InfoHub Logo

ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «كوممۋنيكاسيا»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: سويلەۋدى دامىتۋ
تاقىرىبى: «ورمان پاتشالىعى» (قىسقى اڭدار ءومىرى).
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قىس مەزگىلىنىڭ قۇبىلىستارى مەن قىس تابيعاتىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن نىعايتۋ، بالالاردى جابايى اڭداردىڭ قىس
قى ومىرىمەن تانىستىرۋ، ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇراستىرۋ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ.
قويىلعان سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋىن قالىپتاستىرۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋىن جەتىلدىرۋ، سوزدىك قورىن جاڭا سوزدەرمەن تولىقتىرۋ، ءتىلىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وياتۋ، قورشاعان الەمگە، تىرشىلىكتىڭ بارىنە مەيىرىممەن قاراۋعا تاربيەلەۋ. ولاردى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
وقۋ قىزمەتى قارىم - قاتىناسى ارقىلى بالالاردى دوستىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
كەرەكتى قۇرالدار: «قىسقى ورمان» كارتيناسى، جابايى اڭداردىڭ سۋرەتتەرى.
كۋبيك، كوستيۋمدەر.
ءادىس - تاسىلدەر: «كۋبيزم» ستراتەگياسى: كۋبيكتىڭ قىرلارىنا جابايى اڭدار سۋرەتتەرىن قويۋ ارقىلى، كۋبيكتى لاقتىرىپ، سول اڭ تۋرالى تاقپاق ايتقىزۋ.
منەمو تەحنيكا ارقىلى «قىسقى ورمان» ولەڭىن وقىپ بەرۋ جاڭا سوزدەر: ايۋدىڭ اپانى، مۇلگيدى، سىلكىنىپ قويادى، كۇرتىك قار.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: قىس - زيما، ورمان - لەس، قاسقىر - ۆولك، قويان - زاياس، تۇلكى - ليسا، ايۋ - مەدۆەد.
الدىن - الا جۇمىس: (اڭدار تۋرالى تاقپاقتار ۇيرەتۋ) ولەڭدى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ، سۋرەتپەن اڭگىمە، سۇراقتار قويۋ. جۇمباقتار شەشۋ، تاقپاقتار ايتۋ، جاڭىلتپاشتار ايتۋ، جابايى اڭدار تۋرالى تاقپاقتاردى پىسىقتاۋ، حالىق بولجامدارىن ايتۋ.

موتيۆاسيالىق – قوزعاۋشىلىق
بالالار ساز زالىنا كىرىپ، قوناقتارمەن ءۇش تىلدە امانداسادى.
جىلۋلىق شەڭبەرى:
شەڭبەر بولىپ تۇرايىق،
الاقاندى اشايىق،
كۇننىڭ نۇرىن الايىق،
الاقانعا سالايىق.
تازا اۋانى جۇتايىق،
جۇرەككە جىلۋ سالايىق
جينالعان جىلى شۋاقتى،
قوناقتارعا شاشايىق.

ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك
جۇمباق:
اياز قىسىپ، ورنەك سىزىپ،
تەرەزەنى تورلايدى.
قارعا ومبىعىپ،
بەت دومبىعىپ،
سىرعاناپ جاستار وينايدى.
بوبەكتەرىم ايتىڭدارشى
بۇل قاي كەزدە بولادى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار، قىس ايلارىن اتاپ بەرىڭدەرشى؟
- بالالار قىس مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي قۇبىلىستار بولادى؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار اينالانىڭ ءبارىن اق قار باسادى. جەردى، تاۋدى، تاستى، ورماندى ءبارىن قالىڭ قار باسادى. ورمانداعى اعاشتاردىڭ ءبارى اق كورپەگە ورانعانداي بولادى. قىسقى ورماننىڭ، بالالار، اۋاسى تازا، تابيعاتى تاماشا بولادى.
مەن ءقازىر سىزدەرگە «قىسقى ورمان» تۋرالى ولەڭ وقىپ بەرەيىن: (منەمو تەحنيكا ارقىلى ءتۇسىندىرۋ)
«قىسقى ورمان»
قالعيدى قىسقى ورمان،
مۇلگيدى قىسقى ورمان،
ايىرىلىپ قالعان سوڭ،
جازداعى قۇستاردان،

