كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار جانە ولاردىڭ تۇرلەرى
كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار جانە ۆيرۋستاردىڭ تۇرلەرى
كومپيۋتەرلىك ۆيرۋس — ارنايى جازىلعان شاعىن كولەمدى (كىشىگىرىم) پروگرامما. ول وزدىگىنەن باسقا پروگراممالار سوڭىنا نەمەسە الدىنا قوسىمشا جازىلادى دا، ولاردى "بۇلدىرۋگە" كىرىسەدى، سونداي - اق كومپيۋتەردە تاعى باسقا كەلەڭسىز ارەكەتتەردى ىستەۋى مۇمكىن. ىشىنەن وسىنداي ۆيرۋس تابىلعان پروگرامما "اۋرۋ جۇققان" نەمەسە "بۇلىنگەن" دەپ اتالادى. مۇنداي پروگراممانى ىسكە قوسقاندا الدىمەن ۆيرۋس جۇمىسقا كىرىسىپ، ونىڭ نەگىزگى فۋنكسياسى ورىندالمايدى نەمەسە قاتە ورىندالادى. ۆيرۋس ىسكە قوسىلعان پروگراممالارعا دا كەرى اسەر ەتىپ، ولارعا دا "جۇعادى" جانە باسقا دا زياندى ءىس - ارەكەتتەر جاساي باستايدى (مىسالى، فايلداردى نەمەسە ديسكىدەگى فايلداردىڭ ورنالاسۋ كەستەسىن بۇلدىرەدى، جەدەل جادتاعى بوس ورىندى جايلاپ الادى جانە ت. س. س.).
ءوزىنىڭ جابىسقانىن جاسىرۋ ماقساتىندا ۆيرۋستىڭ باسقا پروگراممالاردى ءبۇلدىرۋى جانە ولارعا زيان ەتۋ ارەكەتتەرى كوبىنەسە سىرت كوزگە بىلىنە بەرمەيدى. ونىڭ كەرى اسەرى بەلگىلى ءبىر شارتتاردى ورىنداعاندا عانا ىسكە اسادى. ۆيرۋس وزىنە قاجەتتى ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىن ورىنداعان سوڭ، جۇمىستى باسقارۋدى نەگىزگى پروگرامماعا بەرەدى، ال ول پروگرامما العاشىندا ادەتتەگىدەي جۇمىس ىستەي بەرەدى. ءسويتىپ ول پروگرامما بۇرىنعى قالپىنشا جۇمىسىن جالعاستىرىپ، سىرت كوزگە "ۆيرۋس جۇققاندىعى" باستاپقى كەزدە بايقالماي قالادى.
ۆيرۋستىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى ەەم جادىدا ۆوۆ - تى قايتا جۇكتەگەنشە تۇراقتى ساقتالىپ، وقتىن - وقتىن ءوزىنىڭ زياندى اسەرىن تيگىزىپ وتىرادى.
ۆيرۋستىڭ زياندى ءىس - ارەكەتتەرى العاشقى كەزدە جۇمىس ىستەپ وتىرعان ادامعا بايقالمايدى، ويتكەنى ول وتە تەز ورىندالىپ اسەرى ونشا بىلىنبەۋى مۇمكىن، سوندىقتان كوبىنەسە ادامداردىڭ كومپيۋتەردە ادەتتەگىدەن وزگەشە جاعدايلاردىڭ بولىپ جاتقانىن سەزۋى وتە قيىنعا سوعادى.
كومپيۋتەردە "ۆيرۋس جۇققان" پروگراممالار سانى كوبەيمەي تۇرعاندا، وندا ۆيرۋستىڭ بار ەكەنى سىرت كوزگە ەشبىر بايقالمايدى. ءبىراق ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، كومپيۋتەردە ادەتتەگىدەن تىس، كەلەڭسىز قۇبىلىستار باستالعانى بىلىنەدى، ولار، مىسالى، مىناداي ءىس - ارەكەتتەر ىستەۋى مۇمكىن:
— كەيبىر پروگراممالار جۇمىس ىستەمەي قالادى نەمەسە دۇرىس جۇمىس ىستەمەيدى؛
- ەكرانعا ادەتتەگىدەن تىس بوتەن مالىمەتتەر، سيمۆولدار، ت. ب. شىعادى؛
- كومپيۋتەردىڭ جۇمىس ىستەۋ جىلدامدىعى باياۋلايدى؛
— كوپتەگەن فايلداردىڭ بۇلىنگەنى بايقالادى جانە ت. س. س.
