م. تانەكەيەۆ. قاجىمۇقان
ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. تانەكەيەۆ. قاجىمۇقان
سىلتەمە: جوسپار. ادەبيەتتىك وقۋ. «اتامۇرا» 2014 ج.
وقىتۋ ادىستەمەسى. ينتەرنەت جەلىسى
جالپى ماقساتى: الىپ قاجىمۇقان پالۋان ومىرىمەن تانىسىپ، ءتۇسىنىپ وقىپ، جۇيەلەپ ايتۋعا ۇيرەنەدى؛ ەستە ساقتاۋ، مادەنيەتتى جۇيەلى سويلەي ءبىلۋ، ءوز ويىن تۇجىرىمداپ، سالىستىرا بىلۋگە؛ سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلداناتىن، شىنىققان ازامات تاربيەلەنەدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە: بالۋان ومىرىمەن تانىسا وتىرىپ ءماتىن مازمۇنىمەن تانىسادى، جۇيەلى سويلەپ، سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلداناتىن، شىنىققان ازامات بولۋعا تىرىسادى.
نەگىزگى يدەيالار: بالۋاندارىمىزدى دارىپتەۋ
تاپسىرمالار: «وي قوزعاۋ»، جۇپتىق، توپتىق جۇمىستار
ساباق بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ جازبالارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭ
«شاتتىق شەڭبەرى»
كۇندەي جادىراپ،
ايداي ارايلاپ،
جۇلدىزداي جارقىراپ،
سۋداي تازا كوڭىلمەن
بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز
- وقۋشىلاردى سمايليكتەر ارقىلى توپقا ءبولۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
مەن مۇنى بىلەمىن!
نىعمەت عابدۋللين «كومباتتىڭ اڭگىمەسى» مازمۇنىن سۇراۋ
ءا. مولداعۇلوۆا جايلى جيناقتاعان مالىمەتتەرىن تىڭداۋ
ءىىى. «وي قوزعاۋ» ءادىسى
- بالالار بۇل اڭگىمەدە تاريحتاعى قانداي جىلدار تۋرالى ايتىلعان؟
- ۇلى وتان سوعىسى
- دۇرىس ايتاسىڭدار. بۇل سوعىستا جەڭىسكە ءبىر تابان جاقىنداۋىنا تىلداعى ادامداردىڭ دا ەڭبەگى زور. وسى سوعىستا قانداي تەحنيكا تۇرلەرى جۇمىلدىرىلعان؟
- زەڭبىرەك، مىلتىق، تانكى، ۇشاق...
- مىنە، وسى سوعىس كەزىندە ءوز قاراجاتىنا ساتىپ الىپ، ۇشاق جىبەرگەن ادامداردىڭ ءبىرى قاجىمۇقان اتامىز ەكەن. ولاي بولسا بۇگىنگى وتەتىن ساباعىمىزدىڭ اتى مۇراتحان تانەكەيەۆتىڭ «قاجىمۇقان» ماتىنىمەن تانىسامىز.
ءىV. ماعىنانى تانۋ
- قاجىمۇقاننىڭ ءومىر جولى، جەتىستىكتەرى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.(وقۋشىلاردىڭ پىكىر - ويىن تىڭداۋ)
قاجىمۇقان مۇڭايتپاس ۇلى — قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى تۇڭعىش كاسىپقوي بالۋان. تۇتاس عۇمىرىن كۇرەس ونەرىنە ارناپ، ۇلانعايىر جەرى مەن ءورشىل حالقىن ءبىرىنشى بولىپ وزگە جۇرتقا پاش ەتكەن، وزىنەن بۇرىنعى قانداستارى باسپاعان توپىراقتى باسىپ، كورمەگەن ەلدى كورىپ، وزگە قازاق تاقپاعان التىن، كۇمىس مەدالداردى موينىنا تۇڭعىش ىلگەن.
