وتباسىلىق قۇندىلىقتار
№ 19 ساباق تاقىرىپ: وتباسىلىق قۇندىلىقتار
ءوزiءن-وزi تانۋ ساباعىنىڭ جوسپارى
قۇندىلىق: دۇرىس ارەكەت قاسيەتتەر: قايىرىمدىلىق، جاناشىرلىق، جاۋاپكەرشىلىك
7 سىنىپ
وقۋشىلار سانى:
ساباق ماقساتى: وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى تۇسىندىرە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتى:
- وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ نەگىزىندە ءتۇسىندىرۋ؛
- قايىرىمدىلىق، جاناشىرلىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛
- وقۋشىلاردى وتباسى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەرىن سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: ءۇنتاسپا، سۋرەتتەر، ناقىل سوزدەر
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭi.
«نۇرعا بولەنۋ»
ىڭعايلانىپ وتىرىڭىزدار، دەنەلەرىڭىزدى ءتۇزۋ ۇستاڭىزدار. اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماڭىز. قولىڭىزدى تىزەڭىزگە نەمەسە ۇستەلگە قويۋعا بولادى. كوزدەرىڭىزدى جۇمۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
ەلەستەتىپ كورىڭىز: كۇن نۇرى ءسىزدىڭ توبەڭىزدەن ءوتىپ، كەۋدەڭىزگە قاراي بويلاپ بارادى. كەۋدەڭىزدىڭ ورتا تۇسىندا گۇل تۇينەگى ورنالاسقان. گۇلدىڭ تۇينەگى نۇردان باياۋ اشىلىپ كەلەدى. بالىعى جانە تازا اسەم گۇل ءسىزدىڭ ءار ويىڭىزدى، ءار سەزىمىڭىزدى، ەموسياڭىز بەن تىلەك - قالاۋىڭىزدى شايىپ، جۇرەگىڭىزدىڭ قاۋىزىن اشتى.
نۇر ساۋلەسى ءسىزدىڭ بويىڭىزعا اقىرىن تاراي باستاعانىن ەلەستەتىڭىز. ول بىرتىندەپ كۇشەيە تۇسۋدە. ويمەن وسى نۇردى قولدارىڭىزعا ءتۇسىرىڭىز. ءسىزدىڭ قولدارىڭىز نۇرعا بولەنىپ، ساۋلە شاشۋدا. قولىمىز تەك جاقسى، ىزگى ىستەر ىستەيدى جانە بارشاعا كومەكتەسەدى. نۇر اياقتارىڭىزعا تارادى. اياقتارىڭىز نۇر ساۋلەسىن شاشۋدا. ولار ءسىزدى تەك جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن جاقسى جەرلەرگە اپارادى. ولار نۇر مەن ماحاببات قۇرالىنا اينالدى.
ودان ءارى نۇر ءسىزدىڭ اۋىزىڭىزعا، تىلىڭىزگە تارادى. ءتىلىڭىز تەك شىندىقتى جانە جاقسى، ىزگى سوزدەر عانا ايتادى. نۇردى قۇلاقتارىڭىزعا باعىتتاڭىز، قۇلاقتارىڭىز تەك جاقسى ءسوز بەن اسەم اۋەندى عانا ەستيدى. نۇر كوزدەرىڭىزگە دە جەتتى، كوزىمىز تەك جاقسىعا قاراپ، بارىنەن جاقسىلىقتى كورەدى. ءسىزدىڭ باسىڭىز تۇگەلدەي نۇرعا بولەنىپ، باسىڭىزعا تەك ىزگى، ساۋلەلى وي كەلەدى.
نۇر بىرتە - بىرتە قارقىن جانە شۇعىلانا باستايدى، ءسىزدىڭ دەنەڭىزدەن شىعىپ، جان - جاعىڭىزدان ساۋلە شاشادى. وسى نۇردى تۋىسقاندارىڭىزعا، مۇعالىمدەرىڭىزگە، دوستارىڭىزعا، تانىستارىڭىزعا باعىتتاڭىز. نۇردى ۋاقىتشا تۇسىنىسپەي، رەنجىسىپ جۇرگەن ادامدارعا دا باعىتتاڭىز، ولاردىڭ دا جۇرەگى نۇرعا تولسىن. وسى نۇر بۇكىل الەمگە: بارلىق ادامدارعا، جان - جانۋارلارعا، وسىمدىكتەرگە، بارلىق ءتىرى جانعا تارالسىن.... عالامنىڭ بارلىق تۇپكىر - تۇپكىرىنە نۇر باعىتتاڭىز. ويشا ايتىڭىز:"مەن نۇرلىمىن... نۇر مەنىڭ ىشىمدە... مەن نۇرمىن"
وسىنداي نۇر، ماحاببات جانە تىنىشتىق كۇيىندە وتىرا تۇرىڭىز....
