InfoHub Logo

بولمەدە وسىرىلەتىن وسىمدىكتىڭ پايدالىلىعى ولاردىڭ كوركەمدىگى مەن ازىن - اۋلاق جەمىسىندە عانا ەمەس، ولار بولمەنىڭ اۋاسىن تازارتادى. وسىمدىكتەر اۋادان كومىر قىشقىل گازىن بويىنا ءسىڭىرىپ، وتتەگىن وزىنەن ءبولىپ شىعارادى. دەمەك، وسىمدىك بولمەدەگى زياندى گازدارىن ازايتىپ، ادامعا كەرەكتى وتتەگىنىڭ مولشەرىن ۇنەمى تولىقتىرىپ وتىرادى.

اۋادا جاي كوزگە كورىنبەيتىن الۋان ءتۇرلى ميكروبتار توبى بولادى. ولاردىڭ كوپشىلىگى ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرەدى. ال ۇيدە ميكروبتاردىڭ تىرشىلىگىنە كەرى اسەر ەتەتىن ءار ءتۇرلى زاتتار ءبولىپ شىعارادى. ونى عىلىم تىلىندە فيتونسيدتەر دەپ اتايدى.
ادام دەنساۋلىعى كۇشتى، اۋرۋ - سىرقاۋدان امان بولۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇيدىڭ اۋاسىنىڭ ىلعالدىلىعى ورتا ەسەپپەن 50% بولۋى شارت. ءبىراق كوپ رەتتەردە ولاي بولمايدى. اۋانىڭ ىلعالدىلىعى، اسىرەسە ورتالىق (جىلۋ ءبىر جەردەن تارايتىن) جىلىتۋ سيستەماسى بار ۇيلەردە وتە تومەن بولادى. بولمەدە وسەتىن وسىمدىكتەر توپىراقتاعى جانە وسىمدىك بويىنداعى سۋدى بۋلاندىرۋ ارقىلى اۋانىڭ ىلعالدىلىعىن ءاردايىم ارتتىرىپ وتىرادى.

