ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش
ساباق تاقىرىبى: ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش
وسى ساباق ارقىلى جۇزەگە اساتىن وقۋ ماقساتتارى: شىعارمانىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، ءوزارا توپتا تالداۋ، ءوز سوزدەرىمەن مازمۇنداۋ، ءماتىندى بولىكتەرگە ءبولىپ، بولىمدەر بويىنشا شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىنداۋ.
ساباقتىڭ باسى
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قۇرۋ، قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. رەلاكساسيا
«قۇستار سايراۋى»، «جىلاندار ورداسى» ۆيدەوباياندى تاماشالاۋ.
1 تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «جىكتەۋ» ءتاسىلى بويىنشا وقۋشىلاردى «قارلىعاش»، «جىلان»، «ءداۋىت»، «بالاپان» توبىنا ءبولۋ (سۋرەت ارقىلى)
1 - تاپسىرما ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا «بەس سۇراق» ادىسىمەن پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
1. جارالى تورعاي ولەڭى نە تۋرالى؟
2. تورعاي قانداي جاعدايدا بولدى؟
3. تورعاي نەگە مۇڭايىپ وتىردى؟
4. تورعاي كىمدەردەن قيانات كوردى ەكەن؟
5. تابيعاتقا، قۇستارعا قانداي قامقورلىق كەرەك؟
قب: بيرجا ءادىسى بويىنشا «تەڭگەمەن» باعالانادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبىن، كريتەرييمەن تانىستىرۋ
بۇگىن ءو. تۇرمانجانوۆتىڭ قارلىعاش تاقىرىبىندا بەرىلگەن ماتىنىمەن تانىسامىز. ماقساتىمىزعا جەتۋ ءۇشىن تومەندەگى باعالاۋ كريتەريلەرىمەن جۇمىس جاسايمىز.
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
1. ءماتىندى مانەرلەپ ءتۇسىنىپ وقيدى.
2. ءماتىننىڭ مازمۇنىن بولىكتەرگە ءبولىپ شۋماقتار بويىنشا مازمۇندايدى.
3. ماتىندەگى نەگىزگى كەيىپكەرلەردى تابادى، ويدى اشادى.
4. كەيىپكەرلەردىڭ سىرتقى كەلبەتىن سيپاتتاپ، مىنەز - قۇلقى مەن ءىس – ارەكەتىنە باعا بەرەدى.
5. قۇستاردىڭ پايداسى تۋرالى دەرەككوزدەرىن پايدالانىپ ايتادى.
6. ءماتىن بويىنشا توپتا ءتۇرلى شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىندايدى.
تىلدىك جۇمىس
قارلىعاش - لاستوچكا - swallow،
جىلان - زمەيا - snake،
ءداۋىت - بوگومول - mantis
2 - تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «تاپسىرما» ءتاسىلىن ينسەرت ءادىسى بويىنشا ورىندايدى.
جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭىندە ءۇش توپقا شۋماقتار ءبولىنىپ بەرىلەدى، ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى انىقتايدى، ءماتىندى ءوزارا توپتا تالقىلايدى، تۇسىندىرەدى، ءماتىننىڭ مازمۇنىن مازمۇنداپ ايتادى.
1 - توپ 1، 2، 3، 4 - شۋماقتار
2 - توپ 5، 6، 7شۋماقتار
3 - توپ 8، 9، 10 شۋماقتار
4 - توپ 11، 12، 13، 14شۋماقتار
بارلىق وقۋشىلار: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى، كەيىپكەرلەردى انىقتايدى.
كوپتەگەن وقۋشىلار: ءماتىندى تالداي وتىرىپ كەيىپكەرلەرگە ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ اڭگىمەلەيدى.
كەيبىر وقۋشىلار: ءماتىننىڭ تۇرلەرى مەن جانرىن، ءستيلىن انىقتايدى.
ديسكريپتور: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى انىقتايدى.
ءماتىننىڭ مازمۇنىن اڭگىمەلەيدى.
كەرى بايلانىس: ماداقتاۋ ادىسىمەن باعالانادى.(جارايسىڭ، جاقسى، الىدە تولىقتىرۋلار قاجەت)
قب: «بيرجا» ادىسىمەن باعالانادى.
3 - تاپسىرما
بەلسەندى وقىتۋ «زەردەلەۋ جانە زەرتەۋ»ءتاسىلى
«قارلىعاش»توبىنا پرەزەنتاسيا - تانىستىرىلىم جازىپ قورعايدى. ءماتىن بويىنشا وزدەرىنە بەرىلگەن 4 شۋماق ولەڭدى قولدانىپ قارلىعاش قۇسىنا سيپاتتاما جاسايدى.
