ونەر ىزدەگەن وسەر!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ونەر ىزدەگەن وسەر»
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن دامىتۋ، يكەمدىلىگىن، ىسكەرلىگىن، شەبەرلىگىن قالىپتاستىرىپ ۇقىپتىلىققا باۋلۋ، وقۋشىلارعا اقىل - وي، ەڭبەك، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىڭ فورماسى: ۇجىمدىق، جەكە.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر، تىگىس تۇرلەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، نۇسقاۋ كارتا.
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، سىزۋ، سۋرەت، بيولوگيا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II جاڭا ساباق جوسپارى:
1. تانىستىرۋ (ءتوس بەلگىنى قورعاۋ)
2. «تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز، وي تۇبىندە جاتادى.»(قول تىگىستەرىن قايتالاۋ)
3. دوڭگەلەك انكەتا. تىگىن ماشيناسىنىڭ شىعۋ تاريحى.
4. ماتەماتيكالىق ويىن.
5. تاپقىرلىق. «ماتا تانۋ»
6. ونەر (ويۋ ويىپ الۋ)
7. قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى
جۇرگىزۋشى:
اسىل ءسوزدىڭ ۇستاسى
اقىن بولار ۇرپاقسىڭ.
ونەر، ءبىلىم، ەڭبەككە
جاقىن بولار ۇرپاقسىڭ.
وڭ ساۋساعى مايىسقان
شەبەر بولار ۇرپاقسىڭ.
تۇلا بويى تۇنعان ءبىر
ونەر بولار ۇرپاقسىڭ! – دەگەن ولەڭ جولدارىمەن سايىسىمىزدى باستايمىز.
ءى ءبولىم: تانىستىرۋ
ونەر قۋىپ سايىسكەرلەر وتەر دەيمىن،
ءبىر باسىنا ونەرى جەتسە دەيمىن.
باسكە تۇسكەن سايىسكەرلەر كەزەكتەسىپ.
تانىستىرىپ وزدەرىن وتسە دەيىن.
ءىى ءبولىم: «تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز، وي تۇبىندە جاتادى.»
بەكىتۋ ماقساتىندا وقۋشىلارعا تىگىس سۋرەتتەرى سالىنعان كارتوچكالار تاراتىلىپ، مىناداي جۇمىستار ورىندالادى:
ا) تىگىس تۇرلەرى ماتاعا تىگىلۋى.
ءا) جۇمىستىڭ قالاي جانە قايدا قولدانىلاتىنىن جازىپ، ايتىپ بەرۋ.
دومبىراسىز ءان قايدا دەپ ورتاعا «كەڭەس» كۇيى تارتىلادى.
3 تىگىس تىگۋ - كوكتەۋ، جورمەۋ، كومكەرۋ.
كوكتەۋ - كولەمدەرى بىردەي ءبىر نەمەسە بىرنەشە بولشەكتى ۋاقىتشا بىرىكتىرىپ تۇرادى.
تىگىستى الدىن الا بەلگىلەنگەن ورنى بويىنشا ءتۇزۋ ەتىپ تىگىپ شىعادى، بەلدىكتى، بۇيىم بولشەكتەرىن ۋاقىتشا بىرىكتىرۋ
بىرىگىپ كوكتەۋ - بولشەكتەردىڭ قايتارىلعان شەتى مەن قاتپارلاردى ۋاقىتشا ۇستاتىپ تىگۋ. بۇيىمنىڭ ەتەگى، ءبۇيىر تىگىسى بۇگىپ تىككەندە جانە قاتپارلاردى ۇستاتقاندا قولدانىلادى
قاداۋ - ءساندى، اشەكەيلى فۋرنيتۋرالارىن بۇيىمعا قاداۋ.
