وعىز قاعان داستانى
وعىز قاعان داستانى
قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: “وعىز قاعان ”داستانى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، داستاننىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ، شىعارمانى تالداي وتىرىپ، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىنە باعا بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىنشە جانە توپتىق ىزدەنىسپەن شىعارماشىلىق تۇرعىدا جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ. ءوز ويلارىن ەركىن دە ساۋاتتى، ناقتى جەتكىزۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار، پروبلەما تۋدىرۋ، پىكىرتالاس.
كورنەكىلىگى: سلايد، كەسپە قاعازدار
ءپانارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
(سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، توپقا ءبولۋ)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) قورقىت اتا تۋرالى اڭىزدار
ءا) قورقىتتىڭ ناقىل سوزدەرى
ب) قورقىت كۇيلەرىنىڭ شىعۋ
ءىىى. «وي اشار»
ءىۇ. جاڭا ساباق “وعىز قاعان” داستانى
“وعىز” ءسوزىنىڭ ماعىناسى كونە تۇركى تىلىندە - ۋىز، ۋىزداس، سۇتتەس، ەمشەكتەس، ياعني، ءبىر انادان ءسۇت ەمگەن دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ەجەلگى عۇنداردىڭ ۇرپاقتارى “وعىز” ءسوزىن تايپالاردىڭ بىرلەستىگى، وداعى دەگەن ماعىنادا قولدانعان.
“وعىز قاعان” داستانى - 9 عاسىردا قاعاز بەتىنە تۇسكەن، جەتىسۋ، سىر بويىندا كەڭىنەن تارالعان تۇركى حالىقتارىنا ورتاق تۋىندى. كاير، ىستامبۇل، لوندون كىتاپ قويمالارىندا ونىڭ اراب، ۇيعىر تىلىندەگى نۇسقالارى ساقتاۋلى تۇر. داستاندا قىرىقتان استام حيكايات بار. ءاربىر حيكاياتتا وعىز قاعان تۋرالى وقيعا باياندالادى. وعىزدار “كوك” ءتۇستى قاسيەتتى ساناعاندىقتان، جىردا وعىزداردىڭ كوك تاڭىرگە تابىنىپ، وزدەرىن كوك بورىدەن تاراتاتىنىن اڭعارۋعا بولادى. ۇلىق تۇرىك - وعىزدىڭ اقىلشى - كەڭەسشىسى.
“شىعارمانىڭ يدەياسىنا كەلسەك، ول ەرلىكتى، بىرلىكتى كوكسەيدى. قازاق حالقى جاساعان بەلگىلى ەپوستىق جىرلارعا اۋەندەس كەلەدى. ءستيلى جاعىنان قازاق اۋىز ادەبيەتىمەن بۇتىندەي ۇشتاسىپ جاتادى.
“وعىز قاعان” داستانىن زەرتتەۋدە تۇركيا ەلىنىڭ ن. اتسىز، ن. بانارلى، ب. اتالاي سياقتى عالىمدارى كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.”وعىز قاعان” داستانى مەن قازاقتىڭ باتىرلار جىرىنداعى ءارتۇرلى بايلانىس بەلگىلەرىن زەرتتەۋگە قازاقتىڭ ءا. دەربىسالى، ءو. كۇمىسبايەۆ سىندى عالىمداردى دا وزىندىك ۇلەس قوسقان. سونىمەن بىرگە بۇل سالادا اعىلشىن، فرانسۋز، ورىس عالىمدارى دا ەڭبەك ەتكەن.
ماعىنانى تانۋ
كەيىپكەرلەر الەمى
وعىز
ايقاعان
وعىزدىڭ ۇلدارى
ۇلىق تۇرىك
بىلگەنگە مارجان (توپتىق جۇمىس)
ءى توپ
ۇلىق تۇرىك بەينەسىن تونىكوك، قورقىت بەينەسىمەن سالىستىرۋ
ءىى توپ
“كۇلتەگىن” جىرى مەن “وعىز قاعان ”جىرىن سالىستىرۋ
زىمىران سۇراقتار
1. ۇزىندىدەن قانداي ءدىني – ميفولوگيالىق كورىنىستەر بايقادىڭدار؟
2. تاريح پانىنەن وسى تاقىرىپقا بايلانىستى قانداي دەرەك بىلەسىڭدەر؟
3. جىردا سۋرەتتەلگەن گەوگرافيالىق اتاۋلار بىزگە تانىس پا؟
4. قازاق حالقى قانداي اڭ - قۇستاردى كيە تۇتقان؟
ماقالدىڭ جالعاسىن تاپ
بي باسىنا داۋ كەلسە، بيلىگى كەتەر باسىنان
قۇس جاڭىلىپ تورعا تۇسەر...
ەر جارامسىز بولماس...
شەشەن تار جەردە ءسوز باستايدى...
