وتباسى - تاربيە مەكتەبى
وتباسى – تاربيە مەكتەبى
ەلباسى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا «تابىستى بولۋدىڭ ەڭ ىرگەلى، باستى فاكتورى ءبىلىم ەكەنىن اركىم تەرەڭ ءتۇسىنۋى كەرەك. جاستارىمىز باسىمدىق بەرەتىن مەجەلەردىڭ قاتارىندا ءبىلىم ءاردايىم ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى شارت. سەبەبى، قۇندىلىقتار جۇيەسىندە ءبىلىمدى بارىنەن بيىك قوياتىن ۇلت قانا تابىسقا جەتەدى» دەگەن بولاتىن. ءاربىر اتا - انا ءوز پەرزەنتىنىڭ ءبىلىمدى ءارى وتانىنىڭ جىگەرلى ازاماتى بولىپ جەتىلۋىن قالايدى.
اتا - انا پەرزەنتىنىڭ جاقسى ازامات بولىپ جەتىلۋى ءۇشىن وتباسىندا بالالارىن تاربيەلەۋدىڭ زاڭدىلىقتارىن ءبىلۋى شارت. سىيلاستىق، تۇسىنىستىك، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك سەزىمدەرى بار وتباسى – باقىتتى وتباسى. باقىتتى وتباسىندا عانا اتا - انا جانە ولاردىڭ ءوزارا قاتىناسى مازمۇندى، بەرىلگەن تاربيە سەنىمدى بولۋى قاجەت. بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى التىن قازىعى – تۋعان ۇياسى، ءوز وتىنىڭ باسىندا تاربيەسى جانە ءتىلى. قازاقتىڭ «بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا»، «بالاپان ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى» دەگەندەي، ەسى كىرىپ، ءتىلى شىعا باستاسىمەن - اق بالانى بايسالدى، ۇعىمپاز، ءبىلىمدى ءارى ءتىلالعىش ەتىپ تاربيەلەگەن ءجون. «اينالانىڭ اق قورعانىنداي بول» دەگەن قاعيدانى بەرىك ۇستاعان اتا - بابالارىمىز ءوز ۇرپاعىن ادام دەگەن اتاققا لايىق ەتىپ ءوسىرۋدى ماقسات ەتكەن. اتا - انا بالاعا تاربيە بەرۋدە اتا - بابامىزدىڭ سالت - ساناسى، ادەت - عۇرپىندا جۇرگىزىلگەن ۇلگى - ونەگەنىڭ ءمانىسى زور. وتباسى تاربيەسىندە اكەنىڭ دە، انانىڭ دا ورنى بولەك. اكە مەن انا بالانىڭ العاشقى ۇستازى. ادامزات بالاسى انانىڭ مەيىرىمىنە قانىپ، اكە وسيەتتەرىن تىڭداپ وسسە عانا تاربيەلى وتباسىنان شىققانىن كوپشىلىككە كورسەتە الادى. انا – بالا تاربيەسىندەگى ەرەكشە تۇلعا. انا تاربيەسى ۇلىلىق ءدانىن سەبەدى. تاربيەلى انادان تاربيەلى بالا ءوسىپ شىعادى. ءوز وتباسىندا بالا اتا - انانىڭ قامقورلىعىنا، شەكسىز سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنىپ، اكە مەن انانىڭ جاقسىلىعى مەن داۋلەتىنىڭ قىزىعىن كورىپ قانا قويماي، ادامگەرشىلىك، ادەپ - ينابات، تاعىلىمدارىن الۋى، ولاردى مەڭگەرىپ ءىس - جۇزىندە قولدانۋى، ىنتا مەن ىقىلاس، قايرات پەن جىگەر وسى نارسەلەردى بويلارىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋى كەرەك. وتباسىنداعى تاربيەنىڭ كەرەمەتى – بالانى جاس كەزىنەن ەڭبەككە باۋلۋ. ول ادام بولىپ قالىپتاسۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. وتباسىنداعى دا، قوعامدىق ورتاداعى تاربيەدە بالالاردى ەڭبەك ەتە بىلۋگە، ەڭبەكسىز بوس وتىرا الماۋعا تاربيەلەۋ باستى نىسانا بولىپ تابىلادى. سوندا عانا وتباسى مۇشەلەرى اراسىنداعى قارىم - قاتىناستا ادەپ پەن ينابات، ادالدىق پەن اقپەيىلدىلىك، ۇستەم بولادى. بۇگىنگى تاڭدا اتا - اناسى قاسىندا بولسا دا ءقادىر - قاسيەتىنە جەتە الماي، ۇلدارى ماسكۇنەمدىك پەن ناشاقورلىققا بوي الدىرىپ، قىزدارىمىز شىلىم شەگىپ، جەڭىل جۇرىستەرگە ءتۇسۋى وتباسىنداعى تاربيەنىڭ دۇرىس جولعا قويىلماۋىنىڭ ايعاعى.