پوستەردا، ۆاتمانعا قارلىعاشتىڭ ۇياسى قانداي؟ قانداي قۇس؟ ت. ب. سۇراقتارعا جاۋاپ.
«جىلان» توبى
شۋماق ولەڭدى قولدانىپ جىلانعا قاتىستى سىن ەسىمدەردى تاۋىپ جازادى، جىلاندى سالادى.
شۇبار جىلان، قۇمار جىلان، سۇمىراي جىلان، سۇر جىلان، قۋ جىلان، سۋىق جىلان.
«ءداۋىت» توبى
شۋماق بويىنشا قارلىعاشقا، جىلانعا، داۋىتكە بايلانىستى كۇردەلى ەتىستىكتەردى ءسوز تىركەسىمەن تاۋىپ جازۋ
قارلىعاش – تىرلىك ەتتى، بىرلىك ەتتى، اكەپ قويدى، سىبانعانداي، قۋانعانداي، كوشىرىپ ۇشىپ كەتتى، كوڭىلىنە جۇبانعانداي.
داۋىتكە قاتىستى - سىلانىپ تۇردى، شۇقىپ كوزىن ويدى.
جىلانعا قاتىستى - جەردى ءقاۋىپ، قۇلاپ ءتۇستى، سۇلاپ ءتۇستى، جىلان جەتتى، بۇلاپ ءتۇستى، قالدى ءولىپ، كەتتى كومىپ ءوز تۇبىنە ءوزى جەتتى.
«بالاپان» توبى
كەيىپكەرلەرگە سينكۆەين (بەس جولدى ولەڭ) قۇراستىرادى
بارلىق وقۋشىلار: قارلىعاشقا سيپاتتاما بەرەدى، ۇياسىن سالادى، بالاپان سانىن انىقتاپ، كەيىپكەرلەرگە مىنەزدەمە بەرەدى.
كوپتەگەن وقۋشىلار: سىن ەسىمدى، ەتىستىكتى تابا الادى.
كەيبىر وقۋشىلار: سىن ەسىمدى، ەتىستىكتى ءسوز تىركەسىمەن بىرگە تابادى، جانۋارلار تۋرالى دەرەك كوزدەرىن قولدانىپ سيپاتتاما بەرە الادى.
دەسكريپتور:
1 قارلىعاشقا سيپاتتاما جاسادى.
2ولەڭنەن سىن ەسىمدەردى تابا الدى.
3 ولەڭنەن ەتىستىكتەردى كەيىپكەرلەرگە قاتىستى تابا الادى.
4. سينكۆەين قۇراپ جازادى
قب: «بيرجا» ادىسىمەن باعالانادى.
سەرگىتۋ ءساتى
«گاللەرەيا ارالاۋ»
« قوس قارلىعاش» ءانى ورىندالىپ تۇرادى
«كەزبە ءتىلشى» ادىسىمەن:
- گاللەرەيادان قانداي اسەر الدىڭ؟
- وزىڭە قانداي جاڭالىق اشتىڭ؟
دەگەن سياقتى سۇراقتار قويىپ، وي ءبولىسۋ
4 تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «قورىتىندى» ءتاسىلى بارلىق وقۋشىلارعا ءبىر تاپسىرمانى ورىنداسا دا ولاردىڭ ناتيجەلەرى ءارتۇرلى بولعاندىقتان، وقۋشىلاردىڭ ءالسىز جانە مىقتى جاقتارىنا كوڭىل ءبولۋ.
ۇجىمدىق 5 - تاپسىرما
ماقال - ماتەل تىزبەگىنەن تاقىرىپقا قاتىستى ماقالداردى تاۋىپ تالداۋ جاساۋ
1. بىرلىك بولماي تىرلىك بولمايدى.
2. باتىر ءبىر ولەدى، قورقاق مىڭ ولەدى.
3. انا - بالا ءۇشىن جانىن وتقا تاستايدى.
4. شىرىلداعان تورعاي دا بالاپانىن قورعايدى.
5. وجەت ادام ءولىمدى جەڭەدى.
6. ادام كوركى شۇبەرەك، اعاش كوركى جاپىراق.
دەسكريپتور
1 ماقالدى تالدايدى، ويىن ايتادى.
ەسسە جازۋ ءادىسى. جۇپتىق جۇمىس.
«قارلىعاش» توبى
داۋىتكە العىس ايتىپ العىس حات جازادى.
«جىلان» توبى اۆتورعا حات جازادى
«قارلىعاش» توبى جارناما شىعارادى.
