مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق
مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق
ماقساتى:
1 اتا-بابامىزدان قالعان وشپەس مۇرا، كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانىمەن مازمۇنى تەرەڭ، قىمبات قازىنا ماقال - ماتەلدەردى وقۋشىلارعا ۇيرەتىپ، ۇعىندىرۋ.
2 وي بەلسەندىلىگىن، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
3 وتباسى ءداستۇرىن ساقتاۋعا، اتا - انالارىن، قارتتاردى سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
جوسپارى:
• ويىندى اشۋ
• ويىنشىلاردى تانىستىرۋ
• ادىلقازىلارمەن تانىستىرۋ
• ويىن ءتارتىبىن ءتۇسىندىرۋ
• ماقالشىلار سايىسى I اينالىم
• كورەرمەندەرمەن ويىن(ماقال - ماتەلدەن ايتىس)
• جۇمباقشىلار سايىسى II اينالىم
• كورەرمەندەرمەن ويىن (جۇمباق شەشۋ)
• ماقالشى، جۇمباقشى سايىسى III اينالىم
• ابايدىڭ قارا ءسوزى
• ءان شاشۋ
• قورىتىندى
I قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، سايىسقا قاتىساتىن اتا – انالار، ۇلاندار. بۇگىن
3 ب سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ارالىعىندا وتباسىلىق باعىتتا وتەتىن «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق» سايىسىن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
1 - وقۋشى: جانۇيامىز - ءسانىمىز،
وتباسىمىز - ءانىمىز
ءبىز باستادىق سايىستى،
قوش كەلىپسىز ءبارىڭىز.
2 - وقۋشى: ارىم دا، ارداعىم دا انام ەكەن،
انا دەگەن مەن ءۇشىن اتامەكەن!
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ بەرگەن ءسۇتى،
جۇرەگىمدە جىر باسىپ جاتادى ەكەن.
3 - وقۋشى: ءوزىڭ باردا ەش قاتەر دە تونبەيدى،
ءوزىڭ بولساڭ شىراعىم دا سونبەيدى.
اسىل اكە، مەيىرىمىڭدى ويلاسام،
جىر ورالىپ، شابىت مەنى تەربەيدى.
ءار وقۋشى: بۇتاعى - باباسىنىڭ،
ۇرپاعى - اتاسىنىڭ،
شۋاعى - اجەسىنىڭ،
تۇياعى - اكەسىنىڭ،
تىلەگى - اناسىنىڭ،
تىرەگى - اعاسىنىڭ،
تۇلەگى - دالاسىنىڭ،
دارىتقان بار اسىلىن
مەن - قازاق بالاسىمىن!
II ماقال ايتىپ كورەيىك دەمەكشى بۇگىنگى سايىستىڭ I اينالىمىندا ماقال ايتۋ سايىسى. ەندەشە ورتاعا بۇگىنگى سايىستىڭ I اينالىمىنا قاتىساتىن ماقالشىلاردى شاقىرايىق.
سايىسقا قاتىساتىن اتا - انالار شاقىرىلادى.
III ويىندى باستاماس بۇرىن مەن سىزدەردى وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن، ءار اينالىمنىڭ ەسەبىن شىعارىپ، قورىتىندىسىن ايتاتىن ادىلقازىلارمەن تانىستىرىپ وتەيىن.
I اينالىم 3 تاپسىرمادان تۇرادى.
1 - تاپسىرمادا ءار ماقالشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن ايتادى.
2 - تاپسىرمادا ماقالدىڭ العاشقى جولىن جۇرگىزۋشى وقيدى، ال ويىنشى جالعاستىرادى. جالعاستىرا الماسا، كورەرمەن جالعاستىرادى.
ءار ويىنشىدا بەلگى بولادى. سول بەلگىنى كوتەرۋ ارقىلى بەرىلگەن تاپسىرمالارعا
كەزەگىمەن جاۋاپ بەرەدى.
3 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالىپ، ۇپايدى از جيناعان ماقالشى ويىننان شىعادى.