ەندى وسى نۇردى جۇرەگىڭىزگە ورنالاستىرىڭىز. نۇرعا تولى بۇكىل الەم ءسىزدىڭ جۇرەگىڭىزدە. ونى وسىنداي اسەم قالىپتا ساقتاڭىز.
جايمەن كوزىڭىزدى اشۋعا بولادى. راحمەت.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. №19 ساباق 74 بەت
«اتاسى مەن اجەسى» ءماتىنىن سۇراقتار قويۋ ارقىلى سۇراۋ،
سۇراقتار:
مۇرات قانداي قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوستى؟
سەندەردىڭ وتباسىلارىڭدا ۇرپاقتار ساباقتاستىعى ساقتالعانبا؟ اڭگىمەلەپ بەر
وتباسىڭنىڭ تاريحىنان نە بىلەسىڭ؟ اتا - بابالارىڭنان قانداي اسىل مۇرا (رۋحاني) قالدى؟ سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ قانداي؟ ساباق بارىسىن تالقىلاۋ: 5 ت ەرەجەسىن ەسكە سالۋ.
1. ءتارتىپ
2. تالاپ
3. تىنىشتىق
4. تازالىق
5. تاتۋلىق
اتاسى مەن اجەسى
ءجاميلا ايازبەكوۆا
اتاسى مەن اپاسى مۇراتتىڭ ءاپىل - ءتاپىل كەزىندە ءوز باۋىرلارىنا سالعان. وزدەرى تۇراتىن ءۇشارالىنا الىپ كەتكەن. سول كۇندەردەن باستاپ مۇراتتىڭ اپاسى جاسارىپ، كۇننەن كۇنگە شيراپ، بەتىنە قان جۇگىردى. اكە - شەشەسى قالادا قالدى. شال - كەمپىر بالالارى اياقتارىنا تۇرعانشا دەگەن كومەگى عوي، ءبىر جاعىنان، تۇڭعىشىن اتا - اناسىنىڭ باۋىرىنا سالاتىن ەسكىدەن كەلە جاتقان ءداستۇر - سالت ەش سوكەتتىككە جاتپايدى، قايتا جاراسىمدى ءۇيدىڭ ءسانىن كەلتىرەتىن ادەت. «نەمەرە بالاسىنان دا ءتاتتى» دەگەن ۇعىمنىڭ جانى بار. نەمەرە سۇيگەن اتا - انانىڭ جاسى ۇزارادى، جانى جادىرايدى، ال بالا ەشقاشان تاسباۋىر، ءوزىمشىل بولمايدى. بالا كۇلكىسىن ەستىگەن، ونىڭ العاشقى باسقان قادامىن كورگەن، استى - ۇستىنە ءتۇسىپ ابىگەر بولعاندار جاسارماي قايتەدى. اتا - بابالارىمىز سونى قالاي بىلگەن: ءبىز دە سونداي بولىپ جەتىلسەك ارمان بار ما؟
وسىناۋ ءبىر ءتۇپ - تامىرى دانا ءداستۇر، اتا - بالا - نەمەرە سەكىلدى ۇرپاقتىڭ ءۇش تارماعىن بەرىك ەتىپ بەكىتىپ تاستاعانداي. ۇرپاقتىڭ تارماقتارى قالاي ءوسىپ جەتسە دە، قانداي جولدار قياسىنا جەتەلەسە دە، بۇل بايلانىس، تەكتى اعاشتىڭ تامىرلارىنداي ونىڭ تارماقتارىن دىڭنەن ءبولىپ جىبەرمەي، مىقتى تۇعىر بولىپ قالاتىنى انىق. ۇرپاقتار وسىلاي ۇزىلمەي جالعاسىپ، ءار تارماعى ءوز الدىنا ماۋەلەپ شەكسىزدىككە ۇمتىلار، ال قازاعىمىز، قورقىت اتا ايتقانداي، ولمەي ءومىر سۇرەرى انىق. مىنە، مۇرات تا اتا - اجەسىنىڭ قولىندا ءسويتىپ وسكەن. ءوز جەرىنە، تۋعان توپىراعىنا تامىر جىبەرىپ جەتىلگەن. كەڭ دۇنيەگە بالا شاقتان ويىن ارقىلى، جايلاۋ كەشتەرىندە بار ىنتاسىمەن ەستيتىن ەرتەك - اڭىزداردان ءوز بويىنا ەلىنىڭ، ۇلتىنىڭ قۇنارلى ءنارىن ءسىڭىرىپ كەلدى. ۇرپاقتان - ۇرپاققا ۇزىلمەي ايتىلاتىن دالا دانالىعى بالا ساناسىندا جاتتالىپ قالعان. سوندىقتان دا تۋعان جەردى قورعاۋ، باتىرلار داڭقى، كورشى - كولەمگە قامقور بولۋ، ۇلكەندى سىيلاۋ، دوسقا سەنىمدىلىك دەگەن اتاۋلار ول ءۇشىن قانىمەن قوسا قوزعالعان تابيعي ۇعىمدار ەدى.