1978 جىلى «قاجىمۇقان» اتتى ەكى ءبولىمدى كوركەم فيلم ءتۇسىرىلدى. ق. ءابدىقادىروۆتىڭ «قاجىمۇقان» كىتاپتارى بار. «قازاق دالاسىنىڭ باتىرى» اتاعى بەرىلدى. «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. 1948 جىلى شىمكەنت وبلىسىنىڭ ارىس اۋدانى لەنين تۋى كولحوزىندا قايتىس بولدى.
- اڭگىمەنى دايىندالعان بەينەجازبادان كورسەتۋ.
- قاجىمۇقان تۋرالى 2 كلاستا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟ («الىپ بالا» اۆتورى قالماقان ءابدىقادىروۆ) ول قانداي ەرلىك كورسەتتى؟
وقۋلىقپەن جۇمىس
ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
ءى توپ - 1 – ءبولىم
(وقىعان بولىمىنە ات قويۋ)
ءىى توپ – 2 ءبولىم
(وقىعان بولىمىنە ات قويۋ)
ءار توپ وقىعان ماتىندەرىن مازمۇندايدى، قويعان اتتارىن ايتادى
1 – ءبولىم كۇرەس الاڭىندا
2 – ءبولىم باتىل شابۋىل
ماتىندە كىم تۋرالى اڭگىمەلەيدى؟
مۇقاننىڭ بۇل جولعى قارسىلاسى كىم؟(تۇرىك بالۋانى نۇرلى)
جەكپە - جەك نەمەن اياقتالدى؟ (جەڭىسپەن)
ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە قاجىمۇقان بالۋان مايدانعا ءوز قاراجاتىمەن جاسالعان نە جىبەرىپتى؟ (ۇشاق).
- قاجىمۇقان بالۋان چەمپيون رەتىندە الەمنىڭ ءبىرتالاي ءىرى قالالارىندا بولىپ ونەر كورسەتەدى. تۇرىك ەلىنە بارعان ساپارىندا تۇرىك جۇرتى بەلدەسكەن بالۋانداردىڭ ءبارىن جىققان قايراتىنا ريزا بولىپ، وعان "قاجى" دەگەن اتاق بەرەدى. بۇرىن ونىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى مۇقان بولسا، ەندى ول قاجى مۇقان اتالادى. بالۋاننىڭ وسى اتى بۇكىل ومىرىنە قالادى.
سوزدىك جۇمىس
يپپودروم - ات جارىسى وتەتىن جەر.
- بۇرىن بۇل جەرلەردە بالۋاندار كۇرەسى وتكەن ەكەن.
- ءقازىر بالۋاندار كۇرەسى قايدا وتەدى؟
- سپورت سارايلارىندا
سۋرەتپەن جۇمىس:
- سۋرەتتە كىمدەر بەينەلەنگەن؟
- سۋرەتپەن ءماتىننىڭ بايلانىسى بار ما؟
قىزىق مالىمەت
1. سالماعى – 174 كگ.
2. بويى – 195 سم.
3. كەۋدەسىنىڭ اۋماعى – 146 سم.
4. بالتىرىنىڭ اۋماعى – 49 سم.
5. موينىنىڭ جۋاندىعى – 56 سم.
6. باس اۋماعى – 65 سم.
7. ورتاڭعى ساۋساعىنىڭ ۇزىندىعى – 14 سم.
8. ورتاڭعى ساۋساعىنىڭ جۋاندىعى – 10 سم.
9. ۇستىڭگى جانە استىڭعى ەرىندەرى – 12 سم.
10. اياق كيىمى – 54 رازمەر.
- بەينە جازبادان قاجىمۇقان بالۋاننىڭ قولدانعان زاتتارىن كورسەتۋ
1 – سۋرەتتە قاجىمۇقان بالۋاننىڭ ارەنادان قوس وركەشتى نار تۇيەنى ارقاسىنا اسىپ تۇسكەن كەزى
2 – سۋرەتتە بالۋاننىڭ قارت شاعىنداعى جەڭىسكە جەتكەن كەزى
3 – سۋرەتتە قاجىمۇقان بالۋاننىڭ كيگەن جيدەسى
شىعارماشىلىق جۇمىس. «كەزبە ءتىلشى»
«ەگەر دە سەن بالۋان بولساڭ...»(وقۋشىلاردىڭ پىكىرى تىڭدالادى)
توپتىق جۇمىس
ءى توپ “بالۋان” ءسوزىن توپتاستىرۋ
ءىى توپ ءسوزجۇمباق “قاجىمۇقان”
ق
ا
ج
ى
م
ۇ
ق
ا
ن
ەل باسىنا ق... تۋسا،
ەر سىنالار.