ەكى ويىنشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن، ءوزارا ايتىپ، سايىسادى. ياعني، ءبىرىنشى ويىنشى ماقال ايتادى، ەكىنشى ويىنشى سول ماقالدا كەزدەسكەن ءسوزى بار كەلەسى ماقالدى ايتادى.
مىسالى: وتان - ەلدىڭ اناسى وتاندى ءسۇيۋ وتباسىنان باستالادى.
ەل - ەردىڭ اناسى
تاپسىرمالار تۇسىنىكتى بولسا، سايىستى باستايىق.
I اينالىم 1. ءار ماقالشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن ايتادى.
2. ماقالدىڭ العاشقى جولىن مەن وقيمىن، ال ويىنشى جالعاستىرادى. جالعاستىرا الماسا، كورەرمەن جالعاستىرادى.
انانىڭ كوڭىلى بالادا، انانىڭ ءسۇتى – بال،
بالانىڭ كوڭىلى دالادا. بالانىڭ ءتىلى بال.
ۇلدىڭ ۇياتى اكەگە اناڭدى مەكەگە ءۇش ارقالاپ بارساڭ دا،
قىزدىڭ ۇياتى شەشەگە قارىزىنان قۇتىلا المايسىڭ.
كوپ جاساعان بىلمەيدى، ادەپتى بالا - ارلى بالا،
كوپ كورگەن بىلەدى. ادەپسىز بالا - سورلى بالا.
قارت كىسىنى قادىرلە، اتا كورگەن وق جونار،
ءوزىڭ دە قارت بولارسىڭ. انا كورگەن تون پىشەر.
تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن دوسى كوپتى جاۋ المايدى،
شەتتە جۇرسەڭ بىلەرسىڭ. اقىلى كوپتى داۋ المايدى.
قىنا تاسقا بىتەدى، التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
ءبىلىم باسقا بىتەدى. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى.
وتان – ەلدىڭ اناسى، ءسوزدىڭ كوركى ماقال،
ەل - ەردىڭ اناسى. ءجۇزدىڭ كوركى ساقال.
3. ەكى ويىنشى قالىپ، ۇپايدى از جيناعان ماقالشى ويىننان شىعادى. ەكى ويىنشى ءوزارا سايىسادى. ءبىرىنشى ويىنشى ماقال ايتادى، ەكىنشى ويىنشى سول ماقالدا كەزدەسكەن ءسوزى بار كەلەسى ماقالدى ايتادى.
I اينالىمنىڭ جەڭىمپازى انىقتالىپ، II اينالىمعا قاتىسادى.
كورەرمەندەرمەن ويىن. (ايتىس)
ۇلدار مەن قىزدار بولىپ 2 توپ قۇراپ، ماقال ايتىپ ايتىسادى.
جۇرگىزۋشى 1 ماقال ايتىپ باستايدى، قاي توپ جالعاستىرسا سول توپ ايتىسۋدى باستايدى.
بىلەكتى ءبىردى جىعار، اقىل - توزبايتىن تون،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعار. ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن.
كۇش – بىلىمدە، ادەپتى بالا اتا - اناسىن ماقتاتار،
ءبىلىم - كىتاپتا. ادەپسىز بالا اتا – اناسىن قاقساتار.
ۇلكەنگە – قۇرمەت، ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
كىشىگە – ىزەت. جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
II اينالىمدا جۇمباق شەشۋ سايىسى.
ەندەشە ورتاعا بۇگىنگى سايىستىڭ II اينالىمىنا قاتىساتىن جۇمباقشىلاردى شاقىرايىق.
جۇمباقشىلارمەن تانىستىرۋ
سايىسقا قاتىساتىن وقۋشىلار شاقىرىلادى.
بۇل سايىس 2 تاپسىرمادان تۇرادى.
1 - تاپسىرمادا جۇرگىزۋشى جۇمباق ايتادى، ويىنشى جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابادى.
2 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالادى. وزدەرىنىڭ دايىنداپ كەلگەن جۇمباقتارىن ءبىر -
بىرىنە ايتىپ، شەشۋىن تابادى.