«بالاپان» توبى
ەرجۇرەك كەيپكەردى ماقتاۋ قاعازىمەن، مەدالمەن ماراپاتتايدى.
قول ەڭبەگىن جاسايدى.
6 - تاپسىرما
بەلسەندى وقىتۋ «قورىتىندى شىعارۋ» ءتاسىلى.
ماقساتى: ساباقتا جۇمىس بارىسىندا شولۋ جاساپ قورىتىندىسىن
شىعارۋ، وقۋشىلاردىڭ نە ۇيرەنگەنىن تۇيىندەۋ.
ەستە ساقتاپ ال!
1. قارلىعاش -- كيەلى قۇس.
2. ۇيگە جىلان كىرسە ولتىرمەي باسىنا اق قۇيىپ شىعار.
3. ءداۋىت ۇيگە كىرسە، پالە - جالا ەسىكتەن كەتىپ، قۇت - بەرەكە توبەدەن كەلەدى.
4. قارلىعاش تومەندەپ ۇشسا جاڭبىر جاۋادى.
5. وردالى جىلانعا تيىسپە!
6. السىزگە كومەك بەر!
7. قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن جارما، ۇياسىن بۇزبا!
8. تابيعاتتى، جانۋارلاردى، كولدەردى، وزەندەردى، قۇستاردى قورعا!
9. قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولا ءبىل!
دەسكريپتورى:
تىيىم سوزدەردى تىڭدايدى، تالدايدى، تۇسىنەدى.
قب: «وت شاشۋ» ادىسىمەن باعالانادى.
ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ، وقيعا جەلىسىنە سۋرەت سالۋ، وقيعا مازمۇنىنا ساي بەس ماقال جازىپ، جاتتاپ كەلۋ.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك» ادىسىمەن رەفلەكسيا
الماتى قالاسى
№198 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بايديلدايەۆا ماكپال شامگالييەۆنا
ۇزدىك ۇستاز بايگەسىنە
قاتىساتىن كاتەگوريا: باستاۋىش سىنىپ
ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش جۇكتەۋ
ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش سلايد جۇكتەۋ
وسى ساباق ارقىلى جۇزەگە اساتىن وقۋ ماقساتتارى: شىعارمانىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، ءوزارا توپتا تالداۋ، ءوز سوزدەرىمەن مازمۇنداۋ، ءماتىندى بولىكتەرگە ءبولىپ، بولىمدەر بويىنشا شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىنداۋ.
ساباقتىڭ باسى
ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قۇرۋ، قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. رەلاكساسيا
«قۇستار سايراۋى»، «جىلاندار ورداسى» ۆيدەوباياندى تاماشالاۋ.
1 تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «جىكتەۋ» ءتاسىلى بويىنشا وقۋشىلاردى «قارلىعاش»، «جىلان»، «ءداۋىت»، «بالاپان» توبىنا ءبولۋ (سۋرەت ارقىلى)
1 - تاپسىرما ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا «بەس سۇراق» ادىسىمەن پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
1. جارالى تورعاي ولەڭى نە تۋرالى؟
2. تورعاي قانداي جاعدايدا بولدى؟
3. تورعاي نەگە مۇڭايىپ وتىردى؟
4. تورعاي كىمدەردەن قيانات كوردى ەكەن؟
5. تابيعاتقا، قۇستارعا قانداي قامقورلىق كەرەك؟
قب: بيرجا ءادىسى بويىنشا «تەڭگەمەن» باعالانادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبىن، كريتەرييمەن تانىستىرۋ
بۇگىن ءو. تۇرمانجانوۆتىڭ قارلىعاش تاقىرىبىندا بەرىلگەن ماتىنىمەن تانىسامىز. ماقساتىمىزعا جەتۋ ءۇشىن تومەندەگى باعالاۋ كريتەريلەرىمەن جۇمىس جاسايمىز.
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
1. ءماتىندى مانەرلەپ ءتۇسىنىپ وقيدى.
2. ءماتىننىڭ مازمۇنىن بولىكتەرگە ءبولىپ شۋماقتار بويىنشا مازمۇندايدى.
3. ماتىندەگى نەگىزگى كەيىپكەرلەردى تابادى، ويدى اشادى.
4. كەيىپكەرلەردىڭ سىرتقى كەلبەتىن سيپاتتاپ، مىنەز - قۇلقى مەن ءىس – ارەكەتىنە باعا بەرەدى.
5. قۇستاردىڭ پايداسى تۋرالى دەرەككوزدەرىن پايدالانىپ ايتادى.
