مودەل جانە مودەلدەۋ. مودەل قاسيەتتەرى، تۇرلەرى
ينفورماتيكا 7 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مودەل جانە مودەلدەۋ. مودەل قاسيەتتەرى، تۇرلەرى
ماقساتى:
ءى. بىلىمدىك: مودەل، مودەلدەدەۋ تۇسىنىگىمەن، مودەل قاسيەتتەرى جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ جانە سيپاتتاما بەرۋ؛
ءىى. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردا مودەلدەردى فورمالداۋ كەزىندە زەرتتەۋشىلىك قۇزىرەتتىلىگىن، لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ.
ءىىى. تاربيەلىك: تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. اقپاراتتىق مادەنيەتتىككە تاربيەلەۋ.
ءبىلىم - بىلىككە قويىلاتىن تالاپتار: وقۋشىلار وبەكتىنىڭ مودەلى ۇعىمىن، مودەلدەردى كلاستارعا ءبولۋدى، مودەلدەردىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرىن، مودەلدەرگە مىسالدار كەلتىرە الۋى كەرەك.
ساباقتىڭ ءتيپى: پراكتيكۋم ەلەمەنتتەرى بار تۇسىندىرمەلى كورنەكىلىكتى
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، جازباشا جۇمىس، ينتەراكتيۆتى تاقتادا جۇمىس.....
ساباقتىڭ پروگراممالىق - ديداكتيكالىق قامتىلۋى: وقۋ ەسەپتەۋىش تەحنيكا كەشەنى، /سلايد/ فليپچارت، ءار ءتۇرلى ماكەتتەر مەن مۋلياجدار، سىزبا - نۇسقالار، ۇلەستىرمەلى تاپسىرمالار، وقۋلىق، تاجىريبەلىك جۇمىس پاراعى.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
قايرلى كۇن وقۋشىلار، ۇستازدار.
بالار ساباققا دەگەن كوڭىل كۇيىمىز جاقسى ما؟
ولاي بولسا ءبىر – بىرىمىزگە قاراپ جىميىپ قويالىق.
ال ەندى سەندەردى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ءوتۋ الگوريتمىمەن تانىستىرىپ كەتەيىن (2 سلايد)
بۇل الگوريتمنىڭ قاي ءتۇرىنىڭ بلوك سىزباسى. (سىزىقتىق)
وتە جاقسى. سونىمەن
ءىى. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ. «اقپاراتتىق ديكتانت» (3 سلايد)
– ءار وقۋشى 1 سۇراقتان ءوزى قالاعان سۇراعىن تاڭداسىن. ءار جاۋاپقا مىناداي قىزىل، سارى، جاسىل ءتۇستى جەتون الاسىڭدار
سراقتار:
1. بەرىلگەن ەسەپتى شەشۋدەگى جاسالاتىن ارەكەتتەردىڭ ءدال جانە قاراپايىم ەتىپ جازىلۋى الگوريتم دەپ اتالادى.
2. الگوريتم تۇرلەرى: سىزىقتىق، تارماقتىق، سيكلدىك
3. ەنگىزۋ وپەراتورى دەگەنىمىز نە، جازىلۋ ءپىشىمى قانداي؟
(Turbo Pascal - دا بەرىلگەندەردى ەنگىزۋگە read - "وقۋ"، readln (read line) -"جولدى وقۋ" وپەراتورلارى قولدانىلادى. ەنگىزۋ وپەراتورىنىڭ جالپى جازىلۋى:
Read (xl، ح2،...، حn)؛
Readln(xl، x2،...، حn)؛)
4. شىعارۋ وپەراتورى دەگەنىمىز نە، جازىلۋ ءپىشىمى قانداي؟
Turbo Pascal - دا مالىمەتتەردى ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن write "جازۋ"، writeln (write line) "جولدى جازۋ" وپەراتورى قولدانىلادى. بۇل وپەراتورلاردىڭ جالپى جازىلۋى مىنا تۇردە:
Write (yl،. y2،...، yn)؛
Writeln(yl، y2،...، yn)؛
5. مەنشىكتەۋ وپەراتورىڭ جالپى جازىلۋى قانداي؟
مەنشىكتەۋ وپەراتورىنىڭ جالپى جازىلۋى: اينىمالى اتاۋى:= ورنەك؛
مىسالى: X:= 2*Y + Z؛
6. ءىس – ارەكەتتەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى قاتاڭ تۇردە تىزبەكتەلە ورىندالاتىن الگوريتم سىزىقتىق دەپ اتالادى.