● بالا تاربيەسىندەگى اتا مەن اجەنىڭ ءرولى قانداي؟
● «وسىناۋ ءبىر ءتۇپ - تامىرى دانا ءداستۇر، اتا - بالا - نەمەرە سەكىلدى ۇرپاقتىڭ ءۇش تارماعىن بەرىك ەتىپ بەكىتىپ تاستاعانداي» دەگەن تۇجىرىممەن كەلىسەسىڭدەر مە؟ نەلىكتەن؟
● سەندەردىڭ وتباسىلارىڭدا ۇرپاقتار ساباقتاستىعى ساقتالعان با؟ اڭگىمەلەپ بەر.
● مۇرات قانداي قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوستى؟
● وتباسىڭنىڭ تاريحىنان نە بىلەسىڭ؟ اتا - بابالارىڭنان قانداي اسىل مۇرا (رۋحاني) قالدى؟ سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ قانداي؟
№21 جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەبى
مۇعالiم: نۇرجانوۆا ت.
ءوزiءن-وزi تانۋ ساباعىنىڭ جوسپارى
قۇندىلىق: دۇرىس ارەكەت قاسيەتتەر: قايىرىمدىلىق، جاناشىرلىق، جاۋاپكەرشىلىك
7 سىنىپ
وقۋشىلار سانى:
ساباق ماقساتى: وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى تۇسىندىرە وتىرىپ، دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ.
مىندەتى:
- وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى دۇرىس ارەكەت قۇندىلىعىنىڭ نەگىزىندە ءتۇسىندىرۋ؛
- قايىرىمدىلىق، جاناشىرلىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛
- وقۋشىلاردى وتباسى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەرىن سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار: ءۇنتاسپا، سۋرەتتەر، ناقىل سوزدەر
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭi.
«نۇرعا بولەنۋ»
ىڭعايلانىپ وتىرىڭىزدار، دەنەلەرىڭىزدى ءتۇزۋ ۇستاڭىزدار. اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماڭىز. قولىڭىزدى تىزەڭىزگە نەمەسە ۇستەلگە قويۋعا بولادى. كوزدەرىڭىزدى جۇمۋلارىڭىزدى وتىنەمىن.
ەلەستەتىپ كورىڭىز: كۇن نۇرى ءسىزدىڭ توبەڭىزدەن ءوتىپ، كەۋدەڭىزگە قاراي بويلاپ بارادى. كەۋدەڭىزدىڭ ورتا تۇسىندا گۇل تۇينەگى ورنالاسقان. گۇلدىڭ تۇينەگى نۇردان باياۋ اشىلىپ كەلەدى. بالىعى جانە تازا اسەم گۇل ءسىزدىڭ ءار ويىڭىزدى، ءار سەزىمىڭىزدى، ەموسياڭىز بەن تىلەك - قالاۋىڭىزدى شايىپ، جۇرەگىڭىزدىڭ قاۋىزىن اشتى.
