مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ مالىمدەمەسى
قۇرمەتتى وتانداستار! بارشاڭىزعا بەلگىلى، قازاقستان حالقى 16 ناۋرىزدان باستاپ توتەنشە جاعداي رەجيمىنە كوشتى. ارينە، بۇل كەزەڭ جۇرتشىلىققا وڭاي تيمەگەنى انىق. كەيبىر ازاماتتار جۇمىسىن جوعالتىپ، تابىسسىز قالدى. ويعا العان جوسپارلارىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولعاندار دا بار. ادامي تۇرعىدان مەن مۇنى تۇسىنەمىن. ءقاۋىپتى ۆيرۋس قازاقستاندا كەڭ جايىلىپ كەتپەۋى ءۇشىن وسىنداي كۇردەلى، ءبىراق اسا قاجەت شەشىم قابىلدادىم. سونىڭ ارقاسىندا ىندەت جاپپاي تارالعان جوق.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى دا، حالىقارالىق ساراپشىلار دا قازاقستاننىڭ ءىس - قيمىلىن وڭ باعالاپ وتىر. ەلىمىزدە قاتاڭ كارانتين شارالارى ەنگىزىلىپ، قوعامدىق كولىكتىڭ جۇمىسى توقتاتىلدى. مەكەمەلەر مەن كاسىپورىنداردىڭ باسىم بولىگى قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ رەجيمىنە كوشتى. كوشەلەر، تۇرعىن ۇيلەر دەزينفەكسيالانىپ، ناۋقاستارعا دارىگەرلىك كومەك كورسەتىلۋدە. ارينە، بارلىق وبلىستاعى جاعداي بىردەي ەمەس. كەيبىر ايماقتاردا ىندەت شارىقتاۋ شەگىنەن وتكەن سياقتى. ءبىراق ءبىرقاتار وڭىردە ۆيرۋستىڭ تارالۋ ءقاۋپى ءالى دە سەيىلمەي وتىر. ءبىز ونداعى ناقتى سانيتارلىق احۋالعا قاراي ارەكەت جاسايمىز. باستى مىندەت – ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاپ، ءومىرىن قورعاپ قالۋ.
الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ، حالىقتىڭ تابىسىن ساقتاۋ ءۇشىن دە ارنايى شارالار قابىلدانىپ جاتىر. تاعى دا قايتالاپ ايتامىن: قازىرگىدەي كۇردەلى كەزدە ءاربىر ازامات ءبىزدىڭ نازارىمىزدا بولادى. مەملەكەت ەشكىمدى قيىندىقتا قالدىرمايدى. مەن توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە ازاماتتارىمىزعا قولداۋ كورسەتۋگە ارنالعان شارالاردىڭ ەكى توپتاماسىن جاريا ەتتىم. بۇل شارالار بارىنشا جۇزەگە اسىرىلۋدا. قوعام تاراپىنان ايتىلعان ورىندى سىن - پىكىرلەر دە بار. ونى ەسكەرەمىز. بۇگىنگى كۇنى 4 ميلليون 250 مىڭ ازاماتقا قارجىلاي كومەك كورسەتىلدى. 570 مىڭنان استام ادامعا ازىق - تۇلىك تاراتىلدى. جالپى، 1، 1 ميلليوننان استام ادامدى ازىق - تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان «بىرگەمىز» قورىنان قارجى ءبولىندى.
«Nur Otan» پارتياسى بەلسەندى جۇمىس اتقارۋدا. ءساۋىر - مامىر ايلارىندا 1، 6 ميلليوننان استام ادامعا كوممۋنالدىق تولەم ءۇشىن كومەك كورسەتىلەدى. ازىق - تۇلىكتىڭ جەتكىلىكتى بولۋىنا جانە ونىڭ ساپاسىنا قاتىستى ۇدايى مونيتورينگ جۇرگىزىلۋدە. ەلىمىزدە ازىق - تۇلىك تاپشىلىعى جوق. جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر. ءبىز ىندەتپەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن دارىگەرلەردى قارجىلاي قولداپ جاتىرمىز. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جانە اكىمدەر باسقا دا مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنە كومەك كورسەتۋ ءۇشىن شارالار قابىلداۋدا. 1، 6 ميلليوننان استام ادام، 11، 5 مىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلى نەسيەلەرىن كەيىن تولەۋگە مۇمكىندىك الدى. بۇل جالپى العاندا 360 ميللياردتان استام تەڭگەنى قامتيدى. بۇگىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەس كۇردەلى جاعدايعا تاپ بولدى. وسى سالاعا ءقازىر كومەكتەسپەسەك، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرە المايمىز. 