پرەزيدەنت - ەل تىرەگى
«پرەزيدەنت – ەل تىرەگى» اتتى شىعارما
قاي پورتقا بەت العانىن بىلمەيتىن كەمەنىڭ جەلى دە وڭىنان تۇرمايدى. (سەنەكا)
«قازىرگى زامان – وزىنە سەنەتىن ارمانى مەن وسى ارماندى ىسكە اسىرۋعا ەرىك - جىگەرى بار دارىندى، قاجىرلى ادامداردىڭ ۋاقىتى»- دەگەن ەلباسىمىزدىڭ دانىشپان ءسوزى ويىما ورالىپ وتىر. ەلىمنىڭ بولاشاعى ايقىن: وركەنيەتى دامىعان ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ ءومىر ءسۇرۋ. ال ۋاقىت تالاپ ەتىپ كەلە جاتقان دارىندىلىق پەن قاجىرلىلىق تەك ءبىلىم مەن ەڭبەك ارقىلى ىسكە اسپاق. كەز كەلگەن قازاقستاندىقتىڭ وسى ورايدا ءوز ەلىنىڭ تاريحى مەن مەملەكەت تىنىسىن ءبىلىپ، زەردەلەپ وتىرۋى شارت دەپ بىلەمىن. ەندەشە تاماشا زەرتتەۋشى عالىم شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ ءوز كەزىندە «حالىقتىڭ كەمەلىنە كەلىپ، وركەندەپ ءوسۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن، ازاتتىق پەن ءبىلىم قاجەت» دەۋى ءبىز ءۇشىن اسا كەمەڭگەرلىكتىڭ بەلگىسىندەي. ۇلت تاريحىن مەڭگەرە وتىرىپ، سان عاسىرلار بويعى ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن اتا - بابالارىمىزدىڭ قانىمەن كەلگەن بۇگىنگى بەيبىت زامانىمىزدىڭ ءتول پەرزەنتى ەكەنىمدى ءار كەز ماقتان تۇتىپ، اسا قادىرلەيمىن. مەملەكەتىمىزدە تىنىشتىقتىڭ ورناپ، ەلىمىزدىڭ جاھاندانۋ كەزەڭىندە العا باعىت الۋىن، وركەنيەتكە بەت تۇزەۋ سەكىلدى قادامداردىڭ جاسالۋى – ءبارى - ءبارى باسشى ىسكەرلىگى دەپ تانيمىن. باسشىنىڭ ءدۇيىم ءبىر ەلدى شەبەر باسقارۋىنا ونىڭ ەلگە دەگەن ماحابباتى حالقىنىڭ قولداۋى ءۇشىن وتە قاجەت - اق. شەبەرلىگىنىڭ كىلتى – وتانسۇيگىشتىك رۋحىنىڭ مىقتىلىعىندا بولار. ال تۋعان قازاقستانىمىزدىڭ باسشىسى – تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ. شەبەر قالامگەر بولسام، قازاق تاريحىندا ەسىمى التىن ارىپتەرمەن جازىلار تۇڭعىش پرەزيدەنت جانە قازاقستان جايىندا كوپ وي تولعار ەدىم.
قازاق تاريحى ارىدەن باستالادى. ال تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحي شەجىرەسى، ارينە، 1991 جىلدان باستالماق.