تۇيمەنى، ىلگەكتى، سىرتقى بۇيىمعا قاداعاندا قولدانىلادى
ءىىى ءبولىم: «وقۋ – ءبىلىم ازىعى، ءبىلىم – ىرىس قازىعى»
دوڭگەلەك انكەتا. قازىرگى زامانداعى تىگىن ماشيناسىنا دەيىنگى ونىڭ شىعۋ تاريحىنا توقتالىپ كەتەيىك. مىنا كەستەدە جىلدار بەرىلگەن. وسى جىلداردا ءاربىر شەبەر ادامدار ءوز تىگىن ماشينالارىن شىعارىپ، جوبالارىن ۇسىنعان.
ولار كىمدەر جانە قانداي تىگىن ماشيناسىن ويلاپ تاپقان؟
تىگىن ماشيناسىنىڭ شىعۋ تاريحى
دوڭگەلەك انكەتانىڭ جاۋابى:
1. XV – ل. ۆينچي
2. 1755 – ك. ۆايزەنتال قول تىگىس جۇرگىزىلەتىن ماشينا.
3. 1808 – د. پەري 1 ءجىپتى تەز تارقاتاتىن ماشينا.
4. 1834 – ۋالتەر حانت شولمەكتى ماشينا.
5. 1844 - 1845 – امەريكاندىق ەليوس حوۋ ينجەنەر ۋالتەر حانت پەن پرينسيپتىك ماشينا.
6. 1850 - 1851 – الەن ۋيلسون، يسساك زينگەر كازىرگى زامانداعى ماشينا.
7. 1870 – زينگەر فيرماسى دۇنيەگە كەلەدى.
8. 1917 – جىلى زينگەر پودولسك قالاسىندا ماشينا شىعاراتىن زاۋىت اشادى.
IV ءبولىم: «ماتەماتيكالىق ويىن»
كولدەنەڭ جانە تىگىنەن ساندار ارقىلى ارىپتەردى جازىپ، قوسىپ سويلەم شىعارۋ. سويلەمدەردى قوسقاندا ماقالدىڭ شەشۋى تابىلادى.
جاۋابى: اس – ادامنىڭ ارقاۋى.
V ءبولىم: ونەر (ويۋ ويىپ الۋ) «كىم ءبىرىنشى»
سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى،
ءبىزدىڭ بالدار ونەرلى
ساۋساقتارى مايىسىپ،
مەڭگەرىپ تە الىپتى.
ويۋ سىندى ونەردى،
قوشقار ءمۇيىز، قوس ءمۇيىز،
بوتا مويىن، قارماقتى.
وسى ويۋدى بالدارىمىز
قاي بۇيىمعا ارناپتى.
بۇل بولىمدە وقۋشى ويۋدىڭ سۋرەتىن سالعانشا، ءبىز كەلەسى ءبولىمىمىزدى باستاي بەرەيىك:
VI ءبولىم: تاپقىرلىق. «ماتاتانۋ» تاقىرىبى بويىنشا 7 ءسوزدى تابۋ. تاپقان سوزدەردى بالل قويۋ كەرەك. ءاربىر تورداعى ارىپتەر ۇزىلمەي ءبىر - بىرىمەن بايلانىسۋى كەرەك.
جاۋابى: ماقتا، زىعىر، زينگەر، ينە، ءجىپ، تىگىس، كوكتەۋ.
VII ءبولىم: قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ. بەرىلگەن سۋرەتتەر قالتاشالارعا دۇرىس سالىنعان با؟
1، 2، 3، 4 دەپ قاعازدارعا بەلگىلەپ الاسىڭدار.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى:
بۇگىن تەحنولوگيا پانىنەن العان بىلىمدەرىڭىزدى سىنعا سالدىڭىزدار، ۇلكەن سىناقتان وتتىڭىزدەر، ءبىر - بىرىڭىزدەن باسەكەلەسىپ، وي جىلدامدىقتارىڭىزدى كورسەتىڭىزدەر، بىلىممەن سايىسىپ زور ەڭبەك جاسادىڭىزدار، سىزدەرگە جانە قازىلار القاسىنا راحمەت!!!
