وتباسى - التىن دىڭگەك
وتباسى - التىن دىڭگەك
ساباق ماقساتى: حالىق پەداگوگيكاسىن وقۋ - تاربيە بارىسىندا قولدانۋ، ۇلتتىق تاربيەنىڭ ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ. اتا - انا، وقۋشى، ۇستاز ۇجىمىن ىنتىماقتاستىرۋدى ارتتىرا وتىرىپ، ۇلتتىق تاربيەنى جۇزەگە اسىرۋ.
ساباق ءجۇرىسى: وتباسىلار اراسىندا توپتىق سايىس وتكىزۋ
ساباق كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، شاعىن كورمە ۇيىمداستىرۋ.
ساباق ءجۇرىسى:
ءمۇعالىم: - قۇرمەتتى اتا - انالار، ۇستازدار، وقۋشىلار سىنىبىمىزدا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «وتباسى - التىن دىڭگەك» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
وتباسى - ادامزات قوعامىنىڭ ەڭ شاعىن بەينەسى. قوعامدا وتباسى ەكى قىزمەت اتقارادى، ونىڭ ءبىرى - دۇنيەگە ۇرپاق اكەلۋ، ەكىنشىسى - دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدى تاندىك جاعىنان جەتىلدىرىپ، ونى تۇلعا رەتىندە قالىپتاستىرۋ.
ءار وتباسى اتا تەگىنەن كەلە جاتقان كاسىبىن، ونەرىن اتقارىپ، ەڭبەگىن قۇرمەتتەپ، ونى كەيىنگى ۇرپاققا ۇلگى - ونەگە ەتكەن، ۇرپاعىنا اقىل - كەڭەسىن بەرىپ، اتا - كاسىبىن قۇرمەتتەپ، قالىپتاسقان ءداستۇرلى مەرەكەلەردى وتكىزۋ ارقىلى بالانىڭ تۇلعالىق قاسيەتىن جەتىلدىرۋ ىسكە اسىرىلعان. مىسالى: بالانىڭ دۇنيەگە كەلۋى، كامەلەتكە تولۋى، ۇيلەنۋ تويى، ت. ب.
حالىق دانالىعىنا نازار اۋدارساق، ول بىلاي دەيدى: «ەگەر سەن ءبىر جىلدىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا ارپا ەك، ون جىلدىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا اعاش ەك، ال عاسىرلىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا بالا تاربيەلە»
قازاق حالقى بالانى دۇنيەدەگى بار اسىلدان جوعارى باعالاعان، بولاشاعىنا، ارمانىنا بالاعان. سوندىقتان حالقىمىز «بالالى ءۇي - بازار، بالاسىز ءۇي - مازار»، «بوساعاسىن التىننان سوقساڭدا، پەرزەنت سۇيمەي، ادامنىڭ مەيىرى قانباس» دەپ بالانى ەرەكشە قادىرلەپ، ونىڭ ءوسىپ جەتىلۋىنە ايرىقشا ءمان بەرگەن.
وتباسى. بالا. مەكتەپ. ءبىر - بىرىنەن اجىراعىسىز ءۇش ۇعىم. وتباسى بار جەردە بالا بار، بالا بار جەردە مەكتەپ بار.
1. ورتاعا وتباسىلار شاقىرىلىپ، ورىندارىنا جايعاسادى.
1. اكەمنىڭ ساياسىندا ەرجەتىپ مەن،
ايالى اق بەسىكتە تەربەتىلگەن
انامداي اق نيەتتى، ابزال جاندى
تاپپاسپىن اينالسام دا جەر بەتىنەن - دەپ بۇگىنگى سايىسقا شىققالى وتىرعان جۇبانازاروۆتار اۋلەتىنىڭ سۇيىكتى ۇلى دياستى ارداقتى اناسىمەن بىرگە ورتاعا شاقىرامىز.
2. اتامنىڭ ءان - كۇيى عاجايىپ
اجەمنىڭ ءالديى عاجايىپ
انامنىڭ مەرەيى عاجايىپ
اكەمنىڭ پەيىلى عاجايىپ
وسىنداي جاقسى ادەت عاجايىپ
قالماسىن ەشقاشان ازايىپ - دەپ دۇيسەنبايەۆتار اۋلەتىنىڭ سۇيكىمدى نەمەرەسى ەرنۇر سايىسقا ءوزىنىڭ اسىل اجەسىمەن بىرگە شىقپاقشى، ورتاعا شاقىرامىز.
2. اكە دەگەن - بيىك شىڭى ادامنىڭ.
اكە دەگەن تىرەگى عوي عالامنىڭ.
اكە دەگەن بويىڭدا اققان قانىڭ دا،
شىققان تەگىڭ، ول نەگىزگى جانىڭ دا.
نە دەسەڭ دە اكە جولى ءبىر بولەك،
قايدا جۇرسەڭ قولتىعىڭنان تۇر دەمەپ - دەپ ءوز وتباسىنىڭ ءسۇپ - سۇيكىمدى قىزى زەرەمىز ءوزىنىڭ عاينادديندەي اكەسىمەن سايىسقا كەلىپ تۇر، ەندەشە قوشامەت.
3. ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىستىرۋ؛
4. سايىستىڭ ءوتۋ كەزەڭدەرىن اتاۋ؛
ءى كەزەڭ: «جەتى اتاسىن بىلگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر»
(ءار وتباسى وزدەرىن تانىستىرادى)
ءىى كەزەڭ: «اتا مۇراڭ - اسىل قازىناڭ»
(اتا - انالارى سالت - داستۇرگە بايلانىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى، ال بالالارى سۋرەت سالادى.)
ءىىى كەزەڭ: «حالىق ءتالىمى - تاربيە باستاۋى»
(سۇراقتار مەن تاپسىرمالارعا اتا - انالارى جاۋاپ بەرەدى، ال بالالارى «مەنىڭ وتباسىم» تاقىرىبىندا 5 مينۋتتىق ەسسە جازادى.)
ءىV كەزەڭ: سيتۋاسيالىق تاپسىرمالار جانە ءاربىر وقۋشىنىڭ ونەرىن تاماشالاۋ
سايىستىڭ ءوتۋ كەزەڭدەرى:
ءى كەزەڭ: «جەتى اتاسىن بىلگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر»
ءىى كەزەڭ: «اتا مۇراڭ - اسىل قازىناڭ»
ءمۇعالىم:- اتا - بابامىزدىڭ اسىل مۇراسىن جالعاستىرۋشى اتا - انالارىمىز بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا مادەنيەتىمىز بەن ونەرىمىزدىڭ اسىل مارجاندارىنان قانداي ءتالىم - تاربيە بەرىپ، نەندەي نارسەنى ۇلگى ەتىپ جاتىر ءجۇر دەگەن ماقساتتا سايىستىڭ ءىى كەزەڭىندە سۇراقتار ازىرلەندى.
(سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرىپتارعا بايلانىستى تاپسىرمالار، ال بالالارى سۋرەت سالادى)
1. «جاساۋ» جانە «ەنشى» سالتتارىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز، ايىرماشىلىعىن اتاڭىز...
2. «تابارىك» جانە «سىباعا» سالتىنىڭ ماعىناسىن اجىراتىپ ايتىڭىز، ءتۇسىندىرىڭىز...
3. «بايعازى» جانە «كورىمدىك» سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز. قانداي ۋاقىتتا، كىمگە، نەگە، نە ءۇشىن بەرىلەدى؟
4. «تۇلىم قويۋ» جانە «كەكىل قويۋ» ءداستۇرىنىڭ ماعىناسىن اشىپ ايتىڭىز، كىمگە قويىلادى؟
ساباق ماقساتى: حالىق پەداگوگيكاسىن وقۋ - تاربيە بارىسىندا قولدانۋ، ۇلتتىق تاربيەنىڭ ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ. اتا - انا، وقۋشى، ۇستاز ۇجىمىن ىنتىماقتاستىرۋدى ارتتىرا وتىرىپ، ۇلتتىق تاربيەنى جۇزەگە اسىرۋ.
ساباق ءجۇرىسى: وتباسىلار اراسىندا توپتىق سايىس وتكىزۋ
ساباق كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار، شاعىن كورمە ۇيىمداستىرۋ.
ساباق ءجۇرىسى:
ءمۇعالىم: - قۇرمەتتى اتا - انالار، ۇستازدار، وقۋشىلار سىنىبىمىزدا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «وتباسى - التىن دىڭگەك» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
وتباسى - ادامزات قوعامىنىڭ ەڭ شاعىن بەينەسى. قوعامدا وتباسى ەكى قىزمەت اتقارادى، ونىڭ ءبىرى - دۇنيەگە ۇرپاق اكەلۋ، ەكىنشىسى - دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدى تاندىك جاعىنان جەتىلدىرىپ، ونى تۇلعا رەتىندە قالىپتاستىرۋ.
ءار وتباسى اتا تەگىنەن كەلە جاتقان كاسىبىن، ونەرىن اتقارىپ، ەڭبەگىن قۇرمەتتەپ، ونى كەيىنگى ۇرپاققا ۇلگى - ونەگە ەتكەن، ۇرپاعىنا اقىل - كەڭەسىن بەرىپ، اتا - كاسىبىن قۇرمەتتەپ، قالىپتاسقان ءداستۇرلى مەرەكەلەردى وتكىزۋ ارقىلى بالانىڭ تۇلعالىق قاسيەتىن جەتىلدىرۋ ىسكە اسىرىلعان. مىسالى: بالانىڭ دۇنيەگە كەلۋى، كامەلەتكە تولۋى، ۇيلەنۋ تويى، ت. ب.
حالىق دانالىعىنا نازار اۋدارساق، ول بىلاي دەيدى: «ەگەر سەن ءبىر جىلدىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا ارپا ەك، ون جىلدىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا اعاش ەك، ال عاسىرلىق ءومىرىڭدى ويلاساڭ، وندا بالا تاربيەلە»
قازاق حالقى بالانى دۇنيەدەگى بار اسىلدان جوعارى باعالاعان، بولاشاعىنا، ارمانىنا بالاعان. سوندىقتان حالقىمىز «بالالى ءۇي - بازار، بالاسىز ءۇي - مازار»، «بوساعاسىن التىننان سوقساڭدا، پەرزەنت سۇيمەي، ادامنىڭ مەيىرى قانباس» دەپ بالانى ەرەكشە قادىرلەپ، ونىڭ ءوسىپ جەتىلۋىنە ايرىقشا ءمان بەرگەن.