6. ءماتىن بويىنشا توپتا ءتۇرلى شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ورىندايدى.
تىلدىك جۇمىس
قارلىعاش - لاستوچكا - swallow،
جىلان - زمەيا - snake،
ءداۋىت - بوگومول - mantis
2 - تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «تاپسىرما» ءتاسىلىن ينسەرت ءادىسى بويىنشا ورىندايدى.
جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ كەزەڭىندە ءۇش توپقا شۋماقتار ءبولىنىپ بەرىلەدى، ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى انىقتايدى، ءماتىندى ءوزارا توپتا تالقىلايدى، تۇسىندىرەدى، ءماتىننىڭ مازمۇنىن مازمۇنداپ ايتادى.
1 - توپ 1، 2، 3، 4 - شۋماقتار
2 - توپ 5، 6، 7شۋماقتار
3 - توپ 8، 9، 10 شۋماقتار
4 - توپ 11، 12، 13، 14شۋماقتار
بارلىق وقۋشىلار: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى، كەيىپكەرلەردى انىقتايدى.
كوپتەگەن وقۋشىلار: ءماتىندى تالداي وتىرىپ كەيىپكەرلەرگە ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ اڭگىمەلەيدى.
كەيبىر وقۋشىلار: ءماتىننىڭ تۇرلەرى مەن جانرىن، ءستيلىن انىقتايدى.
ديسكريپتور: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقيدى، نەگىزگى ويدى انىقتايدى.
ءماتىننىڭ مازمۇنىن اڭگىمەلەيدى.
كەرى بايلانىس: ماداقتاۋ ادىسىمەن باعالانادى.(جارايسىڭ، جاقسى، الىدە تولىقتىرۋلار قاجەت)
قب: «بيرجا» ادىسىمەن باعالانادى.
3 - تاپسىرما
بەلسەندى وقىتۋ «زەردەلەۋ جانە زەرتەۋ»ءتاسىلى
«قارلىعاش»توبىنا پرەزەنتاسيا - تانىستىرىلىم جازىپ قورعايدى. ءماتىن بويىنشا وزدەرىنە بەرىلگەن 4 شۋماق ولەڭدى قولدانىپ قارلىعاش قۇسىنا سيپاتتاما جاسايدى.
پوستەردا، ۆاتمانعا قارلىعاشتىڭ ۇياسى قانداي؟ قانداي قۇس؟ ت. ب. سۇراقتارعا جاۋاپ.
«جىلان» توبى
شۋماق ولەڭدى قولدانىپ جىلانعا قاتىستى سىن ەسىمدەردى تاۋىپ جازادى، جىلاندى سالادى.
شۇبار جىلان، قۇمار جىلان، سۇمىراي جىلان، سۇر جىلان، قۋ جىلان، سۋىق جىلان.
«ءداۋىت» توبى
شۋماق بويىنشا قارلىعاشقا، جىلانعا، داۋىتكە بايلانىستى كۇردەلى ەتىستىكتەردى ءسوز تىركەسىمەن تاۋىپ جازۋ
قارلىعاش – تىرلىك ەتتى، بىرلىك ەتتى، اكەپ قويدى، سىبانعانداي، قۋانعانداي، كوشىرىپ ۇشىپ كەتتى، كوڭىلىنە جۇبانعانداي.
داۋىتكە قاتىستى - سىلانىپ تۇردى، شۇقىپ كوزىن ويدى.
جىلانعا قاتىستى - جەردى ءقاۋىپ، قۇلاپ ءتۇستى، سۇلاپ ءتۇستى، جىلان جەتتى، بۇلاپ ءتۇستى، قالدى ءولىپ، كەتتى كومىپ ءوز تۇبىنە ءوزى جەتتى.
«بالاپان» توبى
كەيىپكەرلەرگە سينكۆەين (بەس جولدى ولەڭ) قۇراستىرادى
بارلىق وقۋشىلار: قارلىعاشقا سيپاتتاما بەرەدى، ۇياسىن سالادى، بالاپان سانىن انىقتاپ، كەيىپكەرلەرگە مىنەزدەمە بەرەدى.
كوپتەگەن وقۋشىلار: سىن ەسىمدى، ەتىستىكتى تابا الادى.
كەيبىر وقۋشىلار: سىن ەسىمدى، ەتىستىكتى ءسوز تىركەسىمەن بىرگە تابادى، جانۋارلار تۋرالى دەرەك كوزدەرىن قولدانىپ سيپاتتاما بەرە الادى.
دەسكريپتور:
1 قارلىعاشقا سيپاتتاما جاسادى.
