ماماندىعىم - ماقتانىشىم! (ەسسە)
ماماندىعىم - ماقتانىشىم! (ەسسە)
ۇستاز - ەڭ الدىمەن، وقۋشى ءۇشىن ءبىلىم ءنارىن قۇيۋشى ىزگىلىك يەسى، ومىرلىك تاجىريبەلەردى ۇيرەتۋشى تالىمگەر، ادامگەرشىلىككە باۋليتىن تاربيەشى پسيحولوگ ەكەنى ءسوزسىز. ۇستاز ءارقاشان شاكىرتتەرىنە بۇگىنگى العان ءبىلىمىنىڭ ەرتەڭگى كۇنى قاجەتتىلىگىەن سەزدىرە الاتىنداي قاسيەتى بار، مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان ءاربىر جاس ورەننىڭ بولاشاقتاعى كوزدەگەن ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋىنە باعىت بەرە الاتىن ۇلكەن تۇلعا. ءيا، حالقىمىزدىڭ، اتا - بابالارىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان ومىرلىك تاجىريبەسىن، سالت - ءداستۇرىن، ادەت - عۇرىپتارىن، جاقسى قاسيەتتەرىن، بۇگىنگى زاماننىڭ وزىق جەتىستىكتەرىن جاس ۇرپاق ۇستاز ارقىلى، ونىڭ ايتقان ءتالىمدى سوزدەرى مەن ونەگەلى ىستەرى ارقىلى ۇيرەنەدى. ال، بۇل مىندەت قاشاندا قيىن جاۋاپتى ەكەنى بەلگىلى.
ءابۋ ناسىر ءال - فارابي بابامىزدىڭ: «ۇستاز جان - جاقتى تۇسىنىگى مول، قانداي ءىستى بولسا دا تەز شەشىپ، تۇجىرىمداي الاتىن، ۇشقىر ويلى، كورەگەن، باتىل ءھام شەشەن بولۋى كەرەك. جانە دە ۇستاز شىندىق پەن ادىلدىكتىڭ قاجىماس جاقتاۋشىسى، قايراتتى كۇرەسكەرى بولۋى ءتيىس» - دەيتىن قاناتتى ءسوزى بار. قاي كەزەڭدە دە ۇستازدىقتى ۇلى ماماندىق دەپ ساناعان. ۇستازعا اق ءتاج كيگەن پاتشا دا، اق كيىزگە كوتەرگەن حان دا باس ءيىپ، تاعزىم ەتكەن. باتىستاعى اريستوتەلدەن كەيىن ەكىنشى ۇستاز اتانعان ءابۋ ناسىر ءال - فارابي، ال كۇللى شىعىس الەمىن ءوزىنىڭ دانىشپاندىلىعىمەن تاڭعالدىرعان «شىعىس ۇستازى» اتانعان سىما سيان سياقتى الەمدەگى ۇستازدىقتىڭ ۇلى ۇلگىسىن كورسەتكەن تۇلعالار از ەمەس.
بۇگىندە وسى ماماندىقتىڭ تىزگىنىن ۇستاپ، تالايلاردىڭ تالابى مەن تالانتىن تاسىتىپ جۇرگەن ۇستازدار دۇنيەنىڭ ءار بۇرىشىندا ادامزاتتىڭ ساۋاتىن اشىپ، رۋحاني جانە ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردى مۇمكىندىگىنشە ءتيىمدى مەڭگەرۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەرىن تەرەڭ زەرىتتەپ، تەوريالىق تالداۋلار مەن تاجىريبەلەر جاساپ، زور تابىستارعا جەتۋدە.
