ماقتا قىز بەن مىسىق
ءبىلىم سالاسى: «قاتىناس»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس – ارەكەتىنىڭ تۇرلەرى: «ءتىل دامىتۋ»
تاقىرىبى: «ماقتا قىز بەن مىسىق»
ماقساتى: بالالاردى كوركەم شىعارمامەن تانىستىرۋ، ىنتا قويىپ تىڭداۋعا داعدىلاندىرۋ. وقيعا جەلىسى بويىنشا داۋىس ىرعاعىن تۇرلەندىرە وتىرىپ، اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرۋگە ۇيرەتۋ. جۇمباق، جاڭىلتپاش ماقال – ماتەلدەردى جاتتاتۋ ارقىلى بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ.
مەتوديكالىق ءادىس – تاسىلدەر: مانەرلەپ اڭگىمەلەۋ، جۇمباق شەشتىرۋ سۇراق – جاۋاپ جاڭىلتپاش ماقال – ماتەلدەر ايتۋ ادىستەرى قولدانىلادى.
ساباقتىڭ بارىسى: «شاتتىق شەڭبەرى»
قۋان شاتتان الاقاي،
قۋاناتىن كۇن كەلدى.
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن،
قايىرلى تاڭ!
قايىرلى كۇن!
سالەمەتسىزدەر مە اپايلار!
سالەمەتسىزدەر مە بالالار!
بالالار جىلى لەبىزبەن كوڭىل كۇيمەن اپايلارعا امانداسادى.
ءبىر جىلدا نەشە مەزگىل بار؟ – ءتورت مەزگىل. كۇز، قىس، كوكتەم، جاز.
جىلدىڭ ءقازىر قاي مەزگىلى؟ – قىس مەزگىلى
قىس مەزگىلى نەشە ايعا بولىنەدى؟ – ءۇش ايعا. جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
ءقازىر قانداي اي؟ – جەلتوقسان ايى
قىس مەرزىمىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟ – كۇن سۋىق، جەل، بوران، اياز، ادامدار جىلى كيىمدەرىن كيەدى
قىس مەزگىلى تۋرالى جۇمباق، تاقپاقتار بىلەمىز بە؟
قىستا جەر بەتىن باسادى،
جازدا سايعا قاشادى. (قار)
قىس كەلدى، قىس كەلدى،
اقتارىپ اق قاردى.
ارالاپ قايتايىق،
اق كۇمىس باقتاردى.
كانە وتكەن ساباقتى ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى. كانە مىناۋ قانداي ەرتەگى؟
تۇلكى كەلە جاتىپ، قايدا ءتۇسىپ كەتەدى؟
تۇلكىگە كىم كەزدەسەدى؟
ەشكى تۇلكىگە نە دەيدى؟ – ەي، تۇلكىجان سەن نە ىستەپ تۇرسىن.
تۇلكى: جانىم جاي تاۋىپ تۇر، قىردا شولدەپ ەدىم، اپاندا تۇپ – تۇنىق سۋ بار راحاتتانىپ تۇرمىن.
بالالار: - «تۇلكى مەن ەشكى» ەرتەگىسى
ال بۇگىنگى وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدە ىبىراي التىنسارين اتالارىڭ جازعان «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىن وقىپ بەرەمىن.
بالالاردىڭ زەيىنىن تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان بەينەلى سۋرەتكە اۋدارادى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە «ماقتا قىز بەن مىسىق» بولىپتى. ءبىر كۇنى ماقتا قىز ءۇي سىپىرىپ ءجۇرىپ، ءميىز تاۋىپ الادى. ماقتا قىز مىسىقتى شاقىرادى، كەلمەيدى ءبىر كەزدە مىسىق كەلەدى. اپا مەنى نەگە شاقىردىڭ؟
كەلمەگەسىن مەيىزدى جەپ قويدىم. مىسىق ماقتا قىزدىڭ قاتىعىن توگىپ تاستايدى. ال ماقتا قىز بولسا مىسىقتىڭ قۇيرىعىن جۇلىپ الادى. مىسىق سيىرعا كەلەدى. سيىر، سيىر ماعان قاتىق بەرشى؟ – دەدى.
- جوق، مەنىڭ قارنىم اشىپ تۇر دەيدى. مىسىق اعاشقا كەلەدى. اعاش، اعاش ماعان جاپىراق بەرشى.
