پەداگوگتارعا كەڭەس تۇرلەرى
پەداگوگتارعا كەڭەس
1 كەڭەس
ءوزىڭنىڭ سىرتقى تۇلعاڭا ۇنەمى قاراپ ءجۇرۋ وتە ماڭىزدى. تاربيەشىنىڭ ادەمى بولىپ ءجۇرۋى، تالعاممەن كيىنۋى، ۇقىپتىلىعى، قاراپايىمدىلىعىن كورۋ اتا - انالار مەن بالالارعا، اينالاداعى ادامدارعا ۇنايدى. بالالار سىزگە قىزىعا قارايدى، ءسىزدىڭ سىرتقى تۇلعاڭىز ولاردى قۋانىشقا بولەيدى. بالالار ءبارىن اڭعارادى: ادەمى تۇيرەۋىش، قالتاداعى ورامال، اشىق ءتۇستى بەلبەۋدى، سونىمەن قاتار تاپتالعان اياق كيىمدى، تارالماعان شاشتى دا. ال بالالار بايقاماعاندى، ارينە ۇلكەندەر بايقاۋى مۇمكىن. بالالار تاربيەشىنى جاقسى كورىپ جانە ماقتانىش تۇتۋى قاجەت، ال ءسىز ولاردىڭ ماقتانىشىنا تۇرارلىقتاي بولۋىڭىز كەرەك. وسىعان جەتۋدىڭ ءبىرىنشى قادامى – ول ءسىزدىڭ سىرتقى تۇلعاڭىز.
2 كەڭەس
ەكىنشى تاربيەشىمەن كەلىسىم بويىنشا توپتاعى ءتارتىپتى ورناتىڭىز جانە قولداپ وتىرىڭىز، پەداگوگيكالىق قۇرالداردى، ويىن، ويىنشىق، قۇرال - جابدىقتاردى ساقتاۋ ورنىن ساقتاڭىز. كىشى توپتاردا ءتارتىپتى ءوزىڭىز جاساڭىز، ال ورتاڭعى، ەرەسەك توپتاردا بالالاردى كومەككە، جۇمىسقا تارتىڭىز. ولار سىزگە شىن كوڭىلمەن كومەكتەسەدى.
ەرەسەك توپ بالالارىمەن جۇمىس ىستەگەندە مىناداي ادىستەردى قولدانۋعا بولادى: «بالالار، قاراڭدار نە ورنىنا قويىلماعان؟» نەمەسە «بالالار، بىزگە سەرۋەنگە بارا بەرۋىمىزگە بولادى ما؟». بالالار شاشىلعان زاتتاردى بايقاپ، تارتىپكە كەلتىرەدى. ولاردىڭ جۇمىسىن باعالاڭىز: «جارايسىڭ، ادىلەت، سەن ماشينانىڭ ورنىنا تۇرماعانىن كورىپ، ورنىنا قويدىڭ». ت. ب.
ەكى تاربيەشىنىڭ بىركەلكى جانە ۇنەمى تالاپ قويىپ وتىرۋى بالالاردا ءتارتىپتى، ۇقىپتى بولۋىنا تاربيەلەيدى، كەلەشەكتە پايداعا اسادى.
3 كەڭەس
تاربيەشى كۇن ءتارتىبىنىڭ تولىق ورىندالۋىنا تولىق جاۋاپتى. كۇن كەلەسىلگەن كەستەگە ساي جاقسى ءوتۋ ءۇشىن، بارلىق جۇمىس كەزەڭدەرى ويلاستىرىلۋى قاجەت، ءۇوىا جاقسى دايىندالۋ قاجەت. اسىرەسە كورنەكى قۇرالدارىنا بايلانىستى (قاعاز، قىلقالام، بوياۋ، جەلىم، قايشى، كىتاپتار، سۋرەتتەر جانە ت. ب.). ءۇوىا تولىق دايىندالماۋ كۇن ءتارتىبىن بۇزۋدىڭ سەبەبى بولىپ تابىلادى.
