ءومىر - بۇل نە؟
تاربيە ساعاتى: «ءومىر - بۇل نە؟»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءومىر تۋرالى بىلەتىندەرىن، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىقتارىن، قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ. ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى وي پىكىرلەرىن ورتاعا سالدىرۋ ءومىردىڭ ەڭ ماڭىزدى «قىمبات» ساتتەرىن وقۋشىلارمەن پىكىرلەسە وتىرىپ تالداۋ. سونىمەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋدىڭ قيىن جاقتارىن شەشۋدە ءوز كۇشتەرىنە سەنە بىلۋگە، ومىرگە جاقسى كوزقاراسپەن قاراۋعا، قادىرلەي، باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ومىردەن ءوز ورىندارىن تابا ءبىلىپ، اينالاسىنا قۋانىش سىيلاي بىلۋگە ۇيرەتۋ
ءوتىلۋ ءتۇرى: ويتالقى.
كورنەكىلىكتەر: ءومىر تۋرالى قاناتتى سوزدەر، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ؛
ءىى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
كىرىسپە ءسوز
ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك، ونەردى ورتاعا سالايىق
جاعداياتتار
«مەن ومىرگە عاشىقپىن» وقۋشى شىعارماشىلىعى
جۇرەكتەن – جۇرەككە
قورىتىندى
سىنىپ ساعاتىنىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ؛
ءمۇعالىمىنىڭ كىرىسپە ءسوزى: ءححى عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان بىزدەردى ويلاندىرار ماسەلە بۇل «ءومىر دەگەن نە؟» ونىڭ ءمانى نەدە؟ وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن بىزدەر بۇگىن وسى جەرگە جينالىپ وتىرمىز.
ءبىز بۇل ماسەلەنى تالداماس بۇرىن ورتامىزدان ساراپشىلاردى سايلاپ الايىق.
(قاتىسىپ وتىرعان مۇعالىمدەردىڭ ىشىنەن ساراپشىنى سايلايمىز. ساراپشىلاردىڭ مىندەتى ساباق بارىسىندا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى مەن وزىندىك كوزقاراستارىنا تالداۋ جاساپ، سوڭىنان ماراپاتتاۋ.)
ءىى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
ءومىر تۋرالى قىسقاشا مالىمەت، تۇسىنىك
ءومىر قاراپايىم دا، تەگىس نەمەسە جىلتىر ەمەس.
ءومىر – بۇل جالىن، ەندەشە وتتا ءبىر نارسەنىڭ جانۋى ءتيىس.
ءومىر – بۇل جارىق ساۋلە، ەندەشە بىرەۋدى سوقىر قىلار،
ءومىر – بۇل كۇرەس، ەندەشە كۇرەستە بىرەۋ جەڭۋى ءتيىس.
ءومىر. بۇل سوزدە تەرەڭ ءمان جاتىر.
ءومىر – بۇل گۇل ءبىر ماۋسىمدىق گۇلدەيتىن
ءومىر – بۇل قۇس ءۇش كوكتەم عانا تىرشىلىك ەتەتىن
ادام ءومىرى بۇل ەل تاعدىرى.
- وسى ايتىلعان سويلەمدە قانداي سىر جاتىر؟ ءبىز گۇلسىز، قۇسسىز تىرشىلىك ەتە الامىز با؟ شىنىمەن دە ءومىر دەگەن نە؟ ءومىر ءسۇرۋ دەگەن نە؟ ادامعا ءومىر سۇرۋگە بولادى، ال سول تىرشىلىك ەتۋ بارىسىندا ءومىردى ەلەۋسىز، سۇرىقسىز وتكەرەتىندەر دە بولادى.
ويلانايىقشى بالالار، جاقىن ارادا سىزدەر ەرەسەكتەر سياقتى ءومىردىڭ ءبىر بەلەستەرىمەن ارالاساسىز. سول كەزدە سىزدەر ءومىردى قانداي تاجىريبەمەن الماستىراسىزدار؟ وتباسىڭىزدان الىستا قالاي ءومىر سۇرەسىزدەر؟ بۇل سۇراقتى تەك اتا - انالار عانا قويماي، سىزدەرگە ءتالىم - تاربيە بەرەتىن ۇستازدارىڭدى دا ويلاندىرادى. سونىمەن «ءومىر» - دەگەن نە؟ وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىكشى.