كومپيۋتەرگە ۆيرۋس جۇققانىن بايقاعان كەزدە كەيبىر فايلدار مەن كاتالوگتار، ديسكىدەگى مالىمەتتەر بۇزىلىپ ۇلگەرەدى، ونىڭ ۇستىنە پايدالانىلعان ديسكەتتەر ارقىلى نەمەسە جەرگىلىكتى بايلانىس جەلىلەرى بويىمەن كومپيۋتەردەگى ۆيرۋس باسقا كومپيۋتەرلەرگە تارالىپ كەتكەنى بايقالماي دا قالادى.
ۆيرۋستاردىڭ كەيبىر تۇرلەرىنىڭ كەرى اسەرى ءتىپتى ودان دا تەرەڭ بولادى. ولار باستاپقى كەزدە ءوزىنىڭ جۇققانىن ەشبىر اسەرىمەن بىلدىرتپەي، كوپتەگەن پروگراممالار مەن ديسكىلەرگە ۇندەمەي تارالىپ كەتەدى دە، سونان سوڭ بىردەن بەل شەشىپ زيانكەستىك جاساۋعا كىرىسەدى، مىسالعا، كومپيۋتەردەگى قاتگى ديسكىنى وزدىگىنەن قايتا فورماتتاپ شىعادى. ال زيانكەستىك اسەرىن پروگراممالارعا از تيگىزىپ، ءبىراق قاتتى ديسكىدەگى مالىمەتتەردىڭ ىشىنەن "ءمۇجىپ"، قۇرتىپ جاتاتىن ۆيرۋستارعا نە ىستەۋگە بولادى؟!
وسىنىڭ ءبارى ۆيرۋستان دەر كەزىندە قورعانباساق، ونىڭ كەلەشەكتەگى اسەرى كەرەكتى مالىمەتتەردى جوعالتۋعا دۋشار ەتەتىنى تالاس تۋدىرماسا كەرەك.
ۆيرۋس پروگرامماسىنىڭ بايقالماۋ سەبەبى ولاردىڭ كولەمى كىشىگىرىم عانا بولادى دا، وزدەرى اسسەمبلەر تىلىندە جازىلادى. كەز كەلگەن جاعدايدا ۆيرۋس پروگرامماسى قاي كومپيۋتەرگە ارنالىپ جازىلسا دا، ول مالىمەت الماسىپ جۇمىس ىستەيتىن باسقا كومپيۋتەرلەرگە دە تەز تاراپ كەتەدى جونە وتە كوپ زيانكەستىك ارەكەتتەر جاساۋى مۇمكىن. قازىرگى كەزدەگى ۆيرۋستار نەگىزگى ەكى توپقا بولىنەدى:
— رەزيدەنتتىك (كومپيۋتەر جادىندا تۇراقتى ساقتالاتىن) ۆيرۋستار؛
— رەزيدەنتتىك ەمەس ۆيرۋستار.
ۆيرۋس جۇققان پروگرامما ىسكە قوسىلعاندا رەزۆيرۋستار اسەرلەنە ارەكەت ەتەدى، ولار جەدەل جادقا كوشىرىلىپ جازىلىپ، العاشقى ءبىرسىپىرا ۋاقىتتا اسەرى سەزىلمەگەنمەن، سوڭىنان بىردەن ىسكە قاتتى كىرىسەدى. بۇل ۆيرۋستاردى تەز انىقتاۋ ءىسىن قيىنداتادى.
ديسكىلەرگە مالىمەت جازۋ كەزىندە ۆيرۋس ءوزىنىڭ جابىسۋىنا قولايلى ءسات ىزدەپ نەگىزگى وپەراسيالار ورىندالىپ جاتقاندا سولارمەن قوسىلىپ ديسكىگە جازىلىپ الادى دا، ونىڭ قالاي "جۇققانىن" ادامدار بىلمەي دە قالادى. ال، رەزيدەنتتىك ەمەس ۆيرۋس جەدەل جادقا تۇراقتى كۇيدە جازىلمايدى، ءبىراق ۆيرۋستىڭ اسەرى تيگەن پروگرامما ىسكە قوسىلعاندا ول ەكپىندەنە تۇسەدى دە، ءوزى جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاتالوگتان نەمەسە راتن كومانداسىندا كورسەتىلگەن كاتالوگتاردان ءوزى ىشىنە بايقاۋسىز ەنىپ كەتەتىن فايل ىزدەيدى. ونداي فايلدى تاۋىپ، ونىڭ ىشىنە كىرىپ الىپ، ول كەيىن جۇمىس ىستەيتىن كەزدە سوعان زياندى ارەكەتىن تيگىزەدى.
