لۋلليي شەڭبەرى
لۋلليي شەڭبەرى
لۋلليي شەڭبەرى - مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردە قولدانۋعا ارنالعان تريز جانە رتۆ اۆتورلارى ۇسىنعان بالالاردىڭ زياتكەرلىك جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋدىڭ ءبىر قۇرالى. بۇل ادىستەمە ءتۇرى زەرتتەلەتىن ماتەريالدارعا قىزىعۋشىلىق ساقتاۋعا كومەكتەسەدى. ءحىىى عاسىردا فرانسۋز موناحى رايموند لۋلليي قاعاز شەبەرلەر تۇرىندە لوگيكالىق ماشينانى ويلاپ جاسادى. دەمەك ونى بالالاردىڭ سوزدىك، ينتەلەكتۋالدىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ قۇرالى رەتىندە قولدانۋعا بولادى. بۇل ادىستەمەنىڭ بالاباقشادا بالالارمەن بىرگە ءتىل مەن الەمدى بايلانىستىرۋدا قولداناتىن تاپتىرماس قۇرال.
دوڭگەلەك ءار ءتۇرلى ديامەترلى 2 شەڭبەردى قاپتايدى. جوعارىداعا كورسەتكىش نەمەسە بەلگى ورنالاستىرادى. بارلىق توپتار بىردەي سەكتورلارعا بولىنەدى (ەرتە جاستاعى بالالار ءۇشىن شەڭبەر ءتورت سەكتورعا بولىنەدى). ولاردا سۋرەتتەر (قورشاعان الەمنىڭ وبەكتىلەرى) بولادى. شەڭبەرلەر مەن كورسەتكىش ءبىر - بىرىنەن ەركىن قوزعالادى. قاجەت بولسا، سەكتورلار ورنالاسقان سۋرەتتەردىڭ ءار ءتۇرلى كومبيناسيالارىن الۋعا جانە ۇيلەسپەيتىن كورىنەتىن نىسانداردى بىرىكتىرۋگە بولادى.
ادىستەمەنىڭ نەگىزگى ماقساتى: نازار اۋدارۋ، اۋىزشا سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋ، قولدىڭ ماتورلى داعدىلارىن دامىتۋ، قيال. الەمدى تانۋ جولىن مەڭگەرۋ، پايدا بولعان ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ.
لۋلليي شەڭبەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
مەكتەپكە دەيىنگى بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ ءارقاشاندا وزەكتى ماسەلە بولىپ تابىلادى. قازىرگى تاڭدا بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ پروسەسىن تۇزەتۋدىڭ كوپتەگەن ادىستەرى بار. بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ بارىسىندا جاعىمدى ەموسيانالدى قالپىن ۇيىمداستىرىپ، ءوزىنىڭ ءتىلىن بەلسەندى دامىتۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرۋ كەرەك. ەڭ ءتيىمدى جانە قىزىقتى دا قولجەتىمدى بالانىڭ ءىس - ارەكەتى بۇل - ويىن.
ويىن مەن ءتىل دامىتۋدىڭ ەكى جاقتى بايلانىسى بار:
1. بالا ويىن بارسىندا بەلسەندىلىك تانىتادى جانە ءتىلى داميدى؛
2. ويىن بارىسىندا ويىننىڭ ءوزى ءتىلدىڭ دامۋى بارىسىندا كۇردەلەنە تۇسەدى.
13 - عاسىردا فرانسۋز موناحى رايموند لۋلليي قاعاز شەبەرى تۇرىندە لوگيكالىق ماتەريال ويلاپ تاپتى. «لۋلليي شەڭبەرى» بۇل - كومپيۋتەر ءتارىزدى ماتەريال. ونىڭ قاراپايىمدىلىعى بالاباقشادا قولدانۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل ماتەريال ەكى شەڭبەر (پلاستينا) جانە ارنايى جاسالعان قوراپتان تۇرادى. لۋلليي شەڭبەرلەردى بالانىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ساي 4، 6، 8 بولىككە ءبولىپ، ولارعا سۋرەتتەر سوزدەر، بۋىن، ساندار مەن سويلەمدەر جازعان. ءاربىر بالا وزىنە قويىلعان سۇراققا جاۋابىن تابا الادى جانە كەز - كەلگەن كومبيناسيا بويىنشا قيالداپ اڭگىمە ايتىپ بەرەدى.