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى. ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى.
ەسەنوۆا ديانا: ءومىر، ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ تىرشىلىك ەتۋ ۋاقىتى. ءومىر – دوستار، اتا - انا، قورشاعان ورتا، تىرشىلىك ەتىپ وتىرعان كەزەڭ. قاي كەزدە دە ءومىردىڭ قيىنشىلىعى مەن قۋانىشى قاتار جۇرەدى. سوندىقتان ءار ادام ءوز ءومىرىن ءساندى دە، ءماندى دە ەتىپ ءسۇرۋ قاجەت.
عالىموۆا ارۋ: بىرىنشىدەن ءومىر دەگەنىمىز قالا، اۋىل نەمەسە كۇللى ادامزات بالاسىنا، بىرىنەن – ءبىرىن ءبولىپ جارماي سىيعا تارتقان تىرشىلىك كەمەسى.
ەكىنشىدەن ءبىزدى قورشاعان ورتا، ۇلتىڭ، ماحاببات جانە دوستىق.
وقۋشىلارعا تاپسىرما
1. ءۇش قاتارعا ۇرىلگەن ءۇش شار بەرىلەدى. وسى شاردى قولدارىڭا ۇستاي وتىرىپ اركىم وزىنشە ىشتەي ويلايدى جانە ونى قاعاز بەتىنە تۇسىرەدى.
ءمۇعالىم ءسوزى: مىنا ءۇش شاردى ءقازىر ءۇش قاتارعا بەرەمىن، سىزدەر وسى شاردى قولدارىڭىزعا ۇستاعان كەزدە قانداي سەزىمدە بولاسىزدار، ال ول سەزىمدەرىڭدى سىرتقا شىعارماي ىشتەي عانا ويلايسىزدار دا قاسىڭىزداعى كورشىلەرىڭە بەرەسىزدەر. ول دا ىشتەي ويلانىپ كەلەسى ادامعا بەرەدى. سوڭىنان العان ادام شاردى سوڭعى پارتاعا نەمەسە جەرگە قوياسىزدار. ((((
2. وزدەرىنىڭ ويىن ورتاعا شىعىپ تالدايدى.
وقۋشىلاردىڭ پىكىرى:
تلەۋلييەۆا البينا: مەن بۇل شاردى ۇستاعان كەزە ءوزىمنىڭ بويىمدا ءبىر كۇش پايدا بولعانداي بولدى. مەنىڭشە وسى جەردە وتىرعان وقۋشىلاردىڭ دا بويىندا سونداي سەزىم بولعان بولار، ءبىراق ءار كىم وزىنشە ويلاپ، وزىنشە بولجايدى عوي.
يبراگيموۆ جارقىن: مەن بۇل شارعا قاراعان كەزدە، كادىمگى ەرەكشەلىگى جوق شار دەپ. ويلادىم. ال ونى قولىما ۇستاعان كەزدە جانىمداعى كورشىمنەن ءبىر جىلۋدىڭ شاپاعاتىن سەزگەندەي بولدىم. مۇمكىن ىشتەي جاقسى تىلەكتەر ويلاگاننان سوڭ با، وزىمدە تاڭ قالىپ وتىرمىن.
امانجولوۆ باقىتجان: مەن ءبىر مەيىرىمدىلىكتى سەزگەندەيمىن.
ايتاليپوۆا گۇلنار كەرەي قىزى: ماعان بۇل شاردى بەرگەن كەزدە، مەن جىلىلىق پەن تۋىستىق جانە رۋحاني سەزىمدە بولدىم. سونىمەن بىرگە مىنا وتىرعان وقۋشىلاردىڭ ويىن وقىعانداي سەزىمدە جانە بالالىق شاعىمدى ەسىمە ءتۇسىردىم.
عالىموۆا ارۋ: ماعان شاردى بەرگەن كەزدە، مەن كورشىمنىڭ جۇزىنەن ءبىر جاقسىلىقتىڭ نىشانىن سەزدىم.