ساباقتى قورىتىندىلاپ، باعالاۋ
جامبىل وبلىسى، مويىنقۇم اۋدانى،
كەڭەس اۋىلى، «كەڭەس» ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جوشىباي قۇرالاي جۇماحان قىزى
قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: “وعىز قاعان ”داستانى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ، داستاننىڭ تاقىرىبى مەن يدەياسىن اشۋ، شىعارمانى تالداي وتىرىپ، كەيىپكەرلەر ءىس - ارەكەتىنە باعا بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىنشە جانە توپتىق ىزدەنىسپەن شىعارماشىلىق تۇرعىدا جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ. ءوز ويلارىن ەركىن دە ساۋاتتى، ناقتى جەتكىزۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار، پروبلەما تۋدىرۋ، پىكىرتالاس.
كورنەكىلىگى: سلايد، كەسپە قاعازدار
ءپانارالىق بايلانىس: قازاقستان تاريحى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
(سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، توپقا ءبولۋ)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) قورقىت اتا تۋرالى اڭىزدار
ءا) قورقىتتىڭ ناقىل سوزدەرى
ب) قورقىت كۇيلەرىنىڭ شىعۋ
ءىىى. «وي اشار»
ءىۇ. جاڭا ساباق “وعىز قاعان” داستانى
“وعىز” ءسوزىنىڭ ماعىناسى كونە تۇركى تىلىندە - ۋىز، ۋىزداس، سۇتتەس، ەمشەكتەس، ياعني، ءبىر انادان ءسۇت ەمگەن دەگەن ماعىنانى بەرەدى. ەجەلگى عۇنداردىڭ ۇرپاقتارى “وعىز” ءسوزىن تايپالاردىڭ بىرلەستىگى، وداعى دەگەن ماعىنادا قولدانعان.
“وعىز قاعان” داستانى - 9 عاسىردا قاعاز بەتىنە تۇسكەن، جەتىسۋ، سىر بويىندا كەڭىنەن تارالعان تۇركى حالىقتارىنا ورتاق تۋىندى. كاير، ىستامبۇل، لوندون كىتاپ قويمالارىندا ونىڭ اراب، ۇيعىر تىلىندەگى نۇسقالارى ساقتاۋلى تۇر. داستاندا قىرىقتان استام حيكايات بار. ءاربىر حيكاياتتا وعىز قاعان تۋرالى وقيعا باياندالادى. وعىزدار “كوك” ءتۇستى قاسيەتتى ساناعاندىقتان، جىردا وعىزداردىڭ كوك تاڭىرگە تابىنىپ، وزدەرىن كوك بورىدەن تاراتاتىنىن اڭعارۋعا بولادى. ۇلىق تۇرىك - وعىزدىڭ اقىلشى - كەڭەسشىسى.
“شىعارمانىڭ يدەياسىنا كەلسەك، ول ەرلىكتى، بىرلىكتى كوكسەيدى. قازاق حالقى جاساعان بەلگىلى ەپوستىق جىرلارعا اۋەندەس كەلەدى. ءستيلى جاعىنان قازاق اۋىز ادەبيەتىمەن بۇتىندەي ۇشتاسىپ جاتادى.
“وعىز قاعان” داستانىن زەرتتەۋدە تۇركيا ەلىنىڭ ن. اتسىز، ن. بانارلى، ب. اتالاي سياقتى عالىمدارى كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.”وعىز قاعان” داستانى مەن قازاقتىڭ باتىرلار جىرىنداعى ءارتۇرلى بايلانىس بەلگىلەرىن زەرتتەۋگە قازاقتىڭ ءا. دەربىسالى، ءو. كۇمىسبايەۆ سىندى عالىمداردى دا وزىندىك ۇلەس قوسقان. سونىمەن بىرگە بۇل سالادا اعىلشىن، فرانسۋز، ورىس عالىمدارى دا ەڭبەك ەتكەن.
ماعىنانى تانۋ
كەيىپكەرلەر الەمى
وعىز
ايقاعان
وعىزدىڭ ۇلدارى
ۇلىق تۇرىك
بىلگەنگە مارجان (توپتىق جۇمىس)
ءى توپ
ۇلىق تۇرىك بەينەسىن تونىكوك، قورقىت بەينەسىمەن سالىستىرۋ
ءىى توپ
“كۇلتەگىن” جىرى مەن “وعىز قاعان ”جىرىن سالىستىرۋ
زىمىران سۇراقتار
1. ۇزىندىدەن قانداي ءدىني – ميفولوگيالىق كورىنىستەر بايقادىڭدار؟
2. تاريح پانىنەن وسى تاقىرىپقا بايلانىستى قانداي دەرەك بىلەسىڭدەر؟
3. جىردا سۋرەتتەلگەن گەوگرافيالىق اتاۋلار بىزگە تانىس پا؟
4. قازاق حالقى قانداي اڭ - قۇستاردى كيە تۇتقان؟
ماقالدىڭ جالعاسىن تاپ
بي باسىنا داۋ كەلسە، بيلىگى كەتەر باسىنان
قۇس جاڭىلىپ تورعا تۇسەر...
ەر جارامسىز بولماس...
شەشەن تار جەردە ءسوز باستايدى...
ساباقتى قورىتىندىلاپ، باعالاۋ
جامبىل وبلىسى، مويىنقۇم اۋدانى،
كەڭەس اۋىلى، «كەڭەس» ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جوشىباي قۇرالاي جۇماحان قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى.