بۇل ماتەريالدىڭ فۋنكسياسى وتە كوپ جانە تريز ادىسىنە جاتادى، ويىن تۇرىندە قولدانادى. ونى جەكە دە، توپتىق تۇردە دە قولدانۋعا بولادى.
لۋلليي دوڭگەلەكتەرى
رايموند لۋلليي (ءحىى - ءحىVع) بىرنەشە دوڭگەلەكتەن تۇراتىن قۇرالدى، (مۇنارا ءادىسى بويىنشا) ويلاپ شىعاردى. دوڭگەلەكتەر ەنىپ، قوزعالادى. لۋلليي سەكتورلارعا سۋرەتتەر سالىپ، سوزدەردى جازعان. ءار ادام سۇراقتار قويىپ، كومبيناسيا ارقىلى جاۋابىن العان ەكەن.
لۋلليي دوڭگەلەكتەرىمەن ويىندار وتكىزۋدەگى تەحنولوگيالىق ەرەجەسى:
دوڭگەلەكتەردىڭ بارلىق سەكتورلارىندا سۋرەتتەر نەمەسە زاتتار بەلگىلەيتىن بەلگىلەر ورنالاسادى. مىسالى: ۇلكەن دوڭگەلەكتىڭ سەكتورلارىنا اعاشتاردىڭ سۋرەتتەرىن ورنالاستىرامىز (شىرشا، الما اعاشىت. س. س.)؛ ەكىنشى دوڭگەلەككە - ولاردىڭ وسەتىن جەرلەرى (ب ا ق، ورمان ت. س. س.)؛ ءۇشىنشى دوڭگەلەككە ولاردىڭ جەمىستەرى (الما، شىرشا ءبۇرى، ت. س. س). بالالار دوڭگەلەكتەردە بايلانىس تابۋ كەرەك. مىسالى: تاربيەشىنىڭ نۇسقاۋى بويىنشا الما اعاشىن تابادى، دوڭگەلەكتى بۇراپ ب ا ق تۇرعان سۋرەتتى تابادى، ءۇشىنشى دوڭگەلەكتەن المانى تابادى.
لۋلليي شەڭبەرى ءادىسى بالالاردىڭ ويىن بارىسىندا ءتىلىن دامىتاتىن ءتيىمدى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيا
سويلەۋدى دامىتۋ، قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ وقۋ قىزمەتتەرىندەتاجىريبەگە العان كارتينا بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ جونىندە جاڭا ادىستەمە ۇسىنىلادى. ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىقتار بەينەلى، بالالاردىڭ قابىلداۋ ۇردىستەرىنە جاقىن، قولايلى رەتىندە كورسەتىلەدى. قوسىمشا بەتتەردە كارتينا، جاي سۋرەتتەر بويىنشا ناقتى ساباقتاردى قولدانا الاتىن ۇلگىلەر ۇسىنىلىپ، سونىمەن قاتار سوزدىك جۇمىسىن مولايتاتىن ءادىس - تاسىلدەر بەرىلەدى.
لۋلليي شەڭبەرىنىڭ ماقساتى:
- جالپىعا بىردەي ءبىلىم ستاندارتىن الا وتىرىپ، ءار بالانى وبەكتيۆتى تۇردە دايىنداۋ، ناقتى ءبىلىم بەرۋ؛
- تەرەڭ ويلاۋ، وزدىگىنەن ىزدەنىپ، وقىپ ءبىلۋ ءىس - ارەكەتتەرىن مەڭگەرتۋ؛
- جان - جاقتى دامىعان، ءبىلىمدى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
مىندەتتەرىم:
- لۋلليا شەڭبەرىن ساباقتىڭ تۇرىنە ساي تاڭداپ الۋ؛
- بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، ءبىلىم دەڭگەيلەرىنە كوڭىل ءبولۋ؛
- توپتاعى بالا سانىنا قاراي ويىن ءتۇرىن ۇيىمداستىرۋ؛
- وتىلگەن ماتەريالدى ۇدايى قايتالاپ، تەرەڭدەتىپ قايتالاپ وتىرۋ؛
- ساباققا قاتىسۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدى قاداعالاۋ.