ءمۇعالىم: ال مەن سىزدەرگە شاردى بەرگەندە مىناداي ويمەن بەردىم: بۇل ءار قايسىمىزدىڭ ءومىرىمىز ياعني سىزدەردىڭ ومىرلەرىڭدى قولدارىڭىزعا بەردىم. سول كەزدە مەنىڭ بايقاعانىم، سىزدەر شاردى سونداي ەپتىلىكپەن، نازىكتىكپەن ۇستاپ كورشىلەرىڭىزگە بەرىپ وتىردىڭىزدار. ەندەشە «ءومىر» نازىك جىپتەي. شار سياقتى جارىلىپ، ىدىس سياقتى سىناتىن. (راحمەت)
ءمۇعالىم: بالالار مەن سىزدەرگە مىناداي شاعىن اڭگىمە وقىپ بەرەيىن. «ەرتەدە ءبىر جاس ادام شالشىق جولمەن كەلە جاتىپ، التىن تەڭگە تاۋىپ الادى. ەڭكەيىپ كوتەرىپ العان سوڭ، ءارى قاراي التىن تەڭگە ىزدەۋگە كىرىسەدى. ويلاعانىنداي بولىپ كەيدە وعان التىن تەڭگەلەر تابىلىپ وتىرادى. ءومىر سولاي ءوز قارقىنىمەن جۇرە بەرەدى. جاس ادام ەڭكەيىپ، قارتتىق جەڭىپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى ساعاتتارى سوققاندا، ارتىنداعىلار قارتتان سۇرايدى «ءومىر» دەگەن نە؟ ءسىز ونى بىلەسىز بە؟ – دەيدى. سوندا قارت ادام: «ءومىر – بۇل شالشىق جول، ءبىراق كەيدە التىن تەڭگە تابىلاتىن» - دەپ بۇل ومىردەن وتەدى»
سۇراق:- قالاي ويلايسىزدار، قارت بۇل سوزبەن نە ايتپاق بولدى؟
(وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى)
ىبىرايەۆا ايسۇلۋ: بۇل جەردە قارت ءومىردىڭ جاقسى جانە قيىن شاقتارى بولاتىندىعىن. كەيدە جولىڭ بولىپ، كەيدە جولىڭنىڭ بولماۋىن تۇسىندىرگەنى دەپ ويلايمىن.
رىسقالييەۆا نۇرشات: قارت كىسى ءوزىنىڭ ارتىنداعى ۇرپاعىنا ءومىردىڭ وزىندىك قيىنشىلىقتارى بار ەكەندىگىن ەكى اۋىز سوزبەن جەتكىزگەن عۇلاما دەپ ويلايمىن.
وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دايىنداعان جۇمىستارى ورتاعا سالىنادى.
پلاكاتتاعى سۋرەتتەر سويلەيدى.
ءوزى جازىپ كەلگەن شىعارماسىن وقۋ.
الەنوۆا مارال ءوزى جازىپ كەلگەن شىعارماسىن وقىپ شىعىپ، ءوز قاتارلاستارىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.
سيقىرلى قوبدي نە دەيدى؟
عالىموۆا ارۋ: ءوزى دايىنداپ كەلگەن قوبديىنىڭ وزىندىك قۇپيالارىن اشادى.
ءمۇعالىم: ءبىزدىڭ الدىمىزدا «ءومىر اعاشى» بەينەلەنگەن. ول ءوزىنىڭ تامىرلارىن تەرەڭگە جايىپ، جايقالىپ ءوسىپ تۇر. سوندىقتان ونىڭ بۇتاقتارى كوپ جانە قاتتى جەلگە توتەپ بەرەر بەرىك ءدىڭى بار.
تامىر – ول ءسىزدىڭ وتباسىڭىز. سىزدەرگە ءومىردىڭ نەگىزىن قالايتىن، كۇش بەرەتىن. بۇتاق – ول سىزدەردىڭ بىلىمدەرىڭىز، ءومىر بويى جينايتىن. ونىڭ سونىمەن بىرگە جەمىسى بولادى، ول سىزدەردىڭ جەتىستىكتەرىڭ!
مىنا ۇزىندىگە قۇلاق تۇرەلىك: « اللا تاعالا ادامدى بالشىقتان جاساعاننان كەيىن، ونىڭ قولىندا شاعىن عانا سازدىڭ ءبىر ءتۇيىرى قالادى.