«ءبىلىم – اسىل قازىنالى ساندىق،
ونى اشاتىن كىلت – ەڭبەك» - دەگەن پ. بۋاستىڭ سوزىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن دامىتۋ، يكەمدىلىگىن، ىسكەرلىگىن، شەبەرلىگىن قالىپتاستىرىپ ۇقىپتىلىققا باۋلۋ، وقۋشىلارعا اقىل - وي، ەڭبەك، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ساراماندىق جۇمىس.
ساباقتىڭ فورماسى: ۇجىمدىق، جەكە.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر، تىگىس تۇرلەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، نۇسقاۋ كارتا.
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، سىزۋ، سۋرەت، بيولوگيا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II جاڭا ساباق جوسپارى:
1. تانىستىرۋ (ءتوس بەلگىنى قورعاۋ)
2. «تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز، وي تۇبىندە جاتادى.»(قول تىگىستەرىن قايتالاۋ)
3. دوڭگەلەك انكەتا. تىگىن ماشيناسىنىڭ شىعۋ تاريحى.
4. ماتەماتيكالىق ويىن.
5. تاپقىرلىق. «ماتا تانۋ»
6. ونەر (ويۋ ويىپ الۋ)
7. قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى
جۇرگىزۋشى:
اسىل ءسوزدىڭ ۇستاسى
اقىن بولار ۇرپاقسىڭ.
ونەر، ءبىلىم، ەڭبەككە
جاقىن بولار ۇرپاقسىڭ.
وڭ ساۋساعى مايىسقان
شەبەر بولار ۇرپاقسىڭ.
تۇلا بويى تۇنعان ءبىر
ونەر بولار ۇرپاقسىڭ! – دەگەن ولەڭ جولدارىمەن سايىسىمىزدى باستايمىز.
ءى ءبولىم: تانىستىرۋ
ونەر قۋىپ سايىسكەرلەر وتەر دەيمىن،
ءبىر باسىنا ونەرى جەتسە دەيمىن.
باسكە تۇسكەن سايىسكەرلەر كەزەكتەسىپ.
تانىستىرىپ وزدەرىن وتسە دەيىن.
ءىى ءبولىم: «تازا ءمىنسىز اسىل ءسوز، وي تۇبىندە جاتادى.»
بەكىتۋ ماقساتىندا وقۋشىلارعا تىگىس سۋرەتتەرى سالىنعان كارتوچكالار تاراتىلىپ، مىناداي جۇمىستار ورىندالادى:
ا) تىگىس تۇرلەرى ماتاعا تىگىلۋى.
ءا) جۇمىستىڭ قالاي جانە قايدا قولدانىلاتىنىن جازىپ، ايتىپ بەرۋ.
دومبىراسىز ءان قايدا دەپ ورتاعا «كەڭەس» كۇيى تارتىلادى.
3 تىگىس تىگۋ - كوكتەۋ، جورمەۋ، كومكەرۋ.
كوكتەۋ - كولەمدەرى بىردەي ءبىر نەمەسە بىرنەشە بولشەكتى ۋاقىتشا بىرىكتىرىپ تۇرادى.
تىگىستى الدىن الا بەلگىلەنگەن ورنى بويىنشا ءتۇزۋ ەتىپ تىگىپ شىعادى، بەلدىكتى، بۇيىم بولشەكتەرىن ۋاقىتشا بىرىكتىرۋ
بىرىگىپ كوكتەۋ - بولشەكتەردىڭ قايتارىلعان شەتى مەن قاتپارلاردى ۋاقىتشا ۇستاتىپ تىگۋ. بۇيىمنىڭ ەتەگى، ءبۇيىر تىگىسى بۇگىپ تىككەندە جانە قاتپارلاردى ۇستاتقاندا قولدانىلادى
قاداۋ - ءساندى، اشەكەيلى فۋرنيتۋرالارىن بۇيىمعا قاداۋ.
تۇيمەنى، ىلگەكتى، سىرتقى بۇيىمعا قاداعاندا قولدانىلادى
ءىىى ءبولىم: «وقۋ – ءبىلىم ازىعى، ءبىلىم – ىرىس قازىعى»
دوڭگەلەك انكەتا. قازىرگى زامانداعى تىگىن ماشيناسىنا دەيىنگى ونىڭ شىعۋ تاريحىنا توقتالىپ كەتەيىك. مىنا كەستەدە جىلدار بەرىلگەن. وسى جىلداردا ءاربىر شەبەر ادامدار ءوز تىگىن ماشينالارىن شىعارىپ، جوبالارىن ۇسىنعان.
ولار كىمدەر جانە قانداي تىگىن ماشيناسىن ويلاپ تاپقان؟
تىگىن ماشيناسىنىڭ شىعۋ تاريحى
دوڭگەلەك انكەتانىڭ جاۋابى:
1. XV – ل. ۆينچي
2. 1755 – ك. ۆايزەنتال قول تىگىس جۇرگىزىلەتىن ماشينا.
3. 1808 – د. پەري 1 ءجىپتى تەز تارقاتاتىن ماشينا.
4. 1834 – ۋالتەر حانت شولمەكتى ماشينا.
5. 1844 - 1845 – امەريكاندىق ەليوس حوۋ ينجەنەر ۋالتەر حانت پەن پرينسيپتىك ماشينا.
6. 1850 - 1851 – الەن ۋيلسون، يسساك زينگەر كازىرگى زامانداعى ماشينا.
7. 1870 – زينگەر فيرماسى دۇنيەگە كەلەدى.
8. 1917 – جىلى زينگەر پودولسك قالاسىندا ماشينا شىعاراتىن زاۋىت اشادى.
IV ءبولىم: «ماتەماتيكالىق ويىن»
كولدەنەڭ جانە تىگىنەن ساندار ارقىلى ارىپتەردى جازىپ، قوسىپ سويلەم شىعارۋ. سويلەمدەردى قوسقاندا ماقالدىڭ شەشۋى تابىلادى.
جاۋابى: اس – ادامنىڭ ارقاۋى.
V ءبولىم: ونەر (ويۋ ويىپ الۋ) «كىم ءبىرىنشى»
سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى،
ءبىزدىڭ بالدار ونەرلى
ساۋساقتارى مايىسىپ،
مەڭگەرىپ تە الىپتى.
ويۋ سىندى ونەردى،
قوشقار ءمۇيىز، قوس ءمۇيىز،
بوتا مويىن، قارماقتى.
وسى ويۋدى بالدارىمىز
قاي بۇيىمعا ارناپتى.
بۇل بولىمدە وقۋشى ويۋدىڭ سۋرەتىن سالعانشا، ءبىز كەلەسى ءبولىمىمىزدى باستاي بەرەيىك:
VI ءبولىم: تاپقىرلىق. «ماتاتانۋ» تاقىرىبى بويىنشا 7 ءسوزدى تابۋ. تاپقان سوزدەردى بالل قويۋ كەرەك. ءاربىر تورداعى ارىپتەر ۇزىلمەي ءبىر - بىرىمەن بايلانىسۋى كەرەك.
جاۋابى: ماقتا، زىعىر، زينگەر، ينە، ءجىپ، تىگىس، كوكتەۋ.
VII ءبولىم: قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ. بەرىلگەن سۋرەتتەر قالتاشالارعا دۇرىس سالىنعان با؟
1، 2، 3، 4 دەپ قاعازدارعا بەلگىلەپ الاسىڭدار.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى:
بۇگىن تەحنولوگيا پانىنەن العان بىلىمدەرىڭىزدى سىنعا سالدىڭىزدار، ۇلكەن سىناقتان وتتىڭىزدەر، ءبىر - بىرىڭىزدەن باسەكەلەسىپ، وي جىلدامدىقتارىڭىزدى كورسەتىڭىزدەر، بىلىممەن سايىسىپ زور ەڭبەك جاسادىڭىزدار، سىزدەرگە جانە قازىلار القاسىنا راحمەت!!!
«ءبىلىم – اسىل قازىنالى ساندىق،
ونى اشاتىن كىلت – ەڭبەك» - دەگەن پ. بۋاستىڭ سوزىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز
You Might Also Like