4 كەڭەس
ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ ءوزىڭىزدى الماستىرۋشى تاربيەشىمەن تىعىز بايلانىستا بولىڭىز. جۇمىس جوسپارىن بىرگە قۇرىڭىز. ەگەر ءسىزدى الماستىراتىن تاربيەشى – تاجىربيەلى پەداگوگ بولسا، وندا ونىڭ تاڭەرتەڭگى جاتتىعۋدى، وقۋ ءىس - ارەكەتتى، سەرۋەندى وتكىزۋىن، بالالاردى تاماقتاندىرۋىن باقىلاڭىز.
كۇن بويى كۇن ءتارتىبىن باقىلاۋ مىندەتتى ەمەس، سول كۇن ءتارتىبىنىڭ ءبىر كەرەك دەگەن بولىكتەرىن قاراۋ جەتكىلىكتى. سۇراڭىز، ۇيالماڭىز كەڭەس سۇراڭىز. جۇمىس تاجىربيەسى كىمگە بولسا دا بىردەن كەلمەيدى.
توپتاعى ءتارتىپتى ساقتاۋ كەزىندە، ءۇوىا بەرۋ كەزىندە تالاپتى بارلىق بالاعى بىردەي قويۋعا تىرىسىڭىز. جۇمىستا بىردەي ۇزدىك ادىستەردى قولدانىڭىز. ءبىراق ءبارى بىردەي بولۋ كەرەك ەمەس. تاربيەشى – شىعارماشىل ادام، وندا وزىنە ءتان ءادىسى مەن قىزىقتى قابىلداۋلارى بولۋى كەرەك، باستىسى ونىڭ جۇمىسى ارىپتەستەرىنىڭ جۇمىسىنان بولەك بولماۋى كەرەك.
اۋسىمدى اۋىستىرعاندا كۇننىڭ قالاي وتكەندىگىن ايتىڭىز، قانداي قيىنىشىلىقتار كەزدەستى، بالالار وزدەرىن قالاي ۇستادى جانە توپتىڭ كوڭىل كۇيىن ايتىپ ءوتىڭىز.
5 كەڭەس
جۇمىستاعى ەڭ ۇلكەن كومەكشى كۇتۋشى بولىپ تابىلادى. ونىمەن دە جاقسى قاتىناستا بولىڭىز. بالالار وعان دەگە سىيلاستىقتى ءبىلسىن.
كۇتۋشى مەن تاربيەشى اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتەر بالالاردىڭ كوز الدىندا بولماۋى كەرەك. كەلىسپەۋشىلىكتەن اۋلاق بولىڭىز.
توپتاعى قولايلى جاعدايدى تۋعىزۋ ءۇشىن دوستىق پەن كەلىسىم، سىيلاستىق بولۋى كەرەك.
6 كەڭەس
ءوز داۋىسىڭىزدى بايقاڭىز، ارتىق سويلەمەڭىز، سويلەگەندە سوزدەرىڭىزگە ساق بولىڭىز. كوپ سويلەيتىن تاربيەشىنىڭ بالالارى ادەتتە شۋلى بولىپ كەلەدى، ايتقانعا قۇلاق اسپايدى، ءوتىنىش پەن بۇيرىقتى تۇسىنبەيدى.
7 كەڭەس
توپتا ىسكەر، قولايلى جاعداي ورناتۋعا تىرىسىڭىز. ارينە بالالارمەن دە كەلىسپەۋشىلىكتەر بولۋى مۇمكىن. ەگەر ول تۋىنداسا ارينە تاربيەشى ونى اقىرىن، اسىقپاي باستىسى، ءادىل شەشۋى كەرەك. ۇمىتپاڭىز، ادىلەتسىزدىك بالانىڭ قاتىگەز، بىربەتكەي بولۋىنا اكەپ سوقتىرادى. مۇنداي وقيعاعا ءجيى تاپ كەلەتىن بالا «قيىن بالا» بولۋى مۇمكىن.