- ساعان تاعى نەنى جاسايىن؟ – دەپ سۇرايدى اللا ادامنان
- ماعان باقىتتى جاساپ بەرشى - دەيدى ادام اللاعا.
اللا ادامعا ەشتەڭە ايتپاستان قالعان ءتۇيىردى ادامنىڭ الاقانىنا سالادى....»
ەندەشە مەن دە سەندەردىڭ قولدارىڭا سونداي ءتۇيىردى سالامىن.(ول جاسىل جانە قىزىل المالار ءومىر اعاشىنىڭ جەمىسى) ەندەشە ءبارىمىز بىرلەسە وتىرىپ «ءومىر» سوزىنە تۇسىنىك بەرەيىك. ياعني، ءبىزدى ءبىر سوزبەن ايتقاندا ادامدى باقىتتى ەتەتىن.
ءومىر اعاشى: (ەر بالالارعا كوك الاما، ال قىز بالالارعا قىزىل الما بەرىلەدى). تاقتاداعى «ءومىر اعاشىنىڭ» ءبىر بولىگىندە جاسىل، ال ەكىنشى جاعىندا قىزىل المالار ىلىنەدى.
(المالارداعى جازىلعان تىلەكتەر وقىلادى.)
كەلەسى تاپسىرما:
«ۇشەۋ وتىرىپ جەردەگى قاق سۋعا قارايدى. بىرەۋى ءوزىن كورەدى، ەكىنشىسى اي مەن جۇلدىزدى، ال ءۇشىنشىسى باتپاققا قارايدى. ءار كىمنىڭ ءوز ويى، ءوز ماقساتى بار، ءوز كوزقاراسى بار....»
سوندىقتان بۇگىن سىزدەردىڭ ءومىر اعاشتارىڭنىڭ بەينەسى وزگەشە بولدى. ءبىراق ادامداردى ومىردە ءبىر جول بار توعىستىرار، ول - ءبىلىم!
(ساراپشىلار وقۋشىلاردىڭ ءماندى، ماعىنالى جاۋاپتارىنا توقتالىپ باعا بەرىپ وتەدى.)
ءمۇعالىم:
سۇراشى سەن ومىردەن، قاي جولمەنەن جۇرۋگە؟
مىنا الەمنىڭ بۇرىشىن، شارلاپ الدە كەتسەڭ بە؟
جارىق بەرەر كۇنگە مە؟
بۇل جولدىڭ دا تورابى تۇسىنىكسىز بولادى.
سوندىقتان دا سەن دوستىم.
مەيىرىمنىڭ جولىندا، تۋرا ءجۇرشى ءاردايىم!
بالالار سەندەردىڭ ومىرلەرىڭ ءوز قولىڭىزدا، تاعدىرىڭدى شەشۋشى دە جالعىز وزدەرىڭ!
قورىتىندى: ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ سوزىمەن اياقتالادى: «سىزدەر ادام اراسىندا ءومىر سۇرەسىزدەر. سىزدەردىڭ ءار جاساعان قىلىقتارىڭ اينالاڭداعى ادامدارعا تارايدى. سوندىقتان سەندەر مىنانى بىلۋگە تيىسسىڭدەر، ورىندالاتىن جانە ورىندايتىن ءار نارسەنىڭ وزىندىك قۇنى مەن وزىندىك شەكاراسى بولادى. سىزدەردىڭ قالاۋلارىڭىز – بۇل جاقىنىڭنىڭ قۋانىشى مەن كوز جاسى. سوندىقتان ءوزىڭنىڭ ءار قادامىڭ مەن قالاۋىڭ اينالاڭداعى ادامدارعا تەك قۋانىش پەن شاتتىق جانە ساتتىلىك اكەلۋى ءتيىس...…»
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندىسى: بالالار جانە كەلگەن قوناقتار مەن دە سىزدەردىڭ ومىرلەرىڭىزگە تەك قۋانىش پەن شاتتىق جانە ساتتىلىك اكەلۋىنە تىلەكتەسپىن!