جامبىل وبلىسى، تاراز قالاسى،
№13 بوبەكجاي - باقشا تاربيەشىسى
ينكاربايەۆا پانزا راقىمجان قىزى
لۋلليي شەڭبەرى جۇكتەۋ
لۋلليي شەڭبەرى - مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردە قولدانۋعا ارنالعان تريز جانە رتۆ اۆتورلارى ۇسىنعان بالالاردىڭ زياتكەرلىك جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋدىڭ ءبىر قۇرالى. بۇل ادىستەمە ءتۇرى زەرتتەلەتىن ماتەريالدارعا قىزىعۋشىلىق ساقتاۋعا كومەكتەسەدى. ءحىىى عاسىردا فرانسۋز موناحى رايموند لۋلليي قاعاز شەبەرلەر تۇرىندە لوگيكالىق ماشينانى ويلاپ جاسادى. دەمەك ونى بالالاردىڭ سوزدىك، ينتەلەكتۋالدىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ قۇرالى رەتىندە قولدانۋعا بولادى. بۇل ادىستەمەنىڭ بالاباقشادا بالالارمەن بىرگە ءتىل مەن الەمدى بايلانىستىرۋدا قولداناتىن تاپتىرماس قۇرال.
دوڭگەلەك ءار ءتۇرلى ديامەترلى 2 شەڭبەردى قاپتايدى. جوعارىداعا كورسەتكىش نەمەسە بەلگى ورنالاستىرادى. بارلىق توپتار بىردەي سەكتورلارعا بولىنەدى (ەرتە جاستاعى بالالار ءۇشىن شەڭبەر ءتورت سەكتورعا بولىنەدى). ولاردا سۋرەتتەر (قورشاعان الەمنىڭ وبەكتىلەرى) بولادى. شەڭبەرلەر مەن كورسەتكىش ءبىر - بىرىنەن ەركىن قوزعالادى. قاجەت بولسا، سەكتورلار ورنالاسقان سۋرەتتەردىڭ ءار ءتۇرلى كومبيناسيالارىن الۋعا جانە ۇيلەسپەيتىن كورىنەتىن نىسانداردى بىرىكتىرۋگە بولادى.
ادىستەمەنىڭ نەگىزگى ماقساتى: نازار اۋدارۋ، اۋىزشا سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋ، قولدىڭ ماتورلى داعدىلارىن دامىتۋ، قيال. الەمدى تانۋ جولىن مەڭگەرۋ، پايدا بولعان ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ.
لۋلليي شەڭبەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
مەكتەپكە دەيىنگى بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ ءارقاشاندا وزەكتى ماسەلە بولىپ تابىلادى. قازىرگى تاڭدا بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ پروسەسىن تۇزەتۋدىڭ كوپتەگەن ادىستەرى بار. بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ بارىسىندا جاعىمدى ەموسيانالدى قالپىن ۇيىمداستىرىپ، ءوزىنىڭ ءتىلىن بەلسەندى دامىتۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرۋ كەرەك. ەڭ ءتيىمدى جانە قىزىقتى دا قولجەتىمدى بالانىڭ ءىس - ارەكەتى بۇل - ويىن.
ويىن مەن ءتىل دامىتۋدىڭ ەكى جاقتى بايلانىسى بار:
1. بالا ويىن بارسىندا بەلسەندىلىك تانىتادى جانە ءتىلى داميدى؛
2. ويىن بارىسىندا ويىننىڭ ءوزى ءتىلدىڭ دامۋى بارىسىندا كۇردەلەنە تۇسەدى.
13 - عاسىردا فرانسۋز موناحى رايموند لۋلليي قاعاز شەبەرى تۇرىندە لوگيكالىق ماتەريال ويلاپ تاپتى. «لۋلليي شەڭبەرى» بۇل - كومپيۋتەر ءتارىزدى ماتەريال. ونىڭ قاراپايىمدىلىعى بالاباقشادا قولدانۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل ماتەريال ەكى شەڭبەر (پلاستينا) جانە ارنايى جاسالعان قوراپتان تۇرادى. لۋلليي شەڭبەرلەردى بالانىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە ساي 4، 6، 8 بولىككە ءبولىپ، ولارعا سۋرەتتەر سوزدەر، بۋىن، ساندار مەن سويلەمدەر جازعان. ءاربىر بالا وزىنە قويىلعان سۇراققا جاۋابىن تابا الادى جانە كەز - كەلگەن كومبيناسيا بويىنشا قيالداپ اڭگىمە ايتىپ بەرەدى.