8 كەڭەس
تاربيەشى اتا - انالارمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ارينە بالاباقشاعا بالالاردى ۋاقىتىندا اكەلمەيتىن اكەلەر مەن انالار دا بارشىلىق، ۇيدە بالامەن از كوڭىل بولەتىن، دەمالىس كۇندەرى كۇن ءتارتىبىن ساقتامايتىندار دا بار.
مۇنداي اتا - انالارعا كەڭەس بەرۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىراق تاربيەشى ەگەر سىيلى، بەدەلدى بولسا، ءادىل جۇمىس ىستەسە عانا اتا - انالار ونىڭ سوزىنە قۇلاق اسادى.
پەداگوگ بەدەلىن پايدالانىڭىز، اتا - انالارمەن سىپايى (قانداي جاعداي بولماسىن)، بالانىڭ ءتارتىبى تۋرالى، جەتىستىكتەرى جايلى، بالاباقشاداعى قابىلدانعان ەرەجەلەر جايلى سويلەسە ءبىلىڭىز.
9 كەڭەس
كەيبىر تاربيەشىلەر، اسىرەسە جاستار كەشكە اتا - انالارمەن كەزدەسكەندە بالالارىنىڭ ۇسىنەن شاعىمدانادى. ۇساق، ويلانباي ايتىلعان شاعىم پەداگوگ بەدەلىن تۇسىرەدى، اتا - انا مەن بالانىڭ جۇيكەسىنە تيەدى، ەشقانداي پايدا اكەلمەيدى.
اتا - اناعا ءجيى بالانىڭ جاقسى جاقتارى مەن كىشكەنتاي بولسا دا جەتىستىكتەرى جايلى، بالالارمەن، ۇلكەندەرمەن قارىم - قاتىناسى جايلى، بالاعا جولداستارى كورسەتكەن كومەك جايلى ت. ب. ايتىپ بەرىڭىز.
1 كەڭەس
ءوزىڭنىڭ سىرتقى تۇلعاڭا ۇنەمى قاراپ ءجۇرۋ وتە ماڭىزدى. تاربيەشىنىڭ ادەمى بولىپ ءجۇرۋى، تالعاممەن كيىنۋى، ۇقىپتىلىعى، قاراپايىمدىلىعىن كورۋ اتا - انالار مەن بالالارعا، اينالاداعى ادامدارعا ۇنايدى. بالالار سىزگە قىزىعا قارايدى، ءسىزدىڭ سىرتقى تۇلعاڭىز ولاردى قۋانىشقا بولەيدى. بالالار ءبارىن اڭعارادى: ادەمى تۇيرەۋىش، قالتاداعى ورامال، اشىق ءتۇستى بەلبەۋدى، سونىمەن قاتار تاپتالعان اياق كيىمدى، تارالماعان شاشتى دا. ال بالالار بايقاماعاندى، ارينە ۇلكەندەر بايقاۋى مۇمكىن. بالالار تاربيەشىنى جاقسى كورىپ جانە ماقتانىش تۇتۋى قاجەت، ال ءسىز ولاردىڭ ماقتانىشىنا تۇرارلىقتاي بولۋىڭىز كەرەك. وسىعان جەتۋدىڭ ءبىرىنشى قادامى – ول ءسىزدىڭ سىرتقى تۇلعاڭىز.
2 كەڭەس
ەكىنشى تاربيەشىمەن كەلىسىم بويىنشا توپتاعى ءتارتىپتى ورناتىڭىز جانە قولداپ وتىرىڭىز، پەداگوگيكالىق قۇرالداردى، ويىن، ويىنشىق، قۇرال - جابدىقتاردى ساقتاۋ ورنىن ساقتاڭىز. كىشى توپتاردا ءتارتىپتى ءوزىڭىز جاساڭىز، ال ورتاڭعى، ەرەسەك توپتاردا بالالاردى كومەككە، جۇمىسقا تارتىڭىز. ولار سىزگە شىن كوڭىلمەن كومەكتەسەدى.