بۇكىل دۇنەيجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە كىرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە ءبىلىمنىڭ جاڭا جۇيەسى قۇرىلۋدا. بۇل ءۇردىس پەداگوگيكا تەورياسىمەن وقۋ - تاربيە جۇمىسىندا ناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋمەن قاتار ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءتۇرلى باعىتتاعى ءبىلىم بەرۋ قىزىمەتىنە جاڭاشا قاراۋدى، قول جەتكەن تابىستاردى سارالاۋدى، شاكىرتتەردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىن دامىتۋدى، مۇعالىمدەردىڭ عىلىمي باعىتقا بەت بۇرۋىن، ءىس - ارەكەتتى جاڭاشا تۇرعىدا ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتەدى.
مۇعالىمدەرى قانداي بولسا، قوعامى دا سونداي بولماق دەگەن بۇلجىمىس زاڭدىلىق ەرتە ۋاقىتتاردىڭ وزىندە – اق بەلگىلى بولعان. وسىدان كەلىپ، ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىرگى كەزدەگى ءرولى مەن بەدەلى ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى جىيىندارىندا ەرەكشە اتاپ كورسەتىلىپ ءجۇر. ءمۇعالىمىنىڭ ەڭبەگىن ءوزىنىڭ ماندىلىگى بويىنشا وزگە ەڭبەكپەن سالىستىرۋعا بولمايدى، ويتكەنى ول ەڭبەكتىڭ ناتيجەسى – ادام... ەڭ بىلگىر، ەڭ جاۋاپتى، ەڭ نەگىزگى بولىپ تابىلاتىن سول مۇعالىمگە وتباسى مەن قوعام ەڭ قىمباتتىسىن، ءوز ەلىنىڭ ازاماتتارىنىڭ تاعدىرىن، ونىڭ بولاشاعىن تابىس ەتكەن. مۇعالىمدىك قىزمەت ءاربىر وقۋشىنىڭ، جەتكىنشەك ۇرپاقتىڭ قوعام مەن مەملەكەت تاعدىرى ءۇشىن جاۋاپ بەرەتىندىگىمەن سيپاتتالادى. مۇعالىمگە قويىلاتىن ءبىرقاتار نەگىزگى تالاپتار بار ەكەندىگى ايقىندالادى:
- العاشقى تالاپ پەداگوگيكالىق قابىلەتتىلىكتىڭ بولۋى وقۋشىلارمەن جۇمىس جۇرگىزۋگە بەيىمدىلىكتەن؛
- بالالارعا سۇيىسپەنشىلىكتەن؛
- ولارمەن قارىم - قاتىناستا قاناعاتتانۋدان كورىنەتىن تۇلعالىق ساپا.
پەداگوگتىڭ تۇلعالىق ساپالارى:
- وقۋشىنى تۇلعا رەتىندە قابىلداۋى، ونى تابىسقا جەتەتىنىنە سەندىرۋ جانە مۇمكىندىكتەرىن كورە ءبىلۋ، ءارى ونى نىعايتىپ وتىرۋ؛
- مالىمەتتەردى قىسقاشا بەرۋ ارقىلى وعان ءالسىز وقۋشىنىڭ دا، كۇشتى وقۋشىنىڭ دا قول جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزۋ؛
- جاڭا جاعدايلارعا تەز بەيىمدەلىپ، ساباقتى وڭتايدى قايتا قۇرا ءبىلۋ؛
- مەيىرىمدى، ءبىراق تالاپ قويا ءبىلۋ؛
- وقۋشىنى ءبىلىم الۋعا جۇمىلدىرا ءبىلۋ جانە وقۋعا ىقىلاسىن قولداپ وتىرۋ؛
- وقۋداعى قيىندىقتاردى الدىن الا ءبىلىپ، سول قيىندىقتاردى جەڭۋگە باعىت بەرىپ وتىرۋ؛
- ءوز جۇمىستارىنىڭ كەمشىلىك جاقتارىن كورە ءبىلۋ، ونى جويىپ وتىرۋعا ۇمتىلدىرۋ.
