InfoHub Logo

تاقىرىبى: مىڭ ءبىر ماقال سايىسى
ماقساتى: وقىرمانداردى “ءسوز مايەگى - ماقال” دەگەندەي اتا – بابامىزدان قالعان وسيەت سوزدەرى ارقىلى ادامگەرشىلىككە، ويىن ناقتى دۇرىس جەتكىزۋگە، تاپقىر سويلەۋگە، سالماقتى وي ايتۋعا ۇيرەتۋ، انا تىلىندە سويلەۋ شەبەرلىگىن ارتتىرۋ، سوزدىك قورىڭ مولايتۋ. ماقالداپ، ماتەلدەپ سويلەۋ مانەرىنە داعدىلاندىرۋ.
كورنەكىلىك: ناقىل سوزدەر.

بارىسى:
كىرىسپە ءسوز:
- قۇرمەتتى وقىرماندار، بۇگىن سەندەرمەن”مىڭ ءبىر ماقال” دەگەن تاقىرىپتا ماقال - ماتەل ايتۋدان جارىس وتكىزگەلى وتىرمىز.
ماقال - ماتەلدى بىلمەيتىن وقۋشى جوق دەپ ايتۋعا بولادى،. ويتكەنى ماقال - ماتەلدى سەندەر مەكتەپكە كەلگەن كۇننەن باستاپ ۇيرەنەسىڭدەر. ماقال مەن ماتەلدەر اۋىز ادەبيەتىنىڭ ەڭ بايىرعى، ەڭ كونە ءتۇرى. ول عاسىرلار بويى حالىقتىڭ ۇقىپتى ساقتاپ كەلگەن ەڭبەك تاجىريبەسىنىڭ جيىنى، وي پىكىرىنىڭ ءتۇيىنى، اڭساعان اسىل ارمانىنىڭ ارناسى، ءومىر تىرشىلىگىنىڭ ايناسى، اتادان بالاعا قالدىرىپ كەلە جاتقان توزبايتىن، توت باسپايتىن ومىرلىك وشپەس مۇراسى.
”ءسوزدىڭ كوركى - ماقال” دەگەن اتالى ءسوز بار. ماقالدىڭ كومەگىمەن ايتايىن دەگەنىڭدى ۇنامدى دا ۇتىمدى جەتكىزۋگە بولادى.
ماقال - ماتەلدى كوپ ءبىلىپ، كوپ قولداناتىن ادامداردىڭ ءبىلىمى دە، اقىلى دا ارتا تۇسەدى. ولاي بولسا ماقال - ماتەل سايىسىمىزدى باستايىق..
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ءادىل - قازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ ءوتۋ.
سىنىپتى 2 توپقا ءبولۋ.

سايىس 4 بولىمنەن تۇرادى.
1 ءبولىم. ”جالعاسىن تاپ”.
ءسوزدىڭ كوركى - ماقال (ءجۇزدىڭ كوركى - ساقال)
ءوز ەلىم... (ولەڭ توسەگىم)
بالاپان ۇيادان نە كورسە...(ۇشقاندا سونى ىلەدى)
ءسوزىڭ ءتاتتى بولسىن...(اشۋىڭ قاتتى بولسىن)
جاقسى بايقاپ سويلەر...(جامان كىسى شايقاپ سويلەر)
انانىڭ كوڭىلى بالادا...(بالانىڭ كوڭىلى دالادا)
باتىر تۋسا ەل ىرىسى...(جاڭبىر جاۋسا جەر ىرىسى)
بالالى ءۇيدىڭ...(ۇرلىعى جاتپاس)
وقۋ - ءبىلىم بۇلاعى...(ءبىلىم - ءومىر شىراعى)
ءتىل تاس جارادى...(تاس جارماسا، باس جارادى)
اشۋ - دۇشپان، اقىل دوس..(اقىلىنا اقىل قوس)
تىلىڭمەن جۇگىرمە،..) بىلىممەن جۇگىر)
ۇستا پىشاققا جارىماس..(ەتىكشى ەتىككە جارىماس)
سوزدە قاڭقۋ جامان...(اۋرۋدا شانشۋ جامان)
ءبىلىمى جوق ۇل... (جۇپارى جوق گۇل)
1 – ءبولىم بويىنشا قورىتىندى شىعارۋ.