بۇل ماتەريالدىڭ فۋنكسياسى وتە كوپ جانە تريز ادىسىنە جاتادى، ويىن تۇرىندە قولدانادى. ونى جەكە دە، توپتىق تۇردە دە قولدانۋعا بولادى.
لۋلليي دوڭگەلەكتەرى
رايموند لۋلليي (ءحىى - ءحىVع) بىرنەشە دوڭگەلەكتەن تۇراتىن قۇرالدى، (مۇنارا ءادىسى بويىنشا) ويلاپ شىعاردى. دوڭگەلەكتەر ەنىپ، قوزعالادى. لۋلليي سەكتورلارعا سۋرەتتەر سالىپ، سوزدەردى جازعان. ءار ادام سۇراقتار قويىپ، كومبيناسيا ارقىلى جاۋابىن العان ەكەن.
لۋلليي دوڭگەلەكتەرىمەن ويىندار وتكىزۋدەگى تەحنولوگيالىق ەرەجەسى:
دوڭگەلەكتەردىڭ بارلىق سەكتورلارىندا سۋرەتتەر نەمەسە زاتتار بەلگىلەيتىن بەلگىلەر ورنالاسادى. مىسالى: ۇلكەن دوڭگەلەكتىڭ سەكتورلارىنا اعاشتاردىڭ سۋرەتتەرىن ورنالاستىرامىز (شىرشا، الما اعاشىت. س. س.)؛ ەكىنشى دوڭگەلەككە - ولاردىڭ وسەتىن جەرلەرى (ب ا ق، ورمان ت. س. س.)؛ ءۇشىنشى دوڭگەلەككە ولاردىڭ جەمىستەرى (الما، شىرشا ءبۇرى، ت. س. س). بالالار دوڭگەلەكتەردە بايلانىس تابۋ كەرەك. مىسالى: تاربيەشىنىڭ نۇسقاۋى بويىنشا الما اعاشىن تابادى، دوڭگەلەكتى بۇراپ ب ا ق تۇرعان سۋرەتتى تابادى، ءۇشىنشى دوڭگەلەكتەن المانى تابادى.
لۋلليي شەڭبەرى ءادىسى بالالاردىڭ ويىن بارىسىندا ءتىلىن دامىتاتىن ءتيىمدى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيا
سويلەۋدى دامىتۋ، قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ وقۋ قىزمەتتەرىندەتاجىريبەگە العان كارتينا بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ جونىندە جاڭا ادىستەمە ۇسىنىلادى. ادىستەمەلىك نۇسقاۋلىقتار بەينەلى، بالالاردىڭ قابىلداۋ ۇردىستەرىنە جاقىن، قولايلى رەتىندە كورسەتىلەدى. قوسىمشا بەتتەردە كارتينا، جاي سۋرەتتەر بويىنشا ناقتى ساباقتاردى قولدانا الاتىن ۇلگىلەر ۇسىنىلىپ، سونىمەن قاتار سوزدىك جۇمىسىن مولايتاتىن ءادىس - تاسىلدەر بەرىلەدى.
لۋلليي شەڭبەرىنىڭ ماقساتى:
- جالپىعا بىردەي ءبىلىم ستاندارتىن الا وتىرىپ، ءار بالانى وبەكتيۆتى تۇردە دايىنداۋ، ناقتى ءبىلىم بەرۋ؛
- تەرەڭ ويلاۋ، وزدىگىنەن ىزدەنىپ، وقىپ ءبىلۋ ءىس - ارەكەتتەرىن مەڭگەرتۋ؛
- جان - جاقتى دامىعان، ءبىلىمدى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
مىندەتتەرىم:
- لۋلليا شەڭبەرىن ساباقتىڭ تۇرىنە ساي تاڭداپ الۋ؛
- بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، ءبىلىم دەڭگەيلەرىنە كوڭىل ءبولۋ؛
- توپتاعى بالا سانىنا قاراي ويىن ءتۇرىن ۇيىمداستىرۋ؛
- وتىلگەن ماتەريالدى ۇدايى قايتالاپ، تەرەڭدەتىپ قايتالاپ وتىرۋ؛
- ساباققا قاتىسۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋدى قاداعالاۋ.
جامبىل وبلىسى، تاراز قالاسى،
№13 بوبەكجاي - باقشا تاربيەشىسى
ينكاربايەۆا پانزا راقىمجان قىزى
لۋلليي شەڭبەرى جۇكتەۋ
You Might Also Like