جەڭىمپاز III اينالىمعا وتەدى.
ەندەشە II اينالىمدى باستايىق.
جاۋراعاندى كۇلدىرەر، تۇمسىعى مىقتى
ءوز ەركىنە جىبەرسەڭ، قىر مەن ويدى تەگىستەپ شىقتى.(ۇتىك)
دۇنيەنى بۇلدىرەر (وت)
الاسا عانا بويى بار، اسقار تاۋدا
توعىز قانات تونى بار.(پياز) قالىڭ ورمان،
ونى كەيدە
شوپتەي ورعان. (شاش)
ساقالى جوق، شاشى بار، بەت - اۋزى جوق، باسى بار.
بەلىن بەكەم بايلاعان، قوقىستى قويماي ايداعان. (سىپىرعىش)
ءبىر ۇيگە كوزسىز بوپ باسىڭ سۇعاسىڭ، بەتىن ادام اشادى،
بۇل ۇيدەن كورەگەن بولىپ شىعاسىڭ.(مەكتەپ) ءبىلىم نۇرىن شاشادى.(كىتاپ)
قۇستان اۋمايدى، قالپاقتى شىمىردى،
كوكتە زاۋلايدى. (ۇشاق) توبەسىنەن ۇرادى.
تۇزەتۋگە قىڭىردى،
ءدايىم دايىن تۇرادى.(بالعا)
كوشە بويلاپ اياڭدايدى، اجەم ۋىستاپ سىعىپ،
ادام تاسىپ ايالدايدى. (اۆتوبۋس) دالادا كەپتىرگەن.
قاتتى ءارى ءتاتتى ءدامىن،
كىم بار جەپ كورگەن؟ (قۇرت)
اپپاق اس، سىزى بار،
بالالار قىزىعار. (بالمۇزداق) سۇرتكەن كيىمى تازارىپ،
ءوزى قالدى تىم ارىپ. (سابىن)
2 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالادى. وزدەرىنىڭ دايىنداپ كەلگەن جۇمباقتارىن ءبىر -
بىرىنە ايتىپ، شەشۋىن تابادى.
II اينالىمنىڭ جەڭىمپازى انىقتالىپ، III اينالىمعا قاتىسادى.
كورەرمەندەرمەن ويىن
ۇزىن مۇرتى سارىلار، كۇمبىر - كۇمبىر كۇيى بار،
قويىنىندا نانى بار. (بيداي) قۇلاعىڭا قۇيىپ ال! (دومبىرا)
تاقىلداتىپ تاڭدايدى، ءوزى ورمەلى، ساپتى،
ۋاقىتتان ءبىر قالمايدى.(ساعات) جۇرگىزەدى اتتى. (قامشى)
ماعان دا، ساعان دا،
جاقىن تۋىس – بەس ادام.
ءۇش ارىپتەن تۇراتىن،
وڭعا وقى، سولعا وقى،
وزگەرمەيدى ەش ودان،
ءبارى دە ءوز جۇراتىڭ،
ايتادى كانە: كىم اتىن؟(اتا؛ انا؛ اپا؛ اعا؛ ءىنى)
III اينالىمعا 2 اينالىمنىڭ جەڭىمپازدارى شىعادى.
تاپسىرما:
جۇرگىزۋشى جۇمباقشىعا جۇمباق ايتادى. جۇمباقشى شەشۋىن تابادى.
ال ماقالشى جۇمباقتىڭ شەشۋىنە بايلانىستى ماقال ايتادى.
جەكە ءوزىن جەي المايسىڭ، دوسى جوق ادام،
ونسىز استى دا اۋزىڭا سالمايسىڭ.(تۇز) تۇزى جوق تاعام.
بالاسىمىن دالانىڭ، ەڭبەكسىز ءومىر - سونگەن كومىر.
تۋعاننان داقسىز قارامىن.