بۇلىنگەن جانە ۆيرۋس جۇققان فايلدار ۆيرۋس ديسكىندەگى كەز كەلگەن فايلدى بۇلدىرە الادى، ءبىراق كەيبىر فايلدارعا ول بىردەن جابىسادى، ياعني ول فايلدىڭ ىشكى كولەمىنەن ورىن الىپ، ونىڭ قىزمەتىن تۇرلەندىرىپ، قولايلى جاعداي تۋعاندا، زياندى ارەكەتىن باستاپ كەتەدى. دەگەنمەن، كوپتەگەن پروگراممالار ءماتىنى مەن قۇجاتتارعا، مالىمەتتەر بازاسىنىڭ ينفورماسيالىق فايلدارىنا، ەلەكتروندىق كەستەلەردەگى مالىمەتتەرگە ۆيرۋستار ونشا اسەرىن تيگىزە المايدى، تەك ولاردى ازداپ قانا زاقىمداۋى مۇمكىن. ۆيرۋستاردىڭ مىناداي فايلدارعا جۇعۋى مۇمكىن:
1. بىردەن ورىندالاتىن فايلدار، بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەت ىستەيتىن كەڭەيتۋلەر (زاتى). سوت جونە. ەحە بولىپ كەلگەن فايلدار، سونداي - اق باسقا پروگراممالارعا قاجەت كەزىندە قوسىلاتىن وۆەرلەيلىك فايلدار. فايلداردى زاقىمدايتىن مۇنداي ۆيرۋستاردى فايلدىق دەپ اتايدى. ۆيرۋس جۇققان فايلدار وزدەرىنىڭ كەرى وسەرىن جۇمىس ىستەيتىن، ىسكە قوسىلعان ساتتەردە جاساندى. ەڭ ءقاۋىپتى ۆيرۋستارعا رەزيدەنتتىك تۇردە جەدەل جادتا ساقتالىپ، ورىندالاتىن ءاربىر پروگراممانى زاقىمداپ وتىراتىندارى جاتادى. ال ەگەردە ولار استوەحەس. ۆات جونە رەزيدەنتتىك سوزچعيۋ. 8ءۇ8 ارقىلى ىسكە قوسىلاتىن پروگراممالارعا جۇقسا، وندا كومپيۋتەر ءوشىرىلىپ قايتا ىسكە قوسىلعان سايىن ۆيرۋستار ءوز اسەرلەرىن تۇراقتى قايتالاپ جۇرگىزىپ وتىرادى.
2. وپەراسيالىق جۇيەنىڭ جۇكتەۋشى مەن قاتتى ديسكىنىڭ ەڭ باستى مالىمەت جۇكتەۋ جازباسى. بۇل اۋماقتاردى زاقىمدايتىن ۆيرۋستار "جۇكتەگىش" (زاگرۋزوچنايا) نەمەسە ءۆووى - ۆيرۋستار دەپ اتالادى.
مۇنداي ۆيرۋستار ءوز قىزمەتىن كومپيۋتەردى ىسكە قوسقاندا، ياعني وپەراسيالىق جۇيەنى جۇكتەگەندە بىردەن باستايدى جونە ءاردايىم كومپيۋتەردىڭ جەدەل جادىندا تۇراقتى ساقتالادى. بۇلاردىڭ تارالۋ ءتاسىلى — كومپيۋتەرگە سالىنعان ديسكەتتەردىڭ العاشقى جولدارىنا جازىلعان جۇكتەگىش مالىمەتىنە زاقىم كەلتىرۋ بولىپ تابىلادى. ادەتتە مۇڭداي ۆيرۋستار ەكى بولىكتەن تۇرادى، ويتكەنى ديسكەتتىڭ جۇكتەۋىش جازباسى مەن وپەراسيالىق جۇيەنىڭ باستى جازباسى وتە شاعىن كولەمنەن تۇرادى، سوندىقتان ۆيرۋس بىردەن تۇگەلدەي ولاردىڭ ىشىنە ورنالاسا المايدى. ۆيرۋستىڭ ەكىنشى بولىگى ديسكىنىڭ تۇپكى كاتالوگىنىڭ سوڭىنا نەمەسە مالىمەتتەر كلاستەرلەرىنە جازىلىپ قالادى.
3. قۇرىلعىلار درايۆەرلەرى، ياعني سوكعىو. 8ءۇ8 فايلىنىڭ شەتكەرى قۇرىلعىلار كورسەتىلەتىن وەگىزە دەگەن ءسوز تۇرعان جولىندا جازىلعان فايلدار. ونداي فايلداعى ۆيرۋس سول قۇرىلعىنى ىسكە قوسقان سايىن قىزمەتكە كىرىسەدى. ءبىراق درايۆەردى ءبىر كومپيۋتەردەن ەكىنشى كومپيۋتەرگە كەشىرۋ وتە سيرەك بولاتىندىقتان، مۇنداي ۆيرۋستار كوپ تارالا قويماعان. وو5 جۇيەلىك فايلدارىنا (م5 وو5. 8ءۇ5 جونە ءىو. 8ءۇز) دا ۆيرۋس جۇقتىرىلۋى تەوريا جۇزىندە مۇمكىن بولعانىمەن، ولاردىڭ تارالۋى ءىس جۇزىندە وتە سيرەك كەزدەسەدى.