كۇلپاش اڭگىمەسىندەگى وقيعا قاي كەزەڭدە بولعان؟
اعىباي باتىرعا ەل قانداي ات قويدى؟
داڭقتى جاۋىنگەر، اسكەري قولباسشى، كورنەكتى جازۋشى كىم؟
قاجىمۇقاننىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى
ماتىندە مۇقاننىڭ قارسىلاسى كىم بولدى؟
قابانباي مەن بوگەنبايدى جىرعا قوسقان جىراۋ
يساتايدىڭ 14 جاسىندا سوعىسقا قاتىسقان بالاسى.
ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان اسكەري ۇشقىش
سەرگىتۋ ءساتى: پوەزيا مينۋتى
- بالالار قاجىمۇقان بالۋان تۋرالى قالام تەربە، ولەڭ، اڭگىمە جازعان اقىندارىمىز دا از ەمەس ەكەن. ەندەشە سول اقىنداردىڭ ولەڭىنە كەزەك بەرسەك.
ساكەن سەيفۋللين «وردەش ءتوس، بىلەۋ دەنە، شويىنداي سوم»
قادىر مىرزا ءالى بۇلشىق ەتى دالانىڭ
ءابدىراشتىڭ جاراسقانى كەلسە جۇرتقا تانىتقىڭ...
جۇپتىق جۇمىس «سايكەستەندىرۋ تەست»
1916 ج. اشارشىلىق كەزەڭ “كۇلپاش”
1930 – 32 جج. ازاتتىق جولىنداعى توقاش بوكين
1937 – 38 جج. جەلتوقسان وقيعاسى
1941 – 45 جج. ۇلى وتان سوعىسى
1986 ج. ساكەن سەيفۋللين “ماڭگى جاسار ءومىر”
توپتىق جۇمىس
ءى توپ قاجىمۇقان سوزىنە 5 جولدى ولەڭ
• كىم؟ قاجىمۇقان.
• قانداي؟ كۇشتى، جاۋىرىندى.
• نە ىستەدى؟ كۇرەستى، وگىزشەنى ءبىر ءوزى كوتەردى، جەڭدى.
• سويلەم. قاجىمۇقان – قازاق حالقىنىڭ ماقتانىشى.
• ماعىنالاس ءسوز. بالۋان.
ءىى توپ ماقال – ماتەلدەر (سپورت، دەنساۋلىق تۋرالى)
وراسان كۇشتىڭ يەسى، كۇرەستىڭ بىرنەشە تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق الىبى! تەڭدەسسىز ونەرىمەن جەر شارىن ارالاعان، 28 مەملەكەتتە كۇرەسكە ءتۇسىپ، 56 مەدال ولجالاعان قاجىمۇقانداي مىقتى حح عاسىردىڭ باسىندا تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتا عانا بولدى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ چەمپيوندارى يۆان پوددۋبنىي، يۆان شەمياكين، الەكس ابەرگ، يۆان زايكين، گەورگ لۋريح، پول پونس سىندى جامپوزدارمەن قاتار ءجۇرۋ، بوز كىلەمدەگى ايقاستاردا وسى بالۋانداردى شەتىنەن جىعىپ، بايگە الۋ — سول زاماندا ناعىز ەرلىك ەدى.
- بۇگىنگى تاڭدا بالۋان اعانىڭ ءىزىن باسىپ كەلە جاتقان قانداي ءىزباسارلارىن بىلەسىڭدەر؟
- ايتا كەتەتىن بولساق جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، داۋلەت تۇرلىحانوۆ، ەرماحان يبراگيموۆ ت. ب
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ. دەنىڭ ساۋ بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ەرتە تۇرۋ
- سپورتپەن شۇعىلدانۋ
- دەنەنى تازا ۇستاۋ كەرەك
- تازا اۋادا سەرۋەندەۋ.