اق جەلەك جامىلىپ،
كوك مونشاق تاعىنىپ،
ۇيىقتايدى قىسقى ورمان،
كوكتەمدى ساعىنىپ،

ايۋى، قويانى ۇيقىعا تويادى،
جەل تۇرسا قىسقى ورمان
سىلكىنىپ قويادى.
سوزدىك جۇمىس:
مۇلگيدى – ۇيىقتايدى.
سىلكىنىپ قويادى – جەل تۇرعاندا اعاشتاردىڭ باسى قوزعالىپ، باسىنداعى قارلار جەرگە تۇسەدى.
- مىنە، بالالار ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلىپ تۇر ەكەن؟ دۇرىس ايتاسىڭدار قىسقى ورمان تۋرالى، اڭدارى تۋرالى ايتىلىپ تۇر ەكەن.
ال ەندى بالالار قىسقى ورمان تۋرالى سۋرەت قارايىق، (سلايد ارقىلى كورسەتۋ) نەلەردى كورىپ تۇرمىز، قانە كىم اڭگىمەلەپ بەرەدى؟ بالالار ورتاعا شىعىپ كورگەندەرىن اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرەدى. ورماندا اعاشتار وتە كوپ. قار ءبارىن باسىپ تاستادى.
اق قويان قاردىڭ ۇستىمەن جۇگىرەدى. ءتيىن اعاشتا سەكىرىپ ءجۇر.

جەكە جۇمىس: قاجەتىنشە بالالارعا بايلانىستىرىپ سويلەۋگە دەمەۋ بەرۋ.
بالالار مىنا سۋرەتتە جابايى اڭداردى كورىپ تۇرسىڭدار، ال جابايى اڭدار قانداي اڭدار؟