ادەتتە ءاربىر ۆيرۋس ءتۇرى فايلدىڭ ءبىر نەمەسە ەكى تيپىنە (تۇرىنە) عانا "جۇعادى". كوبىنەسە بىردەن ورىندالاتىن فايلدارعا "جۇعاتىن" ۆيرۋستار ءجيى كەزدەسەدى. ديسكىنىڭ جۇكتەگىش ايماعىن زاقىمدايتىن ۆيرۋستار ەكىنشى ورىندا دەپ ايتۋعا بولادى. شەتكەرى ءقۇرىلعىلار درايۆەرلەرىن زاقىمدايتىن ۆيرۋستار سيرەك كەزدەسەدى، ادەتتە ولار بىردەن ورىندالاتىن فايلدارعا دا زيانىن تيگىزەدى.
4. فايلدىق جۇيەنى وزگەرتەتىن ۆيرۋستار
سوڭعى كەزدە ءۆيرۋستىڭ جاڭا تۇرلەرى - ديسكىدەگى فايلدىق جۇيەنى وزگەرتەتىن ۆيرۋستار كوبەيىپ تارالۋدا، ولاردى قىسقاشا
ۆىك - ۆيرۋستار دەپ اتايدى. مۇنداي ۆيرۋستار ءوز ءماتىنىن ديسكىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىنە (ادەتتە ديسكىنىڭ سوڭعى كلاستەرىنە) جاسىرعىش جازىپ قويادى دا، ونى ديسكىنىڭ فايلدى ورنالاستىرۋ كەستەسىنە (عات) فايلدىڭ سوڭى رەتىندە بەلگىلەيدى.
بارلىق. سوم جونە. ەحە ءتيپتى فايلدار ءۇشىن — كاتالوگتاعى فايلدىڭ العاشقى مالىمەتى كورسەتىلگەن ورىنعا ۆيرۋس جازىلعان قاتە ورىن كورسەتىلىپ، ال دۇرىس كورسەتكىش — تاڭبالانعان (كودتالعان) تۇردە كاتالوگتىڭ پايدالانىلمايتىن بولىگىنە جاسىرىلادى. سول سەبەپتى كەز كەلگەن پروگراممانى ىسكە قوسقاندا ديسكىدەن ءبىرىنشى ۆيرۋس وقىلادى دا، ول تۇراقتى ەەم جەدەل جادىندا ساقتالىپ فايلداردى وڭدەيتىن ۆوز پروگراممالارىنا جابىسادى. ءبىراق جالپى كورىنىس كاتالوگ دۇرىس جۇمىس اتقارعان سياقتى بولىپ سىرت كەزگە مۇنىڭ اسەرى بىلىنبەي تۇرادى. تەك ۆيرۋسى بار ديسكەتتەردەن پروگراممالىق فايل وقيتىن ساتتەردە ونىڭ ناقتى كولەمى قىسقارىپ نەبارى 512 نە 1024 بايت قانا بولىپ قالادى. ءبىراق اتقارىلۋعا ءتيىس ۆيرۋسى بار ءاربىر پروگرامما ىسكە قوسپاعاندا ونىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندىگى بايقالمايدى. مىنە وسىلاي "اۋىرعان" ديسكىلەردى دۇرىس قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن تەك ارنايى
انتيۆيرۋستىك پروگراممالار قاجەت (مىسالى، ءاىس&ەبى پروگرامماسىنىڭ سوڭعى نۇسقالارى).
5. "كورىنبەيتىن" جانە وزدىگىنەن ءوربيتىن ۆيرۋستار
ءوزىن جاي كوزگە سەزدىرمەس ءۇشىن كەيبىر ۆيرۋستار جاسىرىنۋدىڭ قيلى - قيلى تاسىلدەرىن پايدالانىپ ءجۇر. وسىندايلاردىڭ ەكى ءتۇرىن — "كورىنبەيتىن" جونە وزدىگىنەن ءوربيتىن ۆيرۋستاردى قاراستىرايىق.