3. رەفلەكسيا.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءومىر تۋرالى بىلەتىندەرىن، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىقتارىن، قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ. ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى وي پىكىرلەرىن ورتاعا سالدىرۋ ءومىردىڭ ەڭ ماڭىزدى «قىمبات» ساتتەرىن وقۋشىلارمەن پىكىرلەسە وتىرىپ تالداۋ. سونىمەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋدىڭ قيىن جاقتارىن شەشۋدە ءوز كۇشتەرىنە سەنە بىلۋگە، ومىرگە جاقسى كوزقاراسپەن قاراۋعا، قادىرلەي، باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ومىردەن ءوز ورىندارىن تابا ءبىلىپ، اينالاسىنا قۋانىش سىيلاي بىلۋگە ۇيرەتۋ
ءوتىلۋ ءتۇرى: ويتالقى.
كورنەكىلىكتەر: ءومىر تۋرالى قاناتتى سوزدەر، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ؛
ءىى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
كىرىسپە ءسوز
ويلانايىق، پىكىرلەسەيىك، ونەردى ورتاعا سالايىق
جاعداياتتار
«مەن ومىرگە عاشىقپىن» وقۋشى شىعارماشىلىعى
جۇرەكتەن – جۇرەككە
قورىتىندى
سىنىپ ساعاتىنىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ؛
ءمۇعالىمىنىڭ كىرىسپە ءسوزى: ءححى عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان بىزدەردى ويلاندىرار ماسەلە بۇل «ءومىر دەگەن نە؟» ونىڭ ءمانى نەدە؟ وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن بىزدەر بۇگىن وسى جەرگە جينالىپ وتىرمىز.
ءبىز بۇل ماسەلەنى تالداماس بۇرىن ورتامىزدان ساراپشىلاردى سايلاپ الايىق.
(قاتىسىپ وتىرعان مۇعالىمدەردىڭ ىشىنەن ساراپشىنى سايلايمىز. ساراپشىلاردىڭ مىندەتى ساباق بارىسىندا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى مەن وزىندىك كوزقاراستارىنا تالداۋ جاساپ، سوڭىنان ماراپاتتاۋ.)
ءىى قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
ءومىر تۋرالى قىسقاشا مالىمەت، تۇسىنىك
ءومىر قاراپايىم دا، تەگىس نەمەسە جىلتىر ەمەس.
ءومىر – بۇل جالىن، ەندەشە وتتا ءبىر نارسەنىڭ جانۋى ءتيىس.
ءومىر – بۇل جارىق ساۋلە، ەندەشە بىرەۋدى سوقىر قىلار،
ءومىر – بۇل كۇرەس، ەندەشە كۇرەستە بىرەۋ جەڭۋى ءتيىس.
ءومىر. بۇل سوزدە تەرەڭ ءمان جاتىر.
ءومىر – بۇل گۇل ءبىر ماۋسىمدىق گۇلدەيتىن
ءومىر – بۇل قۇس ءۇش كوكتەم عانا تىرشىلىك ەتەتىن
ادام ءومىرى بۇل ەل تاعدىرى.
- وسى ايتىلعان سويلەمدە قانداي سىر جاتىر؟ ءبىز گۇلسىز، قۇسسىز تىرشىلىك ەتە الامىز با؟ شىنىمەن دە ءومىر دەگەن نە؟ ءومىر ءسۇرۋ دەگەن نە؟ ادامعا ءومىر سۇرۋگە بولادى، ال سول تىرشىلىك ەتۋ بارىسىندا ءومىردى ەلەۋسىز، سۇرىقسىز وتكەرەتىندەر دە بولادى.
ويلانايىقشى بالالار، جاقىن ارادا سىزدەر ەرەسەكتەر سياقتى ءومىردىڭ ءبىر بەلەستەرىمەن ارالاساسىز. سول كەزدە سىزدەر ءومىردى قانداي تاجىريبەمەن الماستىراسىزدار؟ وتباسىڭىزدان الىستا قالاي ءومىر سۇرەسىزدەر؟ بۇل سۇراقتى تەك اتا - انالار عانا قويماي، سىزدەرگە ءتالىم - تاربيە بەرەتىن ۇستازدارىڭدى دا ويلاندىرادى. سونىمەن «ءومىر» - دەگەن نە؟ وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىكشى.
