كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك
تاريح 5 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك
وقۋ ماقساتتارى 5. 4. 1. 1 جاڭا ارىپتەرىنىڭ ەملەسىن ساقتاپ جازۋ
ساباق ماقساتتارى بارلىق وقۋشىلار: تاقىرىپقا قاتىستى ناقتى ايتىلعان شاعىن حابارلامالاردى قولدانۋ ارقىلى ەجەلگى كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك الادى
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى: جاڭا تاقىرىپ اياسىندا قازاق تىلىنەن ءتۇرلى تىلدىك تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ ارقىلى شىعارماشىلىققا باۋليدى
كەيبىر وقۋشىلار: ءبىلىمدى سىنىپتاستارىنا ءتۇسىندىرىپ وقۋلىقتان تىس رەسۋرستار قوسا الادى.
جەتىستىك كريتەرييلەرى: وقۋشىنىڭ تومەنگى جەتىستىگى (وتج): تاقىرىپقا قاتىستى اقپاراتتار بەرەدى، اۋىزشا سۇراقتارعا جاۋ - اپ بەرەدى.
وقۋشىنىڭ ورتاشا جەتىستىگى (ووج): تاقىرىپ اياسىندا سىنىپتاستارىمەن تىلدەسەدى، ءوز ويىن ايتادى.
وقۋشىنىڭ جوعارعى جەتىستىگى(وجج): تاقىرىپقا قاتىستى سىنىپتاستارىمەن پىكىر الماسادى، پوليلوگ قۇرادى.
سوزدىك قور: سەزىم مۇشەلەرىنىڭ اتاۋلارى.
قۇندىلىقتاردى دارىتۋ: ەڭبەك جانە شىعارماشىلىق
ءپانارالىق بايلانىستار: ادەبيەت پانىمەن بايلانىس
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: اڭگىمەنى مازمۇنداي الدى. ەرتەگىلەردى قۇراستىرا بىلەدى.
ساباق بارىسى
ساباق باسى 3 مينۋت
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق احۋال.
ءبىر، ەكى، ءۇش
سىنىپ ءىشى تىپ - تىنىش
جالقاۋلىقتى تاستايمىز
ساباقتى ءبىز باستايمىز.
ءىى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
- ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ورتاسى
وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تاقىرىپقا قاتىستى دايىنداعان سلايدتارىن كورسەتەدى، كوشپەلىلەر مادەنيەتىمەن تانىستىرادى، قوسىمشا مالىمەتتەر بەرەدى، «كوشپەلىلەر» سوزىنە كلاستەر (2 - تاپسىرما) قۇراستىرۋلارىن سۇرايدى.
وقۋشىلار سلايدتاردى تاماشالايدى، كلاستەر قۇراستىرادى.
• كوشپەلى قوعام - كوشپەلى وركەنيەت دەگەنىمىز – نەگىزگى كاسىبى مال شارۋاشىلىعى بولىپ، كۇنكورىسىنىڭ كوزى مال ونىمدەرىنەن تۇراتىن، بەلگىلى ءبىر قالىپتاسقان جۇيەمەن كوشىپ - قونىپ تىرشىلىك ەتەتىن ادامداردىڭ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق، ساياسي قاۋىمداستىعى جانە وركەنيەتى.
كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك، الدىمەن وتىرىقشى حالىقتار اراسىندا قالىپتاستى. كونە قىتايدا «كوشپەلىلەر - جابايى، مادەنيەتتىڭ – قاس جاۋى» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاستى. ەۋروپادا دا كوشپەلى عۇنداردى «تاعى جابايىلاردىڭ تۇقىمى، وركەنيەتتىڭ جاۋى» دەپ ەسەپتەدى.
