InfoHub Logo

دۇنيەتانۋ 4 سىنىپ
تاقىرىبى: وزەن جانە كول
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قازاقستاننىڭ وزەندەرى مەن كولدەرى جايىندا باستاپقى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وزەن مەن كول تۋرالى دۇنيەتانىمىن، تانىمدىق قابىلەتىن، وزەن
مەن كولدەردى پايدالانۋ جانە ساقتاۋ جايىندا پىكىر، سەنىم قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، تابيعاتتى قورعاۋعا، وزەن مەن كول سۋلارىن
لاستاماۋعا، قورعاۋ تۋرالى ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، قازاقستان كارتاسى، جۇمباقتار، تىرەك - سىزبالار
ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، بەينەلەۋ

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا/ سالەمدەسۋ، سىنىپ تازالىعى
ءا/ وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
ب/ وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولۋ
ۆ/ وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارۋ

ءىى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
تابيعات سەن - تىرشىلىك تۇنىپ تۇرعان،
سەن - كۇنسىڭ، كوتەرىلىپ كۇلىپ قىردان.
سەن - كولسىڭ، سەن وزەنسىڭ، سەن ورمانسىڭ،
ادامعا سۇلۋلىقتى سەن ۇقتىرعان – دەپ ساباعىمىزدى باستايىق.

ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
جەر استى سۋلارى / تۇسىنىك /
1. جەر استى سۋلارى قالاي پايدا بولادى؟ جەراستى سۋلارى دەگەنىمىز جەردىڭ تەرەڭ قاباتىندا سۋ بار. ادامدار ارتەزيان قۇدىعىن نەمەسە قولدان جەردى 3 - 4 مەترگە دەيىن قازىپ قۇدىق جاسايدى. ودان الىنعان سۋدى ىشۋگە، شارۋاشىلىققا پايدالانادى.
2. ادام ومىرىنە شيپالى سۋلاردىڭ ماڭىزى قانداي؟
3. تۇششى سۋ قايدا كەزدەسەدى؟ وزەندە
4. جەر بەتىنىڭ قانشا بولىگى سۋ قاباتىندا جانە قانشاسى قۇرلىقتا؟ سۋ قاباتى - 3/2، قۇرلىقتا – 3/1 بولىگى

ءىۋ. وي قوزعاۋ «اداسقان بۇلتتار» ويىنى
كەلەدى الىستان
اشۋلى ارىستان. (وزەن)
3*6 = 18
5*5 = 25
2 - 1 = 1

اۋىل سىرتىندا سايدا
جاتىر ۇلكەن اينا. (كول)
4*6 = 24
6*5= 30
7*4 = 28

وقۋشىلاردان «اداسقان بۇلتتار» ويىنى ارقىلى جۇمباق جانە ماتەماتيكانى بايلانىستىرىپ بەرىلگەن تابليسانى سۇراپ ساباقتى اشىپ الۋ
ۋ. جاڭا ساباق
- جارايسىڭدار بالالار ءبىز بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىن تابليسانى جانە جاقىن ارادا تۋعان كۇن يەلەرىن بار ەكەنىن ءبىلىپ بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «وزەن جانە كول» دەپ باستايمىن.
- بالالار وزەن دەگەنىمىز – ءوزى سالعان ارنامەن اعاتىن سۋ اعىنى. وزەننىڭ اعىپ شىعاتىن جەرى ونىڭ باستاۋى دەپ اتالادى. وزەندەردىڭ نەگىزگى بولىكتەرى: جىلعا، باستاۋ، سالا، ساعا؛ ولار ەكىگە بولىنەدى. جازىق جەردەگى وزەندەر، تاۋلى جەردەگى وزەندەر. تاۋ وزەندەرى تىك جارتاستى تەرەڭ بولىپ كەلەدى. جازىق جەرلەرمەن اعاتىن وزەندەردىڭ اعىسى باياۋ، جازىق جەرلەردىڭ وزەندەرى تەرەڭ ەمەس جانە ولاردىڭ ەنى بىرنەشە كيلومەتر بولادى.

قازاقستاندا 85 مىڭعا جۋىق وزەندەر مەن بۇلاقتار بار. ەرتىس، ىلە، ورال، ەدىل وزەندەرىنىڭ بويىمەن كىشكەنە كەمەلەر جۇزەدى. سىرداريا، توبىل، قاراتال، بۇقتىرما وزەندەرىنىڭ بويىمەن تەرەڭ جەرلەرىندە عانا جۇزە الادى. بۇل وزەندەردە بالىقتاردىڭ قۇندى تۇقىمدارى تىرشىلىك ەتەدى. تۇششى سۋدىڭ ءبىر كوزى وزەن. ەرتىس وزەنىنىڭ بويىندا وسكەمەن، سەمەي، پاۆلودار قالالارى ورنالاسقان. وزەندەردە ستانسالار سالىنىپ، سۋ كۇشىنەن ەلەكتر قۋاتى وندىرىلەدى. وزەن باسقا ءبىر وزەنگە، كولگە، تەڭىزگە، مۇحيتقا نەمەسە ۇلكەن سۋ قويماسىنا بارىپ قۇيادى. وزەن جاڭبىر سۋىنان، ەرىگەن قار مەن مۇزدىقتاردان، قاينار بۇلاقتاردان نەمەسە ارناسىنان تاسىعان كول سۋلارىنان ءنار الادى. كوپتەگەن وزەندەر قىراتتار مەن تاۋلاردان باستالادى. ءبىراق تومەن قاراي اعىپ كەلە جاتقاندا وعان وزگەدە جىلعالار، وزەن - بۇلاقتار مەن سۋ كوزدەرى قوسىلادى.