InfoHub Logo

مىس – تاس عاسىرى (ەنەوليت)

كونسپەكت
ەنەوليت (مىس - تاس) ءداۋىرى ب. ز. ب. 3000 - 2800 جىلدار ارالىعىن قامتيدى. (2011 جىلعى باسپادا ەنەوليت ب. ز. ب. 3000 - 1800 جىلدار دەپ كورسەتىلگەن). بۇدان 7 مىڭ جىل بۇرىن ادامدار مىس وڭدەۋدى ۇيرەنىپ، مىستان جاسالعان قۇرالدار وندىرىسكە ەنگىزىلدى. ءبىراق مەتالل تاس قۇرالدار قولدانىستان مۇلدەم شىعارىلىپ تاستالعان جوق. قازاقستان اۋماعىندا مىس - تاس عاسىرىنداعى ەكى تۇراق زەرتتەلدى. ول ەنەوليتتىك ەسكەرتكىشتەر: بوتاي (سولتۇستىك قازاقستان) جانە شەبىر (ماڭعىستاۋ) تۇراقتارى.
ەنەوليت داۋىرىندەگى ەرەكشە ەسكەرتكىش – سولتۇستىك قازاقستانداعى بوتاي تۇراعى (ب. ز. ب. 3 - 2 مىڭ جىلدىق). ول 15 گەكتار جەردى الىپ جاتىر. تۇراقتان قابىرعالارى جانۋارلار تەرىسىمەن قاپتالعان 158 ءۇيدىڭ ورنى تابىلدى. جىلقى سۇيەكتەرى كوپ تابىلدى. بوتايلىقتار جىلقىنى قولعا ۇيرەتكەن. سونىمەن بىرگە بۇلان، ەلىك، ايۋ، يت، قاباننىڭ سۇيەكتەرى دە كەزدەسەدى. تۇراقتان ساداق ۇشتارى، نايزالار، بالتالار، پىشاقتار، ينە مەن بىزدەر تابىلعان.
ماڭعىستاۋ جەرىندەگى شەبىر تۇراعىنان ساز بالشىقتان جاسالعان، ءتۇبى جۇمىرتقا ءتارىزدى ىدىستار تابىلدى. ىدىستار تاراق ءتىسى سەكىلدى ورنەكپەن اشەكەيلەنگەن. شەبىرلىكتەر تەڭىز مولليۋسكالارىنىڭ قابىقتارىنان مونشاق جاساعان. ولار نەگىزىنەن اڭ اۋلاۋمەن اينالىسقان.
ەنەوليت داۋىرىندە قوعامدا ەكى ءىرى وزگەرىس ورىن الدى. ەڭبەك ءبولىنىسى پايدا بولدى جانە اتالىق رۋ ۇستەمدىگى قالىپتاستى. ەڭ العاشقى ءىرى قوعامدىق ەڭبەك ءبولىنىسى – شارۋاشىلىقتىڭ ەگىنشىلىك پەن مال شارۋاشىلىعى بولىپ ءبولىنۋى. ءبىرىڭعاي ەگىنشىلىكپەن اينالىساتىن تايپالار ءالى قالىپتاسپادى. سەبەبى تەسەلى ەگىنشىلىك ادامداردى تاماقپەن تولىق قامتاماسىز ەتە المادى. مال باعۋ ەگىنشىلىككە قاراعاندا ءونىمدى كوپ بەردى.

كونسپەكت سۇراقتار
1. شەبىر تۇراعى تابىلعان جەر:
2. ەنەوليت داۋىرىندەگى ءىرى وزگەرىستەر:
3. ەنەوليتتىك تۇراقتار:
4. ەجەلگى ادام مەتالدان جاسالعان قۇرالداردى يگەرە باستادى:
5. ەنەوليت كەزەڭىنىڭ ەرەكشە ەسكەرتكىشى:
6. مىس - تاس عاسىرى (ەنەوليت) قاي مىڭجىلدىقتى قامتيدى:
7. ەنەوليت داۋىرىنە جاتاتىن بوتاي تۇراعى قانشا گەكتار جەردى الىپ جاتىر:
8. ەنەوليت داۋىرىنە جاتاتىن قاي تۇراقتان تەڭىز مالليۋسكالارىنان جاسالعان مونشاق تابىلدى:
9. ەنەوليت داۋىرىندە قايتىس بولعان ادامدى قالاي جەرلەگەن:
10. اتالىق رۋ قاي داۋىردە ورناي باستادى:
11. ەنەوليت كەزەڭىنە جاتاتىن بوتاي ەسكەرتكىشى قازاقستاننىڭ قاي ايماعىنان تابىلدى:
12. ەنەوليت كەزەڭىنە جاتاتىن بوتاي تۇراعىنىڭ مەرزىمىن كورسەتىڭىز:

تاقىرىپتىڭ تەستى

مىس – تاس عاسىرى (ەنەوليت). جۇكتەۋ