ءقازىر ەلىمىزدە بالۋاندارعا بايلانىستى نە ءوتىپ جاتىر؟
2015 جىلى 4 شىلدە كۇنى «سارىارقا» ۆەلوترەگىندە ۇلت كوشباسشىسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن قازاق كۇرەسىنەن «قازاقستان بارىسى» رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيرىنىڭ فينالدىق سىنى ءوتىپ، ەلىمىزدەگى ەڭ ۇزدىك بالۋانى انىقتالدى. التىن بەلبەۋ يەگەرى - بەيبىت ىستىبايەۆ
شارشى الاڭدا قىزىلوردالىق رۋسلان ءابدىرازاقوۆ جامبىلدىق بەيبىت ىستىبايەۆپەن ءوزارا باسەكەگە تۇسكەن ەدى. بۇل دودادا 2015 جىلعى «قازاقستان بارىسىنان» بەيبىت باسىم ءتۇسىپ، فينالدا جەڭگەن بولتىن.
قورىتىندىلاۋ:
«ءبىلىم بايتەرەگىن» كوتەرۋ
- بالالار سەندەر قانداي اعاشتى كورىپ وتىرسىڭدار؟
- جاپىراعىنان ايىرىلعان اعاشتى
- دۇرىس ايتاسىڭدار، ەندەشە وسى اعاشتى گۇلدەندىرۋ ءۇشىن ءسۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى جاپىراقتارىن جابىستىرايىق
- ماتىندە كىم تۋرالى اڭگىمەلەيدى؟
- مۇقاننىڭ بۇل جولعى قارسىلاسى كىم بولدى؟
- 1941 - 45جىلدارى قانداي وقيعا بولدى؟
- جەكپە – جەك نەمەن اياقتالدى؟
- ءوتىپ جاتقان ءبولىم قالاي اتالادى؟
- سوعىسقا قاتىسقان باسقا قانداي باتىرلاردى بىلەسىڭ؟
- قاجىمۇقان جيناعان اقشاسىن نە ىستەدى؟
- وتكەن سىنىپتا قاجىمۇقان تۋرالى قانداي اڭگىمە وتتىك؟
- قانداي بالۋانداردى بىلەسىڭ؟
- قانداي باتىرلاردى بىلەسىڭ؟
- بالالار اعاشىمىز جاپىراققا تولىپ گۇلدەندى، سەندەر دە وسى اعاش سياقتى بۇتاقتارىندى كەڭگە جايىپ، بيىكتەردەن كورىنە بەرىڭدەر دەي وتىرىپ، قاجىمۇقان بالۋاننىڭ باتاسىن العاندى ءجون كورىپ وتىرمىن.
قاجىمۇقان اتانىڭ باتاسى
بيىك بولسىن ماقساتىڭ،
ۇزاق بولسىن جاقسى اتىڭ.
ءوز حالقىڭا ادال بول،
دالا گ ۇلى جاس باتىر.
نامىسى گۇل جاس باتىر،
ءوز ورتاڭنىڭ ءدۇرى بول.
كوپكە ۇناپ ىستەرىڭ،
جۇزگە دەيىن ءتىرى بول.
ءاۋمين!
V. رەفلەكسيا. كەرى بايلانىس
باعدارشامنىڭ تۇستەرىنە جابىستىرۋ
بۇگىنگى ساباقتا مەنىڭ جاقسى مەڭگەرگەنىم.....
مەنىڭشە مەن........ ورىنداي المادىم، ويتكەنى.....
باعدارشام ارقىلى، بارماق ارقىلى، فيشكا ارقىلى، توپتار اراسىنداعى باعالاۋ
ءمۇعالىمى: قالىمبەت توعجان
م. تانەكەيەۆ. قاجىمۇقان جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: م. تانەكەيەۆ. قاجىمۇقان
سىلتەمە: جوسپار. ادەبيەتتىك وقۋ. «اتامۇرا» 2014 ج.