1991 جىل – ەلىمىزدىڭ 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ نەگىزىمەن ورناعان ۇلتتىق - تاريحي ءمانى جوعارى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن جىلى. وسى جىلى دۇنيەگە كەلگەن «قازاقستان» اتتى جاس مەملەكەتتى باسقارۋ ءىسى ن. ءا. نازاربايەۆقا جۇكتەلگەن بولاتىن. شىعىس ويشىلى ءفيردوۋسيدىڭ: «الدىڭدا نە كۇتىپ تۇر، سونى ويلا. يگى ماقساتقا تۋرا جۇرگەن جەتەدى»،- دەگەن دانالىق ءسوزىن ۇستانعان باسشى ەل بيلەۋ تىزگىنىن قولىنا الدى. ءاربىر قازاقستاندىق ازامات ءوز ەلىنە باسشى ەتىپ سايلاعان كوسەمىنىڭ ءومىر جولىنىڭ قاراپايىمدىلىعىن، يا تورە، يا باي، يا ۇستەم تاپ وكىلى ەمەس، حالىق اراسىنان شىققان ءبىلىمدى دە سانالى تۇلعا ەكەنىن ءبىلۋى كەرەك. 1940 جىلدىڭ 6 شىلدەسىندە الماتى وبلىسىنىڭ قاراساي اۋدانىنا قاراستى شامالعان اۋىلىندا ءابىش پەن ءالجان نازاربايەۆتاردىڭ شاڭىراعىندا دۇنيەگە كەلگەن جاس ءسابي اق جاۋلىقتى اجەسى مىرزابالانىڭ اتاۋىمەن «نۇرسۇلتان» اتانعاندى. اتا - انانىڭ تاماشا ءتالىمىن العان جاس نۇرسۇلتان مەكتەپتى ۇزدىك اياقتاپ، تەحنيكالىق باعىتتا ءبىلىمىن جەتىلدىرەدى: تەحنيكالىق ۋچيليششە، جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الادى. بايقاپ قاراسام، ەڭبەك جولى دا قاراپايىم: 1960 جىلدان قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتىندا قاتارداعى جۇمىسشى بولىپ باستايدى، كەيىن پارتيا جۇمىسىنا ارالاسادى. پارتيا جۇمىسىنا ارالاسۋ مەملەكەتتىك ماڭىزدى ىستەردىڭ باس - قاسىندا ءجۇرۋ دەپ سانايمىن. سول ءوزى ەڭبەك جولىن باستاعان كومبيناتتا پارتيا كوميتەتىنىڭ قىزمەتتەرىنەن باستاپ، قازاق سسر جوعارى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولۋىنا جەيىنگى ۇزاق جول، مەنىڭ ويىمشا، بولاشاق ەل باسشىسىن مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنداعى ءىرى قىزمەتتەرگە باستاما بولىپ، ابدەن شىڭداعان بولۋعا ءتيىس. ويتكەنى جاس الەمدىك وركەنيەت، جاھاندانۋ سەكىلدى قۇبىلىستاردان مۇلدە بەيحابار قازاقستاندى از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە بيىكتەردەن كورسەتۋ تەك باسشىنىڭ بىلىكتىلىگى مەن شەبەرلىگىنە عانا بايلانىستى بولماق.
قاي پورتقا بەت العانىن بىلمەيتىن كەمەنىڭ جەلى دە وڭىنان تۇرمايدى. (سەنەكا)
«قازىرگى زامان – وزىنە سەنەتىن ارمانى مەن وسى ارماندى ىسكە اسىرۋعا ەرىك - جىگەرى بار دارىندى، قاجىرلى ادامداردىڭ ۋاقىتى»- دەگەن ەلباسىمىزدىڭ دانىشپان ءسوزى ويىما ورالىپ وتىر. ەلىمنىڭ بولاشاعى ايقىن: وركەنيەتى دامىعان ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ ءومىر ءسۇرۋ. ال ۋاقىت تالاپ ەتىپ كەلە جاتقان دارىندىلىق پەن قاجىرلىلىق تەك ءبىلىم مەن ەڭبەك ارقىلى ىسكە اسپاق. كەز كەلگەن قازاقستاندىقتىڭ وسى ورايدا ءوز ەلىنىڭ تاريحى مەن مەملەكەت تىنىسىن ءبىلىپ، زەردەلەپ وتىرۋى شارت دەپ بىلەمىن. ەندەشە تاماشا زەرتتەۋشى عالىم شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ ءوز كەزىندە «حالىقتىڭ كەمەلىنە كەلىپ، وركەندەپ ءوسۋى ءۇشىن ەڭ الدىمەن، ازاتتىق پەن ءبىلىم قاجەت» دەۋى ءبىز ءۇشىن اسا كەمەڭگەرلىكتىڭ بەلگىسىندەي. ۇلت تاريحىن مەڭگەرە وتىرىپ، سان عاسىرلار بويعى ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن اتا - بابالارىمىزدىڭ قانىمەن كەلگەن بۇگىنگى بەيبىت زامانىمىزدىڭ ءتول پەرزەنتى ەكەنىمدى ءار كەز ماقتان تۇتىپ، اسا قادىرلەيمىن. مەملەكەتىمىزدە تىنىشتىقتىڭ ورناپ، ەلىمىزدىڭ جاھاندانۋ كەزەڭىندە العا باعىت الۋىن، وركەنيەتكە بەت تۇزەۋ سەكىلدى قادامداردىڭ جاسالۋى – ءبارى - ءبارى باسشى ىسكەرلىگى دەپ تانيمىن. باسشىنىڭ ءدۇيىم ءبىر ەلدى شەبەر باسقارۋىنا ونىڭ ەلگە دەگەن ماحابباتى حالقىنىڭ قولداۋى ءۇشىن وتە قاجەت - اق. شەبەرلىگىنىڭ كىلتى – وتانسۇيگىشتىك رۋحىنىڭ مىقتىلىعىندا بولار. ال تۋعان قازاقستانىمىزدىڭ باسشىسى – تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ. شەبەر قالامگەر بولسام، قازاق تاريحىندا ەسىمى التىن ارىپتەرمەن جازىلار تۇڭعىش پرەزيدەنت جانە قازاقستان جايىندا كوپ وي تولعار ەدىم.