وتباسى. بالا. مەكتەپ. ءبىر - بىرىنەن اجىراعىسىز ءۇش ۇعىم. وتباسى بار جەردە بالا بار، بالا بار جەردە مەكتەپ بار.
1. ورتاعا وتباسىلار شاقىرىلىپ، ورىندارىنا جايعاسادى.
1. اكەمنىڭ ساياسىندا ەرجەتىپ مەن،
ايالى اق بەسىكتە تەربەتىلگەن
انامداي اق نيەتتى، ابزال جاندى
تاپپاسپىن اينالسام دا جەر بەتىنەن - دەپ بۇگىنگى سايىسقا شىققالى وتىرعان جۇبانازاروۆتار اۋلەتىنىڭ سۇيىكتى ۇلى دياستى ارداقتى اناسىمەن بىرگە ورتاعا شاقىرامىز.
2. اتامنىڭ ءان - كۇيى عاجايىپ
اجەمنىڭ ءالديى عاجايىپ
انامنىڭ مەرەيى عاجايىپ
اكەمنىڭ پەيىلى عاجايىپ
وسىنداي جاقسى ادەت عاجايىپ
قالماسىن ەشقاشان ازايىپ - دەپ دۇيسەنبايەۆتار اۋلەتىنىڭ سۇيكىمدى نەمەرەسى ەرنۇر سايىسقا ءوزىنىڭ اسىل اجەسىمەن بىرگە شىقپاقشى، ورتاعا شاقىرامىز.
2. اكە دەگەن - بيىك شىڭى ادامنىڭ.
اكە دەگەن تىرەگى عوي عالامنىڭ.
اكە دەگەن بويىڭدا اققان قانىڭ دا،
شىققان تەگىڭ، ول نەگىزگى جانىڭ دا.
نە دەسەڭ دە اكە جولى ءبىر بولەك،
قايدا جۇرسەڭ قولتىعىڭنان تۇر دەمەپ - دەپ ءوز وتباسىنىڭ ءسۇپ - سۇيكىمدى قىزى زەرەمىز ءوزىنىڭ عاينادديندەي اكەسىمەن سايىسقا كەلىپ تۇر، ەندەشە قوشامەت.
3. ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىستىرۋ؛
4. سايىستىڭ ءوتۋ كەزەڭدەرىن اتاۋ؛
ءى كەزەڭ: «جەتى اتاسىن بىلگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر»
(ءار وتباسى وزدەرىن تانىستىرادى)
ءىى كەزەڭ: «اتا مۇراڭ - اسىل قازىناڭ»
(اتا - انالارى سالت - داستۇرگە بايلانىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى، ال بالالارى سۋرەت سالادى.)
ءىىى كەزەڭ: «حالىق ءتالىمى - تاربيە باستاۋى»
(سۇراقتار مەن تاپسىرمالارعا اتا - انالارى جاۋاپ بەرەدى، ال بالالارى «مەنىڭ وتباسىم» تاقىرىبىندا 5 مينۋتتىق ەسسە جازادى.)
ءىV كەزەڭ: سيتۋاسيالىق تاپسىرمالار جانە ءاربىر وقۋشىنىڭ ونەرىن تاماشالاۋ
سايىستىڭ ءوتۋ كەزەڭدەرى:
ءى كەزەڭ: «جەتى اتاسىن بىلگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر»
ءىى كەزەڭ: «اتا مۇراڭ - اسىل قازىناڭ»
ءمۇعالىم:- اتا - بابامىزدىڭ اسىل مۇراسىن جالعاستىرۋشى اتا - انالارىمىز بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا مادەنيەتىمىز بەن ونەرىمىزدىڭ اسىل مارجاندارىنان قانداي ءتالىم - تاربيە بەرىپ، نەندەي نارسەنى ۇلگى ەتىپ جاتىر ءجۇر دەگەن ماقساتتا سايىستىڭ ءىى كەزەڭىندە سۇراقتار ازىرلەندى.
(سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرىپتارعا بايلانىستى تاپسىرمالار، ال بالالارى سۋرەت سالادى)
1. «جاساۋ» جانە «ەنشى» سالتتارىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز، ايىرماشىلىعىن اتاڭىز...
2. «تابارىك» جانە «سىباعا» سالتىنىڭ ماعىناسىن اجىراتىپ ايتىڭىز، ءتۇسىندىرىڭىز...
3. «بايعازى» جانە «كورىمدىك» سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرىڭىز. قانداي ۋاقىتتا، كىمگە، نەگە، نە ءۇشىن بەرىلەدى؟
4. «تۇلىم قويۋ» جانە «كەكىل قويۋ» ءداستۇرىنىڭ ماعىناسىن اشىپ ايتىڭىز، كىمگە قويىلادى؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