وقىتۋ ادىستەمەسى. ينتەرنەت جەلىسى
جالپى ماقساتى: الىپ قاجىمۇقان پالۋان ومىرىمەن تانىسىپ، ءتۇسىنىپ وقىپ، جۇيەلەپ ايتۋعا ۇيرەنەدى؛ ەستە ساقتاۋ، مادەنيەتتى جۇيەلى سويلەي ءبىلۋ، ءوز ويىن تۇجىرىمداپ، سالىستىرا بىلۋگە؛ سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلداناتىن، شىنىققان ازامات تاربيەلەنەدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە: بالۋان ومىرىمەن تانىسا وتىرىپ ءماتىن مازمۇنىمەن تانىسادى، جۇيەلى سويلەپ، سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلداناتىن، شىنىققان ازامات بولۋعا تىرىسادى.
نەگىزگى يدەيالار: بالۋاندارىمىزدى دارىپتەۋ
تاپسىرمالار: «وي قوزعاۋ»، جۇپتىق، توپتىق جۇمىستار
ساباق بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ جازبالارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭ
«شاتتىق شەڭبەرى»
كۇندەي جادىراپ،
ايداي ارايلاپ،
جۇلدىزداي جارقىراپ،
سۋداي تازا كوڭىلمەن
بۇگىنگى ساباعىمىزدى باستايمىز
- وقۋشىلاردى سمايليكتەر ارقىلى توپقا ءبولۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
مەن مۇنى بىلەمىن!
نىعمەت عابدۋللين «كومباتتىڭ اڭگىمەسى» مازمۇنىن سۇراۋ
ءا. مولداعۇلوۆا جايلى جيناقتاعان مالىمەتتەرىن تىڭداۋ
ءىىى. «وي قوزعاۋ» ءادىسى
- بالالار بۇل اڭگىمەدە تاريحتاعى قانداي جىلدار تۋرالى ايتىلعان؟
- ۇلى وتان سوعىسى
- دۇرىس ايتاسىڭدار. بۇل سوعىستا جەڭىسكە ءبىر تابان جاقىنداۋىنا تىلداعى ادامداردىڭ دا ەڭبەگى زور. وسى سوعىستا قانداي تەحنيكا تۇرلەرى جۇمىلدىرىلعان؟
- زەڭبىرەك، مىلتىق، تانكى، ۇشاق...
- مىنە، وسى سوعىس كەزىندە ءوز قاراجاتىنا ساتىپ الىپ، ۇشاق جىبەرگەن ادامداردىڭ ءبىرى قاجىمۇقان اتامىز ەكەن. ولاي بولسا بۇگىنگى وتەتىن ساباعىمىزدىڭ اتى مۇراتحان تانەكەيەۆتىڭ «قاجىمۇقان» ماتىنىمەن تانىسامىز.
ءىV. ماعىنانى تانۋ
- قاجىمۇقاننىڭ ءومىر جولى، جەتىستىكتەرى تۋرالى اڭگىمەلەۋ.(وقۋشىلاردىڭ پىكىر - ويىن تىڭداۋ)
قاجىمۇقان مۇڭايتپاس ۇلى — قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى تۇڭعىش كاسىپقوي بالۋان. تۇتاس عۇمىرىن كۇرەس ونەرىنە ارناپ، ۇلانعايىر جەرى مەن ءورشىل حالقىن ءبىرىنشى بولىپ وزگە جۇرتقا پاش ەتكەن، وزىنەن بۇرىنعى قانداستارى باسپاعان توپىراقتى باسىپ، كورمەگەن ەلدى كورىپ، وزگە قازاق تاقپاعان التىن، كۇمىس مەدالداردى موينىنا تۇڭعىش ىلگەن.
