ناعىز جۋرناليست بولۋ ءۇشىن...
جۋرناليستيكا سالاسىنا قىزىقپايتىن ادام كەمدە- كەم. سەبەبى، بۇل سالادا بارلىق قىزىق تا، قيىنشىلىق تا، تاڭعالارلىق جاعدايلار، كۇتپەگەن كەزدەسۋلەر، ەل ەستىپ كورمەگەن شىتىرمان وقيعالار مەن اڭگىمەلەردىڭ تولى ورتاسى. ءدال وسى ماماندىقتى مەڭگەرىپ جۇمىس جاساعىسى كەلەتىندەر كوپ- اق. ەندەشە ءبارىنىڭ كوكەيىندەگى جۇرگەن سۇراقتاردى تالقىلاپ، اشىپ كورەيىك!
1) جۋرناليست دەگەن كىم؟
جۋرناليست- اقپاراتقا تولى مايداننىڭ جاۋىنگەرى. عالامداعى بولىپ جاتقان جاڭالىقتار مەن وقيعالاردىڭ جارشىسى. جاقسىلىق پەن جاماندىقتى قاتار ەستىپ، قوعامعا اينا قاتەسىز جەتكىزەتىن تۇلعا. قوعام تىنىسىنداعى تۇيتكىلدى ماسەلەردى شەشۋدە ەرىنبەي اتسالىسىپ، وڭ ناتيجەگە جەتپەي تىنبايتىن جان.
2) جۋرناليستيكانىڭ تۇرلەرى:
- راديو جۋرناليستيكا؛
- تەلە جۋرناليستيكا؛
- گازەت، جۋرنال، سايت؛
- باسپا ءسوز ءىسى.
⠀3) جۋرناليستتە بولۋ كەرەك قاسيەتتەر؟
"ماماندىقتىڭ جامانى جوق، ءبىراق مۇنىڭ كەز كەلگەنىنە يكەمدىلىك قاجەت، بۇل- جاي كۇنەلتۋ، تاماق اسىراۋدىڭ عانا جولى ەمەس، ۇلكەن ونەردى، زور شەبەرلىكتى قاجەت ەتەتىن نارسە"دەپ جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلى ايتقانداي قاي سالاعا بولماسىن ادامنىڭ ءبىر قىرى، ەپتىلىگى قاجەت. كەز كەلگەن جۇمىسقا تازا نيەت پەن ىنتا قاجەت. ال جۋرناليستيكاعا ەرەكشە دارىنى بار، شىعارماشىلىققا جاقىن، وتجاندى ەلگەزەك جاندار كەرەك. جاي عانا كوگىلدىر ەكراننان شىعىپ كورىنسەم بولدى دەۋ وتە قاتە وي. سەبەبى، ەكراننىڭ ارعى بەتىندەگى ءجۋرناليستىڭ دە قارقىنى كورەرمەنگە بەلگىلى. ال بار جانىن سالىپ، ىنتا- شىنتاسىمەن جۇمىس جاسايتىن جۋرناليستەر حالىق اراسىندا بەلگىلى. ولارعا سول ۇشىندە سۇرانىس جوعارى. ءتىپتى ومىردەن وتسە دە ماڭگى حالىق جادىندا قالا بەرمەك. قوعام ءۇشىن جاساعان ەرەن ەڭبەكتەرى مەن اققان تەرلەرى عاسىرلار وتسە دە ۇرپاقتان- ۇرپاققا ماقتانىشپەن جەتە بەرەدى. ەلى مەن جەرى ءۇشىن تىنبايتىن ءتورتىنشى بيلىك وكىلدەرىنە پاتريوتتىق سەزىم، حالقىنا جاناشارلىق، ادالدىق، كوپشىلدىك، اشىق مىنەزدىلىك، مەيىرىمدىلىك،قايتپاس قايسارلىق قاجەت. سوندىقتان دا جۋرناليستكە ارتىلار جۇك اۋىر.
⠀4) جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى نەمەسە جۋرناليستيكا كۋرسى؟
بۇل جەردە 4 جىلدىق باكالاۆردى وقىعان دۇرىسپا؟الدە 2- 3 ايلىق كۋرستى وقىعان ءجون بە دەگەن سۇراقتى تالقىلايىق. مەكتەپتى ءبىتىرىپ، شىعارماشىلىق قاسيەتتەرىڭىزدى شىڭداپ ءوز جۇرەك قالاۋىڭىزبەن ۋنيۆەرسەتتە وقىعانىڭىز دۇرىس. باكالاۆرعا مۇمكىندىك بولماسا، ماگيستراتۋرا، تىپتەن بولماسا دوكتورانتۋرادا وقىپ كاسىبي پروفەسسورلاردان ءبىلىم الىڭىز. ەڭ الدىمەن بازالىق تەوريالىق ءبىلىم قاجەت. ۋنيۆەردە جان- جاقتى شىڭدالاسىز. ءتۇرلى وليمپيادالاردا،عىلىمي جوبالاردا، كونفەرەنسيالاردا ءوز- ءوزىڭىزدى كورسەتىپ،ىزدەنىس جولىندا جۇرەسىز. ارينە تەوريالىق ءبىلىم قاي سالادا دا ازدىق ەتەدى. ۋنيۆەردە وقىپ ءجۇرىپ- اق تەلەارنا، گازەت- جۋرنال رەداكسيالارىنا بارىپ پراكتيكادان وتەسىز. قايسىسى ۇنايدى،قايسىسى جانىڭىزعا جاقىن سونى تاڭدايسىز.