ماماندىعىم - ماقتانىشىم! (ەسسە). جۇكتەۋ
ۇستاز - ەڭ الدىمەن، وقۋشى ءۇشىن ءبىلىم ءنارىن قۇيۋشى ىزگىلىك يەسى، ومىرلىك تاجىريبەلەردى ۇيرەتۋشى تالىمگەر، ادامگەرشىلىككە باۋليتىن تاربيەشى پسيحولوگ ەكەنى ءسوزسىز. ۇستاز ءارقاشان شاكىرتتەرىنە بۇگىنگى العان ءبىلىمىنىڭ ەرتەڭگى كۇنى قاجەتتىلىگىەن سەزدىرە الاتىنداي قاسيەتى بار، مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان ءاربىر جاس ورەننىڭ بولاشاقتاعى كوزدەگەن ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋىنە باعىت بەرە الاتىن ۇلكەن تۇلعا. ءيا، حالقىمىزدىڭ، اتا - بابالارىمىزدىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان ومىرلىك تاجىريبەسىن، سالت - ءداستۇرىن، ادەت - عۇرىپتارىن، جاقسى قاسيەتتەرىن، بۇگىنگى زاماننىڭ وزىق جەتىستىكتەرىن جاس ۇرپاق ۇستاز ارقىلى، ونىڭ ايتقان ءتالىمدى سوزدەرى مەن ونەگەلى ىستەرى ارقىلى ۇيرەنەدى. ال، بۇل مىندەت قاشاندا قيىن جاۋاپتى ەكەنى بەلگىلى.
ءابۋ ناسىر ءال - فارابي بابامىزدىڭ: «ۇستاز جان - جاقتى تۇسىنىگى مول، قانداي ءىستى بولسا دا تەز شەشىپ، تۇجىرىمداي الاتىن، ۇشقىر ويلى، كورەگەن، باتىل ءھام شەشەن بولۋى كەرەك. جانە دە ۇستاز شىندىق پەن ادىلدىكتىڭ قاجىماس جاقتاۋشىسى، قايراتتى كۇرەسكەرى بولۋى ءتيىس» - دەيتىن قاناتتى ءسوزى بار. قاي كەزەڭدە دە ۇستازدىقتى ۇلى ماماندىق دەپ ساناعان. ۇستازعا اق ءتاج كيگەن پاتشا دا، اق كيىزگە كوتەرگەن حان دا باس ءيىپ، تاعزىم ەتكەن. باتىستاعى اريستوتەلدەن كەيىن ەكىنشى ۇستاز اتانعان ءابۋ ناسىر ءال - فارابي، ال كۇللى شىعىس الەمىن ءوزىنىڭ دانىشپاندىلىعىمەن تاڭعالدىرعان «شىعىس ۇستازى» اتانعان سىما سيان سياقتى الەمدەگى ۇستازدىقتىڭ ۇلى ۇلگىسىن كورسەتكەن تۇلعالار از ەمەس.
بۇگىندە وسى ماماندىقتىڭ تىزگىنىن ۇستاپ، تالايلاردىڭ تالابى مەن تالانتىن تاسىتىپ جۇرگەن ۇستازدار دۇنيەنىڭ ءار بۇرىشىندا ادامزاتتىڭ ساۋاتىن اشىپ، رۋحاني جانە ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردى مۇمكىندىگىنشە ءتيىمدى مەڭگەرۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەرىن تەرەڭ زەرىتتەپ، تەوريالىق تالداۋلار مەن تاجىريبەلەر جاساپ، زور تابىستارعا جەتۋدە.
بۇكىل دۇنەيجۇزىلىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە كىرۋ ماقساتىندا قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە ءبىلىمنىڭ جاڭا جۇيەسى قۇرىلۋدا. بۇل ءۇردىس پەداگوگيكا تەورياسىمەن وقۋ - تاربيە جۇمىسىندا ناقتى وزگەرىستەر ەنگىزۋمەن قاتار ەلىمىزدە بولىپ جاتقان ءتۇرلى باعىتتاعى ءبىلىم بەرۋ قىزىمەتىنە جاڭاشا قاراۋدى، قول جەتكەن تابىستاردى سارالاۋدى، شاكىرتتەردىڭ شىعارماشىلىق الەۋەتىن دامىتۋدى، مۇعالىمدەردىڭ عىلىمي باعىتقا بەت بۇرۋىن، ءىس - ارەكەتتى جاڭاشا تۇرعىدا ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتەدى.