اعاش: مەن شولدەپ تۇرمىن، ماعان سۋ اكەلىپ بەر دەيدى. مىسىق قىزدارعا بارادى. قىزدار، قىزدار سۋ بەرشى دەيدى.
قىزدار: بىزگە ساعىز اكەلىپ بەرسەڭ، ءبىز ساعان سۋ بەرەمىز. دۇكەنشى جۇمىرتقا بەر دەيدى. تاۋىق جۇمىرتقا اكەلىپ بەرشى دەيدى. سەن ماعان ءدان اكەلىپ بەر دەيدى. ەندى مىسىق نە قىلامىن دەپ كەلە جاتسا ءىن قازىپ جاتقان تىشقانعا كەزدەسەدى. جانىڭنىڭ بارىندا ايت – دەيدى. تىشقان قورىققاننان: ۇيىمدە ءبىر ۋىس قانا تارىم بار – دەيدى. تىشقان تارىنى تاۋىققا بەرەدى. تاۋىق جۇمىرتقا بەرەدى. جۇمىرتقانى دۇكەنشىگە بەرەدى، دۇكەنشى ساعىز بەرەدى، ساعىزدى قىزدارعا بەرەدى، قىزدار سۋ بەرەدى، سۋدى اعاشقا بەرەدى، اعاش جاپىراق بەرەدى، جاپىراقتى سيىرعا بەرەدى، سيىر قاتىق بەرەدى، قاتىقتى ماقتا قىزعا بەرەدى، ماقتا قىز مىسىققا قۇيرىعىن بەرەدى. ماقتا قىز بەن مىسىق مۇرات – ماقساتتارىنا جەتىپ دوس بولىپتى.
وسى ەرتەگىگە بايلانىستى جۇمباقتار، جاڭىلتپاش، ماقال – ماتەل بىلەمىز بە؟
جۇمباقتار
ۇرلاپ ءىشىپ ۇيدە ءسۇتتى قويمايدى،
ءوز قۇيرىعىن ءوزى قۋىپ وينايدى.
ول نە؟ (مىسىق)
اي دالادا اق وتاۋ،
اۋزى مۇرنى جوق وتاۋ.
ول نە؟ (جۇمىرتقا)
قىستا كيىمىن تاستايدى،
كوكتەمدە كيىنە باستايدى.
ول نە؟ (اعاش)
شايناپ – شايناپ كۇنىمەن،
تاۋىسا المادىم بۇنى مەن.
ول نە؟ (ساعىز)
جاڭىلتپاش
پەش ۇستىندە بەس مىسىق،
پەش تۇبىندە بەس مىسىق.
بەس كۇزەتشى بەس پىسىق.
ماقال – ماتەل
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
بالالار مەن سەندەرگە قانداي ەرتەگى وقىپ بەردىم؟ – «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى.
بۇل ەرتەگىنى كىم جازدى؟ – ىبىراي التىنسارين اتامىز.
كانە بالالار ويىن وينايىق. ويىن: «كەيىپكەرلەر نە دەيدى»
ويىن شارتى: تاقتادا ەرتەگى كەيىپكەرلەرى ىلىنگەن سۋرەتتەر بار ارتىندا بىرنەشە سۇراقتار بەرىلگەن. سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
مىسىق قاتىقتى نەگە توكتى؟
ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن نەگە جۇلىپ الدى؟
اعاش نە سۇرادى؟
سيىر نە سۇرادى؟
قىزدار مىسىقتان نە سۇرادى؟
دۇكەنشى مىسىقتان نە سۇرادى؟
تاۋىق مىسىقتان نە سۇرادى؟
مىسىق تىشقاننان نە سۇرادى؟
كوردىڭدەر مە، بالالار ءوز كەسىرلىگىنەن قۇيرىعىنان ايرىلعان مىسىق، قانشاما ەڭبەك ەتىپ ءجۇرىپ، قۇيرىعىن قايتارىپ الادى.
قورىتىندىلاي وتىرىپ وسى ەرتەگىنى ساحنالاپ جىبەرەيىك.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
ءبىلۋ: بالالار وقيعا جەلىسى بويىنشا داۋىس ىرعاعىن تۇرلەندىرە وتىرىپ اڭگىمەلەي ءبىلۋ.
يگەرۋ: بالالار ەرتەگى كەيىپكەرلەرى ارقىلى قۋىرشاق تەاترىن ساحنالاۋدى يگەرۋ.
مەڭگەرۋ: جۇمباق، جاڭىلتپاش، ماقال – ماتەلدەردى ايتا ءبىلۋدى مەڭگەرۋ.