700 مىڭنان استام كومپانيا مەن جەكە كاسىپكەرگە سالىقتىق جەڭىلدىكتەر جاسالدى. سول ارقىلى ولار 1 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجىنى ۇنەمدەي الادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە ءتيىمدى نەسيە بەرۋ ءۇشىن قاراجات ءبولىندى. جۇمىسشى سانىن جانە ەڭبەكاقى كولەمىن ازايتپاۋ ماقساتىندا ءىرى كومپانيالارعا ءتيىستى قولداۋ كورسەتىلەدى. ءقازىر ولاردىڭ ءتىزىمى جاسالۋدا. وعان ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن اسا ماڭىزدى كومپانيالار عانا ەنگىزىلەدى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرى قيىندىققا قاراماستان جۇمىس ىستەۋدە. شارۋالاردىڭ ەڭبەگىنە ءدان ريزامىز. كوكتەمگى ەگىس ناۋقانى ماسەلەلەرى شەشىمىن تاپتى. بۇل جۇمىسقا ەشقانداي كەدەرگى بولماۋى كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جانە اكىمدەرگە وسىنداي مىندەت جۇكتەلەدى. وسى ناۋقانعا جانە ءونىمدى الدىن الا ساتىپ الۋعا 200 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. سونىڭ 70 ميللياردى تۇقىم ءوندىرىسىن دامىتۋعا، تىڭايتقىشتار ساتىپ الۋعا جۇمسالادى. جالپى، ازاماتتار مەن بيزنەستى قولداۋ ءۇشىن 6 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىنىپ وتىر. بۇل – قوماقتى قاراجات. ۇكىمەت پەن قۇزىرلى ورگانداردىڭ مىندەتى – قارجىنىڭ ءتيىمدى جۇمسالۋىن جانە وسى ۇدەرىستىڭ بارىنشا اشىق بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ. قول جەتكىزگەن ناتيجەمەن شەكتەلۋگە بولمايدى. قالىپتاسقان احۋال ءالى دە كۇردەلى. كوروناۆيرۋس بۇكىل الەمدى جايلاپ كەلەدى. ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى 3 ميلليونعا جۋىقتادى. بۇل كورسەتكىش ءوسىپ بارا جاتىر. پاندەميانىڭ ەكىنشى كەزەڭى باستالىپ كەتۋى دە ىقتيمال. قازاقستان ىندەتتىڭ شارىقتاۋ شەگىنەن وتكەن جوق. احۋالدىڭ باقىلاۋدان شىعىپ كەتۋ ءقاۋپى بار.
وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ايماقتاردا، اسىرەسە، الماتىدا ۆيرۋس جۇقتىرعان دارىگەرلەر جانە مەديسينا قىزمەتكەرلەرى وتە كوپ. سوندىقتان، سولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن شۇعىل شارالار قابىلدانۋدا. ماسەلەنىڭ انىق - قانىعىن زەرتتەپ، بۇعان جول بەرگەن باسشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاراۋ كەرەك. مۇنداي جاعدايلارعا جول بەرمەۋ قاجەت. قاۋىپسىزدىك شارالارىن قاتاڭ ساقتاعان ءجون. ونسىز بولمايدى. ولاي ەتپەسەك، ىندەتتىڭ جاڭا وشاقتارى پايدا بولۋى مۇمكىن. كوروناۆيرۋسقا جەڭىل - جەلپى قاراۋعا بولمايدى. كارانتين تالاپتارىنان ءبىر ساتتە باس تارتساق، دەرتتى قايتادان ءورشىتىپ الامىز. كوروناۆيرۋس – ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا قاتەر توندىرەتىن وتە جۇقپالى ىندەت. مۇنى بۇكىل الەم مويىنداپ وتىر. ال، ونى جوققا شىعارىپ، جۇرتقا جالعان اقپارات تاراتۋدىڭ ارتى جاقسىلىققا اپارمايتىنى بەلگىلى. بۇل – ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ارەكەت. ەلىمىزدەگى قازىرگى احۋالعا بايلانىستى جانە مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ ۇسىنىستارىن نەگىزگە الىپ، مەن توتەنشە جاعداي رەجيمىن بيىلعى 11 مامىرعا دەيىن ۇزارتۋ تۋرالى جارلىق شىعارۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. بۇل – ءبىز باستان وتكەرىپ جاتقان كۇردەلى كەزەڭنىڭ تالابى. زاڭعا سايكەس 11 مامىردا توتەنشە جاعداي رەجيمى اياقتالادى. ەلىمىزدى پاندەميانىڭ شەڭگەلىنەن قۇتقارۋ – بارىمىزگە ورتاق مىندەت. مەن ءۇشىن ءار ازاماتتىڭ ومىرىنەن قىمبات ەشتەڭە جوق.