بولمە جاعدايىندا وسىرگەندە وسىمدىكتەر جارىقتى، جىلۋدى قاجەت ەتەدى. قىسقى ۋاقىتتا ولار تۇرعان بولمەنىڭ تەمپەراتۋراسى +10 - 12 گرادۋس شاماسىندا بولۋ كەرەك، وسەتىن توپىراعى قىشقىل بولماۋى قاجەت.
بولاشاقتا بولمە وسىمدىكتەرىمەن عىلىمي زەرتتەۋلەردى تىكەلەي جۇرگىزبەك ويمەن ءبىز الدىمەن، بولمە وسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەرىنە، ونىڭ بيولوگياسىنا عىلىمي ادەبيەتتەرمەن جۇمىستانۋدى ماقسات ەتتىك، وسىمدىك تۇرلەرىنىڭ زەرتتەلۋىن قاراستىردىق.
بولمەدە وسىرىلەتىن وسىمدىكتەردىڭ تارالۋ ايماقتارى.
بولمەدە وسىرىلەتىن وسىمدىكتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى تروپيكتىك جانە سۋپتروپيكتىك ازيا، افريكا، امەريكا، اۆستراليا ەلدەرىنىڭ ورماندى، دالالى ءشولدى ايماقتارىنان تاراعان وسىمدىكتەر. ولاردىڭ تىرشىلىك ارەكەتى، سىرتقى ءپىشىنى وسى باستاپقى شىققان ورىندارىنىڭ جاعدايىنا بەيىمدەلىپ قالىپتاسقان. سوندىقتان بولمەدە وسىرىلەتىن ءار وسىمدىكتىڭ ەرەكشەلىگىن، ونىڭ تىرشىلىگىنە قاجەتتى شارتتاردى ءبىلۋ ءۇشىن ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ قايدان تاراعانى، ونداعى سىرتقى ورتانىڭ جاعدايلارى جونىندە حاباردار بولۋ كەرەك.
ەكۆاتوردىڭ ەكى جاعى ىلعالدى تروپيكالىق ورمان بولىپ كەلەدى. مۇندا جىلىنا 12000مم دەيىن، ورتا ەسەپپەن 3600مم جاڭبىر جاۋادى. اۋانىڭ ىلعالدىلىعى 90 - 94 پروسەنتكە جەتەدى. جىلدىق ورتاشا تەمپەراتۋرا +25 — 28 گرادۋس جىلىلىقتىڭ توڭىرەگىندە بولادى. سوندىقتان دا بۇل جەرلەردە ءيىن تىرەسكەن ماڭگى جاسىل ورمان وسەدى. بولمەدە وسىرىلەتىن فيكۋس، مونستەرا، فۋكسيا، بانان، پالما، بەگونيا، پاپوروتنيكتەر، لاندار، ت. ب. وسى ىلعالدى تروپيك ورمانداردان تاراعان.
شىعىس ازيا مەن سولتۇستىك ينديا، وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك افريكا، وڭتۇستىك امەريكا ايماقتارىنىڭ كليمات جاعدايى وزگەشە. مۇندا جىلدىق جاۋىن - شاشىننىڭ مولشەرى 1500مم اسپايدى. تروپيكتىك ايماقتاردا جاۋىن - شاشىن ونان دا كەم تۇسەتىن جازىق دالالىق اۋدانداردا بار. بۇل اۋدانداردا بيىكتىگى 3 - 5 م - گە جەتەتىن شوپتەسىن جۋاشىق وسىمدىكتەر وسەدى. اعاش پەن بۇتا وسىمدىكتەرى مۇندا سيرەك كەزدەسەدى. كوپتەگەن ادەمى گۇلدى كرينۋم، گيپپەاسترۋم، اما سياقتى جۋاشىقتى وسىمدىكتەر وسى اۋدانداردان تارالعان. بۇل وسىمدىكتەر اۋانىڭ قۋاڭشىلىعىن كوتەرگەنىمەن جارىقتى، جىلۋدى كوپ تىلەيدى.
تروپيكتىك وڭىرلەردە ءشولدى ايماقتار كوپ. مۇندا جىلىنا ورتا ەسەپپەن 200مم - دەن ارتىق جاڭبىر جاۋمايدى. بۇلتتى كۇندەر جوقتىڭ قاسى. جازى وتە ىستىق، اۋاسى قۇرعاق، سالقىن تۇسپەيدى، قىس بولمايدى. سوندىقتان دا مۇندا وسەتىن وسىمدىكتەر تاپشى سۋدىڭ ءوزىن ۇنەمدى پايدالانۋعا بەيىمدەلگەن. ولاردىڭ تامىرلارى وتە تەرەڭگە كەتەدى. كاكتۋستار، سۇتتىگەندەر، اگاۆالار، الوە، سياقتى وسىمدىكتەردىڭ جاپىراقتارى مەن ساباقتارى وسى جاعدايلارعا بەيىمدەلىپ ۇلپالى - تىكەندى بولىپ وزگەرگەن. ولاردىڭ ءۇستىن بالاۋىز، كۋتيكۋلا باسقان. وسىنداي وزگەرىستەردىڭ سالدارىنان كەيبىر اگاۆالار، كاكتۋستار وزدەرىنىڭ ۇلپا جاپىراقتارى مەن ساباقتارىندا 200 - 300 ل - گە دەيىن سۋ ساقتاي الادى.

بولمە جاعدايىندا وسىرگەندە مۇنداي وسىمدىكتەر جارىقتى، جىلۋدى قاجەت ەتەدى. قىسقى ۋاقىتتا ولار تۇرعان بولمەنىڭ تەمپەراتۋراسى +10 - 12 گرادۋس شاماسىندا بولۋ كەرەك، وسەتىن توپىراعى قىشقىل بولماۋى قاجەت. ادەمى جاپىراقتى جانە اسەم گۇلدى ابۋتيلون، تراحيكارپۋس پالماسى، لاۆر، سامشيت، اۋكۋبا، ولەاندر، كامەليا، رودودەندرون، ازاليا، ماگنوليا، قىلقان جاپىراقتى سەكۆويا، تيسس، تۋيا، اراۋكاريا، كيپاريس، تاعى باسقالار وسەدى. بۇلاردىڭ بارلىعى دا سۋپتروپيكتىك ەلدەردەن تارالعان.