قازاق تاريحى ارىدەن باستالادى. ال تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحي شەجىرەسى، ارينە، 1991 جىلدان باستالماق.
1991 جىل – ەلىمىزدىڭ 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ نەگىزىمەن ورناعان ۇلتتىق - تاريحي ءمانى جوعارى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن جىلى. وسى جىلى دۇنيەگە كەلگەن «قازاقستان» اتتى جاس مەملەكەتتى باسقارۋ ءىسى ن. ءا. نازاربايەۆقا جۇكتەلگەن بولاتىن. شىعىس ويشىلى ءفيردوۋسيدىڭ: «الدىڭدا نە كۇتىپ تۇر، سونى ويلا. يگى ماقساتقا تۋرا جۇرگەن جەتەدى»،- دەگەن دانالىق ءسوزىن ۇستانعان باسشى ەل بيلەۋ تىزگىنىن قولىنا الدى. ءاربىر قازاقستاندىق ازامات ءوز ەلىنە باسشى ەتىپ سايلاعان كوسەمىنىڭ ءومىر جولىنىڭ قاراپايىمدىلىعىن، يا تورە، يا باي، يا ۇستەم تاپ وكىلى ەمەس، حالىق اراسىنان شىققان ءبىلىمدى دە سانالى تۇلعا ەكەنىن ءبىلۋى كەرەك. 1940 جىلدىڭ 6 شىلدەسىندە الماتى وبلىسىنىڭ قاراساي اۋدانىنا قاراستى شامالعان اۋىلىندا ءابىش پەن ءالجان نازاربايەۆتاردىڭ شاڭىراعىندا دۇنيەگە كەلگەن جاس ءسابي اق جاۋلىقتى اجەسى مىرزابالانىڭ اتاۋىمەن «نۇرسۇلتان» اتانعاندى. اتا - انانىڭ تاماشا ءتالىمىن العان جاس نۇرسۇلتان مەكتەپتى ۇزدىك اياقتاپ، تەحنيكالىق باعىتتا ءبىلىمىن جەتىلدىرەدى: تەحنيكالىق ۋچيليششە، جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الادى. بايقاپ قاراسام، ەڭبەك جولى دا قاراپايىم: 1960 جىلدان قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتىندا قاتارداعى جۇمىسشى بولىپ باستايدى، كەيىن پارتيا جۇمىسىنا ارالاسادى. پارتيا جۇمىسىنا ارالاسۋ مەملەكەتتىك ماڭىزدى ىستەردىڭ باس - قاسىندا ءجۇرۋ دەپ سانايمىن. سول ءوزى ەڭبەك جولىن باستاعان كومبيناتتا پارتيا كوميتەتىنىڭ قىزمەتتەرىنەن باستاپ، قازاق سسر جوعارى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولۋىنا جەيىنگى ۇزاق جول، مەنىڭ ويىمشا، بولاشاق ەل باسشىسىن مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنداعى ءىرى قىزمەتتەرگە باستاما بولىپ، ابدەن شىڭداعان بولۋعا ءتيىس. ويتكەنى جاس الەمدىك وركەنيەت، جاھاندانۋ سەكىلدى قۇبىلىستاردان مۇلدە بەيحابار قازاقستاندى از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە بيىكتەردەن كورسەتۋ تەك باسشىنىڭ بىلىكتىلىگى مەن شەبەرلىگىنە عانا بايلانىستى بولماق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
سىن ەسىمدەر جايلى جالپى مالىمەت بەرۋ، سالىستىرمالى جانە كۇشەيتپەلى سىن ەسىمدەردى مەڭگەرۋلەرىنە ىقپال جاساۋ، «ۆاشينگتون» تاقىرىبىنا قاتىستى ءماتىندى اۋدارۋ، استانا مەن ۆاشينگتوندى سالىستىرۋ، ۇقساس ەر...