1978 جىلى «قاجىمۇقان» اتتى ەكى ءبولىمدى كوركەم فيلم ءتۇسىرىلدى. ق. ءابدىقادىروۆتىڭ «قاجىمۇقان» كىتاپتارى بار. «قازاق دالاسىنىڭ باتىرى» اتاعى بەرىلدى. «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. 1948 جىلى شىمكەنت وبلىسىنىڭ ارىس اۋدانى لەنين تۋى كولحوزىندا قايتىس بولدى.
- اڭگىمەنى دايىندالعان بەينەجازبادان كورسەتۋ.
- قاجىمۇقان تۋرالى 2 كلاستا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟ («الىپ بالا» اۆتورى قالماقان ءابدىقادىروۆ) ول قانداي ەرلىك كورسەتتى؟
وقۋلىقپەن جۇمىس
ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ.
ءى توپ - 1 – ءبولىم
(وقىعان بولىمىنە ات قويۋ)
ءىى توپ – 2 ءبولىم
(وقىعان بولىمىنە ات قويۋ)
ءار توپ وقىعان ماتىندەرىن مازمۇندايدى، قويعان اتتارىن ايتادى
1 – ءبولىم كۇرەس الاڭىندا
2 – ءبولىم باتىل شابۋىل
ماتىندە كىم تۋرالى اڭگىمەلەيدى؟
مۇقاننىڭ بۇل جولعى قارسىلاسى كىم؟(تۇرىك بالۋانى نۇرلى)
جەكپە - جەك نەمەن اياقتالدى؟ (جەڭىسپەن)
ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە قاجىمۇقان بالۋان مايدانعا ءوز قاراجاتىمەن جاسالعان نە جىبەرىپتى؟ (ۇشاق).
- قاجىمۇقان بالۋان چەمپيون رەتىندە الەمنىڭ ءبىرتالاي ءىرى قالالارىندا بولىپ ونەر كورسەتەدى. تۇرىك ەلىنە بارعان ساپارىندا تۇرىك جۇرتى بەلدەسكەن بالۋانداردىڭ ءبارىن جىققان قايراتىنا ريزا بولىپ، وعان "قاجى" دەگەن اتاق بەرەدى. بۇرىن ونىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى مۇقان بولسا، ەندى ول قاجى مۇقان اتالادى. بالۋاننىڭ وسى اتى بۇكىل ومىرىنە قالادى.
سوزدىك جۇمىس
يپپودروم - ات جارىسى وتەتىن جەر.
- بۇرىن بۇل جەرلەردە بالۋاندار كۇرەسى وتكەن ەكەن.
- ءقازىر بالۋاندار كۇرەسى قايدا وتەدى؟
- سپورت سارايلارىندا
سۋرەتپەن جۇمىس:
- سۋرەتتە كىمدەر بەينەلەنگەن؟
- سۋرەتپەن ءماتىننىڭ بايلانىسى بار ما؟
قىزىق مالىمەت
1. سالماعى – 174 كگ.
2. بويى – 195 سم.
3. كەۋدەسىنىڭ اۋماعى – 146 سم.
4. بالتىرىنىڭ اۋماعى – 49 سم.
5. موينىنىڭ جۋاندىعى – 56 سم.
6. باس اۋماعى – 65 سم.
7. ورتاڭعى ساۋساعىنىڭ ۇزىندىعى – 14 سم.
8. ورتاڭعى ساۋساعىنىڭ جۋاندىعى – 10 سم.
9. ۇستىڭگى جانە استىڭعى ەرىندەرى – 12 سم.
10. اياق كيىمى – 54 رازمەر.
- بەينە جازبادان قاجىمۇقان بالۋاننىڭ قولدانعان زاتتارىن كورسەتۋ
1 – سۋرەتتە قاجىمۇقان بالۋاننىڭ ارەنادان قوس وركەشتى نار تۇيەنى ارقاسىنا اسىپ تۇسكەن كەزى
2 – سۋرەتتە بالۋاننىڭ قارت شاعىنداعى جەڭىسكە جەتكەن كەزى
3 – سۋرەتتە قاجىمۇقان بالۋاننىڭ كيگەن جيدەسى
شىعارماشىلىق جۇمىس. «كەزبە ءتىلشى»
«ەگەر دە سەن بالۋان بولساڭ...»(وقۋشىلاردىڭ پىكىرى تىڭدالادى)
توپتىق جۇمىس
ءى توپ “بالۋان” ءسوزىن توپتاستىرۋ
ءىى توپ ءسوزجۇمباق “قاجىمۇقان”
ق
ا
ج
ى
م
ۇ
ق
ا
ن
ەل باسىنا ق... تۋسا،
ەر سىنالار.