سونىمەن قاتار توتەنشە جاعداي رەجيمىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا كارانتين تالاپتارىن جەڭىلدەتۋگە دايىن. الدىمەن، ۆيرۋستىڭ تارالۋىن قاتاڭ باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرعان وبلىستار مەن قالالاردان باستاۋعا بولادى. مەملەكەتتىك كوميسسياعا ەلوردانىڭ ۇلگىسىمەن ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىندا ءوز جۇمىستارىنا كىرىسەتىن مەكەمەلەردىڭ ءتىزىمىن جاساۋ تاپسىرىلدى. ءبىرىنشى كەزەكتە ونەركاسىپ كاسىپورىندارى، قۇرىلىس، جول قۇرىلىسى جانە كولىك كومپانيالارى، بانكتەر جانە حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى جۇمىسقا كىرىسۋى كەرەك. ءبىراق بارلىق سانيتارلىق نورمالاردى ساقتاپ، جۇمىس ورىندارىندا ۇنەمى دەزينفەكسيا جۇرگىزىپ تۇرۋ قاجەت. كۇندەلىكتى ومىردە الەۋمەتتىك ارا قاشىقتىقتى ۇستانعان ءجون. كاسىپورىن باسشىلارىنا جانە جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارىنا جەكە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. بۇل ورايدا بارلىق دەڭگەيدەگى اكىمدىكتەردىڭ ءرولى ايتارلىقتاي ارتادى. ۇكىمەت كەلەسى ايدا دا تابىسىنان ايىرىلعان ازاماتتارعا 42500 تەڭگە كولەمىندە كومەك بەرەدى. قايتادان ءوتىنىم جىبەرۋدىڭ قاجەتى جوق. تولەم بۇرىن ۇسىنىلعان قۇجات بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى. مۇقتاج وتباسىلار ازىق - تۇلىك الا بەرەدى. وقشاۋلانۋ كەزىندە اتا - انالارعا كىشكەنتاي بالالارىمەن ءتورت قابىرعاعا قامالىپ وتىرۋ وڭاي ەمەس. مەملەكەتتىك كوميسسيا اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، اۋلالاردى جانە ويىن الاڭدارىن اشۋ ماسەلەسىن ويلاستىرۋعا ءتيىس. ارينە، الدىمەن، بارلىق سانيتارلىق نورمالار مەن سانيتارلىق قاۋىپسىزدىك تالاپتارى قاتاڭ ساقتالۋى كەرەك.
ساياجاي يەلەرى دە قاتتى الاڭداپ وتىر. ويتكەنى، ءقازىر كوكتەمنىڭ ءدال ورتاسى، جۇرتقا قولايلى كەزەڭ. مەملەكەتتىك كوميسسيا بۇل ماسەلەنى قاراستىردى، ەندى ونى شەشۋ جولىن ايتادى. ەلىمىزدە جولاۋشىلارعا ارنالعان بارلىق اۋە تاسىمالى توقتادى. بۇل دەر كەزىندە قابىلدانعان دۇرىس شەشىم بولدى. دەگەنمەن، سالىستىرمالى تۇردە جاعدايدىڭ تۇراقتانعانىن ەسكەرىپ، ۇكىمەت 1 مامىردان باستاپ ەلوردا مەن الماتى اراسىنداعى رەيستەردى اشاتىن بولدى. مۇنداي شارا ازاماتتارمەن قاتار ىندەتپەن كۇرەسىپ جۇرگەن كوپتەگەن مامانداردىڭ جۇمىسى ءۇشىن قاجەت. بارلىق قاۋىپسىزدىك شارالارىن مۇقيات ويلاستىرىپ، اۆياسيالىق جانە سانيتارلىق قىزمەتتەردىڭ ءوزارا ءىس - قيمىل ءتارتىبىن ازىرلەۋ ماڭىزدى. كارانتين رەجيمىن بىرتىندەپ جەڭىلدەتۋ دەگەنىمىز ءوزىمىز ۇيرەنگەن كۇندەلىكتى تىرشىلىككە قايتا ورالۋ ەمەس ەكەنىن ۇعىنعانىمىز ءجون. ويىن - ساۋىق جانە ساۋدا ورتالىقتارى، كينوتەاترلار، رەستوراندار، ساياباقتار مەن ادام كوپ جينالاتىن باسقا دا ورىندار ازىرگە جابىق بولادى. جوعارى وقۋ ورىندارى، كوللەدجدەر، مەكتەپتەر قاشىقتان وقىتۋدى جالعاستىرا بەرەدى. ەل تۇرعىندارىن بۇل شارالارعا تۇسىنىستىكپەن قاراۋعا شاقىرامىن. حالقىمىزدا «ءتوزىم تىلەككە جەتكىزەدى» دەگەن ماقال بار. سوندىقتان سابىر ساقتايىق.
