى.
«وي قوزعاۋ» كەزەڭىندە «ويلان، تاپ» تاپسىرماسىن ورىندايىق.
«ويلان، تاپ!»
1. 2.
3. ا نۇكتەسىنەن ۆس كەسىندىسىنە دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
ساباقتىڭ «وي تانىم» كەزەڭىندە جاڭا ساباقپەن تانىسامىز.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پەرپەنديكۋليار جانە كولبەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيا، قاشىقتىق ۇعىمدارىن ءبىلۋ. «كوپىر» تاپسىرماسى:
1. ءتۇزۋ مەن جازىقتىق ءوزارا قالاي ورنالاسۋى مۇمكىن؟
2 نۇكتەنىڭ تۇزۋدەن قاشىقتىعى دەگەنىمىز نەنى؟
3. جازىقتىققا پەرپەنديكۋليار دەگەنىمىز قانداي ءتۇزۋ
1. انىقتاما:
بەرىلگەن نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار دەپ وسى نۇكتەدەن جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن پەرپەنديكۋلياردىڭ وسى نۇكتە مەن جازىقتىق اراسىنداعى كەسىندىسىن ايتادى ( ەكراننان، مودەلدەن، پلاكاتتان كورسەتۋ)
2. پەرپەنديكۋلياردىڭ جازىقتىقتاعى ۇشى پەرپەنديكۋلياردىڭ تابانى دەپ اتالادى.
3. نۇكتەدەن جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن كولبەۋ دەپ ءبىر ۇشى جازىقتىقتا جاتقان، جازىقتىققا پەرپەنديكۋليار ەمەس ءتۇزۋ كەسىندىسىن ايتادى.
4. كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى ۇشى كولبەۋدىڭ تابانى دەپ اتالادى.
5. پەرپەنديكۋليار مەن كولبەۋدىڭ تاباندارىن قوساتىن كەسىندى كولبەۋدىڭ وسى جازىقتىقتاعى پروەكسياسى دەپ اتالادى.
6. ا نۇكتەسىنەن α جازىقتىعىنا دەيىنگى قاشىقتىق قايسى؟
(اس پەرپەنديكۋليارى)
7. كولبەۋ مەن پەرپەنديكۋلياردى سالىستىر؟
(تەمىربەتون كونسترۋكسيالى ءۇي كاركاستارى، ءۇيدىڭ شاتىر كاركاسى، ەسكالاتور، پيراميدالار، پاراللەلەپيپەد، كۋب) پەرپەنديكۋلياردىڭ قۇرىلىستاعى ءرولى ەرەكشە، تەمىربەتوندى كونسترۋكسيالار ءوزارا پەرپەنديكۋليار بەكىتىلەدى. پەرپەنديكۋليارلىقتى «قۇرىلىس گەومەترياسىنىڭ نەگىزدەرى» دەپ اتايدى.
«وي توقتام» كەزەڭىندە «كىم جىلدام؟» سايىسىن وتكىزەلىك. (داۋىستاپ وقۋ)
1. جازىقتىقتاعى كەز - كەلگەن تۇزۋمەن تىك بۇرىش جاساي قيىلىسقان ءتۇزۋ.
(پەرپەنديكۋليار)
2. جازىقتىققا جۇرگىزىلگەن پەرپەنديكۋليار ەمەس ءتۇزۋ. (كولبەۋ)
4. پەرپەنديكۋلياردىڭ جانە كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى تاباندارىن قوساتىن كەسىندى. (كولبەۋدىڭ جازىقتىقتاعى پروەكسياسى
5. نۇكتەدەن جازىقتىققا تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋلياردىڭ ۇزىندىعى (قاشىقتىق)
6. پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيا قۇرايتىن ءۇشبۇرىش.(تىكبۇرىشتى)
7. پەرپەنديكۋليار، كولبەۋ، پروەكسيانى بايلانىستىراتىن تەورەما.(پيفاگور)
«وي قۋاتى» كەزەڭىندە دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندايمىز.(تاقتادا كورسەتىلەدى.)
ا تاپسىرماسى
D نۇكتەسىنەن اۆ تۇزۋىنە دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
1.
جاۋابى: 10 سم
2.
جاۋابى: 4، 5 سم
B تاپسىرماسى
1. و نۇكتەسىنەن α جازىقتىعىنا پەرپەنديكۋليار جانە ءوزارا تەڭ ەكى كولبەۋ جۇرگىزىلگەن. وسى كولبەۋلەردىڭ پروەكسيالارىنىڭ تەڭ ەكەنىن دالەلدە.
جاۋابى: 6، 5 سم
C تاپسىرماسى
1. CD كەسىندىسىن تاپ.
شىعارماشىلىققا تاپسىرما: №126 ەسەپ.
م نۇكتەسى دۇرىس ءۇشبۇرىشتىڭ ءاربىر توبەسىنەن سم قاشىقتىقتا، ال ءاربىر قابىرعاسىنان 2 سم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. م نۇكتەسىنەن ءۇشبۇرىش جازىقتىعىنا دەيىنگى قاشىقتىقتى تاپ.
ءۇي تاپسىرماسى: §14. ومىردەن مىسالدار تاۋىپ كەلۋ.
شىعارماشىلىققا تاپسىرما: مۇنارانىڭ كورىنۋ بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى 2700. مۇنارانىڭ بيىكتىگىن تاپ.
قورىتىندى: باعالاۋ ايتىلادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