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى. ءوز ويلارىن ورتاعا سالادى.
ەسەنوۆا ديانا: ءومىر، ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ تىرشىلىك ەتۋ ۋاقىتى. ءومىر – دوستار، اتا - انا، قورشاعان ورتا، تىرشىلىك ەتىپ وتىرعان كەزەڭ. قاي كەزدە دە ءومىردىڭ قيىنشىلىعى مەن قۋانىشى قاتار جۇرەدى. سوندىقتان ءار ادام ءوز ءومىرىن ءساندى دە، ءماندى دە ەتىپ ءسۇرۋ قاجەت.
عالىموۆا ارۋ: بىرىنشىدەن ءومىر دەگەنىمىز قالا، اۋىل نەمەسە كۇللى ادامزات بالاسىنا، بىرىنەن – ءبىرىن ءبولىپ جارماي سىيعا تارتقان تىرشىلىك كەمەسى.
ەكىنشىدەن ءبىزدى قورشاعان ورتا، ۇلتىڭ، ماحاببات جانە دوستىق.
وقۋشىلارعا تاپسىرما
1. ءۇش قاتارعا ۇرىلگەن ءۇش شار بەرىلەدى. وسى شاردى قولدارىڭا ۇستاي وتىرىپ اركىم وزىنشە ىشتەي ويلايدى جانە ونى قاعاز بەتىنە تۇسىرەدى.
ءمۇعالىم ءسوزى: مىنا ءۇش شاردى ءقازىر ءۇش قاتارعا بەرەمىن، سىزدەر وسى شاردى قولدارىڭىزعا ۇستاعان كەزدە قانداي سەزىمدە بولاسىزدار، ال ول سەزىمدەرىڭدى سىرتقا شىعارماي ىشتەي عانا ويلايسىزدار دا قاسىڭىزداعى كورشىلەرىڭە بەرەسىزدەر. ول دا ىشتەي ويلانىپ كەلەسى ادامعا بەرەدى. سوڭىنان العان ادام شاردى سوڭعى پارتاعا نەمەسە جەرگە قوياسىزدار. ((((
2. وزدەرىنىڭ ويىن ورتاعا شىعىپ تالدايدى.
وقۋشىلاردىڭ پىكىرى:
تلەۋلييەۆا البينا: مەن بۇل شاردى ۇستاعان كەزە ءوزىمنىڭ بويىمدا ءبىر كۇش پايدا بولعانداي بولدى. مەنىڭشە وسى جەردە وتىرعان وقۋشىلاردىڭ دا بويىندا سونداي سەزىم بولعان بولار، ءبىراق ءار كىم وزىنشە ويلاپ، وزىنشە بولجايدى عوي.
يبراگيموۆ جارقىن: مەن بۇل شارعا قاراعان كەزدە، كادىمگى ەرەكشەلىگى جوق شار دەپ. ويلادىم. ال ونى قولىما ۇستاعان كەزدە جانىمداعى كورشىمنەن ءبىر جىلۋدىڭ شاپاعاتىن سەزگەندەي بولدىم. مۇمكىن ىشتەي جاقسى تىلەكتەر ويلاگاننان سوڭ با، وزىمدە تاڭ قالىپ وتىرمىن.
امانجولوۆ باقىتجان: مەن ءبىر مەيىرىمدىلىكتى سەزگەندەيمىن.
ايتاليپوۆا گۇلنار كەرەي قىزى: ماعان بۇل شاردى بەرگەن كەزدە، مەن جىلىلىق پەن تۋىستىق جانە رۋحاني سەزىمدە بولدىم. سونىمەن بىرگە مىنا وتىرعان وقۋشىلاردىڭ ويىن وقىعانداي سەزىمدە جانە بالالىق شاعىمدى ەسىمە ءتۇسىردىم.
عالىموۆا ارۋ: ماعان شاردى بەرگەن كەزدە، مەن كورشىمنىڭ جۇزىنەن ءبىر جاقسىلىقتىڭ نىشانىن سەزدىم.