ال مۇنى ءسىز جاي عانا كۋرستان ءبىلىپ شىقپايسىز. كۋرس وقىپ الىپ جۋرناليستيكا الەمىنە وڭاي كىرىپ كەتەمىن دەۋ قاتە. اۋىردىڭ ۇستىمەن، جەڭىلدىڭ استىمەن جۇرمەي ءبىلىم الىپ، تاجىريبە جيناپ قانا ناعىز مامان بولا الاسىز. اتاعى جارىپ تۇرعان تەلەجۇرگىزۋشىلەردىڭ ساباقتارىنا قاتىسىپ جۋرناليستيكانى تولىق ۇعىپ الا المايسىز. كۋرسقا قاتىستىم دەۋ ءبىر ءتىلدىڭ ءالىپبيىن عانا ۇيرەنۋمەن تەڭ. قاي ىستە دە جوعارى بىلىممەن قاتار،ۇلكەن تاجىريبە كەرەك.
5) جۋرناليستكە قويىلاتىن تالاپتار:
- جازۋ ءستيلى. كەز كەلگەن جۋرناليست جازا ءبىلۋى مىندەتتى. ءوز ويىڭىزدى قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، وقىرمانعا جەتكىزە ءبىلۋ دە ونەر.
- ناقتى ءارى ءدال سويلەۋ. كەرەمەت سويلەۋ ارقىلى كوپشىلىكتىڭ نازارىن وزىڭىزگە بىردەن اۋدارا جانە تىڭداتا الاسىز. سوندىقتان جازۋ مەن سويلەۋ ءجۋرناليستىڭ باستى قۇرالى.
- وزىندىك وبراز. وزىندىك وبرازدى ىشكى تالعامىڭىز قالىپتاستىرادى. ياعني، ءساندى كيىنۋ، جاراسىمدى قىلىق، جاعىمدى ءىس- ارەكەتتەر، ميميكا، ديكسيا، اكسەسسۋارلار،اشەكەي بۇيىمدار قۇرايدى. قىمبات برەندتى كيىم كيۋ مىندەتتى ەمەس. باستىسى جاراسىمدى تۇستە جانە ستيلدە بولعانى دۇرىس.
- دۇنيەتانىم دەڭگەيى. كەز كەلگەن تاقىرىپقا دەگەن ءبىلىم، اقىل- وي، كوزقاراس، ەموسيا دۇنيەتانىمىڭىزدى كورسەتەدى. ءجۋرناليستتىڭ بارلىق سالادان حاباردار بولۋى كەرەك. سوندا عانا ءوز ويى مەن كوزقاراسىن انىق جەتكىزە الادى. دۇنيەتانىم دەڭگەيىڭىز بىلىمىڭىزدەن، وقىعان كىتاپتاردان، كورگەن كينولاردان،ءارتۇرلى ادامدارمەن سۇحباتتاسۋدان، ساياحاتتاپ بارعان جەرلەرىڭىز، كورگەن بىلگەن وقيعالاردان، تاجىريبەلەردەن جيناقتالادى.
6) قازاقستاندا جۋرناليستيكانى وقىتاتىن جوعارى وقۋ ورىندارى:
ءال- فارابي اتىنداعى قازۇۋ، ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۇۋ، سدۋ، كيمەپ ۋنيۆەرسيتەتى، بۋكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتى، ت. ب.
نۇراي جىلقىباي
You Might Also Like
-
وتان ءسوزىن ايتقاندا ونىڭ نەگىزگى بولشەگى وتباسى ويعا ورالادى. وتان ۇلكەن ءۇي بولسا، وتباسى ونىڭ كىرپىشى ىسپەتتەس. ءقايسىبىر ەلدە وتباسى قۇندىلىعى جوعارعى دەڭگەيدە بولسا، مىدەنيەتى مەن ادامي قۇندىلىقت...
-
ۇلتتىق كود – ەڭ الدىمەن، تىلدە، سوسىن ءداستۇرىمىز بەن سالتىمىزدى، مىنەزىمىزدى ايقىندايتىن دىلدە، ۇلتتىق مادەنيەتتە. قازاق بالاسىنىڭ تاعىلىمى مول تاريحىندا مادەني-رۋحاني بولمىسى ىزگىلىكپەن ءادىپ...