ەرەسەك توپ بالالارىمەن جۇمىس ىستەگەندە مىناداي ادىستەردى قولدانۋعا بولادى: «بالالار، قاراڭدار نە ورنىنا قويىلماعان؟» نەمەسە «بالالار، بىزگە سەرۋەنگە بارا بەرۋىمىزگە بولادى ما؟». بالالار شاشىلعان زاتتاردى بايقاپ، تارتىپكە كەلتىرەدى. ولاردىڭ جۇمىسىن باعالاڭىز: «جارايسىڭ، ادىلەت، سەن ماشينانىڭ ورنىنا تۇرماعانىن كورىپ، ورنىنا قويدىڭ». ت. ب.
ەكى تاربيەشىنىڭ بىركەلكى جانە ۇنەمى تالاپ قويىپ وتىرۋى بالالاردا ءتارتىپتى، ۇقىپتى بولۋىنا تاربيەلەيدى، كەلەشەكتە پايداعا اسادى.
3 كەڭەس
تاربيەشى كۇن ءتارتىبىنىڭ تولىق ورىندالۋىنا تولىق جاۋاپتى. كۇن كەلەسىلگەن كەستەگە ساي جاقسى ءوتۋ ءۇشىن، بارلىق جۇمىس كەزەڭدەرى ويلاستىرىلۋى قاجەت، ءۇوىا جاقسى دايىندالۋ قاجەت. اسىرەسە كورنەكى قۇرالدارىنا بايلانىستى (قاعاز، قىلقالام، بوياۋ، جەلىم، قايشى، كىتاپتار، سۋرەتتەر جانە ت. ب.). ءۇوىا تولىق دايىندالماۋ كۇن ءتارتىبىن بۇزۋدىڭ سەبەبى بولىپ تابىلادى.
4 كەڭەس
ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ ءوزىڭىزدى الماستىرۋشى تاربيەشىمەن تىعىز بايلانىستا بولىڭىز. جۇمىس جوسپارىن بىرگە قۇرىڭىز. ەگەر ءسىزدى الماستىراتىن تاربيەشى – تاجىربيەلى پەداگوگ بولسا، وندا ونىڭ تاڭەرتەڭگى جاتتىعۋدى، وقۋ ءىس - ارەكەتتى، سەرۋەندى وتكىزۋىن، بالالاردى تاماقتاندىرۋىن باقىلاڭىز.
كۇن بويى كۇن ءتارتىبىن باقىلاۋ مىندەتتى ەمەس، سول كۇن ءتارتىبىنىڭ ءبىر كەرەك دەگەن بولىكتەرىن قاراۋ جەتكىلىكتى. سۇراڭىز، ۇيالماڭىز كەڭەس سۇراڭىز. جۇمىس تاجىربيەسى كىمگە بولسا دا بىردەن كەلمەيدى.
توپتاعى ءتارتىپتى ساقتاۋ كەزىندە، ءۇوىا بەرۋ كەزىندە تالاپتى بارلىق بالاعى بىردەي قويۋعا تىرىسىڭىز. جۇمىستا بىردەي ۇزدىك ادىستەردى قولدانىڭىز. ءبىراق ءبارى بىردەي بولۋ كەرەك ەمەس. تاربيەشى – شىعارماشىل ادام، وندا وزىنە ءتان ءادىسى مەن قىزىقتى قابىلداۋلارى بولۋى كەرەك، باستىسى ونىڭ جۇمىسى ارىپتەستەرىنىڭ جۇمىسىنان بولەك بولماۋى كەرەك.
اۋسىمدى اۋىستىرعاندا كۇننىڭ قالاي وتكەندىگىن ايتىڭىز، قانداي قيىنىشىلىقتار كەزدەستى، بالالار وزدەرىن قالاي ۇستادى جانە توپتىڭ كوڭىل كۇيىن ايتىپ ءوتىڭىز.