7. ءىس – ارەكەتتەردىڭ ورىندالۋى قانداي دا ءبىر شارتقا تاۋەلدى بولاتىن الگوريتم تارماقتالعان دەپ اتالادى.
8. ءىس – ارەكەتتەر بىرنەشە رەت قايتالانىپ ورىندالاتىن الگوريتم سيكلدىك دەپ اتالادى.
9. تۋربو پاسكال ءتىلىنىڭ الفاۆيتىنە نە جاتادى: لاتىن ارىپتەرى، سيفرلار، اريفمەتيكالىق امالدار، تاڭبالار
10. اينىمالىلار تيپتەرى INTEGER، REAL
11. اينىمالىلىر ءتيپى سيپاتتالاتىن ءبولىم قالاي اتالادى VAR
12. ماتەماتيكالىق ورنەكتى پاسكال تىلىندە جاز:
2*x + abs(x)
– بارەكەلدى وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىراز بىلىمدەرىڭدى كورسەتتىڭدەر. جارايسىڭدار.
– ال ەندى الگوريتمىڭ كەلەسى ءبولىمىن كوشەلىك
ءىىى. ساباقتىڭ تاقىرىبى جانە ماقساتىمەن تانىسۋ
– بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: «مودەل جانە مودەلدەۋ. مودەل قاسيەتتەرى تۇرلەرى». داپتەرىمىزدى اشىپ اي – كۇنىن ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن جازىپ قويىڭدار.
– ال بۇل ساباقتا العا قويعان ماقساتىمىز: مودەل، مودەلدەدەۋ تۇسىنىگىمەن، مودەل قاسيەتتەرى جانە تۇرلەرىمەن تانىسۋ، ولارعا سيپاتتاما بەرۋ؛ مودەلدەۋ كەزەڭدەرمەن تانىسۋ، مودەلدەۋ سەبەبىن ءبىلۋ.
– ساباقتىڭ ماقساتى تۇسىنىكتى مە؟ ولاي بولسا مەنى زەر سالىپ تىڭداپ، ساباققا بار ىنتا زەيىنىمىزبەن قاتىسىپ وتىرايىق.
ءىV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
– الگوريتمنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىنە وتتىك.
– جاڭا ساباقتى ءوتۋ بارىسىندا قاراستىرىلاتىن سۇراقتاردى مەن بىلايشا توپتادىم:
مودەل جانە مودەلدەۋ
مودەلدەۋ كەزەڭدەرى
مودەل تۇرلەرى
مودەلدەردىڭ قاسيەتتەرى
– وسى ماسەلەلەرگە جەكە – جەكە توقتالايىق
1 ماسەلە
بالار ەڭ الدىمەن مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك
– مودەلگە قانداي نىسانداردى جاتقىزۋعا بولادى؟ كۇندەلىكتى تۇرمىستا وزدەرىڭ كەزدەستىرەتىن نىساندارعا مىسالدار كەلتىرىڭدەر.
– مودەل بۇل گلوبۋس جانە الەم كارتاسى.
– جەردىڭ تارتىلىس كۇشىنىڭ فورمۋلاسى.
– مەكتەپتەگى بيولوگيا كابينەتىنىڭ كورنەكى قۇرالدارى.
– ولاردى نە بايلانىستىرادى؟ بارلىعىن ءتۇپنۇسقانى زەرتتەۋ ماقساتىندا پايدالانادى.
– ولاي بولسا مودەل جانە مودەلدەۋدىڭ انىقتاماسىن جازىپ الىڭدار.
– نىساندى زەرتتەۋ مىنا سىزباداعىداي توپتالادى. مودەلدەۋ زەرتتەۋ بارىسىندا ورتاسىندا ورنالاسقان.
– نەلىكتەن ناقتى نىسانداردى، قۇبىلىستاردى، ۇدەرىستەردى تىكەلەي زەرتتەمەي، مودەل قۇرىپ مودەلدەۋ جۇرگىزەدى؟
– ءتۇپ نۇسقانىڭ بولماۋى
– تابيعاتتا جوق (دينازاۆرلاردىڭ جويىلۋ تەورياسى)
– ءتۇپنۇسقانىڭ جەكە قاسيەتتەرىن زەرتتەۋ ءۇشىن (كەرەگىن عانا الۋ)
– سونىمەن بالار مودەل جانە مودەلدەۋ تۇسىنىكتى بولدى
– ەندى مودەلدەۋ كەزەڭدەرى تۋرالى تالداپ وتەيىك (24 سلايد)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مودەل جانە مودەلدەۋ. مودەل قاسيەتتەرى، تۇرلەرى
ماقساتى:
ءى. بىلىمدىك: مودەل، مودەلدەدەۋ تۇسىنىگىمەن، مودەل قاسيەتتەرى جانە تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ جانە سيپاتتاما بەرۋ؛
ءىى. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردا مودەلدەردى فورمالداۋ كەزىندە زەرتتەۋشىلىك قۇزىرەتتىلىگىن، لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ، وي - ءورىسىن كەڭەيتۋ.
