لوگيكالىق ەسەپتەر فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس 4 سىنىپ
لوگيكالى ەسەپتەر فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس 4 سىنىپ
فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس: لوگيكالىق ەسەپتەر
وقۋ - ادىستەمەلىك كۋرس
فاكۋلتاتيۆتىك كۋرستىڭ مازمۇنى
ءى قاراپايىم سۇراقتارمەن بەرىلگەن ەسەپتەر.
بۇل ەسەپتەر قاراپايىم وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋىنا جانە تەز جاۋاپ بەرۋىنە ارنالعان تاپسىرمالار.
مىسالى اۋا رايى
ەگەر ساعات تۇنگى 12 - ە جاڭبىر جاۋىپ تۇرسا، وندا 72 ساعاتتان سوڭ كۇن شىعۋى مۇمكىن بە؟
جاۋابى: جوق ويتكەنى ول كەزدە ءتۇن ورتاسى بولادى.
كىرپىشتىڭ سالماعى
كىرپىشتىڭ سالماعى 4 كگ. كىرپىشتىڭ ۇستىنە جارتى كىرپىش جانە وعان قوسا جارتىسىنىڭ جارتىسىنداي كىرپىش قويىلعان. كىرپىشتىڭ سالماعى قانداي
جاۋابى: سالماعى 4 كگ
وزدىگىنەن ورىنداۋعا ارنالعان تاپسىرمالار
ءى - 1قانشا مىسىق؟
بولمەنىڭ ءتورت بۇرىشىنىڭ ءارقايسىندا ءبىر مىسىقتان وتىر. ءار مىسىققا قاراما - قارسى ءۇش مىسىقتان وتىر. بولمەدە قانشا مىسىق وتىر؟
جاۋابى: 4 مىسىق. بولمەنىڭ ءتورت بۇرىشىندا ءتورت مىسىق وتىر.
ءى - 2 قارىنداشتار.
ۇستەل ۇستىندە ءارتۇرلى ۇزىندىقتاعى 3 قارىنداش قاتارىنان جاتىر. ورتاداعىسى – ەڭ ۇزىن قارىنداش. وسى ۇزىن قارىنداشقا تيىسپەي قاي ونى ورتادان الىپ تاستاۋعا بولادى.
جاۋابى كەز كەلگەن شەتكى بىرەۋىن قارسى جاققا نەمەسە ورتاعا قويا سالۋ كەرەك.
ءى - 3 ۋاقىت ولشەمدەرى
بارلىعى ۋاقىت ولشەمدەرى بولا تۇرا عاسىر، جىل جانە ساعاتتان تابىلماي، مينۋت پەن سەكۋندتان تابىلاتىن نە نارسە؟
جاۋابى: «ن» ءارىپى
ءى - 4 وتىرىپ ءجۇرۋ
وتىرىپ – اق جۇرە بەرەتىن كىم؟
جاۋابى: شاحماتشى
ءى - 5 تاياق
ەكى تاياقتىڭ 4 ۇشى بار. ەكى جارىم تاياقتىڭ قانشا ۇشى بار؟
جاۋابى: 6 ۇشى بار.
ءى - 6 شەگەلەر
ەكى ادام كەتىپ بارا جاتىپ 2 شەگە تاۋىپ. الدى. ولاردىڭ ارتىنان 3 ادام كەتىپ بارا جاتىر. ولار قانشا شەگە تاۋىپ الادى؟
جاۋابى: شەگەلەردى الدىڭعى ادامدار الىپ كەتتى. ولار ەش نارسە تاپپايدى.
ءى - 7 ۇقساستىق
ءدوپ - دوڭگەلەك قاربىز ءدال ورتاسىنان ەكىگە بولگەن. وسى بولىنگەن قاربىزدىڭ جارتىسى نەگە قاتتى ۇقسايدى؟
جاۋابى: قالعان جارتىسىنا
ءى - 8 ساعاتتىڭ سوعۋى
ساعات 5 بەلگىنى 4 س ۋاقىتتا سوعادى. ال 12 بەلگىنى قانشا ۋاقىتتا سوعادى؟
جاۋابى: العاشقى ەكى بەلگىگە 1س ۋاقىت جانە كەلەسى بەلگىلەرگە 1س ۋاقىتتان كەتەدى. سەبەبى ءبىرىنشى بەلگىگە ۋاقىت ەسەپتەلمەيدى. 5 بەلگىنى 4 سوقسا، وندا 2 بەلگىنىڭ اراسى 1س ەمەك 12 بەلگىنى 11 س ۋاقىتتا سوعادى.