كۇلپاش اڭگىمەسىندەگى وقيعا قاي كەزەڭدە بولعان؟
اعىباي باتىرعا ەل قانداي ات قويدى؟
داڭقتى جاۋىنگەر، اسكەري قولباسشى، كورنەكتى جازۋشى كىم؟
قاجىمۇقاننىڭ ازان شاقىرىپ قويعان اتى
ماتىندە مۇقاننىڭ قارسىلاسى كىم بولدى؟
قابانباي مەن بوگەنبايدى جىرعا قوسقان جىراۋ
يساتايدىڭ 14 جاسىندا سوعىسقا قاتىسقان بالاسى.
ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان اسكەري ۇشقىش
سەرگىتۋ ءساتى: پوەزيا مينۋتى
- بالالار قاجىمۇقان بالۋان تۋرالى قالام تەربە، ولەڭ، اڭگىمە جازعان اقىندارىمىز دا از ەمەس ەكەن. ەندەشە سول اقىنداردىڭ ولەڭىنە كەزەك بەرسەك.
ساكەن سەيفۋللين «وردەش ءتوس، بىلەۋ دەنە، شويىنداي سوم»
قادىر مىرزا ءالى بۇلشىق ەتى دالانىڭ
ءابدىراشتىڭ جاراسقانى كەلسە جۇرتقا تانىتقىڭ...
جۇپتىق جۇمىس «سايكەستەندىرۋ تەست»
1916 ج. اشارشىلىق كەزەڭ “كۇلپاش”
1930 – 32 جج. ازاتتىق جولىنداعى توقاش بوكين
1937 – 38 جج. جەلتوقسان وقيعاسى
1941 – 45 جج. ۇلى وتان سوعىسى
1986 ج. ساكەن سەيفۋللين “ماڭگى جاسار ءومىر”
توپتىق جۇمىس
ءى توپ قاجىمۇقان سوزىنە 5 جولدى ولەڭ
• كىم؟ قاجىمۇقان.
• قانداي؟ كۇشتى، جاۋىرىندى.
• نە ىستەدى؟ كۇرەستى، وگىزشەنى ءبىر ءوزى كوتەردى، جەڭدى.
• سويلەم. قاجىمۇقان – قازاق حالقىنىڭ ماقتانىشى.
• ماعىنالاس ءسوز. بالۋان.
ءىى توپ ماقال – ماتەلدەر (سپورت، دەنساۋلىق تۋرالى)
وراسان كۇشتىڭ يەسى، كۇرەستىڭ بىرنەشە تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق الىبى! تەڭدەسسىز ونەرىمەن جەر شارىن ارالاعان، 28 مەملەكەتتە كۇرەسكە ءتۇسىپ، 56 مەدال ولجالاعان قاجىمۇقانداي مىقتى حح عاسىردىڭ باسىندا تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتا عانا بولدى. دۇنيە ءجۇزىنىڭ چەمپيوندارى يۆان پوددۋبنىي، يۆان شەمياكين، الەكس ابەرگ، يۆان زايكين، گەورگ لۋريح، پول پونس سىندى جامپوزدارمەن قاتار ءجۇرۋ، بوز كىلەمدەگى ايقاستاردا وسى بالۋانداردى شەتىنەن جىعىپ، بايگە الۋ — سول زاماندا ناعىز ەرلىك ەدى.
- بۇگىنگى تاڭدا بالۋان اعانىڭ ءىزىن باسىپ كەلە جاتقان قانداي ءىزباسارلارىن بىلەسىڭدەر؟
- ايتا كەتەتىن بولساق جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، داۋلەت تۇرلىحانوۆ، ەرماحان يبراگيموۆ ت. ب
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ. دەنىڭ ساۋ بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
- ەرتە تۇرۋ
- سپورتپەن شۇعىلدانۋ
- دەنەنى تازا ۇستاۋ كەرەك
- تازا اۋادا سەرۋەندەۋ.