"كورىنبەيتىن" ۆيرۋستار
كوپتەگەن رەزڭدەشتىك ۆيرۋستار بىلاي جاسىرىنۋدى ادەتكە اينالدىرعان، ولار وو8 جۇيەسىنىڭ ۆيرۋس جۇققان فايلداردى شاقىرۋىن وزگەرتپەي دۇرىس كۇيىندە قالدىرادى. ءبىراق بۇل ەففەكت تەك ۆيرۋس جۇققان كومپيۋتەردە عانا بايقالادى، ال ۆيرۋس جۇعا قويماعان كومپيۋتەرلەردە فايلدار مەن ديسكىلەردى جۇكتەۋىش
كومپيۋتەرلىك ۆيرۋس — ارنايى جازىلعان شاعىن كولەمدى (كىشىگىرىم) پروگرامما. ول وزدىگىنەن باسقا پروگراممالار سوڭىنا نەمەسە الدىنا قوسىمشا جازىلادى دا، ولاردى "بۇلدىرۋگە" كىرىسەدى، سونداي - اق كومپيۋتەردە تاعى باسقا كەلەڭسىز ارەكەتتەردى ىستەۋى مۇمكىن. ىشىنەن وسىنداي ۆيرۋس تابىلعان پروگرامما "اۋرۋ جۇققان" نەمەسە "بۇلىنگەن" دەپ اتالادى. مۇنداي پروگراممانى ىسكە قوسقاندا الدىمەن ۆيرۋس جۇمىسقا كىرىسىپ، ونىڭ نەگىزگى فۋنكسياسى ورىندالمايدى نەمەسە قاتە ورىندالادى. ۆيرۋس ىسكە قوسىلعان پروگراممالارعا دا كەرى اسەر ەتىپ، ولارعا دا "جۇعادى" جانە باسقا دا زياندى ءىس - ارەكەتتەر جاساي باستايدى (مىسالى، فايلداردى نەمەسە ديسكىدەگى فايلداردىڭ ورنالاسۋ كەستەسىن بۇلدىرەدى، جەدەل جادتاعى بوس ورىندى جايلاپ الادى جانە ت. س. س.).
ءوزىنىڭ جابىسقانىن جاسىرۋ ماقساتىندا ۆيرۋستىڭ باسقا پروگراممالاردى ءبۇلدىرۋى جانە ولارعا زيان ەتۋ ارەكەتتەرى كوبىنەسە سىرت كوزگە بىلىنە بەرمەيدى. ونىڭ كەرى اسەرى بەلگىلى ءبىر شارتتاردى ورىنداعاندا عانا ىسكە اسادى. ۆيرۋس وزىنە قاجەتتى ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىن ورىنداعان سوڭ، جۇمىستى باسقارۋدى نەگىزگى پروگرامماعا بەرەدى، ال ول پروگرامما العاشىندا ادەتتەگىدەي جۇمىس ىستەي بەرەدى. ءسويتىپ ول پروگرامما بۇرىنعى قالپىنشا جۇمىسىن جالعاستىرىپ، سىرت كوزگە "ۆيرۋس جۇققاندىعى" باستاپقى كەزدە بايقالماي قالادى.
ۆيرۋستىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى ەەم جادىدا ۆوۆ - تى قايتا جۇكتەگەنشە تۇراقتى ساقتالىپ، وقتىن - وقتىن ءوزىنىڭ زياندى اسەرىن تيگىزىپ وتىرادى.
ۆيرۋستىڭ زياندى ءىس - ارەكەتتەرى العاشقى كەزدە جۇمىس ىستەپ وتىرعان ادامعا بايقالمايدى، ويتكەنى ول وتە تەز ورىندالىپ اسەرى ونشا بىلىنبەۋى مۇمكىن، سوندىقتان كوبىنەسە ادامداردىڭ كومپيۋتەردە ادەتتەگىدەن وزگەشە جاعدايلاردىڭ بولىپ جاتقانىن سەزۋى وتە قيىنعا سوعادى.
كومپيۋتەردە "ۆيرۋس جۇققان" پروگراممالار سانى كوبەيمەي تۇرعاندا، وندا ۆيرۋستىڭ بار ەكەنى سىرت كوزگە ەشبىر بايقالمايدى. ءبىراق ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، كومپيۋتەردە ادەتتەگىدەن تىس، كەلەڭسىز قۇبىلىستار باستالعانى بىلىنەدى، ولار، مىسالى، مىناداي ءىس - ارەكەتتەر ىستەۋى مۇمكىن:
— كەيبىر پروگراممالار جۇمىس ىستەمەي قالادى نەمەسە دۇرىس جۇمىس ىستەمەيدى؛
- ەكرانعا ادەتتەگىدەن تىس بوتەن مالىمەتتەر، سيمۆولدار، ت. ب. شىعادى؛
- كومپيۋتەردىڭ جۇمىس ىستەۋ جىلدامدىعى باياۋلايدى؛
— كوپتەگەن فايلداردىڭ بۇلىنگەنى بايقالادى جانە ت. س. س.
كومپيۋتەرگە ۆيرۋس جۇققانىن بايقاعان كەزدە كەيبىر فايلدار مەن كاتالوگتار، ديسكىدەگى مالىمەتتەر بۇزىلىپ ۇلگەرەدى، ونىڭ ۇستىنە پايدالانىلعان ديسكەتتەر ارقىلى نەمەسە جەرگىلىكتى بايلانىس جەلىلەرى بويىمەن كومپيۋتەردەگى ۆيرۋس باسقا كومپيۋتەرلەرگە تارالىپ كەتكەنى بايقالماي دا قالادى.