مۇعالىمدەرى قانداي بولسا، قوعامى دا سونداي بولماق دەگەن بۇلجىمىس زاڭدىلىق ەرتە ۋاقىتتاردىڭ وزىندە – اق بەلگىلى بولعان. وسىدان كەلىپ، ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىرگى كەزدەگى ءرولى مەن بەدەلى ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى جىيىندارىندا ەرەكشە اتاپ كورسەتىلىپ ءجۇر. ءمۇعالىمىنىڭ ەڭبەگىن ءوزىنىڭ ماندىلىگى بويىنشا وزگە ەڭبەكپەن سالىستىرۋعا بولمايدى، ويتكەنى ول ەڭبەكتىڭ ناتيجەسى – ادام... ەڭ بىلگىر، ەڭ جاۋاپتى، ەڭ نەگىزگى بولىپ تابىلاتىن سول مۇعالىمگە وتباسى مەن قوعام ەڭ قىمباتتىسىن، ءوز ەلىنىڭ ازاماتتارىنىڭ تاعدىرىن، ونىڭ بولاشاعىن تابىس ەتكەن. مۇعالىمدىك قىزمەت ءاربىر وقۋشىنىڭ، جەتكىنشەك ۇرپاقتىڭ قوعام مەن مەملەكەت تاعدىرى ءۇشىن جاۋاپ بەرەتىندىگىمەن سيپاتتالادى. مۇعالىمگە قويىلاتىن ءبىرقاتار نەگىزگى تالاپتار بار ەكەندىگى ايقىندالادى:
- العاشقى تالاپ پەداگوگيكالىق قابىلەتتىلىكتىڭ بولۋى وقۋشىلارمەن جۇمىس جۇرگىزۋگە بەيىمدىلىكتەن؛
- بالالارعا سۇيىسپەنشىلىكتەن؛
- ولارمەن قارىم - قاتىناستا قاناعاتتانۋدان كورىنەتىن تۇلعالىق ساپا.
پەداگوگتىڭ تۇلعالىق ساپالارى:
- وقۋشىنى تۇلعا رەتىندە قابىلداۋى، ونى تابىسقا جەتەتىنىنە سەندىرۋ جانە مۇمكىندىكتەرىن كورە ءبىلۋ، ءارى ونى نىعايتىپ وتىرۋ؛
- مالىمەتتەردى قىسقاشا بەرۋ ارقىلى وعان ءالسىز وقۋشىنىڭ دا، كۇشتى وقۋشىنىڭ دا قول جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزۋ؛
- جاڭا جاعدايلارعا تەز بەيىمدەلىپ، ساباقتى وڭتايدى قايتا قۇرا ءبىلۋ؛
- مەيىرىمدى، ءبىراق تالاپ قويا ءبىلۋ؛
- وقۋشىنى ءبىلىم الۋعا جۇمىلدىرا ءبىلۋ جانە وقۋعا ىقىلاسىن قولداپ وتىرۋ؛
- وقۋداعى قيىندىقتاردى الدىن الا ءبىلىپ، سول قيىندىقتاردى جەڭۋگە باعىت بەرىپ وتىرۋ؛
- ءوز جۇمىستارىنىڭ كەمشىلىك جاقتارىن كورە ءبىلۋ، ونى جويىپ وتىرۋعا ۇمتىلدىرۋ.
ماماندىعىم - ماقتانىشىم! (ەسسە). جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپ تاڭبالى سانداردى ەكى تاڭبالى ساندارعا جازباشا ءبولۋ تاسىلدەرى.