ءى - 9 قانشا قاز
ءبىر توپ قاز ۇشىپ بارا جاتىر: بىرەۋى الدىندا، ەكەۋى ارتىندا؛ بىرەۋى ارتىندا، ەكەۋى الدىندا؛ بىرەۋى ەكەۋىنىڭ ورتاسىندا جانە ۇشەۋى ءبىر قاتاردا. قانشا قاز ۇشىپ بارا جاتىر؟
جاۋابى: بارلىعى ءۇش قاز
ءى - 10 جارىق سونگەندە
قىستا قاتتى سۋىقتا ساياجايداعى ۇيىنە ءتۇن ورتاسىندا جەتكەن ءۇي يەسى كەلسە جارىق ءسونىپ قالىپتى. ۇيىندە كەروسين شام، اسحانادا تاماق دايىندايتىن گاز باللوندى پەش جانە الدىن – الا كومىر – اعاشىن دايىنداپ كەتكەن ءۇي جىلىتاتىن پەش بار. قوراپتا 1 عانا سىرىڭكە تالى قالىپتى. ءۇي يەسى جوعارىدا اتالعان زاتتاردىڭ قايسىسىن ءبىرىنشى جاعۋعا ءتيىس؟
جاۋابى: ءۇي يەسى ءبىرىنشى شىرپىنى جاعادى.
ءى - 11 قازانداعى جۇمىرتقالار
ءبىر قازاندا 4 جۇمىرتقا قايناپ تۇرعان سۋدا 4 مينۋتتا پىسەدى. وسى قازاندا 5 جۇمىرتقا نەشە مينۋتتا پىسەدى؟
جاۋابى: 4 مينۋتتا پىسەدى.
ءى - 12 تالداعى جۇمىرتقا
الما اعاشىندا جۇمىرتقا بولۋى مۇمكىن بە؟
جاۋابى: الما اعاشىندا جۇمىرتقا وسپەيدى.
ءىى زاڭدىلىقتار
بەرىلگەن ماتەماتيكالىق تاپسىرمالار بەلگىلى ءبىر زاڭدىلىقپەن قۇراتىرىلىعان. وقۋشى سول زاڭدىلىقتارى تاۋىپ ورىنداۋى قاجەت.
ءىى - 1 جەتىسپەيتىن ورنالاستىرۋلار
4 كوزدەن تۇراتىن 2*2
تورعا 4 فيگۋرانى 24 ءتۇرلى جولمەن ورنالاستىرۋعا بولادى. سۋرەتتەگى تولتىرىلعان كوزدەرگە قاراپ بوس 4 كوزدى جەتىسپەيتىن ورنالاستىرۋلارمەن تولتىر.
ءىىى - 4 82 - گە دەيىن ساناۋ
1 - دەن 82 - گە دەيىنگى سانداردى ءوسۋ رەتىمەن تاۋىپ، كورسەتىپ شىعۋ كەرەك. تاپسىرمانى ورىنداپ شىعۋ ۋاقىتىنا بايلانىستى قورىتىندى:
8 مينۋتتان از ۋاقىتتا: جوعارى باقىلاعىش؛
8 - 12 مينۋت اراسى: باقىلاعىشتىعى جاقسى؛
12 - 16 مينۋت: باقىلاعىشتىعى ورتاشا؛
16 - مينۋتتان جوعارى: باقىلاعىشتىعىن ارتتىرۋ قاجەت ەتەدى.
ءىىى - 5 ءۇش تاڭبالى سان
ءۇش تاڭبالى ساننان 7 - ءنى العاندا 7 - گە بولگەندە، 8 - ءدى العاندا 8 - گە بولگەن ەدى جانە 9 - دى العاندا 9 - عا بولىنەدى. ول قانداي سان؟
جاۋابى: ەسەپ شارتى جاڭىلىستىرۋ ءۇشىن بەرىلگەن.
ەگەر ساننان 7 - ءنى العاندا 7 - گە بولىنسە، وندا ول سان 7 - ءنى الماسا دا 7 - گە بولىنەدى. سول سياقتى ەسەپ شارتىنان ول سان 8 - گە دە، 9 - عا دا بولىنەدى
ول سان 7*8*9 =504
ەسەپ شارتىن قاناعاتتاندىراتىن باسقا ءۇش تاڭبالى سان جوق. كەلەسى سان 504*2= 1008 ءتورت تاڭبالى سان.