ءىىى. تاربيەلىك: تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. اقپاراتتىق مادەنيەتتىككە تاربيەلەۋ.
ءبىلىم - بىلىككە قويىلاتىن تالاپتار: وقۋشىلار وبەكتىنىڭ مودەلى ۇعىمىن، مودەلدەردى كلاستارعا ءبولۋدى، مودەلدەردىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرىن، مودەلدەرگە مىسالدار كەلتىرە الۋى كەرەك.
ساباقتىڭ ءتيپى: پراكتيكۋم ەلەمەنتتەرى بار تۇسىندىرمەلى كورنەكىلىكتى
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، جازباشا جۇمىس، ينتەراكتيۆتى تاقتادا جۇمىس.....
ساباقتىڭ پروگراممالىق - ديداكتيكالىق قامتىلۋى: وقۋ ەسەپتەۋىش تەحنيكا كەشەنى، /سلايد/ فليپچارت، ءار ءتۇرلى ماكەتتەر مەن مۋلياجدار، سىزبا - نۇسقالار، ۇلەستىرمەلى تاپسىرمالار، وقۋلىق، تاجىريبەلىك جۇمىس پاراعى.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
قايرلى كۇن وقۋشىلار، ۇستازدار.
بالار ساباققا دەگەن كوڭىل كۇيىمىز جاقسى ما؟
ولاي بولسا ءبىر – بىرىمىزگە قاراپ جىميىپ قويالىق.
ال ەندى سەندەردى بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ءوتۋ الگوريتمىمەن تانىستىرىپ كەتەيىن (2 سلايد)
بۇل الگوريتمنىڭ قاي ءتۇرىنىڭ بلوك سىزباسى. (سىزىقتىق)
وتە جاقسى. سونىمەن
ءىى. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ. «اقپاراتتىق ديكتانت» (3 سلايد)
– ءار وقۋشى 1 سۇراقتان ءوزى قالاعان سۇراعىن تاڭداسىن. ءار جاۋاپقا مىناداي قىزىل، سارى، جاسىل ءتۇستى جەتون الاسىڭدار
سراقتار:
1. بەرىلگەن ەسەپتى شەشۋدەگى جاسالاتىن ارەكەتتەردىڭ ءدال جانە قاراپايىم ەتىپ جازىلۋى الگوريتم دەپ اتالادى.
2. الگوريتم تۇرلەرى: سىزىقتىق، تارماقتىق، سيكلدىك
3. ەنگىزۋ وپەراتورى دەگەنىمىز نە، جازىلۋ ءپىشىمى قانداي؟
(Turbo Pascal - دا بەرىلگەندەردى ەنگىزۋگە read - "وقۋ"، readln (read line) -"جولدى وقۋ" وپەراتورلارى قولدانىلادى. ەنگىزۋ وپەراتورىنىڭ جالپى جازىلۋى:
Read (xl، ح2،...، حn)؛
Readln(xl، x2،...، حn)؛)
4. شىعارۋ وپەراتورى دەگەنىمىز نە، جازىلۋ ءپىشىمى قانداي؟
Turbo Pascal - دا مالىمەتتەردى ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن write "جازۋ"، writeln (write line) "جولدى جازۋ" وپەراتورى قولدانىلادى. بۇل وپەراتورلاردىڭ جالپى جازىلۋى مىنا تۇردە:
Write (yl،. y2،...، yn)؛
Writeln(yl، y2،...، yn)؛
5. مەنشىكتەۋ وپەراتورىڭ جالپى جازىلۋى قانداي؟
مەنشىكتەۋ وپەراتورىنىڭ جالپى جازىلۋى: اينىمالى اتاۋى:= ورنەك؛
مىسالى: X:= 2*Y + Z؛
6. ءىس – ارەكەتتەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى قاتاڭ تۇردە تىزبەكتەلە ورىندالاتىن الگوريتم سىزىقتىق دەپ اتالادى.