ۆيرۋستاردىڭ كەيبىر تۇرلەرىنىڭ كەرى اسەرى ءتىپتى ودان دا تەرەڭ بولادى. ولار باستاپقى كەزدە ءوزىنىڭ جۇققانىن ەشبىر اسەرىمەن بىلدىرتپەي، كوپتەگەن پروگراممالار مەن ديسكىلەرگە ۇندەمەي تارالىپ كەتەدى دە، سونان سوڭ بىردەن بەل شەشىپ زيانكەستىك جاساۋعا كىرىسەدى، مىسالعا، كومپيۋتەردەگى قاتگى ديسكىنى وزدىگىنەن قايتا فورماتتاپ شىعادى. ال زيانكەستىك اسەرىن پروگراممالارعا از تيگىزىپ، ءبىراق قاتتى ديسكىدەگى مالىمەتتەردىڭ ىشىنەن "ءمۇجىپ"، قۇرتىپ جاتاتىن ۆيرۋستارعا نە ىستەۋگە بولادى؟!
وسىنىڭ ءبارى ۆيرۋستان دەر كەزىندە قورعانباساق، ونىڭ كەلەشەكتەگى اسەرى كەرەكتى مالىمەتتەردى جوعالتۋعا دۋشار ەتەتىنى تالاس تۋدىرماسا كەرەك.
ۆيرۋس پروگرامماسىنىڭ بايقالماۋ سەبەبى ولاردىڭ كولەمى كىشىگىرىم عانا بولادى دا، وزدەرى اسسەمبلەر تىلىندە جازىلادى. كەز كەلگەن جاعدايدا ۆيرۋس پروگرامماسى قاي كومپيۋتەرگە ارنالىپ جازىلسا دا، ول مالىمەت الماسىپ جۇمىس ىستەيتىن باسقا كومپيۋتەرلەرگە دە تەز تاراپ كەتەدى جونە وتە كوپ زيانكەستىك ارەكەتتەر جاساۋى مۇمكىن. قازىرگى كەزدەگى ۆيرۋستار نەگىزگى ەكى توپقا بولىنەدى:
— رەزيدەنتتىك (كومپيۋتەر جادىندا تۇراقتى ساقتالاتىن) ۆيرۋستار؛
— رەزيدەنتتىك ەمەس ۆيرۋستار.
ۆيرۋس جۇققان پروگرامما ىسكە قوسىلعاندا رەزۆيرۋستار اسەرلەنە ارەكەت ەتەدى، ولار جەدەل جادقا كوشىرىلىپ جازىلىپ، العاشقى ءبىرسىپىرا ۋاقىتتا اسەرى سەزىلمەگەنمەن، سوڭىنان بىردەن ىسكە قاتتى كىرىسەدى. بۇل ۆيرۋستاردى تەز انىقتاۋ ءىسىن قيىنداتادى.
ديسكىلەرگە مالىمەت جازۋ كەزىندە ۆيرۋس ءوزىنىڭ جابىسۋىنا قولايلى ءسات ىزدەپ نەگىزگى وپەراسيالار ورىندالىپ جاتقاندا سولارمەن قوسىلىپ ديسكىگە جازىلىپ الادى دا، ونىڭ قالاي "جۇققانىن" ادامدار بىلمەي دە قالادى. ال، رەزيدەنتتىك ەمەس ۆيرۋس جەدەل جادقا تۇراقتى كۇيدە جازىلمايدى، ءبىراق ۆيرۋستىڭ اسەرى تيگەن پروگرامما ىسكە قوسىلعاندا ول ەكپىندەنە تۇسەدى دە، ءوزى جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاتالوگتان نەمەسە راتن كومانداسىندا كورسەتىلگەن كاتالوگتاردان ءوزى ىشىنە بايقاۋسىز ەنىپ كەتەتىن فايل ىزدەيدى. ونداي فايلدى تاۋىپ، ونىڭ ىشىنە كىرىپ الىپ، ول كەيىن جۇمىس ىستەيتىن كەزدە سوعان زياندى ارەكەتىن تيگىزەدى.