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس – ارەكەتىنىڭ تۇرلەرى: «ءتىل دامىتۋ»
تاقىرىبى: «ماقتا قىز بەن مىسىق»
ماقساتى: بالالاردى كوركەم شىعارمامەن تانىستىرۋ، ىنتا قويىپ تىڭداۋعا داعدىلاندىرۋ. وقيعا جەلىسى بويىنشا داۋىس ىرعاعىن تۇرلەندىرە وتىرىپ، اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرۋگە ۇيرەتۋ. جۇمباق، جاڭىلتپاش ماقال – ماتەلدەردى جاتتاتۋ ارقىلى بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ.
مەتوديكالىق ءادىس – تاسىلدەر: مانەرلەپ اڭگىمەلەۋ، جۇمباق شەشتىرۋ سۇراق – جاۋاپ جاڭىلتپاش ماقال – ماتەلدەر ايتۋ ادىستەرى قولدانىلادى.
ساباقتىڭ بارىسى: «شاتتىق شەڭبەرى»
قۋان شاتتان الاقاي،
قۋاناتىن كۇن كەلدى.
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن،
قايىرلى تاڭ!
قايىرلى كۇن!
سالەمەتسىزدەر مە اپايلار!
سالەمەتسىزدەر مە بالالار!
بالالار جىلى لەبىزبەن كوڭىل كۇيمەن اپايلارعا امانداسادى.
ءبىر جىلدا نەشە مەزگىل بار؟ – ءتورت مەزگىل. كۇز، قىس، كوكتەم، جاز.
جىلدىڭ ءقازىر قاي مەزگىلى؟ – قىس مەزگىلى
قىس مەزگىلى نەشە ايعا بولىنەدى؟ – ءۇش ايعا. جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
ءقازىر قانداي اي؟ – جەلتوقسان ايى
قىس مەرزىمىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟ – كۇن سۋىق، جەل، بوران، اياز، ادامدار جىلى كيىمدەرىن كيەدى
قىس مەزگىلى تۋرالى جۇمباق، تاقپاقتار بىلەمىز بە؟
قىستا جەر بەتىن باسادى،
جازدا سايعا قاشادى. (قار)
قىس كەلدى، قىس كەلدى،
اقتارىپ اق قاردى.
ارالاپ قايتايىق،
اق كۇمىس باقتاردى.
كانە وتكەن ساباقتى ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى. كانە مىناۋ قانداي ەرتەگى؟
تۇلكى كەلە جاتىپ، قايدا ءتۇسىپ كەتەدى؟
تۇلكىگە كىم كەزدەسەدى؟
ەشكى تۇلكىگە نە دەيدى؟ – ەي، تۇلكىجان سەن نە ىستەپ تۇرسىن.
تۇلكى: جانىم جاي تاۋىپ تۇر، قىردا شولدەپ ەدىم، اپاندا تۇپ – تۇنىق سۋ بار راحاتتانىپ تۇرمىن.
بالالار: - «تۇلكى مەن ەشكى» ەرتەگىسى
ال بۇگىنگى وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدە ىبىراي التىنسارين اتالارىڭ جازعان «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىن وقىپ بەرەمىن.
بالالاردىڭ زەيىنىن تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان بەينەلى سۋرەتكە اۋدارادى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە «ماقتا قىز بەن مىسىق» بولىپتى. ءبىر كۇنى ماقتا قىز ءۇي سىپىرىپ ءجۇرىپ، ءميىز تاۋىپ الادى. ماقتا قىز مىسىقتى شاقىرادى، كەلمەيدى ءبىر كەزدە مىسىق كەلەدى. اپا مەنى نەگە شاقىردىڭ؟
كەلمەگەسىن مەيىزدى جەپ قويدىم. مىسىق ماقتا قىزدىڭ قاتىعىن توگىپ تاستايدى. ال ماقتا قىز بولسا مىسىقتىڭ قۇيرىعىن جۇلىپ الادى. مىسىق سيىرعا كەلەدى. سيىر، سيىر ماعان قاتىق بەرشى؟ – دەدى.
- جوق، مەنىڭ قارنىم اشىپ تۇر دەيدى. مىسىق اعاشقا كەلەدى. اعاش، اعاش ماعان جاپىراق بەرشى.
اعاش: مەن شولدەپ تۇرمىن، ماعان سۋ اكەلىپ بەر دەيدى. مىسىق قىزدارعا بارادى. قىزدار، قىزدار سۋ بەرشى دەيدى.