ءىىى - 6 قاي سان؟
ا) 3 - كە ولگەندە 1 قالدىق 4 - كە بولگەندە 2 قالدىق، 5 - كە بولگەندە 3 قالىق، 6 - عا بولگەندە 4 قالدىق قالاتىن سان بولۋى مۇمكىن بە؟
ءا) قاي ساندى 2 - گە بولگەندە 1 قالدىق، 3 - كە بولگەندە 2 قالدىق، 4 - كە بولگەندە 3 قالدىق، 5 - كە بولگەندە 4 قالدىق، 6 - عا بولگەندە 5 قالدىق قالادى.، ا ول 7 - گە قالدىقسىز بولىنەدى؟
جاۋابى:
ا) ىزدەلىندى سانعا 2 - ءنى قوسساق 3، 4، 5، 6 ساندارىنا قالدىقسىز بولىنەتىن سان شىعادى. بۇل شارتتى قاناعاتتاندىراتىن ەڭ كىشى سان 60، ياعني ىزدەلىندى سان 58.
ءا) ىزدەلىندى سانعا 1 - ءدى قوسسا 2 - گە دە، 3 - كە، 4 - كە، 5 - كە، 6 - عا قالدىقسىز بولىنەدى. 2، 3، 4، 5، 6 ساندارىنىڭ ەڭ كىشى ورتاق ەسەلىگى 60. 60 - 1=59. ياعني 59 سانى 7 - گە قالدىقسىز بولىنەتىندىكتەن 2، 3، 4، 5، 6 ساندارىنا قالدىقسىز بولىنەتىن ساندى ىزدەيمىز. ول سان 120 بۇدان 120 - 1=199. 119 سانى 7 - گە قالدىقسىز بولىنەدى. ەسەپتىڭ شارتى بويىنشا شەشىمى 119. كورسەتىلگەن ادىسپەن ارى قاراي ىزدەي وتىرىپ، ەسەپتىڭ باسقا شەشىمدەرىن تابۋعا بولادى.
دايىنداعان: قادىروۆا ايناگۇل قادىر قىزى
№19 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپتار جونىندەگى ورىنباسارى
لوگيكالىق ەسەپتەر فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس 4 سىنىپ جۇكتەۋ
فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس: لوگيكالىق ەسەپتەر
وقۋ - ادىستەمەلىك كۋرس
فاكۋلتاتيۆتىك كۋرستىڭ مازمۇنى
ءى قاراپايىم سۇراقتارمەن بەرىلگەن ەسەپتەر.
بۇل ەسەپتەر قاراپايىم وقۋشىنىڭ لوگيكالىق ويلاۋىنا جانە تەز جاۋاپ بەرۋىنە ارنالعان تاپسىرمالار.
مىسالى اۋا رايى
ەگەر ساعات تۇنگى 12 - ە جاڭبىر جاۋىپ تۇرسا، وندا 72 ساعاتتان سوڭ كۇن شىعۋى مۇمكىن بە؟
جاۋابى: جوق ويتكەنى ول كەزدە ءتۇن ورتاسى بولادى.
كىرپىشتىڭ سالماعى
كىرپىشتىڭ سالماعى 4 كگ. كىرپىشتىڭ ۇستىنە جارتى كىرپىش جانە وعان قوسا جارتىسىنىڭ جارتىسىنداي كىرپىش قويىلعان. كىرپىشتىڭ سالماعى قانداي
جاۋابى: سالماعى 4 كگ
وزدىگىنەن ورىنداۋعا ارنالعان تاپسىرمالار
ءى - 1قانشا مىسىق؟
بولمەنىڭ ءتورت بۇرىشىنىڭ ءارقايسىندا ءبىر مىسىقتان وتىر. ءار مىسىققا قاراما - قارسى ءۇش مىسىقتان وتىر. بولمەدە قانشا مىسىق وتىر؟
جاۋابى: 4 مىسىق. بولمەنىڭ ءتورت بۇرىشىندا ءتورت مىسىق وتىر.
ءى - 2 قارىنداشتار.
ۇستەل ۇستىندە ءارتۇرلى ۇزىندىقتاعى 3 قارىنداش قاتارىنان جاتىر. ورتاداعىسى – ەڭ ۇزىن قارىنداش. وسى ۇزىن قارىنداشقا تيىسپەي قاي ونى ورتادان الىپ تاستاۋعا بولادى.
جاۋابى كەز كەلگەن شەتكى بىرەۋىن قارسى جاققا نەمەسە ورتاعا قويا سالۋ كەرەك.