كۇننىڭ جىلىنۋى مەن كارانتيننەن شارشاعاندىق جاۋاپسىزدىققا سەبەپ بولماۋعا ءتيىس. كارانتين رەجيمى بۇزىلسا، كوروناۆيرۋسقا شالدىققانداردىڭ سانى كۇرت كوبەيىپ كەتۋى مۇمكىن. اسىرەسە، سوزىلمالى اۋرۋى بار جانە ەگدە ادامدار ەرەكشە ساق بولۋى كەرەك. ءتىپتى، كىشكەنتاي بالالار دا اۋرۋ جۇقتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن بايقادىق. سوندىقتان ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا بەي - جاي قاراۋعا بولمايدى. ازىرگە بۇل ۆيرۋستىڭ ۆاكسيناسى جوق. كارانتين شارالارىن قاتاڭ ۇستانساق قانا ىندەتتەن قۇتىلامىز. اسا قاجەتتىلىك بولماسا، ەشقايدا شىقپاي، ۇيدە وتىرىڭىزدار. بۇل، اسىرەسە، قازىرگى قاسيەتتى رامازان ايىندا وتە ماڭىزدى. وسى كەزەڭنىڭ دە اسىل مۇراتى – شىدام مەن ءتوزىم، سابىر مەن قاناعات ەكەنىن بىلەسىزدەر. بيىل قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ورازادا ءبىرقاتار راسىمنەن تارتىنۋدى ۇسىندى. سوندىقتان وسىنداي ۋاقىتتا اۋىزاشاردىڭ ءوزىن كوپشىلىكپەن بىرگە وتكىزە المايتىنىمىز بەلگىلى. الداعى مامىر ايىنداعى مەرەكەلەردى دە ۇيدە اتاپ وتۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىراق، جەڭىس كۇنىندە ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنىڭ بىردە - بىرەۋى ەلەۋسىز قالمايدى. بارىنە لايىقتى قۇرمەت كورسەتىلەدى. اكىمدەر سوعىس جانە تىل ارداگەرلەرىنە ماتەريالدىق كومەك بەرەدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اۋرۋدى تەست ارقىلى انىقتاۋ جۇمىسىن بارىنشا كۇشەيتۋگە ءتيىس. ونى حالىقارالىق ستاندارتقا سايكەس تاۋلىگىنە كەم دەگەندە 20 - 25 مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ قاجەت. وسىعان وراي، ۇكىمەتكە قىسقا مەرزىم ىشىندە وتاندىق تەست - جۇيەسىنىڭ ءوندىرىسىن قولعا الۋدى تاپسىرامىن. ءبىز يممۋنوبيولوگيالىق پرەپاراتتاردى ازىرلەۋ ءۇشىن قولدا بار مۇمكىندىكتەرىمىزدى تولىق پايدالانۋىمىز كەرەك. ۆاكسينا قولجەتىمدى بولعان كەزدە قازاقستان شەتەلدىڭ ءدارى - دارمەگىن كۇتىپ وتىرماۋى قاجەت. داعدارىستان كەيىن دە ءبىز مەديسينانى دامىتۋعا باسا ءمان بەرەمىز. بۇل سالاعا مەملەكەت تاراپىنان اۋقىمدى قولداۋ كورسەتىلەدى. ۇكىمەت حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى جاڭا كودەكس جوباسىنا وسى سالانى جەتىلدىرەتىن ناقتى ۇسىنىستار ەنگىزۋگە ءتيىس. پارلامەنت بۇل كودەكستى سەسسيانىڭ سوڭىنا دەيىن قابىلدايدى دەپ ويلايمىن. ءبىز قازىردەن باستاپ داعدارىستان كەيىنگى كەزەڭگە دايىندالۋىمىز كەرەك. بۇل جونىندە ەلباسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 24 ساۋىردە وتكەن وتىرىسىندا ناقتى ايتتى. ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانك 11 مامىرعا دەيىن ەكونوميكالىق دامۋدى قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى كەشەندى جوسپاردى دايىندايدى. وندا داعدارىستان زارداپ شەككەن سالالارعا قولداۋ كورسەتۋ شارالارى قامتىلادى. بۇگىندە ەلىمىز دامۋدىڭ جاڭا دەڭگەيىنە قادام باسىپ وتىر. شىن مانىندە، ءبىز ەندى مۇلدە جاڭا جاعدايدا ءومىر سۇرەتىن بولامىز.
سوندىقتان ەكونوميكاعا جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى وزگەرىستەر قاجەت. ىندەتپەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندەگى ازاماتتاردى تاعى دا ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن جانكەشتىلىك تانىتىپ جۇرگەن دارىگەرلەر مەن مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنە، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ وكىلدەرىنە جانە اسكەري قىزمەتشىلەرگە العىس ايتامىن. ءقاۋىپ - قاتەرگە قاراماي مۇقتاج جاندارعا كومەك قولىن سوزعان ۆولونتەرلەرگە دە ريزاشىلىق بىلدىرەمىن. سونداي - اق، حالىققا جەدەل جانە شىنايى اقپارات تاراتىپ جۇرگەن جۋرناليستەر قاۋىمىنا العىس ايتامىن. داعدارىسقا قارسى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسقان مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ قىزمەتكەرلەرى دە قۇرمەتكە لايىق. قازاقستان حالىقارالىق قوعامداستىقتان ەش نارسەنى جاسىرماي، بارلىق مالىمەتتى اشىق جاريالاپ وتىر.
سوندىقتان كەيبىر ازاماتتاردى بوس ءسوز بەن جالعان مالىمەتكە جول بەرمەۋگە شاقىرامىن. ارينە، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىندا ولقىلىقتار بار، ءبىراق، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كوپشىلىگى جۇمىسىن ادال اتقارۋدا. كەمشىلىكتەردى ءبىز كورىپ وتىرمىز. ودان ءتيىستى ساباق الىپ، قاجەتتى شارالاردى قابىلدايمىز. بۇل داعدارىس بىرلىگى بەكەم، ەلىن سۇيەتىن وتانشىل جۇرت ەكەنىمىزدى كورسەتتى. قاشاندا وسىلاي ۇلت بولىپ ۇيىسا بىلسەك، بارلىق ماقساتىمىزعا قول جەتكىزەمىز. وعان ەشقانداي كۇمان جوق. ەلدىڭ قامى ءۇشىن باستاعان ءىسىمىز قايىرلى بولادى دەپ سەنەمىن! حالقىمىز «بەرەكە باسى – بىرلىكتە» دەيدى. جۇدىرىقتاي جۇمىلساق، كەز كەلگەن قيىندىقتى جەڭەمىز! ءبىز بىرگەمىز!