ءقازىر ەلىمىزدە بالۋاندارعا بايلانىستى نە ءوتىپ جاتىر؟
2015 جىلى 4 شىلدە كۇنى «سارىارقا» ۆەلوترەگىندە ۇلت كوشباسشىسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن قازاق كۇرەسىنەن «قازاقستان بارىسى» رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيرىنىڭ فينالدىق سىنى ءوتىپ، ەلىمىزدەگى ەڭ ۇزدىك بالۋانى انىقتالدى. التىن بەلبەۋ يەگەرى - بەيبىت ىستىبايەۆ
شارشى الاڭدا قىزىلوردالىق رۋسلان ءابدىرازاقوۆ جامبىلدىق بەيبىت ىستىبايەۆپەن ءوزارا باسەكەگە تۇسكەن ەدى. بۇل دودادا 2015 جىلعى «قازاقستان بارىسىنان» بەيبىت باسىم ءتۇسىپ، فينالدا جەڭگەن بولتىن.
قورىتىندىلاۋ:
«ءبىلىم بايتەرەگىن» كوتەرۋ
- بالالار سەندەر قانداي اعاشتى كورىپ وتىرسىڭدار؟
- جاپىراعىنان ايىرىلعان اعاشتى
- دۇرىس ايتاسىڭدار، ەندەشە وسى اعاشتى گۇلدەندىرۋ ءۇشىن ءسۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى جاپىراقتارىن جابىستىرايىق
- ماتىندە كىم تۋرالى اڭگىمەلەيدى؟
- مۇقاننىڭ بۇل جولعى قارسىلاسى كىم بولدى؟
- 1941 - 45جىلدارى قانداي وقيعا بولدى؟
- جەكپە – جەك نەمەن اياقتالدى؟
- ءوتىپ جاتقان ءبولىم قالاي اتالادى؟
- سوعىسقا قاتىسقان باسقا قانداي باتىرلاردى بىلەسىڭ؟
- قاجىمۇقان جيناعان اقشاسىن نە ىستەدى؟
- وتكەن سىنىپتا قاجىمۇقان تۋرالى قانداي اڭگىمە وتتىك؟
- قانداي بالۋانداردى بىلەسىڭ؟
- قانداي باتىرلاردى بىلەسىڭ؟
- بالالار اعاشىمىز جاپىراققا تولىپ گۇلدەندى، سەندەر دە وسى اعاش سياقتى بۇتاقتارىندى كەڭگە جايىپ، بيىكتەردەن كورىنە بەرىڭدەر دەي وتىرىپ، قاجىمۇقان بالۋاننىڭ باتاسىن العاندى ءجون كورىپ وتىرمىن.
قاجىمۇقان اتانىڭ باتاسى
بيىك بولسىن ماقساتىڭ،
ۇزاق بولسىن جاقسى اتىڭ.
ءوز حالقىڭا ادال بول،
دالا گ ۇلى جاس باتىر.
نامىسى گۇل جاس باتىر،
ءوز ورتاڭنىڭ ءدۇرى بول.
كوپكە ۇناپ ىستەرىڭ،
جۇزگە دەيىن ءتىرى بول.
ءاۋمين!
V. رەفلەكسيا. كەرى بايلانىس
باعدارشامنىڭ تۇستەرىنە جابىستىرۋ
بۇگىنگى ساباقتا مەنىڭ جاقسى مەڭگەرگەنىم.....
مەنىڭشە مەن........ ورىنداي المادىم، ويتكەنى.....
باعدارشام ارقىلى، بارماق ارقىلى، فيشكا ارقىلى، توپتار اراسىنداعى باعالاۋ
ءمۇعالىمى: قالىمبەت توعجان
م. تانەكەيەۆ. قاجىمۇقان جۇكتەۋ
You Might Also Like