ءى - 3 ۋاقىت ولشەمدەرى
بارلىعى ۋاقىت ولشەمدەرى بولا تۇرا عاسىر، جىل جانە ساعاتتان تابىلماي، مينۋت پەن سەكۋندتان تابىلاتىن نە نارسە؟
جاۋابى: «ن» ءارىپى
ءى - 4 وتىرىپ ءجۇرۋ
وتىرىپ – اق جۇرە بەرەتىن كىم؟
جاۋابى: شاحماتشى
ءى - 5 تاياق
ەكى تاياقتىڭ 4 ۇشى بار. ەكى جارىم تاياقتىڭ قانشا ۇشى بار؟
جاۋابى: 6 ۇشى بار.
ءى - 6 شەگەلەر
ەكى ادام كەتىپ بارا جاتىپ 2 شەگە تاۋىپ. الدى. ولاردىڭ ارتىنان 3 ادام كەتىپ بارا جاتىر. ولار قانشا شەگە تاۋىپ الادى؟
جاۋابى: شەگەلەردى الدىڭعى ادامدار الىپ كەتتى. ولار ەش نارسە تاپپايدى.
ءى - 7 ۇقساستىق
ءدوپ - دوڭگەلەك قاربىز ءدال ورتاسىنان ەكىگە بولگەن. وسى بولىنگەن قاربىزدىڭ جارتىسى نەگە قاتتى ۇقسايدى؟
جاۋابى: قالعان جارتىسىنا
ءى - 8 ساعاتتىڭ سوعۋى
ساعات 5 بەلگىنى 4 س ۋاقىتتا سوعادى. ال 12 بەلگىنى قانشا ۋاقىتتا سوعادى؟
جاۋابى: العاشقى ەكى بەلگىگە 1س ۋاقىت جانە كەلەسى بەلگىلەرگە 1س ۋاقىتتان كەتەدى. سەبەبى ءبىرىنشى بەلگىگە ۋاقىت ەسەپتەلمەيدى. 5 بەلگىنى 4 سوقسا، وندا 2 بەلگىنىڭ اراسى 1س ەمەك 12 بەلگىنى 11 س ۋاقىتتا سوعادى.
ءى - 9 قانشا قاز
ءبىر توپ قاز ۇشىپ بارا جاتىر: بىرەۋى الدىندا، ەكەۋى ارتىندا؛ بىرەۋى ارتىندا، ەكەۋى الدىندا؛ بىرەۋى ەكەۋىنىڭ ورتاسىندا جانە ۇشەۋى ءبىر قاتاردا. قانشا قاز ۇشىپ بارا جاتىر؟
جاۋابى: بارلىعى ءۇش قاز
ءى - 10 جارىق سونگەندە
قىستا قاتتى سۋىقتا ساياجايداعى ۇيىنە ءتۇن ورتاسىندا جەتكەن ءۇي يەسى كەلسە جارىق ءسونىپ قالىپتى. ۇيىندە كەروسين شام، اسحانادا تاماق دايىندايتىن گاز باللوندى پەش جانە الدىن – الا كومىر – اعاشىن دايىنداپ كەتكەن ءۇي جىلىتاتىن پەش بار. قوراپتا 1 عانا سىرىڭكە تالى قالىپتى. ءۇي يەسى جوعارىدا اتالعان زاتتاردىڭ قايسىسىن ءبىرىنشى جاعۋعا ءتيىس؟
جاۋابى: ءۇي يەسى ءبىرىنشى شىرپىنى جاعادى.
ءى - 11 قازانداعى جۇمىرتقالار
ءبىر قازاندا 4 جۇمىرتقا قايناپ تۇرعان سۋدا 4 مينۋتتا پىسەدى. وسى قازاندا 5 جۇمىرتقا نەشە مينۋتتا پىسەدى؟
جاۋابى: 4 مينۋتتا پىسەدى.
ءى - 12 تالداعى جۇمىرتقا
الما اعاشىندا جۇمىرتقا بولۋى مۇمكىن بە؟
جاۋابى: الما اعاشىندا جۇمىرتقا وسپەيدى.
ءىى زاڭدىلىقتار
بەرىلگەن ماتەماتيكالىق تاپسىرمالار بەلگىلى ءبىر زاڭدىلىقپەن قۇراتىرىلىعان. وقۋشى سول زاڭدىلىقتارى تاۋىپ ورىنداۋى قاجەت.