ارحەولوگ ك. اقىشيەۆتىڭ پىكىرى بويىنشا، قازاقستان جەرىندە كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ قالىپتاسا باستاۋى قولا ءداۋىرىنىڭ سوڭى، تەمىر ءداۋىرىنىڭ باسىنا، ياعني ب. ز. د 9 - 7 عاسىرلارعا ءدال كەلەدى. وسى كەزدەن باستاپ، ورتالىق، باتىس قازاقستان جەرىندە مەريديان بويىمەن كوشۋ، ال شىعىس قازاقستان مەن جەتىسۋدا قىستا جازىقتار مەن قار از تۇسەتىن تاۋلاردىڭ قويناۋىن قىستاپ، جازدا بيىك تاۋلى جايلاۋلارعا كوشۋ قالىپتاسقان.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، كوشپەلى جۇرتتار ءوز بەتىمەن تاپتىق قوعامنىڭ ەڭ العاشقى ساتىسىنا جەتەدى، ال ولاردىڭ ءارى قاراي دامۋى وتىرىقشى حالىقتاردىڭ ىقپالىمەن عانا ىسكە اسادى. كوشپەلى قوعام – بۇل دامۋ بولاشاعى شەكتەۋلى قوعام.
كوشپەلىلىكتىڭ شىعۋى كوپشىلىك جاعدايدا، گەوگرافيالىق ورتانىڭ تىكەلەي اسەرىمەن بايلانىستى. سوندىقتان دا كوشپەلىلىك بەلگىلى ءبىر ناقتى تاريحي كەڭىستىكتەردە عانا تارالدى. كوشپەلىلىكتىڭ پايدا بولۋى – بەلگىلى ءبىر كليماتتىق جاعدايلار، ەكولوگيالىق ۇيانىڭ شەكتەۋلى مۇمكىندىكتەرىنە، تابيعي رەسۋرستارعا بايلانىستى.
قازاقستان شەڭبەرىندە كوشپەلىلىك قالىپتاسقان ايماققا كاسپيي ماڭى ويپاتتارى، ءۇستىرت، تورعاي، جەم جوتالارى، بەتپاقدالا، بالقاش ماڭى دالالارى، سارىارقا، ىلە الاتاۋلارىنىڭ تاۋ بەتكەيلەرى تاۋ بەتكەيلەرى جانە تاۋلى ولكەلەرى جاتادى.
كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك. جۇكتەۋ
ساباق تاقىرىبى: كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك
وقۋ ماقساتتارى 5. 4. 1. 1 جاڭا ارىپتەرىنىڭ ەملەسىن ساقتاپ جازۋ
ساباق ماقساتتارى بارلىق وقۋشىلار: تاقىرىپقا قاتىستى ناقتى ايتىلعان شاعىن حابارلامالاردى قولدانۋ ارقىلى ەجەلگى كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك الادى
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى: جاڭا تاقىرىپ اياسىندا قازاق تىلىنەن ءتۇرلى تىلدىك تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ ارقىلى شىعارماشىلىققا باۋليدى
كەيبىر وقۋشىلار: ءبىلىمدى سىنىپتاستارىنا ءتۇسىندىرىپ وقۋلىقتان تىس رەسۋرستار قوسا الادى.
جەتىستىك كريتەرييلەرى: وقۋشىنىڭ تومەنگى جەتىستىگى (وتج): تاقىرىپقا قاتىستى اقپاراتتار بەرەدى، اۋىزشا سۇراقتارعا جاۋ - اپ بەرەدى.
وقۋشىنىڭ ورتاشا جەتىستىگى (ووج): تاقىرىپ اياسىندا سىنىپتاستارىمەن تىلدەسەدى، ءوز ويىن ايتادى.
وقۋشىنىڭ جوعارعى جەتىستىگى(وجج): تاقىرىپقا قاتىستى سىنىپتاستارىمەن پىكىر الماسادى، پوليلوگ قۇرادى.
سوزدىك قور: سەزىم مۇشەلەرىنىڭ اتاۋلارى.
قۇندىلىقتاردى دارىتۋ: ەڭبەك جانە شىعارماشىلىق
ءپانارالىق بايلانىستار: ادەبيەت پانىمەن بايلانىس
الدىڭعى مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: اڭگىمەنى مازمۇنداي الدى. ەرتەگىلەردى قۇراستىرا بىلەدى.
ساباق بارىسى
ساباق باسى 3 مينۋت
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق احۋال.