بۇلىنگەن جانە ۆيرۋس جۇققان فايلدار ۆيرۋس ديسكىندەگى كەز كەلگەن فايلدى بۇلدىرە الادى، ءبىراق كەيبىر فايلدارعا ول بىردەن جابىسادى، ياعني ول فايلدىڭ ىشكى كولەمىنەن ورىن الىپ، ونىڭ قىزمەتىن تۇرلەندىرىپ، قولايلى جاعداي تۋعاندا، زياندى ارەكەتىن باستاپ كەتەدى. دەگەنمەن، كوپتەگەن پروگراممالار ءماتىنى مەن قۇجاتتارعا، مالىمەتتەر بازاسىنىڭ ينفورماسيالىق فايلدارىنا، ەلەكتروندىق كەستەلەردەگى مالىمەتتەرگە ۆيرۋستار ونشا اسەرىن تيگىزە المايدى، تەك ولاردى ازداپ قانا زاقىمداۋى مۇمكىن. ۆيرۋستاردىڭ مىناداي فايلدارعا جۇعۋى مۇمكىن:
1. بىردەن ورىندالاتىن فايلدار، بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەت ىستەيتىن كەڭەيتۋلەر (زاتى). سوت جونە. ەحە بولىپ كەلگەن فايلدار، سونداي - اق باسقا پروگراممالارعا قاجەت كەزىندە قوسىلاتىن وۆەرلەيلىك فايلدار. فايلداردى زاقىمدايتىن مۇنداي ۆيرۋستاردى فايلدىق دەپ اتايدى. ۆيرۋس جۇققان فايلدار وزدەرىنىڭ كەرى وسەرىن جۇمىس ىستەيتىن، ىسكە قوسىلعان ساتتەردە جاساندى. ەڭ ءقاۋىپتى ۆيرۋستارعا رەزيدەنتتىك تۇردە جەدەل جادتا ساقتالىپ، ورىندالاتىن ءاربىر پروگراممانى زاقىمداپ وتىراتىندارى جاتادى. ال ەگەردە ولار استوەحەس. ۆات جونە رەزيدەنتتىك سوزچعيۋ. 8ءۇ8 ارقىلى ىسكە قوسىلاتىن پروگراممالارعا جۇقسا، وندا كومپيۋتەر ءوشىرىلىپ قايتا ىسكە قوسىلعان سايىن ۆيرۋستار ءوز اسەرلەرىن تۇراقتى قايتالاپ جۇرگىزىپ وتىرادى.
2. وپەراسيالىق جۇيەنىڭ جۇكتەۋشى مەن قاتتى ديسكىنىڭ ەڭ باستى مالىمەت جۇكتەۋ جازباسى. بۇل اۋماقتاردى زاقىمدايتىن ۆيرۋستار "جۇكتەگىش" (زاگرۋزوچنايا) نەمەسە ءۆووى - ۆيرۋستار دەپ اتالادى.
مۇنداي ۆيرۋستار ءوز قىزمەتىن كومپيۋتەردى ىسكە قوسقاندا، ياعني وپەراسيالىق جۇيەنى جۇكتەگەندە بىردەن باستايدى جونە ءاردايىم كومپيۋتەردىڭ جەدەل جادىندا تۇراقتى ساقتالادى. بۇلاردىڭ تارالۋ ءتاسىلى — كومپيۋتەرگە سالىنعان ديسكەتتەردىڭ العاشقى جولدارىنا جازىلعان جۇكتەگىش مالىمەتىنە زاقىم كەلتىرۋ بولىپ تابىلادى. ادەتتە مۇڭداي ۆيرۋستار ەكى بولىكتەن تۇرادى، ويتكەنى ديسكەتتىڭ جۇكتەۋىش جازباسى مەن وپەراسيالىق جۇيەنىڭ باستى جازباسى وتە شاعىن كولەمنەن تۇرادى، سوندىقتان ۆيرۋس بىردەن تۇگەلدەي ولاردىڭ ىشىنە ورنالاسا المايدى. ۆيرۋستىڭ ەكىنشى بولىگى ديسكىنىڭ تۇپكى كاتالوگىنىڭ سوڭىنا نەمەسە مالىمەتتەر كلاستەرلەرىنە جازىلىپ قالادى.
3. قۇرىلعىلار درايۆەرلەرى، ياعني سوكعىو. 8ءۇ8 فايلىنىڭ شەتكەرى قۇرىلعىلار كورسەتىلەتىن وەگىزە دەگەن ءسوز تۇرعان جولىندا جازىلعان فايلدار. ونداي فايلداعى ۆيرۋس سول قۇرىلعىنى ىسكە قوسقان سايىن قىزمەتكە كىرىسەدى. ءبىراق درايۆەردى ءبىر كومپيۋتەردەن ەكىنشى كومپيۋتەرگە كەشىرۋ وتە سيرەك بولاتىندىقتان، مۇنداي ۆيرۋستار كوپ تارالا قويماعان. وو5 جۇيەلىك فايلدارىنا (م5 وو5. 8ءۇ5 جونە ءىو. 8ءۇز) دا ۆيرۋس جۇقتىرىلۋى تەوريا جۇزىندە مۇمكىن بولعانىمەن، ولاردىڭ تارالۋى ءىس جۇزىندە وتە سيرەك كەزدەسەدى.