نۇر ساۋلەسى ءسىزدىڭ بويىڭىزعا اقىرىن تاراي باستاعانىن ەلەستەتىڭىز. ول بىرتىندەپ كۇشەيە تۇسۋدە. ويمەن وسى نۇردى قولدارىڭىزعا ءتۇسىرىڭىز. ءسىزدىڭ قولدارىڭىز نۇرعا بولەنىپ، ساۋلە شاشۋدا. قولىمىز تەك جاقسى، ىزگى ىستەر ىستەيدى جانە بارشاعا كومەكتەسەدى. نۇر اياقتارىڭىزعا تارادى. اياقتارىڭىز نۇر ساۋلەسىن شاشۋدا. ولار ءسىزدى تەك جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن جاقسى جەرلەرگە اپارادى. ولار نۇر مەن ماحاببات قۇرالىنا اينالدى.
ودان ءارى نۇر ءسىزدىڭ اۋىزىڭىزعا، تىلىڭىزگە تارادى. ءتىلىڭىز تەك شىندىقتى جانە جاقسى، ىزگى سوزدەر عانا ايتادى. نۇردى قۇلاقتارىڭىزعا باعىتتاڭىز، قۇلاقتارىڭىز تەك جاقسى ءسوز بەن اسەم اۋەندى عانا ەستيدى. نۇر كوزدەرىڭىزگە دە جەتتى، كوزىمىز تەك جاقسىعا قاراپ، بارىنەن جاقسىلىقتى كورەدى. ءسىزدىڭ باسىڭىز تۇگەلدەي نۇرعا بولەنىپ، باسىڭىزعا تەك ىزگى، ساۋلەلى وي كەلەدى.
نۇر بىرتە - بىرتە قارقىن جانە شۇعىلانا باستايدى، ءسىزدىڭ دەنەڭىزدەن شىعىپ، جان - جاعىڭىزدان ساۋلە شاشادى. وسى نۇردى تۋىسقاندارىڭىزعا، مۇعالىمدەرىڭىزگە، دوستارىڭىزعا، تانىستارىڭىزعا باعىتتاڭىز. نۇردى ۋاقىتشا تۇسىنىسپەي، رەنجىسىپ جۇرگەن ادامدارعا دا باعىتتاڭىز، ولاردىڭ دا جۇرەگى نۇرعا تولسىن. وسى نۇر بۇكىل الەمگە: بارلىق ادامدارعا، جان - جانۋارلارعا، وسىمدىكتەرگە، بارلىق ءتىرى جانعا تارالسىن.... عالامنىڭ بارلىق تۇپكىر - تۇپكىرىنە نۇر باعىتتاڭىز. ويشا ايتىڭىز:"مەن نۇرلىمىن... نۇر مەنىڭ ىشىمدە... مەن نۇرمىن"
وسىنداي نۇر، ماحاببات جانە تىنىشتىق كۇيىندە وتىرا تۇرىڭىز....
ەندى وسى نۇردى جۇرەگىڭىزگە ورنالاستىرىڭىز. نۇرعا تولى بۇكىل الەم ءسىزدىڭ جۇرەگىڭىزدە. ونى وسىنداي اسەم قالىپتا ساقتاڭىز.
جايمەن كوزىڭىزدى اشۋعا بولادى. راحمەت.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. №19 ساباق 74 بەت
«اتاسى مەن اجەسى» ءماتىنىن سۇراقتار قويۋ ارقىلى سۇراۋ،
سۇراقتار:
مۇرات قانداي قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوستى؟
سەندەردىڭ وتباسىلارىڭدا ۇرپاقتار ساباقتاستىعى ساقتالعانبا؟ اڭگىمەلەپ بەر
وتباسىڭنىڭ تاريحىنان نە بىلەسىڭ؟ اتا - بابالارىڭنان قانداي اسىل مۇرا (رۋحاني) قالدى؟ سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ قانداي؟ ساباق بارىسىن تالقىلاۋ: 5 ت ەرەجەسىن ەسكە سالۋ.