2 ءبولىم. ءۇي تاپسىرماسى.
الدىن - الا دايىندالىپ كەلگەن وقۋشىلار، ءار تاقىرىپ توڭىرەگىندە شاعىن ماقالدى اڭگىمە قۇراۋ كەرەك. قويىلاتىن شارت اڭگىمەنىڭ ىشىندە ماقال - ماتەلدەر بولۋى كەرەك. 5 - 6 سويلەم.
1 تاقىرىپ: وتباسى - تاربيە باستاۋى.
2. تاقىرىپ: وتان - ەلدىڭ اناسى.
2 ءبولىم بويىنشا قورىتىندى شىعارۋ.

3 ءبولىم: “كىم تاپقىر” دەپ اتالادى.
تىرەك سوزدەرمەن ماقال - ماتەل قۇراستىرۋ.
1. دوس - تەڭگە.
جاۋابى: ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا، ءجۇز دوسىڭ بولسىن.
2. اقىل - كەن
جاۋابى: اقىل - توزبايتىن تون،
ءبىلىم - تاۋسىلمايتىن كەن.
3. وقۋ - ينە
جاۋابى: وقۋ ينەمەن قۇدىق قازعانداي.
4. ەڭبەك - بەرەكە
جاۋابى: ەڭبەك ءتۇبى - بەرەكە،
كوپتىڭ ءتۇبى - مەرەكە.

4 - ءبولىم:”ويلى بولساڭ، تاۋىپ كور”
ويىن. سۇراق - جاۋاپ.
1. بىلمەگەن نە ىشەدى؟ ( ۋ ىشەدى)
2. جاس كەلسە نەگە؟ (ىسكە)
3. وتىرىكشى كىمدى الدايدى؟(ءوزىن - ءوزى الدايدى)
4. بىلگەنىڭ قانشا، بىلمەگەنىڭ قانشا؟(بىلگەنىڭ 9، بىلمەگەنىڭ 99)
5. ادامدا ارقاۋ بولا ما؟(اس ادامنىڭ ارقاۋى)
6. تۇكىرىكتەن كول بولا ما؟(كوپ تۇكىرسە كول بولار)
7. تاستىڭ جەڭىلى بولا ما؟(كەرەك تاستىڭ اۋىرلىعى جوق)
8. كوپكە نە شاشپا؟(توپىراق)
9. دوس باسقا قارايدى، ال دۇشپان شە؟(دۇشپان اياققا قارايدى)
10. تاۋىق ءتۇس كورە مە؟(تاۋىقتىڭ تۇسىنە تارى كىرەدى)
11. سيىردىڭ ءسۇتى قاي جەردە؟(سيىردىڭ ءسۇتى تىلىندە)
12. بەينەت ءتۇبى نە؟(زەينەت)
13. ءسوز اناسى نە؟ (قۇلاق)، سۋ اناسى نە؟(بۇلاق)، جول اناسى نە؟(تۇياق).
14. نە قىلىشتان وتكىر؟(ءتىل قىلىشتان وتكىر)
15. تۇز استىڭ ءدامىن كەلتىرەر، ال ءسوزدىڭ ءدامىن نە كەلتىرەر؟(ماقال ءسوزدىڭ ءدامىن كەلتىرەر)

قورىتىندى.
قازاق ءتىلىم - ءوز ءتىلىم، انا ءتىلىم،
اباي، مۇحتار سويلەگەن دانا ءتىلىم.
قاستەرلەيدى ۇل - قىزىڭ ماڭگى سەنى،
بولاشاعىم، باقىتىم دارا ءتىلىم. ءتىل - سارقىلماس قازىنا.، اتا - بابامىزدىڭ كوزى، مۇراسى.، ال ماقال - ءسوزدىڭ ازىعى، تاربيە كوزى.