قىزدار: بىزگە ساعىز اكەلىپ بەرسەڭ، ءبىز ساعان سۋ بەرەمىز. دۇكەنشى جۇمىرتقا بەر دەيدى. تاۋىق جۇمىرتقا اكەلىپ بەرشى دەيدى. سەن ماعان ءدان اكەلىپ بەر دەيدى. ەندى مىسىق نە قىلامىن دەپ كەلە جاتسا ءىن قازىپ جاتقان تىشقانعا كەزدەسەدى. جانىڭنىڭ بارىندا ايت – دەيدى. تىشقان قورىققاننان: ۇيىمدە ءبىر ۋىس قانا تارىم بار – دەيدى. تىشقان تارىنى تاۋىققا بەرەدى. تاۋىق جۇمىرتقا بەرەدى. جۇمىرتقانى دۇكەنشىگە بەرەدى، دۇكەنشى ساعىز بەرەدى، ساعىزدى قىزدارعا بەرەدى، قىزدار سۋ بەرەدى، سۋدى اعاشقا بەرەدى، اعاش جاپىراق بەرەدى، جاپىراقتى سيىرعا بەرەدى، سيىر قاتىق بەرەدى، قاتىقتى ماقتا قىزعا بەرەدى، ماقتا قىز مىسىققا قۇيرىعىن بەرەدى. ماقتا قىز بەن مىسىق مۇرات – ماقساتتارىنا جەتىپ دوس بولىپتى.
وسى ەرتەگىگە بايلانىستى جۇمباقتار، جاڭىلتپاش، ماقال – ماتەل بىلەمىز بە؟
جۇمباقتار
ۇرلاپ ءىشىپ ۇيدە ءسۇتتى قويمايدى،
ءوز قۇيرىعىن ءوزى قۋىپ وينايدى.
ول نە؟ (مىسىق)
اي دالادا اق وتاۋ،
اۋزى مۇرنى جوق وتاۋ.
ول نە؟ (جۇمىرتقا)
قىستا كيىمىن تاستايدى،
كوكتەمدە كيىنە باستايدى.
ول نە؟ (اعاش)
شايناپ – شايناپ كۇنىمەن،
تاۋىسا المادىم بۇنى مەن.
ول نە؟ (ساعىز)
جاڭىلتپاش
پەش ۇستىندە بەس مىسىق،
پەش تۇبىندە بەس مىسىق.
بەس كۇزەتشى بەس پىسىق.
ماقال – ماتەل
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
بالالار مەن سەندەرگە قانداي ەرتەگى وقىپ بەردىم؟ – «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى.
بۇل ەرتەگىنى كىم جازدى؟ – ىبىراي التىنسارين اتامىز.
كانە بالالار ويىن وينايىق. ويىن: «كەيىپكەرلەر نە دەيدى»
ويىن شارتى: تاقتادا ەرتەگى كەيىپكەرلەرى ىلىنگەن سۋرەتتەر بار ارتىندا بىرنەشە سۇراقتار بەرىلگەن. سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
مىسىق قاتىقتى نەگە توكتى؟
ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن نەگە جۇلىپ الدى؟
اعاش نە سۇرادى؟
سيىر نە سۇرادى؟
قىزدار مىسىقتان نە سۇرادى؟
دۇكەنشى مىسىقتان نە سۇرادى؟
تاۋىق مىسىقتان نە سۇرادى؟
مىسىق تىشقاننان نە سۇرادى؟
كوردىڭدەر مە، بالالار ءوز كەسىرلىگىنەن قۇيرىعىنان ايرىلعان مىسىق، قانشاما ەڭبەك ەتىپ ءجۇرىپ، قۇيرىعىن قايتارىپ الادى.
قورىتىندىلاي وتىرىپ وسى ەرتەگىنى ساحنالاپ جىبەرەيىك.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
ءبىلۋ: بالالار وقيعا جەلىسى بويىنشا داۋىس ىرعاعىن تۇرلەندىرە وتىرىپ اڭگىمەلەي ءبىلۋ.
يگەرۋ: بالالار ەرتەگى كەيىپكەرلەرى ارقىلى قۋىرشاق تەاترىن ساحنالاۋدى يگەرۋ.
مەڭگەرۋ: جۇمباق، جاڭىلتپاش، ماقال – ماتەلدەردى ايتا ءبىلۋدى مەڭگەرۋ.
You Might Also Like
