InfoHub Logo

قاليحان ىسقاقتىڭ"قوڭىر كۇز ەدى" پوۆەسىندەگى بالالار بەينەسى
قازاق ادەبيەتىنە سوعىستان كەيىن كەلگەن ادەبي تولقىننىڭ باسىندا تۇرعان اسا كورنەكتى جازۋشىلاردىڭ ءبىرى - قاليحان ىسقاق. بالالىق شاعى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قاسىرەتتى جىلدارىمەن، قيىنشىلىقتارىمەن وتكەن. سونداي ءومىرىنىڭ - التىن ارقاۋى "قوڭىر كۇز ەدى"پوۆەسى. قاليحان ىسقاق - قىلاۋسىز ءسوز شەبەرى. كەيىن جاسىندا قولىنا قالام العاندا سونداي ءبىر زۇلمات بالالىق شاقتى وسى ءبىر پوۆەس ارقىلى استارلاپ اشادى. بۇل پوۆەستىڭ باستى كەيىپكەرى - قاسىم. قاسىم - كەمپىر مەن شالدىڭ قولىندا وسەدى. ول كىسىلەردىڭ شامالارى كەلمەگەن سوڭ، ينتەرناتقا قاسىمدى بەرەدى. ينتەرنات - وتە قاراڭعى سۋىق، ءدال ءبىر جاتاقحانا باراق سياقتى. بۇل كەزدە قاسىمنىڭ تاعدىرى - وتە قيىن، بالالىعىنىڭ التىن كەزەڭدەرى ينتەرناتتا كۇنى بويى جۇمىس ىستەۋمەن، جالعىز قالعان قوزىداي بوتەن بالالار اراسىندا وتەدى. بۇل جەردە تەك قاسىمنىڭ تاعدىرى ەمەس، ينتەرنات بالالارىنىڭ تاعدىرى. كۇنى تاڭەرتەڭ بالالار اش. وتە سۋىق، جاتاتىن جەرلەرى دە ءبىرتۇرلى. ولار ايداۋعا كونىپ جۇرە بەرەدى. سەبەبى، باساتىن تاۋلارى، باراتىن جەرلەرى، باسپانالارى جوق. ولاردىڭ اربىرەۋىنىڭ كوزىندە اۋىلعا دەگەن ساعىنىش، اتا - اناعا دەگەن دەگەن لەبىز بار. كوزدەرىندە ءبىر تۇنىپ تۇرعان قاسىرەت بار. ينتەرنات ۇستازدارى دا جوندەۋ ەمەس. ءوز ۇيلەرىنىڭ جۇمىستارىن وسى بالالارعا ىستەتىپ، جۇمساپ وتىرادى. قاسىمعا كەلگەننەن - اق ءبىرى كوزىنە دۇرىس ەمەستەي، ول جەردە قانشاما اۋىلدى ساعىنىپ وتىرعان، اتا - انا ماحابباتىنا ءزارۋ بالالار بار ەكەندىگى سەزىلگەن. سەبەبى، ءوزى دە وسى كۇندى باسىنان وتكەرىپ ءجۇر. ءتىپتى، ديرەكتوردىڭ ءوزى دە ادام مەنسىنبەيدى، ءبىر اۋىز ءسوزىن زورعا تاۋىسىپ ايتادى. قاسىم ەڭ الدىمەن "ماعان بالالار تيىسە مە ەكەن؟ نە بولادى"- دەپ قورىققان. جوق، ولاي بولمادى. ول جەردە كەكىل شاشتى بۇكىر، سوزشەڭ جارىقجۇلدىز، تاعى دا ءوزى سياقتى ۇل بالالار بار ەكەن. بىردە بۇل كەلگەندە، توسەك ۇستىندە جاتقان كەكىل شاشتى بالا سۋىرىلىپ:
قاي سىنىپتا وقيسىڭ؟ اتىڭ كىم؟
سەگىزىنشى، ەسىمىم - قاسىم.
ءدويت دە گەن، ءبىر بىرگە وقيدى ەكەنبىز عوي. كەل، كەل! مەنىڭ جانىمدا ءازىر ەشكىم جوق. كەل، كەل! دورباڭا دا ورىن تابىلادى، مەنىڭ ساندىعىم ۇلكەن!- دەپ كيىپ - جارىپ بارادى. ەكى تۋىپ، ءبىر قالعانداي - اق قاسىمنىڭ استى - ۇستىنە ءتۇستى.- نەمەنە، مۇنىڭ ءىشى تولعان باۋىرساق شىعار؟
- جوق، انشەيىن كيىم - كەشەكتەر عوي. سول - اق ەكەن، بۇكىردىڭ قاباعى سالبىراپ جونەلدى. الگىندەي ەمەس، ءۇيىر سەكتىگى باسىلىپ، بىرجيىپ - تىرجيىپ، ماڭدايى جيىرىلىپ كەتتى. قاسىمدى جاقتىرتپاي ونى جارىقجۇلدىزدىڭ قاسىنا جىبەردى. قاسىم ءوزىن جايسىز سەزىنىپ، ءبىرتۇرلى بولىپ قالدى. مىنە، وسىلايشا قاسىم دا ينتەرنات بالالارىمەن تانىسىپ، تابىسىپ، ولاردىڭ مىنەزدەرىن ءبىلدى. جارىقجۇلدىز سويلەمەيتىن بالا سەكىلدى تۇعىن، ءبىراق سوزشەڭ ەكەن. قاسىمنىڭ كەلگەنى سول ەدى، ءبىر يميگەن قارا ايەل كەلىپ، ۇيىنە سۋعا جۇمسادى. قاسىم بۇندايعا تاڭقالدى. ءسويتىپ ءبىر كۇن ءوتتى. كەلەسى ءبىر كۇنى ساباق باستالدى. ۇستازدارى - مايمۇرىن اعاي. قاسىمعا جانى اشىعانداي، شالبارىنان باسىنا دەيىن ۇركە قارادى. ونى التىننىڭ قاسىنا وتىرعىزىپ، ساباق بەردى. بۇل كۇندەرى قاسىم ءۇشىن ساباق كۇنى ەمەس، كۇلكى كۇنىدەي كورىندى. سىنىپ دۋ - دۋ كۇلىپ، ونى كەلەكە قىلادى. سوعىس بىتكەنىنە ءبىر - اق جىل بولاتىن. سول جىلدىڭ كۇزى ەدى. مايمۇرىن قالامتايدىڭ ءىنىسى الماتاي ينستيتۋت ءبىتىرىپ كەلدى. ول مەكتەپكە ادەبيەت ساباعىنان بەردى. قاسىمعا باعانى تومەن قوياتىن ەدى. ول وعان رەنجىپ ءجۇردى. قاسىمدى ساباق سوڭىنان الىپ قالىپ:
- سەن ماعان وكپەلەپ ءجۇرسىڭ بە؟
- نەگە؟
- باعا ءۇشىن
- جوق
- وندا ءجون ەكەن. سەن ءوزىڭدى باعامەن سالىستىرما. كىمنىڭ قانداي بىلىگى بار، ول ماعان بەس ساۋساقتاي بەلگىلى. بىرەۋگە باعا كەرەك. ەندى بىرەۋگە... ماسەلەن، سەن ءوزىڭ ادەبيەتشى بولسام دەپ ارماندادىