ونلاين وقىتۋ ءبىلىم بەرۋدىڭ ءداستۇرلى تۇسىنىگىندەگى العىشارتتارىنا اينالدى ما؟
بۇكىل الەمدى جايلاعان پاندەميا ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا دا ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى، مەكتەپ وقۋشىلارى، ستۋدەنتتەر مەن مۇعالىمدەر قاشىقتىقتا وقىتۋدىڭ جاڭا تاجىريبەسىنە كوشۋگە ءماجبۇر بولدى. وسىعان بايلانىستى ءوزىمنىڭ كوڭىلىمە تۇيگەن كەيبىر ويلارىمدى ورتاعا سالعىم كەلەدى.
راس، 2020 جىلدىڭ مامىرى العاش رەت وقۋشىلاردى جىل سايىن وتەتىن ءداستۇرلى «سوڭعى قوڭىراۋسىز» قالدىردى. الايدا، ءبىر جىل ىشىندە بولعان فورس-ماجورلىق جاعداي بارىمىزگە تىڭ ءۇردىستىڭ جاڭاشىلدىعىن تۇسىنۋگە، سوعان قاراي جىلدام بەيىمدەلىپ، ارەكەت ەتۋگە ۇيرەتتى. ەڭ باستىسى ونلاين وقىتۋ ءداستۇرلى وقۋدىڭ لوگيكالىق جالعاسى بولىپ سانالاتىنىنا كوزىمىز جەتتى.
ونلاين ساباقتىڭ ارتىقشىلىعى: "وسىندا جانە ءقازىر" رەجيمىندە جۇرەدى. ستۋدەنتتەر دارىستەردى بەينەجازبادا نەمەسە تىكەلەي ەفيردە كورەدى، سونىمەن بىرگە وقىتۋشىلارمەن فايل الماسادى، سەمينارلارعا قاتىسادى، سىنىپتاستارىمەن سويلەسەدى. بۇل ادەتتەگى ءداستۇرلى فورماتتاعى ساباق سياقتى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، مۇنداي وقىتۋ ءبىلىم بەرۋ ورتاسىن كەڭەيتۋگە جانە شاكىرتتەردى ءوز بەتىنشە جان-جاقتى ىزدەنىسپەن وقۋعا جەتەلەيدى.
تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى: ونلاين وقىتۋ گەوگرافيالىق، فيزيكالىق، قارجىلىق جاعىنان كوپ نارسەنى ءتيىمدى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ستۋدەنتتەر ارى-بەرى سابىلىپ جۇرمەي-اق وزدەرىنە ىڭعايلى جەردە: ۇيدە، جولدا، سپورتزالدا نەمەسە تازا اۋادا ءجۇرىپ-اق وقۋىن جالعاستىرا بەرەدى. ولار وزدەرى ءۇشىن قولايلى ورىندى تاۋىپ، وقۋدى مازمۇندى جانە ۇعىنىقتى وتكىزۋ مۇمكىندىگىن تاڭداي الادى. بۇل رەتتە ونلاين وقىتۋ ءبىلىم بەرۋدىڭ ءداستۇرلى تۇسىنىگىندەگى العىشارتتارىنا اينالىپ كەلەدى دەپ ايتۋعا بولادى. الايدا، جاڭاشا ءۇردىس بولعان سوڭ، قاشىقتىقتان وقىتۋدىڭ وزىنە ءتان پروبلەمالارى بار ەكەنىن دە بايقادىق. ونىڭ باستىسى – ونلاين وقۋدى ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى جاعدايلار. بۇل ۋنيۆەرسيتەت وقىتۋشىلارىنا عانا ەمەس، مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە دە ۇلكەن سىناق بولدى. ۇيدە وزىمەن ءوزى جەكە قالعان بارلىق شاكىرتتى تۇگەل قاداعالاپ، ولاردىڭ ساباققا دەگەن نازارىن اۋدارۋ قيىنىراق سوعادى. سونداي-اق، وقىتۋشى ءبىرىنشى كەزەكتە شاكىرتتەرگە قانداي كورنەكى قۇرالداردان باستاۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەي ۋاقىتتان ۇتىلاتىن ساتتەرى دە بولادى. ويتكەنى بۇرىن وقۋشىنىڭ الدىندا تەك ءمۇعالىم مەن تاقتا بولسا، ءقازىر ەكراندا كوپتەگەن قوسىمشا قۇرالدار پايدا بولدى – سىلتەمەلەر، چات، قۇجاتتار، جازبالار، بەينە كورسەتىلىمدەر جانە ت.ب. بۇل ونلاين وقۋتىدىڭ قيىنشىلىقتارىنىڭ تەك باستاماسى سياقتى. وعان ينتەرنەتتىك بايلانىس ساپاسىنىڭ ناشارلىعى، سىرتقى دىبىستاردىڭ قوسىلۋى نەمەسە دىبىستىڭ جوعالۋى، بەينە سۋرەتتەردىڭ كومەسكى كورىنۋى سياقتى تەحنيكالىق اقاۋلاردىڭ اسەرى دە مول بولماق.
ۇيدە كومپيۋتەردىڭ نەمەسە كەز-كەلگەن باسقا گادجەتتىڭ بولۋى ءارقاشان ونلاين بىلىمگە قول جەتكىزۋ ماسەلەسىن تولىق شەشە بەرمەيدى. مىسالى، ءبىر وتباسىندا كوپ بالا بولسا جانە بارلىعىندا ءبىر عانا نوۋتبۋك بار دەسەك، وندا ساباقتىڭ ساپاسى تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ دارىستەر ءبىر ۋاقىتتا وتەدى جانە بۇل جاعدايدا بالالار نە ىستەي الادى؟ ەشتەڭە دە. بۇل پسيحولوگيالىق اۋىرتپالىق قانا تۋعىزادى. مىنە، سول ءۇشىن قوعام بولىپ جاپپاي سيفرلاندىرۋعا تەزدەتىپ كوشۋدى ويلاستىرعانىمىز ءجون.
سونىمەن قاتار، وقۋ ءۇردىسى كورسەتكەندەي، باستاۋىش كلاستاعى ورەندەردى قاشىقتان وقىتۋ بۇلدىرشىندەر ءۇشىن وتە قولايسىز جاعداي تۋىنداتىپ وتىر. بىرىنشىدەن، باستاۋىشتاعى بالاقايلار سمارتفونمەن (كومپيۋتەرمەن) ءوز بەتىمەن وقي المايتىنى انىق. پروگراممانى اشىپ، قوسۋ ءوز الدىنا، ءدارىس ءوتىپ جاتقان كەزدە بايلانىس ءۇزىلىپ قالسا، نە بولماق؟ نەمەسە ولاردىڭ ساباق وقۋ ورنىنا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ويىن ويناپ كەتپەۋىنە كىم كەپىلدىك بەرەدى؟ ەكىنشىدەن، وقىتۋشىنىڭ نە ايتىپ، نە قويعانىن، قانداي تاپسىرما بەرگەنىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن بالانىڭ قاسىندا مىندەتتى تۇردە ەستيار جان بولۋى قاجەت. ونداي جاعدايدا اتا-انانىڭ بىرەۋى جۇمىستان قالۋىنا تۋرا كەلەدى. ال، مىنانداي وتپەلى اۋىر كەزەڭدە كىم ءوز كاسىبىنەن ايىرىلعىسى كەلەدى؟ وسى ماسەلە دە اتا-انالاردى تولعاندىرىپ وتىرعانى انىق.
ونلاين وقۋدىڭ تاعى ءبىر كەمشىن تۇسى – كەز-كەلگەن كاسىبي پراكتيكانى قاشىقتىقتان وتۋگە بولمايتىندىعى. مىسالى، مەديسينالىق، قۇرىلىس، ءوندىرىس ماماندارىن قاشىقتان يگەرۋ ەش مۇمكىن ەمەس. ستۋدەنتتەرگە مىندەتتى تۇردە تاجىريبەلىك ورتا كەرەك. بۇل جالعىز وقۋ ورىنىنىڭ قولىنان كەلمەيتىن نارسە. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز جوو-لارمەن بىرلەسىپ، بۇل ماسەلە بويىنشا ءالى دە كوپ جۇمىستار اتقارۋىنا تۋرا كەلەدى.
يا، بۇگىندە الەم جىلدام وزگەرۋدە. سوعان بايلانىستى قاشىقتىقتان وقىتۋ ماسەلەسى ءداستۇرلى فورماتتان مۇلدەم وزگەشە ەكەنىنە، ءارى بەلگىلى ءبىر قيىندىقتار تۋعىزاتىنىنا كوز جەتكىزدىك. سوندىقتان، يننوۆاسيالىق جاڭا نارسەنىڭ ومىردە تەز ورنىعۋى، ونى قوعامنىڭ قابىلداۋى بەلگىلى ءبىر قارسىلىققا ۇشىرايتىنىن دا كوردىك. دەگەنمەن، جاستار جاعى ونلاين-فورماتقا دەگەن كوزقاراستارىن وزگەرتىپ، قوسىمشا تەحنيكالىق داعدىلاردى يگەرۋ مانىزدى ەكەنىن تۇسىنە باستادى. ەلەكتروندى وقىتۋ ءبىلىم مەن عىلىم كوكجيەگىنە جول اشاتىنى انىق: گادجەتتەر ءوزارا سويلەسۋ مەن ويىن-ساۋىق ءۇشىن ەمەس، ينتتەلەكتۋالدىق ءبىلىمىڭدى دامىتۋ ءۇشىن، جاڭا ستاندارتتاردى يگەرۋ ءۇشىن ءتيىمدى.
وسى ورايدا، ءوزىمنىڭ كۇندەلىكتى تاجىريبەمنەن بىر-ەكى مىسال ايتا كەتەيىن. ەگەر، ساباق ءوتىپ جاتقان كەزدە ونلاين-پلاتفورمادا تەحنيكالىق پروبلەمالار تۋىنداي قالسا، دەرەۋ وقىتۋشىمەن بايلانىسىپ ەسكەرتىڭىز. ەكراندا قاتە حابارلامالار پايدا بولعان كەزدە دە دەرەۋ سكرينشوتتارىن الىپ، ونى دا ءدارىس بەرۋشىگە جولداڭىز. سەبەبى، وقىتۋشى ءوزىنىڭ ساباعىن تەزدەتىپ وتكىزۋدى ويلايتىن بولعاندىقتان، قارسى جاقتىڭ ينتەرنەتىندە جەلىلىك اقاۋلاردىڭ ورىن العانىن بىلمەۋى مۇمكىن. جانە ءبىر ەستە ۇستايتىن نارسە، ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ قويساڭىز، ونى جىبەرۋدى سوڭعى مينۋتقا دەيىن كۇتپەڭىز. تەحنيكالىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى مەرزىمدى وتكىزىپ الماۋ ءۇشىن ءجۇمىسىڭدى الدىن-الا جولداپ، ۇستازعا دا دۇرىس باعالاۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى ۋاقىت بەرىڭىز. بۇل ەكى جاققا دا وتە ءتيىمدى.
مەنىڭ وسى ايتىلعان وي-پىكىرىمدى كوپتەگەن قۇربىلارىم مەن ستۋدەنت دوستارىم قولدايدى دەپ ويلايمىن.
ايدانا مۇحتار، قازاق حالىقارالىق قاتىناستار جانە الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىنىن ستۋدەنتى