ادەتتە ءاربىر ۆيرۋس ءتۇرى فايلدىڭ ءبىر نەمەسە ەكى تيپىنە (تۇرىنە) عانا "جۇعادى". كوبىنەسە بىردەن ورىندالاتىن فايلدارعا "جۇعاتىن" ۆيرۋستار ءجيى كەزدەسەدى. ديسكىنىڭ جۇكتەگىش ايماعىن زاقىمدايتىن ۆيرۋستار ەكىنشى ورىندا دەپ ايتۋعا بولادى. شەتكەرى ءقۇرىلعىلار درايۆەرلەرىن زاقىمدايتىن ۆيرۋستار سيرەك كەزدەسەدى، ادەتتە ولار بىردەن ورىندالاتىن فايلدارعا دا زيانىن تيگىزەدى.
4. فايلدىق جۇيەنى وزگەرتەتىن ۆيرۋستار
سوڭعى كەزدە ءۆيرۋستىڭ جاڭا تۇرلەرى - ديسكىدەگى فايلدىق جۇيەنى وزگەرتەتىن ۆيرۋستار كوبەيىپ تارالۋدا، ولاردى قىسقاشا
ۆىك - ۆيرۋستار دەپ اتايدى. مۇنداي ۆيرۋستار ءوز ءماتىنىن ديسكىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىنە (ادەتتە ديسكىنىڭ سوڭعى كلاستەرىنە) جاسىرعىش جازىپ قويادى دا، ونى ديسكىنىڭ فايلدى ورنالاستىرۋ كەستەسىنە (عات) فايلدىڭ سوڭى رەتىندە بەلگىلەيدى.
بارلىق. سوم جونە. ەحە ءتيپتى فايلدار ءۇشىن — كاتالوگتاعى فايلدىڭ العاشقى مالىمەتى كورسەتىلگەن ورىنعا ۆيرۋس جازىلعان قاتە ورىن كورسەتىلىپ، ال دۇرىس كورسەتكىش — تاڭبالانعان (كودتالعان) تۇردە كاتالوگتىڭ پايدالانىلمايتىن بولىگىنە جاسىرىلادى. سول سەبەپتى كەز كەلگەن پروگراممانى ىسكە قوسقاندا ديسكىدەن ءبىرىنشى ۆيرۋس وقىلادى دا، ول تۇراقتى ەەم جەدەل جادىندا ساقتالىپ فايلداردى وڭدەيتىن ۆوز پروگراممالارىنا جابىسادى. ءبىراق جالپى كورىنىس كاتالوگ دۇرىس جۇمىس اتقارعان سياقتى بولىپ سىرت كەزگە مۇنىڭ اسەرى بىلىنبەي تۇرادى. تەك ۆيرۋسى بار ديسكەتتەردەن پروگراممالىق فايل وقيتىن ساتتەردە ونىڭ ناقتى كولەمى قىسقارىپ نەبارى 512 نە 1024 بايت قانا بولىپ قالادى. ءبىراق اتقارىلۋعا ءتيىس ۆيرۋسى بار ءاربىر پروگرامما ىسكە قوسپاعاندا ونىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندىگى بايقالمايدى. مىنە وسىلاي "اۋىرعان" ديسكىلەردى دۇرىس قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن تەك ارنايى
انتيۆيرۋستىك پروگراممالار قاجەت (مىسالى، ءاىس&ەبى پروگرامماسىنىڭ سوڭعى نۇسقالارى).
5. "كورىنبەيتىن" جانە وزدىگىنەن ءوربيتىن ۆيرۋستار
ءوزىن جاي كوزگە سەزدىرمەس ءۇشىن كەيبىر ۆيرۋستار جاسىرىنۋدىڭ قيلى - قيلى تاسىلدەرىن پايدالانىپ ءجۇر. وسىندايلاردىڭ ەكى ءتۇرىن — "كورىنبەيتىن" جونە وزدىگىنەن ءوربيتىن ۆيرۋستاردى قاراستىرايىق.
"كورىنبەيتىن" ۆيرۋستار
كوپتەگەن رەزڭدەشتىك ۆيرۋستار بىلاي جاسىرىنۋدى ادەتكە اينالدىرعان، ولار وو8 جۇيەسىنىڭ ۆيرۋس جۇققان فايلداردى شاقىرۋىن وزگەرتپەي دۇرىس كۇيىندە قالدىرادى. ءبىراق بۇل ەففەكت تەك ۆيرۋس جۇققان كومپيۋتەردە عانا بايقالادى، ال ۆيرۋس جۇعا قويماعان كومپيۋتەرلەردە فايلدار مەن ديسكىلەردى جۇكتەۋىش
You Might Also Like