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى دا، حالىقارالىق ساراپشىلار دا قازاقستاننىڭ ءىس - قيمىلىن وڭ باعالاپ وتىر. ەلىمىزدە قاتاڭ كارانتين شارالارى ەنگىزىلىپ، قوعامدىق كولىكتىڭ جۇمىسى توقتاتىلدى. مەكەمەلەر مەن كاسىپورىنداردىڭ باسىم بولىگى قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ رەجيمىنە كوشتى. كوشەلەر، تۇرعىن ۇيلەر دەزينفەكسيالانىپ، ناۋقاستارعا دارىگەرلىك كومەك كورسەتىلۋدە. ارينە، بارلىق وبلىستاعى جاعداي بىردەي ەمەس. كەيبىر ايماقتاردا ىندەت شارىقتاۋ شەگىنەن وتكەن سياقتى. ءبىراق ءبىرقاتار وڭىردە ۆيرۋستىڭ تارالۋ ءقاۋپى ءالى دە سەيىلمەي وتىر. ءبىز ونداعى ناقتى سانيتارلىق احۋالعا قاراي ارەكەت جاسايمىز. باستى مىندەت – ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاپ، ءومىرىن قورعاپ قالۋ.
الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ، حالىقتىڭ تابىسىن ساقتاۋ ءۇشىن دە ارنايى شارالار قابىلدانىپ جاتىر. تاعى دا قايتالاپ ايتامىن: قازىرگىدەي كۇردەلى كەزدە ءاربىر ازامات ءبىزدىڭ نازارىمىزدا بولادى. مەملەكەت ەشكىمدى قيىندىقتا قالدىرمايدى. مەن توتەنشە جاعداي كەزەڭىندە ازاماتتارىمىزعا قولداۋ كورسەتۋگە ارنالعان شارالاردىڭ ەكى توپتاماسىن جاريا ەتتىم. بۇل شارالار بارىنشا جۇزەگە اسىرىلۋدا. قوعام تاراپىنان ايتىلعان ورىندى سىن - پىكىرلەر دە بار. ونى ەسكەرەمىز. بۇگىنگى كۇنى 4 ميلليون 250 مىڭ ازاماتقا قارجىلاي كومەك كورسەتىلدى. 570 مىڭنان استام ادامعا ازىق - تۇلىك تاراتىلدى. جالپى، 1، 1 ميلليوننان استام ادامدى ازىق - تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان «بىرگەمىز» قورىنان قارجى ءبولىندى.
«Nur Otan» پارتياسى بەلسەندى جۇمىس اتقارۋدا. ءساۋىر - مامىر ايلارىندا 1، 6 ميلليوننان استام ادامعا كوممۋنالدىق تولەم ءۇشىن كومەك كورسەتىلەدى. ازىق - تۇلىكتىڭ جەتكىلىكتى بولۋىنا جانە ونىڭ ساپاسىنا قاتىستى ۇدايى مونيتورينگ جۇرگىزىلۋدە. ەلىمىزدە ازىق - تۇلىك تاپشىلىعى جوق. جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىر. ءبىز ىندەتپەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن دارىگەرلەردى قارجىلاي قولداپ جاتىرمىز. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جانە اكىمدەر باسقا دا مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنە كومەك كورسەتۋ ءۇشىن شارالار قابىلداۋدا. 1، 6 ميلليوننان استام ادام، 11، 5 مىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلى نەسيەلەرىن كەيىن تولەۋگە مۇمكىندىك الدى. بۇل جالپى العاندا 360 ميللياردتان استام تەڭگەنى قامتيدى. بۇگىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەس كۇردەلى جاعدايعا تاپ بولدى. وسى سالاعا ءقازىر كومەكتەسپەسەك، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرە المايمىز. 700 مىڭنان استام كومپانيا مەن جەكە كاسىپكەرگە سالىقتىق جەڭىلدىكتەر جاسالدى. سول ارقىلى ولار 1 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجىنى ۇنەمدەي الادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە ءتيىمدى نەسيە بەرۋ ءۇشىن قاراجات ءبولىندى. جۇمىسشى سانىن جانە ەڭبەكاقى كولەمىن ازايتپاۋ ماقساتىندا ءىرى كومپانيالارعا ءتيىستى قولداۋ كورسەتىلەدى. ءقازىر ولاردىڭ ءتىزىمى جاسالۋدا. وعان ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن اسا ماڭىزدى كومپانيالار عانا ەنگىزىلەدى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرى قيىندىققا قاراماستان جۇمىس ىستەۋدە. شارۋالاردىڭ ەڭبەگىنە ءدان ريزامىز. كوكتەمگى ەگىس ناۋقانى ماسەلەلەرى شەشىمىن تاپتى. بۇل جۇمىسقا ەشقانداي كەدەرگى بولماۋى كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جانە اكىمدەرگە وسىنداي مىندەت جۇكتەلەدى. وسى ناۋقانعا جانە ءونىمدى الدىن الا ساتىپ الۋعا 200 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. سونىڭ 70 ميللياردى تۇقىم ءوندىرىسىن دامىتۋعا، تىڭايتقىشتار ساتىپ الۋعا جۇمسالادى. جالپى، ازاماتتار مەن بيزنەستى قولداۋ ءۇشىن 6 تريلليون تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىنىپ وتىر. بۇل – قوماقتى قاراجات. ۇكىمەت پەن قۇزىرلى ورگانداردىڭ مىندەتى – قارجىنىڭ ءتيىمدى جۇمسالۋىن جانە وسى ۇدەرىستىڭ بارىنشا اشىق بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ. قول جەتكىزگەن ناتيجەمەن شەكتەلۋگە بولمايدى. قالىپتاسقان احۋال ءالى دە كۇردەلى. كوروناۆيرۋس بۇكىل الەمدى جايلاپ كەلەدى. ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانى 3 ميلليونعا جۋىقتادى. بۇل كورسەتكىش ءوسىپ بارا جاتىر. پاندەميانىڭ ەكىنشى كەزەڭى باستالىپ كەتۋى دە ىقتيمال. قازاقستان ىندەتتىڭ شارىقتاۋ شەگىنەن وتكەن جوق. احۋالدىڭ باقىلاۋدان شىعىپ كەتۋ ءقاۋپى بار.
وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ايماقتاردا، اسىرەسە، الماتىدا ۆيرۋس جۇقتىرعان دارىگەرلەر جانە مەديسينا قىزمەتكەرلەرى وتە كوپ. سوندىقتان، سولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن شۇعىل شارالار قابىلدانۋدا. ماسەلەنىڭ انىق - قانىعىن زەرتتەپ، بۇعان جول بەرگەن باسشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قاراۋ كەرەك. مۇنداي جاعدايلارعا جول بەرمەۋ قاجەت. قاۋىپسىزدىك شارالارىن قاتاڭ ساقتاعان ءجون. ونسىز بولمايدى. ولاي ەتپەسەك، ىندەتتىڭ جاڭا وشاقتارى پايدا بولۋى مۇمكىن. كوروناۆيرۋسقا جەڭىل - جەلپى قاراۋعا بولمايدى. كارانتين تالاپتارىنان ءبىر ساتتە باس تارتساق، دەرتتى قايتادان ءورشىتىپ الامىز. كوروناۆيرۋس – ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا قاتەر توندىرەتىن وتە جۇقپالى ىندەت. مۇنى بۇكىل الەم مويىنداپ وتىر. ال، ونى جوققا شىعارىپ، جۇرتقا جالعان اقپارات تاراتۋدىڭ ارتى جاقسىلىققا اپارمايتىنى بەلگىلى. بۇل – ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ارەكەت. ەلىمىزدەگى قازىرگى احۋالعا بايلانىستى جانە مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ ۇسىنىستارىن نەگىزگە الىپ، مەن توتەنشە جاعداي رەجيمىن بيىلعى 11 مامىرعا دەيىن ۇزارتۋ تۋرالى جارلىق شىعارۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. بۇل – ءبىز باستان وتكەرىپ جاتقان كۇردەلى كەزەڭنىڭ تالابى. زاڭعا سايكەس 11 مامىردا توتەنشە جاعداي رەجيمى اياقتالادى. ەلىمىزدى پاندەميانىڭ شەڭگەلىنەن قۇتقارۋ – بارىمىزگە ورتاق مىندەت. مەن ءۇشىن ءار ازاماتتىڭ ومىرىنەن قىمبات ەشتەڭە جوق.
سونىمەن قاتار توتەنشە جاعداي رەجيمىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا كارانتين تالاپتارىن جەڭىلدەتۋگە دايىن. الدىمەن، ۆيرۋستىڭ تارالۋىن قاتاڭ باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرعان وبلىستار مەن قالالاردان باستاۋعا بولادى. مەملەكەتتىك كوميسسياعا ەلوردانىڭ ۇلگىسىمەن ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىندا ءوز جۇمىستارىنا كىرىسەتىن مەكەمەلەردىڭ ءتىزىمىن جاساۋ تاپسىرىلدى. ءبىرىنشى كەزەكتە ونەركاسىپ كاسىپورىندارى، قۇرىلىس، جول قۇرىلىسى جانە كولىك كومپانيالارى، بانكتەر جانە حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى جۇمىسقا كىرىسۋى كەرەك. ءبىراق بارلىق سانيتارلىق نورمالاردى ساقتاپ، جۇمىس ورىندارىندا ۇنەمى دەزينفەكسيا جۇرگىزىپ تۇرۋ قاجەت. كۇندەلىكتى ومىردە الەۋمەتتىك ارا قاشىقتىقتى ۇستانعان ءجون. كاسىپورىن باسشىلارىنا جانە جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارىنا جەكە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. بۇل ورايدا بارلىق دەڭگەيدەگى اكىمدىكتەردىڭ ءرولى ايتارلىقتاي ارتادى. ۇكىمەت كەلەسى ايدا دا تابىسىنان ايىرىلعان ازاماتتارعا 42500 تەڭگە كولەمىندە كومەك بەرەدى. قايتادان ءوتىنىم جىبەرۋدىڭ قاجەتى جوق. تولەم بۇرىن ۇسىنىلعان قۇجات بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى. مۇقتاج وتباسىلار ازىق - تۇلىك الا بەرەدى. وقشاۋلانۋ كەزىندە اتا - انالارعا كىشكەنتاي بالالارىمەن ءتورت قابىرعاعا قامالىپ وتىرۋ وڭاي ەمەس. مەملەكەتتىك كوميسسيا اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ، اۋلالاردى جانە ويىن الاڭدارىن اشۋ ماسەلەسىن ويلاستىرۋعا ءتيىس. ارينە، الدىمەن، بارلىق سانيتارلىق نورمالار مەن سانيتارلىق قاۋىپسىزدىك تالاپتارى قاتاڭ ساقتالۋى كەرەك.