قىس كەلسە، جۇرتتى جىلىتىپ،
ءۇيدى - ۇيگە بارامىن. (كومىر)
ءسوزى دانا، ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى ءتىلى جوق. كىتاپ - ءبىلىم بۇلاعى،
قولىڭا الساڭ – شەشەن، ءبىلىم - ءومىر شىراعى
اقىلى اسقان كوسەم. (كىتاپ)
ساداقشا موينىن ءيىلتىپ، اققۋدى اتۋعا بولمايدى،
كورگەن جاندى ءسۇيسىنتىپ، دوستىقتى ساتۋعا بولمايدى.
جۇزگەندە كولدىڭ ءسانى ءوزى،
سۋداعى قۇستىڭ ءنانى ءوزى،
جەردەگى قۇستىڭ سەركەسى،
كوكتەگى قۇستىڭ ەركەسى. (اققۋ)
توڭكەرىلمەيتىن كۇبى،
كوتەرىلمەيتىن كۇبى. وقۋ - ينەمەن قۇدىق قازعانداي.
شۇپىلدەپ - اق تۇرسا دا،
كورىنەدى ءتۇبى. (قۇدىق)
كوپ بىتىرا قورعاسىن، جاڭبىر جاۋسا جەر ىرىسى،
كوبەيتكەن جەر ولجاسىن. (جاڭبىر) باتىر تۋسا، ەل ىرىسى
سوڭعى اينالىمعا جەڭىمپاز شىعادى.
اقتىق ويىن
ابايدىڭ قارا سوزىنەن ءۇزىندى وقىلادى. ابايدىڭ نەشىنشى قارا سوزىنەن ءۇزىندى
وقىلعانىن ايتۋ كەرەك.
قورىتىندى:
وڭ قاناتىم - اكەم دە،
سول قاناتىم - اناشىم.
قوس قاناتىڭ بولعاندا
تابار ءومىر جاراسىم.
قاراپ تۇرىپ شەكەنى
شىمشىلادى سان كۇدىك.
قاناتىمنىڭ ەكەۋى
ساۋ بولسا ەكەن ماڭگىلىك.
وتباسىلىق ءان-شاشۋ.
ماقساتى:
1 اتا-بابامىزدان قالعان وشپەس مۇرا، كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانىمەن مازمۇنى تەرەڭ، قىمبات قازىنا ماقال - ماتەلدەردى وقۋشىلارعا ۇيرەتىپ، ۇعىندىرۋ.
2 وي بەلسەندىلىگىن، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
3 وتباسى ءداستۇرىن ساقتاۋعا، اتا - انالارىن، قارتتاردى سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
جوسپارى:
• ويىندى اشۋ
• ويىنشىلاردى تانىستىرۋ
• ادىلقازىلارمەن تانىستىرۋ
• ويىن ءتارتىبىن ءتۇسىندىرۋ
• ماقالشىلار سايىسى I اينالىم
• كورەرمەندەرمەن ويىن(ماقال - ماتەلدەن ايتىس)
• جۇمباقشىلار سايىسى II اينالىم
• كورەرمەندەرمەن ويىن (جۇمباق شەشۋ)
• ماقالشى، جۇمباقشى سايىسى III اينالىم
• ابايدىڭ قارا ءسوزى
• ءان شاشۋ
• قورىتىندى
I قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، سايىسقا قاتىساتىن اتا – انالار، ۇلاندار. بۇگىن
3 ب سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ارالىعىندا وتباسىلىق باعىتتا وتەتىن «مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق» سايىسىن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
1 - وقۋشى: جانۇيامىز - ءسانىمىز،
وتباسىمىز - ءانىمىز
ءبىز باستادىق سايىستى،
قوش كەلىپسىز ءبارىڭىز.
2 - وقۋشى: ارىم دا، ارداعىم دا انام ەكەن،
انا دەگەن مەن ءۇشىن اتامەكەن!
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ بەرگەن ءسۇتى،
جۇرەگىمدە جىر باسىپ جاتادى ەكەن.
3 - وقۋشى: ءوزىڭ باردا ەش قاتەر دە تونبەيدى،
ءوزىڭ بولساڭ شىراعىم دا سونبەيدى.