- جابايى اڭداردىڭ تىرشىلىگى قىستا قيىنداۋ بولادى. توڭادى، اشىعادى. قىستا قوياننىڭ ءتۇسى اق بولادى. اق قاردا قوياندى بايقاۋ وتە قيىن، ول قورعانىش قىزمەتىن اتقارادى. تۇلكىدە قاردىڭ استىنان تىشقان ىزدەيدى، وتىرىك ولگەن بولىپ، قۋلىعىن اسىرادى. ال، قاسقىر ەت ىزدەپ جورىتادى. ال ايۋ بولسا، جاز بويىنا جيناعان مايىنان قورەك الىپ، قىس بويىنا ۇيقىعا كەتەدى. كىرپى بولسا، كۇندىز ۇيىقتاپ، تۇندە قورەگىن اۋلاۋعا شىعادى. كىرپى وتە ساق، وزىنە ءقاۋىپ تونسە دومالانا قالادى. ال، كىشكەنتاي تيىندەر اعاشتان - اعاشقا سەكىرىپ تىنىم تاپپايدى. قۇيرىقتارى ۇزىن، جۇندەرى ۇلپىلدەك. ادامعا باۋىرمال، وعان قولىڭمەن نان ۇسىنساڭ، ول تومەنگە ءتۇسىپ الادى.
- ال، ەندى مىنا كۋبيكتى لاقتىرۋ ارقىلى اڭدار تۋرالى تاقپاق ايتايىق.
«ءتيىنمىن». ايسەزىم
مەن ءتيىنمىن، ءتيىنمىن.
قىسقا جىلى كيىندىم،
قويمام تولى جاڭعاققا
ءىشى جىلى ءۇيىمنىڭ.
«اق قويان» ايكوركەم
اق قويان - اۋ، اققويان،
ۇزىن قۇلاق، ساق قويان،
قاشا بەرسەڭ، ورمانعا
«قورقاعىم» دەپ ات قويام.
«قۋ تۇلكى» ارۋ
تۇلكى، تۇلكى قۋتىڭدايسىڭ،
اينالاڭنان تىڭ تىڭدايسىڭ،
قانشا قۋلىعىڭدى اسىرساڭ دا،
قاسقىردان سەن قۇتىلمايسىڭ.
«قاسقىر» الىشەر
قاسقىر ورماندا جورتادى،
ايازدان ول قورقادى،
اسپانعا قاراپ ۇليدى،
مالدى اۋىلدى توريدى.
«ايۋ» ابلاي
كەزگەن ءىشىن ورماننىڭ
مەن ايۋمىن قورباڭمىن
قالىڭ نۋدان بال تاڭداپ
جۇرەمىن مەن بالپاڭداپ.
«تىشقان» ابدراحمان
ءوزىڭ ەگىن ەكپەيسىڭ
ەگىستەن ۇزاپ كەتپەيسىڭ
مىسىق قۋسا جەتكىزبەي
ىنىڭە كىرىپ كەتەسىڭ.
- بالالار، ءبىز مانادان بەرى قىسقى ورمان تۋرالى ايتىپ جاتىرمىز. ال سەندەر «ورمان پاتشالىعىنا» ساياحاتقا بارعىلارىڭ كەلەدى ما؟
ەندەشە، ورنىمىزدان تۇرىپ، كوزىمىزدى جۇمىپ، مەن 3-كە دەيىن ساناعانشا ورنىمىزدا اينالايىق.
- كانە، كوزىمىزدى اشايىق. بالالار، مىنە ورمان پاتشالىعىنا دا كەلدىك.
(اقىرعان جولبارىستىڭ داۋسى ەستىلەدى)
- وي، بالالار، مۇندا نە بولىپ جاتىر ەكەن؟ (الدىنان جولبارىس شىعادى) بالالارمەن امانداسادى.
- مەنىڭ پاتشالىعىمدا شۋلاپ جۇرگەندەرىڭ قالاي، ورمان اڭدارىن شوشىتتىڭدار عوي.
ەندى ولاردى قالاي تابامىز، ءبارى تىعىلىپ قالدى.
- بالالار، بىزدەر اڭداردى كورۋگە كەلدىك قوي، ولاي بولسا تىعىلعان اڭداردى تابۋعا كومەكتەسەيىك، كومەكتەسەمىز با؟
ديداكتيكالىق ويىن:
«تانىپ ال، اتىن ايت»
شارتى: بالالار اڭدى تانىپ، قانداي اڭ ەكەنىن ايتىپ بەرۋى كەرەك.
تانىلعان اڭدار ورتاعا شىعا بەرەدى.
جولبارىس:
- ال، اڭدار ءبارىڭنىڭ باستارىڭ قوسىلىپ جينالىپ قالىپسىڭدار، ەندى مەنىڭ سوزىمە قۇلاق سالىڭدار. مىنا ورمان پاتشالىعى وتە ۇلكەن، سوندىقتان وزىمە كومەكشى سايلاماقشىمىن. ءبىراق ءبىر شارتىم بار.
مىنا وتتا قايناپ تۇرعان ىستىق سۋدى كىم ىشسە، سول اڭ ماعان كومەكشى بولادى.
- ال، ايۋ، مۇمكىن سەن باستارسىڭ.
بارلىق اڭدار باس تارتادى. كەزەك قويانعا كەلگەندە ول تاپقىرلىعىنىڭ ارقاسىندا جولبارىسقا كومەكشى بولىپ تاعايىندالدى.
- مىنە كوردىڭدەر مە بالالار، قويان قانداي اقىلدى.
- ال، بالالار، ەندى بارلىعىمىز ورنىمىزدان تۇرىپ، بويىمىزدى ءبىر سەرگىتىپ الايىق.
سەرگىتۋ ءساتى:
ءبىز ورمانعا بارامىز،
جان - جاعىمىزعا قارايمىز.
ايۋ شىقتى قورباڭداپ،
قاسقىر شىقتى ىرىلداپ،
تۇلكى شىقتى مايىسىپ،
قويان شىقتى سەكىرىپ،
قورىقپاڭدار بالالار،
ءوز ورنىڭدى تابىڭدار.
- ەندى ءبىزدىڭ بالاباقشاعا قايتاتىن ۋاقىتىمىز دا بولدى. جولبارىس دوسىمىزعا راحمەت ايتىپ، كەرى قايتايىق. ءبارىمىز كوزىمىزدى جۇمىپ، مەن ءۇش ساناعانشا ورنىمىزدا تۇرىپ اينالامىز.
- بالالار، ءبىزدىڭ دانا حالقىمىز تابيعاتتاعى ءاربىر قۇبىلىستارعا قاراپ وتىرىپ، اۋا رايىن بولجاپ بىلگەن. ال، سەندەر قانداي بولجامداردى بىلەسىڭدەر؟
- ال ەندى جاڭىلتپاشتار ايتىپ ۇيرەنەيىك.
جاڭىلتپاشتار ايتىپ ۇيرەنۋ. 1. تۇلكى ايلالى اڭ، ايلالى اڭعا ايلا پايدالان.
2. قىستا سۋىق ءتۇستى، قۇلاعىم ءۇستى، ءۇستى.
3. مۇز – تۇز، تۇز - مۇز، بارىدە تۇز بەن مۇز.

اتىراۋ قالاسىنىڭ
مكقك №29 «نۇرسايا» بوبەكجاي - بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
امانيازوۆا زاريا سيسەنعالي قىزى