ساياجاي يەلەرى دە قاتتى الاڭداپ وتىر. ويتكەنى، ءقازىر كوكتەمنىڭ ءدال ورتاسى، جۇرتقا قولايلى كەزەڭ. مەملەكەتتىك كوميسسيا بۇل ماسەلەنى قاراستىردى، ەندى ونى شەشۋ جولىن ايتادى. ەلىمىزدە جولاۋشىلارعا ارنالعان بارلىق اۋە تاسىمالى توقتادى. بۇل دەر كەزىندە قابىلدانعان دۇرىس شەشىم بولدى. دەگەنمەن، سالىستىرمالى تۇردە جاعدايدىڭ تۇراقتانعانىن ەسكەرىپ، ۇكىمەت 1 مامىردان باستاپ ەلوردا مەن الماتى اراسىنداعى رەيستەردى اشاتىن بولدى. مۇنداي شارا ازاماتتارمەن قاتار ىندەتپەن كۇرەسىپ جۇرگەن كوپتەگەن مامانداردىڭ جۇمىسى ءۇشىن قاجەت. بارلىق قاۋىپسىزدىك شارالارىن مۇقيات ويلاستىرىپ، اۆياسيالىق جانە سانيتارلىق قىزمەتتەردىڭ ءوزارا ءىس - قيمىل ءتارتىبىن ازىرلەۋ ماڭىزدى. كارانتين رەجيمىن بىرتىندەپ جەڭىلدەتۋ دەگەنىمىز ءوزىمىز ۇيرەنگەن كۇندەلىكتى تىرشىلىككە قايتا ورالۋ ەمەس ەكەنىن ۇعىنعانىمىز ءجون. ويىن - ساۋىق جانە ساۋدا ورتالىقتارى، كينوتەاترلار، رەستوراندار، ساياباقتار مەن ادام كوپ جينالاتىن باسقا دا ورىندار ازىرگە جابىق بولادى. جوعارى وقۋ ورىندارى، كوللەدجدەر، مەكتەپتەر قاشىقتان وقىتۋدى جالعاستىرا بەرەدى. ەل تۇرعىندارىن بۇل شارالارعا تۇسىنىستىكپەن قاراۋعا شاقىرامىن. حالقىمىزدا «ءتوزىم تىلەككە جەتكىزەدى» دەگەن ماقال بار. سوندىقتان سابىر ساقتايىق.
كۇننىڭ جىلىنۋى مەن كارانتيننەن شارشاعاندىق جاۋاپسىزدىققا سەبەپ بولماۋعا ءتيىس. كارانتين رەجيمى بۇزىلسا، كوروناۆيرۋسقا شالدىققانداردىڭ سانى كۇرت كوبەيىپ كەتۋى مۇمكىن. اسىرەسە، سوزىلمالى اۋرۋى بار جانە ەگدە ادامدار ەرەكشە ساق بولۋى كەرەك. ءتىپتى، كىشكەنتاي بالالار دا اۋرۋ جۇقتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن بايقادىق. سوندىقتان ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا بەي - جاي قاراۋعا بولمايدى. ازىرگە بۇل ۆيرۋستىڭ ۆاكسيناسى جوق. كارانتين شارالارىن قاتاڭ ۇستانساق قانا ىندەتتەن قۇتىلامىز. اسا قاجەتتىلىك بولماسا، ەشقايدا شىقپاي، ۇيدە وتىرىڭىزدار. بۇل، اسىرەسە، قازىرگى قاسيەتتى رامازان ايىندا وتە ماڭىزدى. وسى كەزەڭنىڭ دە اسىل مۇراتى – شىدام مەن ءتوزىم، سابىر مەن قاناعات ەكەنىن بىلەسىزدەر. بيىل قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ورازادا ءبىرقاتار راسىمنەن تارتىنۋدى ۇسىندى. سوندىقتان وسىنداي ۋاقىتتا اۋىزاشاردىڭ ءوزىن كوپشىلىكپەن بىرگە وتكىزە المايتىنىمىز بەلگىلى. الداعى مامىر ايىنداعى مەرەكەلەردى دە ۇيدە اتاپ وتۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىراق، جەڭىس كۇنىندە ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنىڭ بىردە - بىرەۋى ەلەۋسىز قالمايدى. بارىنە لايىقتى قۇرمەت كورسەتىلەدى. اكىمدەر سوعىس جانە تىل ارداگەرلەرىنە ماتەريالدىق كومەك بەرەدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اۋرۋدى تەست ارقىلى انىقتاۋ جۇمىسىن بارىنشا كۇشەيتۋگە ءتيىس. ونى حالىقارالىق ستاندارتقا سايكەس تاۋلىگىنە كەم دەگەندە 20 - 25 مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ قاجەت. وسىعان وراي، ۇكىمەتكە قىسقا مەرزىم ىشىندە وتاندىق تەست - جۇيەسىنىڭ ءوندىرىسىن قولعا الۋدى تاپسىرامىن. ءبىز يممۋنوبيولوگيالىق پرەپاراتتاردى ازىرلەۋ ءۇشىن قولدا بار مۇمكىندىكتەرىمىزدى تولىق پايدالانۋىمىز