قازاقستان رەسپۋليكاسىنىڭ اتا زاڭىندا «بالالارىنا قامقورلىق جاساۋ جانە ولاردى تاربيەلەۋ – اتا - انانىڭ تابيعي قۇقىعى، ءارى پارىزى» دەلىنسە، «قازاقستان – 2030» باعدارلاماسىندا: «اكەلەر مەن انالاردىڭ، اتالار مەن اجەلەردىڭ ءوز بالالارى مەن نەمەرەلەرىنە سوناۋ الىس بولاشاقتا، ولار ءبىزدىڭ جاسىمىزعا جەتكەن كەزدە قانداي كۇيدە كورگىمىز كەلەدى. ۇرپاق تاعدىرى ايتىلدى. بالا ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز، بالا اتا - انانىڭ يگى ىستەرىن جالعاستىرۋشى. بالا تاربيەسى اتا - انا ءۇشىن وتە كۇردەلى دە، جاۋاپتى مىندەت. جاس شىبىق يىلگىش بولسا، جاس ادام سونداي جاقسىعا دا، جامانعا دا بىردەي بەيىم بولاتىنى بارشامىزعا ءمالىم. اتا - انانىڭ ۇيىندەگى ارەكەتى بالالارىنىڭ كوز الدىندا وتەدى، سوندىقتان جاقسى - جامان ادەتىمىزدىڭ بالا تاربيەسىنە ىقپالى زور. ءار اتا - انا ءوز بالاسىنىڭ وتانعا پايدالى، وزىنە مەيىرىمدى، ەڭبەكقور، ادامگەرشىلىگى مول، ءبىلىمدى ادام ەتىپ تاربيەلەۋگە مىندەتتى. ۇرپاقتىڭ تاجىريبەسى، ومىردەگى بەدەلى، اقىل - كەڭەستەرى، اتا - انانىڭ ءوز بورىشىن مۇلتىكسىز ورىنداۋى ۇلكەن تاربيە مەكتەبى بولىپ تابىلادى.
نۇرجانات ءادىلوۆا،
«قارلىعاش» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
ەلباسى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا «تابىستى بولۋدىڭ ەڭ ىرگەلى، باستى فاكتورى ءبىلىم ەكەنىن اركىم تەرەڭ ءتۇسىنۋى كەرەك. جاستارىمىز باسىمدىق بەرەتىن مەجەلەردىڭ قاتارىندا ءبىلىم ءاردايىم ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى شارت. سەبەبى، قۇندىلىقتار جۇيەسىندە ءبىلىمدى بارىنەن بيىك قوياتىن ۇلت قانا تابىسقا جەتەدى» دەگەن بولاتىن. ءاربىر اتا - انا ءوز پەرزەنتىنىڭ ءبىلىمدى ءارى وتانىنىڭ جىگەرلى ازاماتى بولىپ جەتىلۋىن قالايدى.
اتا - انا پەرزەنتىنىڭ جاقسى ازامات بولىپ جەتىلۋى ءۇشىن وتباسىندا بالالارىن تاربيەلەۋدىڭ زاڭدىلىقتارىن ءبىلۋى شارت. سىيلاستىق، تۇسىنىستىك، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك سەزىمدەرى بار وتباسى – باقىتتى وتباسى. باقىتتى وتباسىندا عانا اتا - انا جانە ولاردىڭ ءوزارا قاتىناسى مازمۇندى، بەرىلگەن تاربيە سەنىمدى بولۋى قاجەت. بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى التىن قازىعى – تۋعان ۇياسى، ءوز وتىنىڭ باسىندا تاربيەسى جانە ءتىلى. قازاقتىڭ «بالانىڭ باس ۇستازى – اتا - انا»، «بالاپان ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى» دەگەندەي، ەسى كىرىپ، ءتىلى شىعا باستاسىمەن - اق بالانى بايسالدى، ۇعىمپاز، ءبىلىمدى ءارى ءتىلالعىش ەتىپ تاربيەلەگەن ءجون. «اينالانىڭ اق قورعانىنداي بول» دەگەن قاعيدانى بەرىك ۇستاعان اتا - بابالارىمىز ءوز ۇرپاعىن ادام دەگەن اتاققا لايىق ەتىپ ءوسىرۋدى ماقسات ەتكەن. اتا - انا بالاعا تاربيە بەرۋدە اتا - بابامىزدىڭ سالت - ساناسى، ادەت - عۇرپىندا جۇرگىزىلگەن ۇلگى - ونەگەنىڭ ءمانىسى زور. وتباسى تاربيەسىندە اكەنىڭ دە، انانىڭ دا ورنى بولەك. اكە مەن انا بالانىڭ العاشقى ۇستازى. ادامزات بالاسى انانىڭ مەيىرىمىنە قانىپ، اكە وسيەتتەرىن تىڭداپ وسسە عانا تاربيەلى وتباسىنان شىققانىن كوپشىلىككە كورسەتە الادى. انا – بالا تاربيەسىندەگى ەرەكشە تۇلعا. انا تاربيەسى ۇلىلىق ءدانىن سەبەدى. تاربيەلى انادان تاربيەلى بالا ءوسىپ شىعادى. ءوز وتباسىندا بالا اتا - انانىڭ قامقورلىعىنا، شەكسىز سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنىپ، اكە مەن انانىڭ جاقسىلىعى مەن داۋلەتىنىڭ قىزىعىن كورىپ قانا قويماي، ادامگەرشىلىك، ادەپ - ينابات، تاعىلىمدارىن الۋى، ولاردى مەڭگەرىپ ءىس - جۇزىندە قولدانۋى، ىنتا مەن ىقىلاس، قايرات پەن جىگەر وسى نارسەلەردى بويلارىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋى كەرەك. وتباسىنداعى تاربيەنىڭ كەرەمەتى – بالانى جاس كەزىنەن ەڭبەككە باۋلۋ. ول ادام بولىپ قالىپتاسۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. وتباسىنداعى دا، قوعامدىق ورتاداعى تاربيەدە بالالاردى ەڭبەك ەتە بىلۋگە، ەڭبەكسىز بوس وتىرا الماۋعا تاربيەلەۋ باستى نىسانا بولىپ تابىلادى. سوندا عانا وتباسى مۇشەلەرى اراسىنداعى قارىم - قاتىناستا ادەپ پەن ينابات، ادالدىق پەن اقپەيىلدىلىك، ۇستەم بولادى. بۇگىنگى تاڭدا اتا - اناسى قاسىندا بولسا دا ءقادىر - قاسيەتىنە جەتە الماي، ۇلدارى ماسكۇنەمدىك پەن ناشاقورلىققا بوي الدىرىپ، قىزدارىمىز شىلىم شەگىپ، جەڭىل جۇرىستەرگە ءتۇسۋى وتباسىنداعى تاربيەنىڭ دۇرىس جولعا قويىلماۋىنىڭ ايعاعى.
قازاقستان رەسپۋليكاسىنىڭ اتا زاڭىندا «بالالارىنا قامقورلىق جاساۋ جانە ولاردى تاربيەلەۋ – اتا - انانىڭ تابيعي قۇقىعى، ءارى پارىزى» دەلىنسە، «قازاقستان – 2030» باعدارلاماسىندا: «اكەلەر مەن انالاردىڭ، اتالار مەن اجەلەردىڭ ءوز بالالارى مەن نەمەرەلەرىنە سوناۋ الىس بولاشاقتا، ولار ءبىزدىڭ جاسىمىزعا جەتكەن كەزدە قانداي كۇيدە كورگىمىز كەلەدى. ۇرپاق تاعدىرى ايتىلدى. بالا ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز، بالا اتا - انانىڭ يگى ىستەرىن جالعاستىرۋشى. بالا تاربيەسى اتا - انا ءۇشىن وتە كۇردەلى دە، جاۋاپتى مىندەت. جاس شىبىق يىلگىش بولسا، جاس ادام سونداي جاقسىعا دا، جامانعا دا بىردەي بەيىم بولاتىنى بارشامىزعا ءمالىم. اتا - انانىڭ ۇيىندەگى ارەكەتى بالالارىنىڭ كوز الدىندا وتەدى، سوندىقتان جاقسى - جامان ادەتىمىزدىڭ بالا تاربيەسىنە ىقپالى زور. ءار اتا - انا ءوز بالاسىنىڭ وتانعا پايدالى، وزىنە مەيىرىمدى، ەڭبەكقور، ادامگەرشىلىگى مول، ءبىلىمدى ادام ەتىپ تاربيەلەۋگە مىندەتتى. ۇرپاقتىڭ تاجىريبەسى، ومىردەگى بەدەلى، اقىل - كەڭەستەرى، اتا - انانىڭ ءوز بورىشىن مۇلتىكسىز ورىنداۋى ۇلكەن تاربيە مەكتەبى بولىپ تابىلادى.
نۇرجانات ءادىلوۆا،
«قارلىعاش» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: بالالاردىڭ كۇلكىسى - كوركى، ءسانى الەمنىڭ