1. ءتارتىپ
2. تالاپ
3. تىنىشتىق
4. تازالىق
5. تاتۋلىق
اتاسى مەن اجەسى
ءجاميلا ايازبەكوۆا
اتاسى مەن اپاسى مۇراتتىڭ ءاپىل - ءتاپىل كەزىندە ءوز باۋىرلارىنا سالعان. وزدەرى تۇراتىن ءۇشارالىنا الىپ كەتكەن. سول كۇندەردەن باستاپ مۇراتتىڭ اپاسى جاسارىپ، كۇننەن كۇنگە شيراپ، بەتىنە قان جۇگىردى. اكە - شەشەسى قالادا قالدى. شال - كەمپىر بالالارى اياقتارىنا تۇرعانشا دەگەن كومەگى عوي، ءبىر جاعىنان، تۇڭعىشىن اتا - اناسىنىڭ باۋىرىنا سالاتىن ەسكىدەن كەلە جاتقان ءداستۇر - سالت ەش سوكەتتىككە جاتپايدى، قايتا جاراسىمدى ءۇيدىڭ ءسانىن كەلتىرەتىن ادەت. «نەمەرە بالاسىنان دا ءتاتتى» دەگەن ۇعىمنىڭ جانى بار. نەمەرە سۇيگەن اتا - انانىڭ جاسى ۇزارادى، جانى جادىرايدى، ال بالا ەشقاشان تاسباۋىر، ءوزىمشىل بولمايدى. بالا كۇلكىسىن ەستىگەن، ونىڭ العاشقى باسقان قادامىن كورگەن، استى - ۇستىنە ءتۇسىپ ابىگەر بولعاندار جاسارماي قايتەدى. اتا - بابالارىمىز سونى قالاي بىلگەن: ءبىز دە سونداي بولىپ جەتىلسەك ارمان بار ما؟
وسىناۋ ءبىر ءتۇپ - تامىرى دانا ءداستۇر، اتا - بالا - نەمەرە سەكىلدى ۇرپاقتىڭ ءۇش تارماعىن بەرىك ەتىپ بەكىتىپ تاستاعانداي. ۇرپاقتىڭ تارماقتارى قالاي ءوسىپ جەتسە دە، قانداي جولدار قياسىنا جەتەلەسە دە، بۇل بايلانىس، تەكتى اعاشتىڭ تامىرلارىنداي ونىڭ تارماقتارىن دىڭنەن ءبولىپ جىبەرمەي، مىقتى تۇعىر بولىپ قالاتىنى انىق. ۇرپاقتار وسىلاي ۇزىلمەي جالعاسىپ، ءار تارماعى ءوز الدىنا ماۋەلەپ شەكسىزدىككە ۇمتىلار، ال قازاعىمىز، قورقىت اتا ايتقانداي، ولمەي ءومىر سۇرەرى انىق. مىنە، مۇرات تا اتا - اجەسىنىڭ قولىندا ءسويتىپ وسكەن. ءوز جەرىنە، تۋعان توپىراعىنا تامىر جىبەرىپ جەتىلگەن. كەڭ دۇنيەگە بالا شاقتان ويىن ارقىلى، جايلاۋ كەشتەرىندە بار ىنتاسىمەن ەستيتىن ەرتەك - اڭىزداردان ءوز بويىنا ەلىنىڭ، ۇلتىنىڭ قۇنارلى ءنارىن ءسىڭىرىپ كەلدى. ۇرپاقتان - ۇرپاققا ۇزىلمەي ايتىلاتىن دالا دانالىعى بالا ساناسىندا جاتتالىپ قالعان. سوندىقتان دا تۋعان جەردى قورعاۋ، باتىرلار داڭقى، كورشى - كولەمگە قامقور بولۋ، ۇلكەندى سىيلاۋ، دوسقا سەنىمدىلىك دەگەن اتاۋلار ول ءۇشىن قانىمەن قوسا قوزعالعان تابيعي ۇعىمدار ەدى.
● بالا تاربيەسىندەگى اتا مەن اجەنىڭ ءرولى قانداي؟
● «وسىناۋ ءبىر ءتۇپ - تامىرى دانا ءداستۇر، اتا - بالا - نەمەرە سەكىلدى ۇرپاقتىڭ ءۇش تارماعىن بەرىك ەتىپ بەكىتىپ تاستاعانداي» دەگەن تۇجىرىممەن كەلىسەسىڭدەر مە؟ نەلىكتەن؟
● سەندەردىڭ وتباسىلارىڭدا ۇرپاقتار ساباقتاستىعى ساقتالعان با؟ اڭگىمەلەپ بەر.
● مۇرات قانداي قۇندىلىقتاردى بويىنا ءسىڭىرىپ ءوستى؟
● وتباسىڭنىڭ تاريحىنان نە بىلەسىڭ؟ اتا - بابالارىڭنان قانداي اسىل مۇرا (رۋحاني) قالدى؟ سەنىڭ وعان كوزقاراسىڭ قانداي؟
№21 جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەبى
مۇعالiم: نۇرجانوۆا ت.
You Might Also Like
-
قىسقا مەرزىمدى ساباق جوسپارى