ءىى - 1 جەتىسپەيتىن ورنالاستىرۋلار
4 كوزدەن تۇراتىن 2*2
تورعا 4 فيگۋرانى 24 ءتۇرلى جولمەن ورنالاستىرۋعا بولادى. سۋرەتتەگى تولتىرىلعان كوزدەرگە قاراپ بوس 4 كوزدى جەتىسپەيتىن ورنالاستىرۋلارمەن تولتىر.
ءىىى - 4 82 - گە دەيىن ساناۋ
1 - دەن 82 - گە دەيىنگى سانداردى ءوسۋ رەتىمەن تاۋىپ، كورسەتىپ شىعۋ كەرەك. تاپسىرمانى ورىنداپ شىعۋ ۋاقىتىنا بايلانىستى قورىتىندى:
8 مينۋتتان از ۋاقىتتا: جوعارى باقىلاعىش؛
8 - 12 مينۋت اراسى: باقىلاعىشتىعى جاقسى؛
12 - 16 مينۋت: باقىلاعىشتىعى ورتاشا؛
16 - مينۋتتان جوعارى: باقىلاعىشتىعىن ارتتىرۋ قاجەت ەتەدى.
ءىىى - 5 ءۇش تاڭبالى سان
ءۇش تاڭبالى ساننان 7 - ءنى العاندا 7 - گە بولگەندە، 8 - ءدى العاندا 8 - گە بولگەن ەدى جانە 9 - دى العاندا 9 - عا بولىنەدى. ول قانداي سان؟
جاۋابى: ەسەپ شارتى جاڭىلىستىرۋ ءۇشىن بەرىلگەن.
ەگەر ساننان 7 - ءنى العاندا 7 - گە بولىنسە، وندا ول سان 7 - ءنى الماسا دا 7 - گە بولىنەدى. سول سياقتى ەسەپ شارتىنان ول سان 8 - گە دە، 9 - عا دا بولىنەدى
ول سان 7*8*9 =504
ەسەپ شارتىن قاناعاتتاندىراتىن باسقا ءۇش تاڭبالى سان جوق. كەلەسى سان 504*2= 1008 ءتورت تاڭبالى سان.
ءىىى - 6 قاي سان؟
ا) 3 - كە ولگەندە 1 قالدىق 4 - كە بولگەندە 2 قالدىق، 5 - كە بولگەندە 3 قالىق، 6 - عا بولگەندە 4 قالدىق قالاتىن سان بولۋى مۇمكىن بە؟
ءا) قاي ساندى 2 - گە بولگەندە 1 قالدىق، 3 - كە بولگەندە 2 قالدىق، 4 - كە بولگەندە 3 قالدىق، 5 - كە بولگەندە 4 قالدىق، 6 - عا بولگەندە 5 قالدىق قالادى.، ا ول 7 - گە قالدىقسىز بولىنەدى؟
جاۋابى:
ا) ىزدەلىندى سانعا 2 - ءنى قوسساق 3، 4، 5، 6 ساندارىنا قالدىقسىز بولىنەتىن سان شىعادى. بۇل شارتتى قاناعاتتاندىراتىن ەڭ كىشى سان 60، ياعني ىزدەلىندى سان 58.
ءا) ىزدەلىندى سانعا 1 - ءدى قوسسا 2 - گە دە، 3 - كە، 4 - كە، 5 - كە، 6 - عا قالدىقسىز بولىنەدى. 2، 3، 4، 5، 6 ساندارىنىڭ ەڭ كىشى ورتاق ەسەلىگى 60. 60 - 1=59. ياعني 59 سانى 7 - گە قالدىقسىز بولىنەتىندىكتەن 2، 3، 4، 5، 6 ساندارىنا قالدىقسىز بولىنەتىن ساندى ىزدەيمىز. ول سان 120 بۇدان 120 - 1=199. 119 سانى 7 - گە قالدىقسىز بولىنەدى. ەسەپتىڭ شارتى بويىنشا شەشىمى 119. كورسەتىلگەن ادىسپەن ارى قاراي ىزدەي وتىرىپ، ەسەپتىڭ باسقا شەشىمدەرىن تابۋعا بولادى.
دايىنداعان: قادىروۆا ايناگۇل قادىر قىزى
№19 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپتار جونىندەگى ورىنباسارى
لوگيكالىق ەسەپتەر فاكۋلتاتيۆتىك كۋرس 4 سىنىپ جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
الدەگيدتەر مولەكۋلاسىنىڭ قۇرىلىسى مەن گومولوگتىق قاتارى.