اسىل اكە، مەيىرىمىڭدى ويلاسام،
جىر ورالىپ، شابىت مەنى تەربەيدى.
ءار وقۋشى: بۇتاعى - باباسىنىڭ،
ۇرپاعى - اتاسىنىڭ،
شۋاعى - اجەسىنىڭ،
تۇياعى - اكەسىنىڭ،
تىلەگى - اناسىنىڭ،
تىرەگى - اعاسىنىڭ،
تۇلەگى - دالاسىنىڭ،
دارىتقان بار اسىلىن
مەن - قازاق بالاسىمىن!
II ماقال ايتىپ كورەيىك دەمەكشى بۇگىنگى سايىستىڭ I اينالىمىندا ماقال ايتۋ سايىسى. ەندەشە ورتاعا بۇگىنگى سايىستىڭ I اينالىمىنا قاتىساتىن ماقالشىلاردى شاقىرايىق.
سايىسقا قاتىساتىن اتا - انالار شاقىرىلادى.
III ويىندى باستاماس بۇرىن مەن سىزدەردى وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن، ءار اينالىمنىڭ ەسەبىن شىعارىپ، قورىتىندىسىن ايتاتىن ادىلقازىلارمەن تانىستىرىپ وتەيىن.
I اينالىم 3 تاپسىرمادان تۇرادى.
1 - تاپسىرمادا ءار ماقالشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن ايتادى.
2 - تاپسىرمادا ماقالدىڭ العاشقى جولىن جۇرگىزۋشى وقيدى، ال ويىنشى جالعاستىرادى. جالعاستىرا الماسا، كورەرمەن جالعاستىرادى.
ءار ويىنشىدا بەلگى بولادى. سول بەلگىنى كوتەرۋ ارقىلى بەرىلگەن تاپسىرمالارعا
كەزەگىمەن جاۋاپ بەرەدى.
3 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالىپ، ۇپايدى از جيناعان ماقالشى ويىننان شىعادى.
ەكى ويىنشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن، ءوزارا ايتىپ، سايىسادى. ياعني، ءبىرىنشى ويىنشى ماقال ايتادى، ەكىنشى ويىنشى سول ماقالدا كەزدەسكەن ءسوزى بار كەلەسى ماقالدى ايتادى.
مىسالى: وتان - ەلدىڭ اناسى وتاندى ءسۇيۋ وتباسىنان باستالادى.
ەل - ەردىڭ اناسى
تاپسىرمالار تۇسىنىكتى بولسا، سايىستى باستايىق.
I اينالىم 1. ءار ماقالشى وزدەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن ايتادى.
2. ماقالدىڭ العاشقى جولىن مەن وقيمىن، ال ويىنشى جالعاستىرادى. جالعاستىرا الماسا، كورەرمەن جالعاستىرادى.
انانىڭ كوڭىلى بالادا، انانىڭ ءسۇتى – بال،
بالانىڭ كوڭىلى دالادا. بالانىڭ ءتىلى بال.
ۇلدىڭ ۇياتى اكەگە اناڭدى مەكەگە ءۇش ارقالاپ بارساڭ دا،
قىزدىڭ ۇياتى شەشەگە قارىزىنان قۇتىلا المايسىڭ.
كوپ جاساعان بىلمەيدى، ادەپتى بالا - ارلى بالا،
كوپ كورگەن بىلەدى. ادەپسىز بالا - سورلى بالا.
قارت كىسىنى قادىرلە، اتا كورگەن وق جونار،
ءوزىڭ دە قارت بولارسىڭ. انا كورگەن تون پىشەر.
تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن دوسى كوپتى جاۋ المايدى،
شەتتە جۇرسەڭ بىلەرسىڭ. اقىلى كوپتى داۋ المايدى.
قىنا تاسقا بىتەدى، التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
ءبىلىم باسقا بىتەدى. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى.
وتان – ەلدىڭ اناسى، ءسوزدىڭ كوركى ماقال،
ەل - ەردىڭ اناسى. ءجۇزدىڭ كوركى ساقال.