5 كەڭەس
جۇمىستاعى ەڭ ۇلكەن كومەكشى كۇتۋشى بولىپ تابىلادى. ونىمەن دە جاقسى قاتىناستا بولىڭىز. بالالار وعان دەگە سىيلاستىقتى ءبىلسىن.
كۇتۋشى مەن تاربيەشى اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتەر بالالاردىڭ كوز الدىندا بولماۋى كەرەك. كەلىسپەۋشىلىكتەن اۋلاق بولىڭىز.
توپتاعى قولايلى جاعدايدى تۋعىزۋ ءۇشىن دوستىق پەن كەلىسىم، سىيلاستىق بولۋى كەرەك.
6 كەڭەس
ءوز داۋىسىڭىزدى بايقاڭىز، ارتىق سويلەمەڭىز، سويلەگەندە سوزدەرىڭىزگە ساق بولىڭىز. كوپ سويلەيتىن تاربيەشىنىڭ بالالارى ادەتتە شۋلى بولىپ كەلەدى، ايتقانعا قۇلاق اسپايدى، ءوتىنىش پەن بۇيرىقتى تۇسىنبەيدى.
7 كەڭەس
توپتا ىسكەر، قولايلى جاعداي ورناتۋعا تىرىسىڭىز. ارينە بالالارمەن دە كەلىسپەۋشىلىكتەر بولۋى مۇمكىن. ەگەر ول تۋىنداسا ارينە تاربيەشى ونى اقىرىن، اسىقپاي باستىسى، ءادىل شەشۋى كەرەك. ۇمىتپاڭىز، ادىلەتسىزدىك بالانىڭ قاتىگەز، بىربەتكەي بولۋىنا اكەپ سوقتىرادى. مۇنداي وقيعاعا ءجيى تاپ كەلەتىن بالا «قيىن بالا» بولۋى مۇمكىن.
8 كەڭەس
تاربيەشى اتا - انالارمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ارينە بالاباقشاعا بالالاردى ۋاقىتىندا اكەلمەيتىن اكەلەر مەن انالار دا بارشىلىق، ۇيدە بالامەن از كوڭىل بولەتىن، دەمالىس كۇندەرى كۇن ءتارتىبىن ساقتامايتىندار دا بار.
مۇنداي اتا - انالارعا كەڭەس بەرۋگە تۋرا كەلەدى. ءبىراق تاربيەشى ەگەر سىيلى، بەدەلدى بولسا، ءادىل جۇمىس ىستەسە عانا اتا - انالار ونىڭ سوزىنە قۇلاق اسادى.
پەداگوگ بەدەلىن پايدالانىڭىز، اتا - انالارمەن سىپايى (قانداي جاعداي بولماسىن)، بالانىڭ ءتارتىبى تۋرالى، جەتىستىكتەرى جايلى، بالاباقشاداعى قابىلدانعان ەرەجەلەر جايلى سويلەسە ءبىلىڭىز.
9 كەڭەس
كەيبىر تاربيەشىلەر، اسىرەسە جاستار كەشكە اتا - انالارمەن كەزدەسكەندە بالالارىنىڭ ۇسىنەن شاعىمدانادى. ۇساق، ويلانباي ايتىلعان شاعىم پەداگوگ بەدەلىن تۇسىرەدى، اتا - انا مەن بالانىڭ جۇيكەسىنە تيەدى، ەشقانداي پايدا اكەلمەيدى.
اتا - اناعا ءجيى بالانىڭ جاقسى جاقتارى مەن كىشكەنتاي بولسا دا جەتىستىكتەرى جايلى، بالالارمەن، ۇلكەندەرمەن قارىم - قاتىناسى جايلى، بالاعا جولداستارى كورسەتكەن كومەك جايلى ت. ب. ايتىپ بەرىڭىز.
You Might Also Like
-
مەن – تاربيەشىمىن، بولاشاق ۇلتتى تاربيەلەۋشىمىن. وسى تىركەس كوكىرەگىمە مەيىرىمدىلىك پەن وزىمە دەگەن سەنىمدىلىكتى ۇيالاتادى.
