InfoHub Logo

الماتى ق، قازاقستان رەسپۋبليكاسى
«تۇران ۋنيۆەرسيتەتى» وقۋ ورنى
پ. ع. ك. ، دوسەنت، ءاوج 21474
مام اكادەميگى تولەكوۆا گۇلجان حاجمۇرات قىزى
تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى بيمولدينا جارقىن احمەت قىزى
ستۋدەنت دايىرجانوۆا ديانا ايداروۆنا

اننوتاسيا: كەشىكتى بەينەلەۋدىڭ ەڭ بەلگىلى ۇلگىسى كوپتەگەن ونىمدىلىكتى ماشينالاردىڭ كۇش-جىگەر جۇيەلەرىن زەرتتەۋگە، جوبالاۋعا نەمەسە جاڭا تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى كەڭەيتۋگە قاتىسادى. بۇل جوبالار ەرەكشە تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى انىقتاۋ، جەتىلدىرۋ جانە ءوندىرۋ ءۇشىن جاڭا ەرەكشە ماتەريالداردى زەرتتەۋعە ىقپال ەتەدى.  

اننوتاسيا: سامىي يزۆەستنىي پريمەر پوزدنەي ۆيزۋاليزاسيي سۆيازان س يسسلەدوۆانيەم، پروەكتيروۆانيەم يلي رازرابوتكوي نوۆىح تەحنولوگيچەسكيح رەشەنيي دليا سيستەم ۋسيليي منوگيح ۆىسوكوپرويزۆوديتەلنىح ماشين. ەتي پروەكتى سپوسوبستۆۋيۋت يسسلەدوۆانيۋ نوۆىح سپەسيالنىح ماتەريالوۆ دليا ۆىياۆلەنيا، ۋلۋچشەنيا ي پرويزۆودستۆا سپەسيالنىح تەحنولوگيچەسكيح رەشەنيي.

Annotation: The most famous example of late visualization involves the research، design، or development of new technological solutions for the force systems of many high-performance machines. These projects promote the research of new specialty materials to identify، improve، and produce specialty technology solutions.

كىلت سوزدەر: تەحنولوگيالىق پروگرەسس، ينجەنەرلەر مەن ديزاينەرلەر، ماشينالار ءوندىرىسى، ەكولوگيالىق سيپاتتامالار، ماڭىزدى اسپەكتىلەر، زاماناۋي تەحنولوگيا، وڭتايلاندىرۋ الگوريتمدەرىن پايدالانا وتىرىپ.  

قازىرگى تەحنولوگيا الەمىندە تابىستى دامۋدىڭ نەگىزگى ەلەمەنتى ماشينا قۇرىلىمىن تەرەڭ ءتۇسىنۋ بولىپ تابىلادى. بۇل سالاداعى زەرتتەۋلەر ينجەنەرلەر مەن ديزاينەرلەرگە كونسترۋكسيالارداعى ءالسىز تۇستاردى انىقتاۋعا، ولاردى وڭتايلاندىرۋعا جانە نەعۇرلىم وزىق تەحنولوگيالىق شەشىمدەر جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ۇنەمى دامىپ كەلە جاتقان ماشينا جاساۋ سالاسىنىڭ بولىگى رەتىندە ماشينا قۇرىلىمىن زەرتتەۋ جانە وڭتايلاندىرۋ قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالىق پروگرەسستە ماڭىزدى ورىن الادى. بۇل كۇش-جىگەر ماشينا جۇيەلەرىنىڭ تيىمدىلىگىن، سەنىمدىلىگىن جانە تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.  

زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - قۇرىلىمداردا قولدانىلاتىن ماتەريالداردى تالداۋ. جاڭا جوعارى بەرىك ماتەريالداردىڭ پايدا بولۋىمەن جانە وڭدەۋ ادىستەرىنىڭ دامۋىمەن زەرتتەۋشىلەر بەرىكتىك پەن جەڭىلدىكتىڭ ەڭ جاقسى سيپاتتامالارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ماتەريالداردىڭ وڭتايلى كومبيناسيالارىن انىقتاۋعا ۇمتىلۋدا. بۇل باعىتتاعى زەرتتەۋلەردىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرىنىڭ ءبىرى ماشينالار وندىرىسىندە قولدانىلاتىن ماتەريالداردى تالداۋ بولىپ تابىلادى. زاماناۋي تەحنولوگيالار ءارتۇرلى مەحانيكالىق قاسيەتتەرى بار ءارتۇرلى ماتەريالداردى قامتاماسىز ەتەدى. زەرتتەۋلەر ونىڭ فۋنكسيونالدىعى مەن جۇمىس جاعدايلارىن ەسكەرە وتىرىپ، ماشينانىڭ ءاربىر بولىگى ءۇشىن وڭتايلى ماتەريالداردى تاڭداۋعا باعىتتالعان. تاعى ءبىر ماڭىزدى اسپەكت - ماشينالاردىڭ قۇرىلىمدىق تالداۋى. كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيانى قولدانا وتىرىپ، ءارتۇرلى جۇكتەمە جاعدايىندا قۇرىلىمنىڭ ارەكەتىن بولجاۋ ءۇشىن ساندىق مودەلدەۋ جۇرگىزىلەدى. بۇل ءالسىز جەرلەردى انىقتاۋعا جانە ماتەريالداردى تيىمدىرەك پايدالانۋ ءۇشىن بولشەكتەردى وڭتايلاندىرۋعا كومەكتەسەدى. قۇرىلىمدى وڭتايلاندىرۋ جاڭا پىشىندەر مەن كونسترۋكسيالاردى ىزدەۋمەن دە بايلانىستى. ينجەنەرلەر مەن كونسترۋكتورلار جەڭىل، ىقشام جانە ەرگونوميكالىق ماشينالار جاساۋعا ۇمتىلۋدا. بۇل ماتەريالدىق شىعىنداردى ازايتىپ قانا قويمايدى، سونىمەن قاتار ەنەرگيا تيىمدىلىگىن جانە جالپى ونىمدىلىكتى جاقسارتادى.  