3. ەكى ويىنشى قالىپ، ۇپايدى از جيناعان ماقالشى ويىننان شىعادى. ەكى ويىنشى ءوزارا سايىسادى. ءبىرىنشى ويىنشى ماقال ايتادى، ەكىنشى ويىنشى سول ماقالدا كەزدەسكەن ءسوزى بار كەلەسى ماقالدى ايتادى.
I اينالىمنىڭ جەڭىمپازى انىقتالىپ، II اينالىمعا قاتىسادى.
كورەرمەندەرمەن ويىن. (ايتىس)
ۇلدار مەن قىزدار بولىپ 2 توپ قۇراپ، ماقال ايتىپ ايتىسادى.
جۇرگىزۋشى 1 ماقال ايتىپ باستايدى، قاي توپ جالعاستىرسا سول توپ ايتىسۋدى باستايدى.
بىلەكتى ءبىردى جىعار، اقىل - توزبايتىن تون،
ءبىلىمدى مىڭدى جىعار. ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن.
كۇش – بىلىمدە، ادەپتى بالا اتا - اناسىن ماقتاتار،
ءبىلىم - كىتاپتا. ادەپسىز بالا اتا – اناسىن قاقساتار.
ۇلكەنگە – قۇرمەت، ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
كىشىگە – ىزەت. جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
II اينالىمدا جۇمباق شەشۋ سايىسى.
ەندەشە ورتاعا بۇگىنگى سايىستىڭ II اينالىمىنا قاتىساتىن جۇمباقشىلاردى شاقىرايىق.
جۇمباقشىلارمەن تانىستىرۋ
سايىسقا قاتىساتىن وقۋشىلار شاقىرىلادى.
بۇل سايىس 2 تاپسىرمادان تۇرادى.
1 - تاپسىرمادا جۇرگىزۋشى جۇمباق ايتادى، ويىنشى جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابادى.
2 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالادى. وزدەرىنىڭ دايىنداپ كەلگەن جۇمباقتارىن ءبىر -
بىرىنە ايتىپ، شەشۋىن تابادى.
جەڭىمپاز III اينالىمعا وتەدى.
ەندەشە II اينالىمدى باستايىق.
جاۋراعاندى كۇلدىرەر، تۇمسىعى مىقتى
ءوز ەركىنە جىبەرسەڭ، قىر مەن ويدى تەگىستەپ شىقتى.(ۇتىك)
دۇنيەنى بۇلدىرەر (وت)
الاسا عانا بويى بار، اسقار تاۋدا
توعىز قانات تونى بار.(پياز) قالىڭ ورمان،
ونى كەيدە
شوپتەي ورعان. (شاش)
ساقالى جوق، شاشى بار، بەت - اۋزى جوق، باسى بار.
بەلىن بەكەم بايلاعان، قوقىستى قويماي ايداعان. (سىپىرعىش)
ءبىر ۇيگە كوزسىز بوپ باسىڭ سۇعاسىڭ، بەتىن ادام اشادى،
بۇل ۇيدەن كورەگەن بولىپ شىعاسىڭ.(مەكتەپ) ءبىلىم نۇرىن شاشادى.(كىتاپ)
قۇستان اۋمايدى، قالپاقتى شىمىردى،
كوكتە زاۋلايدى. (ۇشاق) توبەسىنەن ۇرادى.
تۇزەتۋگە قىڭىردى،
ءدايىم دايىن تۇرادى.(بالعا)
كوشە بويلاپ اياڭدايدى، اجەم ۋىستاپ سىعىپ،
ادام تاسىپ ايالدايدى. (اۆتوبۋس) دالادا كەپتىرگەن.
قاتتى ءارى ءتاتتى ءدامىن،
كىم بار جەپ كورگەن؟ (قۇرت)
اپپاق اس، سىزى بار،
بالالار قىزىعار. (بالمۇزداق) سۇرتكەن كيىمى تازارىپ،
ءوزى قالدى تىم ارىپ. (سابىن)
2 - تاپسىرمادا ەكى ويىنشى قالادى. وزدەرىنىڭ دايىنداپ كەلگەن جۇمباقتارىن ءبىر -
بىرىنە ايتىپ، شەشۋىن تابادى.