ءبىر، ەكى، ءۇش
سىنىپ ءىشى تىپ - تىنىش
جالقاۋلىقتى تاستايمىز
ساباقتى ءبىز باستايمىز.
ءىى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
- ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ ورتاسى
وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تاقىرىپقا قاتىستى دايىنداعان سلايدتارىن كورسەتەدى، كوشپەلىلەر مادەنيەتىمەن تانىستىرادى، قوسىمشا مالىمەتتەر بەرەدى، «كوشپەلىلەر» سوزىنە كلاستەر (2 - تاپسىرما) قۇراستىرۋلارىن سۇرايدى.
وقۋشىلار سلايدتاردى تاماشالايدى، كلاستەر قۇراستىرادى.
• كوشپەلى قوعام - كوشپەلى وركەنيەت دەگەنىمىز – نەگىزگى كاسىبى مال شارۋاشىلىعى بولىپ، كۇنكورىسىنىڭ كوزى مال ونىمدەرىنەن تۇراتىن، بەلگىلى ءبىر قالىپتاسقان جۇيەمەن كوشىپ - قونىپ تىرشىلىك ەتەتىن ادامداردىڭ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق، ساياسي قاۋىمداستىعى جانە وركەنيەتى.
كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك، الدىمەن وتىرىقشى حالىقتار اراسىندا قالىپتاستى. كونە قىتايدا «كوشپەلىلەر - جابايى، مادەنيەتتىڭ – قاس جاۋى» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاستى. ەۋروپادا دا كوشپەلى عۇنداردى «تاعى جابايىلاردىڭ تۇقىمى، وركەنيەتتىڭ جاۋى» دەپ ەسەپتەدى.
ارحەولوگ ك. اقىشيەۆتىڭ پىكىرى بويىنشا، قازاقستان جەرىندە كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ قالىپتاسا باستاۋى قولا ءداۋىرىنىڭ سوڭى، تەمىر ءداۋىرىنىڭ باسىنا، ياعني ب. ز. د 9 - 7 عاسىرلارعا ءدال كەلەدى. وسى كەزدەن باستاپ، ورتالىق، باتىس قازاقستان جەرىندە مەريديان بويىمەن كوشۋ، ال شىعىس قازاقستان مەن جەتىسۋدا قىستا جازىقتار مەن قار از تۇسەتىن تاۋلاردىڭ قويناۋىن قىستاپ، جازدا بيىك تاۋلى جايلاۋلارعا كوشۋ قالىپتاسقان.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، كوشپەلى جۇرتتار ءوز بەتىمەن تاپتىق قوعامنىڭ ەڭ العاشقى ساتىسىنا جەتەدى، ال ولاردىڭ ءارى قاراي دامۋى وتىرىقشى حالىقتاردىڭ ىقپالىمەن عانا ىسكە اسادى. كوشپەلى قوعام – بۇل دامۋ بولاشاعى شەكتەۋلى قوعام.
كوشپەلىلىكتىڭ شىعۋى كوپشىلىك جاعدايدا، گەوگرافيالىق ورتانىڭ تىكەلەي اسەرىمەن بايلانىستى. سوندىقتان دا كوشپەلىلىك بەلگىلى ءبىر ناقتى تاريحي كەڭىستىكتەردە عانا تارالدى. كوشپەلىلىكتىڭ پايدا بولۋى – بەلگىلى ءبىر كليماتتىق جاعدايلار، ەكولوگيالىق ۇيانىڭ شەكتەۋلى مۇمكىندىكتەرىنە، تابيعي رەسۋرستارعا بايلانىستى.
قازاقستان شەڭبەرىندە كوشپەلىلىك قالىپتاسقان ايماققا كاسپيي ماڭى ويپاتتارى، ءۇستىرت، تورعاي، جەم جوتالارى، بەتپاقدالا، بالقاش ماڭى دالالارى، سارىارقا، ىلە الاتاۋلارىنىڭ تاۋ بەتكەيلەرى تاۋ بەتكەيلەرى جانە تاۋلى ولكەلەرى جاتادى.
كوشپەلىلەر تۋرالى تۇسىنىك. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇزىندىق جانە ونىڭ ولشەم بىرلىكتەرى