سونىمەن قاتار، زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدى اسپەكتىسى ماشينا بولشەكتەرىنىڭ ءپىشىنىن وڭتايلاندىرۋ بولىپ تابىلادى. قازىرگى زامانعى كومپيۋتەرلىك مودەلدەۋ ادىستەرىن جانە وڭتايلاندىرۋ الگوريتمدەرىن پايدالانا وتىرىپ، ينجەنەرلەر مەحانيزمدەردىڭ ماكسيمالدى تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن وڭتايلى پىشىندەردى جاساۋعا ۇمتىلادى. ماشينالاردىڭ قۇرىلىمىن زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدى كەزەڭى جۇمىس كەزىندە كونسترۋكسيالار ۇشىرايتىن ديناميكالىق جۇكتەمەلەردى تالداۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ماتەريالداردىڭ توزۋى مەن شارشاۋىنا بايلانىستى ىقتيمال پروبلەمالاردى بولجاۋعا جانە ولاردىڭ الدىن الۋ شارالارىن ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ماشينالاردىڭ قۇرىلىمىن وڭتايلاندىرۋ جابدىقتاردىڭ ەكولوگيالىق سيپاتتامالارىن جاقسارتۋمەن تىكەلەي بايلانىستى. نەعۇرلىم ءتيىمدى جوبالاردى ازىرلەۋ ەنەرگيانى تۇتىنۋدى جانە زياندى زاتتاردىڭ شىعارىندىلارىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەلەرىنە كوبىرەك كوڭىل ءبولۋ جاعدايىندا ماڭىزدى.  

وسىلايشا، ماشينا قۇرىلىمىن زەرتتەۋ جانە وڭتايلاندىرۋ قازىرگى زامانعى ماشينا جاساۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى، تيىمدىرەك، سەنىمدى جانە تۇراقتى تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى جاساۋعا ىقپال ەتەدى. قورىتىندىلاي كەلە، ماشينا قۇرىلىمىن زەرتتەۋ جانە وڭتايلاندىرۋ زاماناۋي تەحنولوگيادا شەشۋشى ءرول اتقارادى. بۇل كۇش-جىگەر تەحنولوگيانى ىلگەرىلەتەتىن جانە ءومىر ساپاسىن جاقسارتاتىن سەنىمدى، ءتيىمدى جانە ەكولوگيالىق تۇراقتى ماشينالاردى جاساۋعا باعىتتالعان.  
    
ادەبيەت  

[1] Mendaliyeva D. ، Kunasheva Z. ،Yakupova J. Development of the structure of roadconstruction materials with the use of drilling cuttings // Eurasian Chemico-Technological Journal Quarterly Journal of the International Higher Education Academy of Sciences. - The International Higher Education Academy of Sciences، 2015، Vol. 17، № 1. – C. 75-78  
[2] كومپوزيسيالىق ماتەريالدار انىقتامالىعى. م. : ماشينا جاساۋ، 2015. 218 ب.  
[3] كومپيۋتەرنوە مودەليروۆانيە ي وپتيميزيروۆانيە سوستاۆوۆ كومپوزيسيوننىح سترويتەلنىح ماتەريالوۆ. م. : يزداتەلستۆو اسسوسياسيي سترويتەلنىح ۆۋزوۆ، 2015. 272 c  
[4] كومپوزيسيالىق قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ قۇرامىن كومپيۋتەرلىك مودەلدەۋ جانە وڭتايلاندىرۋ. م. : قۇرىلىس ۋنيۆەرسيتەتتەرى قاۋىمداستىعىنىڭ باسپاسى، 2015. 272ب.  
[5] توتاي ا. ۆ. ەكولوگيا / توتاي ا. ۆ. ، كورساكوۆ ا. ۆ. ، فيلين س. س. // م. : يۋرايت، 2012. 407 س. 

---