ءمۇعالىم: ال مەن سىزدەرگە شاردى بەرگەندە مىناداي ويمەن بەردىم: بۇل ءار قايسىمىزدىڭ ءومىرىمىز ياعني سىزدەردىڭ ومىرلەرىڭدى قولدارىڭىزعا بەردىم. سول كەزدە مەنىڭ بايقاعانىم، سىزدەر شاردى سونداي ەپتىلىكپەن، نازىكتىكپەن ۇستاپ كورشىلەرىڭىزگە بەرىپ وتىردىڭىزدار. ەندەشە «ءومىر» نازىك جىپتەي. شار سياقتى جارىلىپ، ىدىس سياقتى سىناتىن. (راحمەت)
ءمۇعالىم: بالالار مەن سىزدەرگە مىناداي شاعىن اڭگىمە وقىپ بەرەيىن. «ەرتەدە ءبىر جاس ادام شالشىق جولمەن كەلە جاتىپ، التىن تەڭگە تاۋىپ الادى. ەڭكەيىپ كوتەرىپ العان سوڭ، ءارى قاراي التىن تەڭگە ىزدەۋگە كىرىسەدى. ويلاعانىنداي بولىپ كەيدە وعان التىن تەڭگەلەر تابىلىپ وتىرادى. ءومىر سولاي ءوز قارقىنىمەن جۇرە بەرەدى. جاس ادام ەڭكەيىپ، قارتتىق جەڭىپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى ساعاتتارى سوققاندا، ارتىنداعىلار قارتتان سۇرايدى «ءومىر» دەگەن نە؟ ءسىز ونى بىلەسىز بە؟ – دەيدى. سوندا قارت ادام: «ءومىر – بۇل شالشىق جول، ءبىراق كەيدە التىن تەڭگە تابىلاتىن» - دەپ بۇل ومىردەن وتەدى»
سۇراق:- قالاي ويلايسىزدار، قارت بۇل سوزبەن نە ايتپاق بولدى؟
(وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى)
ىبىرايەۆا ايسۇلۋ: بۇل جەردە قارت ءومىردىڭ جاقسى جانە قيىن شاقتارى بولاتىندىعىن. كەيدە جولىڭ بولىپ، كەيدە جولىڭنىڭ بولماۋىن تۇسىندىرگەنى دەپ ويلايمىن.
رىسقالييەۆا نۇرشات: قارت كىسى ءوزىنىڭ ارتىنداعى ۇرپاعىنا ءومىردىڭ وزىندىك قيىنشىلىقتارى بار ەكەندىگىن ەكى اۋىز سوزبەن جەتكىزگەن عۇلاما دەپ ويلايمىن.
وقۋشىلاردىڭ وزدەرى دايىنداعان جۇمىستارى ورتاعا سالىنادى.
پلاكاتتاعى سۋرەتتەر سويلەيدى.
ءوزى جازىپ كەلگەن شىعارماسىن وقۋ.
الەنوۆا مارال ءوزى جازىپ كەلگەن شىعارماسىن وقىپ شىعىپ، ءوز قاتارلاستارىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى.
سيقىرلى قوبدي نە دەيدى؟
عالىموۆا ارۋ: ءوزى دايىنداپ كەلگەن قوبديىنىڭ وزىندىك قۇپيالارىن اشادى.
ءمۇعالىم: ءبىزدىڭ الدىمىزدا «ءومىر اعاشى» بەينەلەنگەن. ول ءوزىنىڭ تامىرلارىن تەرەڭگە جايىپ، جايقالىپ ءوسىپ تۇر. سوندىقتان ونىڭ بۇتاقتارى كوپ جانە قاتتى جەلگە توتەپ بەرەر بەرىك ءدىڭى بار.
تامىر – ول ءسىزدىڭ وتباسىڭىز. سىزدەرگە ءومىردىڭ نەگىزىن قالايتىن، كۇش بەرەتىن. بۇتاق – ول سىزدەردىڭ بىلىمدەرىڭىز، ءومىر بويى جينايتىن. ونىڭ سونىمەن بىرگە جەمىسى بولادى، ول سىزدەردىڭ جەتىستىكتەرىڭ!
مىنا ۇزىندىگە قۇلاق تۇرەلىك: « اللا تاعالا ادامدى بالشىقتان جاساعاننان كەيىن، ونىڭ قولىندا شاعىن عانا سازدىڭ ءبىر ءتۇيىرى قالادى.