كەرەك. ۆاكسينا قولجەتىمدى بولعان كەزدە قازاقستان شەتەلدىڭ ءدارى - دارمەگىن كۇتىپ وتىرماۋى قاجەت. داعدارىستان كەيىن دە ءبىز مەديسينانى دامىتۋعا باسا ءمان بەرەمىز. بۇل سالاعا مەملەكەت تاراپىنان اۋقىمدى قولداۋ كورسەتىلەدى. ۇكىمەت حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى جاڭا كودەكس جوباسىنا وسى سالانى جەتىلدىرەتىن ناقتى ۇسىنىستار ەنگىزۋگە ءتيىس. پارلامەنت بۇل كودەكستى سەسسيانىڭ سوڭىنا دەيىن قابىلدايدى دەپ ويلايمىن. ءبىز قازىردەن باستاپ داعدارىستان كەيىنگى كەزەڭگە دايىندالۋىمىز كەرەك. بۇل جونىندە ەلباسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 24 ساۋىردە وتكەن وتىرىسىندا ناقتى ايتتى. ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانك 11 مامىرعا دەيىن ەكونوميكالىق دامۋدى قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى كەشەندى جوسپاردى دايىندايدى. وندا داعدارىستان زارداپ شەككەن سالالارعا قولداۋ كورسەتۋ شارالارى قامتىلادى. بۇگىندە ەلىمىز دامۋدىڭ جاڭا دەڭگەيىنە قادام باسىپ وتىر. شىن مانىندە، ءبىز ەندى مۇلدە جاڭا جاعدايدا ءومىر سۇرەتىن بولامىز.
سوندىقتان ەكونوميكاعا جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى وزگەرىستەر قاجەت. ىندەتپەن كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندەگى ازاماتتاردى تاعى دا ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن جانكەشتىلىك تانىتىپ جۇرگەن دارىگەرلەر مەن مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنە، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ وكىلدەرىنە جانە اسكەري قىزمەتشىلەرگە العىس ايتامىن. ءقاۋىپ - قاتەرگە قاراماي مۇقتاج جاندارعا كومەك قولىن سوزعان ۆولونتەرلەرگە دە ريزاشىلىق بىلدىرەمىن. سونداي - اق، حالىققا جەدەل جانە شىنايى اقپارات تاراتىپ جۇرگەن جۋرناليستەر قاۋىمىنا العىس ايتامىن. داعدارىسقا قارسى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسقان مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ قىزمەتكەرلەرى دە قۇرمەتكە لايىق. قازاقستان حالىقارالىق قوعامداستىقتان ەش نارسەنى جاسىرماي، بارلىق مالىمەتتى اشىق جاريالاپ وتىر.
سوندىقتان كەيبىر ازاماتتاردى بوس ءسوز بەن جالعان مالىمەتكە جول بەرمەۋگە شاقىرامىن. ارينە، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىندا ولقىلىقتار بار، ءبىراق، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كوپشىلىگى جۇمىسىن ادال اتقارۋدا. كەمشىلىكتەردى ءبىز كورىپ وتىرمىز. ودان ءتيىستى ساباق الىپ، قاجەتتى شارالاردى قابىلدايمىز. بۇل داعدارىس بىرلىگى بەكەم، ەلىن سۇيەتىن وتانشىل جۇرت ەكەنىمىزدى كورسەتتى. قاشاندا وسىلاي ۇلت بولىپ ۇيىسا بىلسەك، بارلىق ماقساتىمىزعا قول جەتكىزەمىز. وعان ەشقانداي كۇمان جوق. ەلدىڭ قامى ءۇشىن باستاعان ءىسىمىز قايىرلى بولادى دەپ سەنەمىن! حالقىمىز «بەرەكە باسى – بىرلىكتە» دەيدى. جۇدىرىقتاي جۇمىلساق، كەز كەلگەن قيىندىقتى جەڭەمىز! ءبىز بىرگەمىز!
You Might Also Like
-
بەكىتەمىن مەكتەپ: ءپانى: ينفورماتيكاكۇنى: ءمۇعالىمنىڭ اتى - ءجونى: سىنىپ:قاتىسقاندار:قاتىسپاعاندار:ۇزاق مەرزىمدى جوسپاردىڭ تاراۋى:ماتىندىك قۇجاتپەن جۇمىسساباقتىڭ تاقىرىبىCىلتەمەلەرساباقتا قول جەتكىزىل...