7. ءىس – ارەكەتتەردىڭ ورىندالۋى قانداي دا ءبىر شارتقا تاۋەلدى بولاتىن الگوريتم تارماقتالعان دەپ اتالادى.
8. ءىس – ارەكەتتەر بىرنەشە رەت قايتالانىپ ورىندالاتىن الگوريتم سيكلدىك دەپ اتالادى.
9. تۋربو پاسكال ءتىلىنىڭ الفاۆيتىنە نە جاتادى: لاتىن ارىپتەرى، سيفرلار، اريفمەتيكالىق امالدار، تاڭبالار
10. اينىمالىلار تيپتەرى INTEGER، REAL
11. اينىمالىلىر ءتيپى سيپاتتالاتىن ءبولىم قالاي اتالادى VAR
12. ماتەماتيكالىق ورنەكتى پاسكال تىلىندە جاز:
2*x + abs(x)
– بارەكەلدى وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىراز بىلىمدەرىڭدى كورسەتتىڭدەر. جارايسىڭدار.
– ال ەندى الگوريتمىڭ كەلەسى ءبولىمىن كوشەلىك
ءىىى. ساباقتىڭ تاقىرىبى جانە ماقساتىمەن تانىسۋ
– بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: «مودەل جانە مودەلدەۋ. مودەل قاسيەتتەرى تۇرلەرى». داپتەرىمىزدى اشىپ اي – كۇنىن ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن جازىپ قويىڭدار.
– ال بۇل ساباقتا العا قويعان ماقساتىمىز: مودەل، مودەلدەدەۋ تۇسىنىگىمەن، مودەل قاسيەتتەرى جانە تۇرلەرىمەن تانىسۋ، ولارعا سيپاتتاما بەرۋ؛ مودەلدەۋ كەزەڭدەرمەن تانىسۋ، مودەلدەۋ سەبەبىن ءبىلۋ.
– ساباقتىڭ ماقساتى تۇسىنىكتى مە؟ ولاي بولسا مەنى زەر سالىپ تىڭداپ، ساباققا بار ىنتا زەيىنىمىزبەن قاتىسىپ وتىرايىق.
ءىV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
– الگوريتمنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىنە وتتىك.
– جاڭا ساباقتى ءوتۋ بارىسىندا قاراستىرىلاتىن سۇراقتاردى مەن بىلايشا توپتادىم:
مودەل جانە مودەلدەۋ
مودەلدەۋ كەزەڭدەرى
مودەل تۇرلەرى
مودەلدەردىڭ قاسيەتتەرى
– وسى ماسەلەلەرگە جەكە – جەكە توقتالايىق
1 ماسەلە
بالار ەڭ الدىمەن مىنا سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك
– مودەلگە قانداي نىسانداردى جاتقىزۋعا بولادى؟ كۇندەلىكتى تۇرمىستا وزدەرىڭ كەزدەستىرەتىن نىساندارعا مىسالدار كەلتىرىڭدەر.
– مودەل بۇل گلوبۋس جانە الەم كارتاسى.
– جەردىڭ تارتىلىس كۇشىنىڭ فورمۋلاسى.
– مەكتەپتەگى بيولوگيا كابينەتىنىڭ كورنەكى قۇرالدارى.
– ولاردى نە بايلانىستىرادى؟ بارلىعىن ءتۇپنۇسقانى زەرتتەۋ ماقساتىندا پايدالانادى.
– ولاي بولسا مودەل جانە مودەلدەۋدىڭ انىقتاماسىن جازىپ الىڭدار.
– نىساندى زەرتتەۋ مىنا سىزباداعىداي توپتالادى. مودەلدەۋ زەرتتەۋ بارىسىندا ورتاسىندا ورنالاسقان.
– نەلىكتەن ناقتى نىسانداردى، قۇبىلىستاردى، ۇدەرىستەردى تىكەلەي زەرتتەمەي، مودەل قۇرىپ مودەلدەۋ جۇرگىزەدى؟
– ءتۇپ نۇسقانىڭ بولماۋى
– تابيعاتتا جوق (دينازاۆرلاردىڭ جويىلۋ تەورياسى)
– ءتۇپنۇسقانىڭ جەكە قاسيەتتەرىن زەرتتەۋ ءۇشىن (كەرەگىن عانا الۋ)
– سونىمەن بالار مودەل جانە مودەلدەۋ تۇسىنىكتى بولدى
– ەندى مودەلدەۋ كەزەڭدەرى تۋرالى تالداپ وتەيىك (24 سلايد)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.