II اينالىمنىڭ جەڭىمپازى انىقتالىپ، III اينالىمعا قاتىسادى.
كورەرمەندەرمەن ويىن
ۇزىن مۇرتى سارىلار، كۇمبىر - كۇمبىر كۇيى بار،
قويىنىندا نانى بار. (بيداي) قۇلاعىڭا قۇيىپ ال! (دومبىرا)
تاقىلداتىپ تاڭدايدى، ءوزى ورمەلى، ساپتى،
ۋاقىتتان ءبىر قالمايدى.(ساعات) جۇرگىزەدى اتتى. (قامشى)
ماعان دا، ساعان دا،
جاقىن تۋىس – بەس ادام.
ءۇش ارىپتەن تۇراتىن،
وڭعا وقى، سولعا وقى،
وزگەرمەيدى ەش ودان،
ءبارى دە ءوز جۇراتىڭ،
ايتادى كانە: كىم اتىن؟(اتا؛ انا؛ اپا؛ اعا؛ ءىنى)
III اينالىمعا 2 اينالىمنىڭ جەڭىمپازدارى شىعادى.
تاپسىرما:
جۇرگىزۋشى جۇمباقشىعا جۇمباق ايتادى. جۇمباقشى شەشۋىن تابادى.
ال ماقالشى جۇمباقتىڭ شەشۋىنە بايلانىستى ماقال ايتادى.
جەكە ءوزىن جەي المايسىڭ، دوسى جوق ادام،
ونسىز استى دا اۋزىڭا سالمايسىڭ.(تۇز) تۇزى جوق تاعام.
بالاسىمىن دالانىڭ، ەڭبەكسىز ءومىر - سونگەن كومىر.
تۋعاننان داقسىز قارامىن.
قىس كەلسە، جۇرتتى جىلىتىپ،
ءۇيدى - ۇيگە بارامىن. (كومىر)
ءسوزى دانا، ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى ءتىلى جوق. كىتاپ - ءبىلىم بۇلاعى،
قولىڭا الساڭ – شەشەن، ءبىلىم - ءومىر شىراعى
اقىلى اسقان كوسەم. (كىتاپ)
ساداقشا موينىن ءيىلتىپ، اققۋدى اتۋعا بولمايدى،
كورگەن جاندى ءسۇيسىنتىپ، دوستىقتى ساتۋعا بولمايدى.
جۇزگەندە كولدىڭ ءسانى ءوزى،
سۋداعى قۇستىڭ ءنانى ءوزى،
جەردەگى قۇستىڭ سەركەسى،
كوكتەگى قۇستىڭ ەركەسى. (اققۋ)
توڭكەرىلمەيتىن كۇبى،
كوتەرىلمەيتىن كۇبى. وقۋ - ينەمەن قۇدىق قازعانداي.
شۇپىلدەپ - اق تۇرسا دا،
كورىنەدى ءتۇبى. (قۇدىق)
كوپ بىتىرا قورعاسىن، جاڭبىر جاۋسا جەر ىرىسى،
كوبەيتكەن جەر ولجاسىن. (جاڭبىر) باتىر تۋسا، ەل ىرىسى
سوڭعى اينالىمعا جەڭىمپاز شىعادى.
اقتىق ويىن
ابايدىڭ قارا سوزىنەن ءۇزىندى وقىلادى. ابايدىڭ نەشىنشى قارا سوزىنەن ءۇزىندى
وقىلعانىن ايتۋ كەرەك.
قورىتىندى:
وڭ قاناتىم - اكەم دە،
سول قاناتىم - اناشىم.
قوس قاناتىڭ بولعاندا
تابار ءومىر جاراسىم.
قاراپ تۇرىپ شەكەنى
شىمشىلادى سان كۇدىك.
قاناتىمنىڭ ەكەۋى
ساۋ بولسا ەكەن ماڭگىلىك.
وتباسىلىق ءان-شاشۋ.
You Might Also Like