- ساعان تاعى نەنى جاسايىن؟ – دەپ سۇرايدى اللا ادامنان
- ماعان باقىتتى جاساپ بەرشى - دەيدى ادام اللاعا.
اللا ادامعا ەشتەڭە ايتپاستان قالعان ءتۇيىردى ادامنىڭ الاقانىنا سالادى....»
ەندەشە مەن دە سەندەردىڭ قولدارىڭا سونداي ءتۇيىردى سالامىن.(ول جاسىل جانە قىزىل المالار ءومىر اعاشىنىڭ جەمىسى) ەندەشە ءبارىمىز بىرلەسە وتىرىپ «ءومىر» سوزىنە تۇسىنىك بەرەيىك. ياعني، ءبىزدى ءبىر سوزبەن ايتقاندا ادامدى باقىتتى ەتەتىن.
ءومىر اعاشى: (ەر بالالارعا كوك الاما، ال قىز بالالارعا قىزىل الما بەرىلەدى). تاقتاداعى «ءومىر اعاشىنىڭ» ءبىر بولىگىندە جاسىل، ال ەكىنشى جاعىندا قىزىل المالار ىلىنەدى.
(المالارداعى جازىلعان تىلەكتەر وقىلادى.)
كەلەسى تاپسىرما:
«ۇشەۋ وتىرىپ جەردەگى قاق سۋعا قارايدى. بىرەۋى ءوزىن كورەدى، ەكىنشىسى اي مەن جۇلدىزدى، ال ءۇشىنشىسى باتپاققا قارايدى. ءار كىمنىڭ ءوز ويى، ءوز ماقساتى بار، ءوز كوزقاراسى بار....»
سوندىقتان بۇگىن سىزدەردىڭ ءومىر اعاشتارىڭنىڭ بەينەسى وزگەشە بولدى. ءبىراق ادامداردى ومىردە ءبىر جول بار توعىستىرار، ول - ءبىلىم!
(ساراپشىلار وقۋشىلاردىڭ ءماندى، ماعىنالى جاۋاپتارىنا توقتالىپ باعا بەرىپ وتەدى.)
ءمۇعالىم:
سۇراشى سەن ومىردەن، قاي جولمەنەن جۇرۋگە؟
مىنا الەمنىڭ بۇرىشىن، شارلاپ الدە كەتسەڭ بە؟
جارىق بەرەر كۇنگە مە؟
بۇل جولدىڭ دا تورابى تۇسىنىكسىز بولادى.
سوندىقتان دا سەن دوستىم.
مەيىرىمنىڭ جولىندا، تۋرا ءجۇرشى ءاردايىم!
بالالار سەندەردىڭ ومىرلەرىڭ ءوز قولىڭىزدا، تاعدىرىڭدى شەشۋشى دە جالعىز وزدەرىڭ!
قورىتىندى: ۆ. ا. سۋحوملينسكييدىڭ سوزىمەن اياقتالادى: «سىزدەر ادام اراسىندا ءومىر سۇرەسىزدەر. سىزدەردىڭ ءار جاساعان قىلىقتارىڭ اينالاڭداعى ادامدارعا تارايدى. سوندىقتان سەندەر مىنانى بىلۋگە تيىسسىڭدەر، ورىندالاتىن جانە ورىندايتىن ءار نارسەنىڭ وزىندىك قۇنى مەن وزىندىك شەكاراسى بولادى. سىزدەردىڭ قالاۋلارىڭىز – بۇل جاقىنىڭنىڭ قۋانىشى مەن كوز جاسى. سوندىقتان ءوزىڭنىڭ ءار قادامىڭ مەن قالاۋىڭ اينالاڭداعى ادامدارعا تەك قۋانىش پەن شاتتىق جانە ساتتىلىك اكەلۋى ءتيىس...…»
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندىسى: بالالار جانە كەلگەن قوناقتار مەن دە سىزدەردىڭ ومىرلەرىڭىزگە تەك قۋانىش پەن شاتتىق جانە ساتتىلىك اكەلۋىنە تىلەكتەسپىن!
3. رەفلەكسيا.
You Might Also Like