2ولەڭنەن سىن ەسىمدەردى تابا الدى.
3 ولەڭنەن ەتىستىكتەردى كەيىپكەرلەرگە قاتىستى تابا الادى.
4. سينكۆەين قۇراپ جازادى
قب: «بيرجا» ادىسىمەن باعالانادى.
سەرگىتۋ ءساتى
«گاللەرەيا ارالاۋ»
« قوس قارلىعاش» ءانى ورىندالىپ تۇرادى
«كەزبە ءتىلشى» ادىسىمەن:
- گاللەرەيادان قانداي اسەر الدىڭ؟
- وزىڭە قانداي جاڭالىق اشتىڭ؟
دەگەن سياقتى سۇراقتار قويىپ، وي ءبولىسۋ
4 تاپسىرما
سارالاۋ ءادىسى «قورىتىندى» ءتاسىلى بارلىق وقۋشىلارعا ءبىر تاپسىرمانى ورىنداسا دا ولاردىڭ ناتيجەلەرى ءارتۇرلى بولعاندىقتان، وقۋشىلاردىڭ ءالسىز جانە مىقتى جاقتارىنا كوڭىل ءبولۋ.
ۇجىمدىق 5 - تاپسىرما
ماقال - ماتەل تىزبەگىنەن تاقىرىپقا قاتىستى ماقالداردى تاۋىپ تالداۋ جاساۋ
1. بىرلىك بولماي تىرلىك بولمايدى.
2. باتىر ءبىر ولەدى، قورقاق مىڭ ولەدى.
3. انا - بالا ءۇشىن جانىن وتقا تاستايدى.
4. شىرىلداعان تورعاي دا بالاپانىن قورعايدى.
5. وجەت ادام ءولىمدى جەڭەدى.
6. ادام كوركى شۇبەرەك، اعاش كوركى جاپىراق.
دەسكريپتور
1 ماقالدى تالدايدى، ويىن ايتادى.
ەسسە جازۋ ءادىسى. جۇپتىق جۇمىس.
«قارلىعاش» توبى
داۋىتكە العىس ايتىپ العىس حات جازادى.
«جىلان» توبى اۆتورعا حات جازادى
«قارلىعاش» توبى جارناما شىعارادى.
«بالاپان» توبى
ەرجۇرەك كەيپكەردى ماقتاۋ قاعازىمەن، مەدالمەن ماراپاتتايدى.
قول ەڭبەگىن جاسايدى.
6 - تاپسىرما
بەلسەندى وقىتۋ «قورىتىندى شىعارۋ» ءتاسىلى.
ماقساتى: ساباقتا جۇمىس بارىسىندا شولۋ جاساپ قورىتىندىسىن
شىعارۋ، وقۋشىلاردىڭ نە ۇيرەنگەنىن تۇيىندەۋ.
ەستە ساقتاپ ال!
1. قارلىعاش -- كيەلى قۇس.
2. ۇيگە جىلان كىرسە ولتىرمەي باسىنا اق قۇيىپ شىعار.
3. ءداۋىت ۇيگە كىرسە، پالە - جالا ەسىكتەن كەتىپ، قۇت - بەرەكە توبەدەن كەلەدى.
4. قارلىعاش تومەندەپ ۇشسا جاڭبىر جاۋادى.
5. وردالى جىلانعا تيىسپە!
6. السىزگە كومەك بەر!
7. قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن جارما، ۇياسىن بۇزبا!
8. تابيعاتتى، جانۋارلاردى، كولدەردى، وزەندەردى، قۇستاردى قورعا!
9. قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولا ءبىل!
دەسكريپتورى:
تىيىم سوزدەردى تىڭدايدى، تالدايدى، تۇسىنەدى.
قب: «وت شاشۋ» ادىسىمەن باعالانادى.
ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ، وقيعا جەلىسىنە سۋرەت سالۋ، وقيعا مازمۇنىنا ساي بەس ماقال جازىپ، جاتتاپ كەلۋ.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك» ادىسىمەن رەفلەكسيا
الماتى قالاسى
№198 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بايديلدايەۆا ماكپال شامگالييەۆنا
ۇزدىك ۇستاز بايگەسىنە
قاتىساتىن كاتەگوريا: باستاۋىش سىنىپ
ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش جۇكتەۋ
ءو. تۇرمانجانوۆ قارلىعاش سلايد جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلتتىق ويىندار تۋرالى نە بىلەمىن؟ ۆ دىبىسى مەن ءارپى
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلتتىق ويىندار تۋرالى نە بىلەمىن؟ ە دىبىسى مەن ءارپى.
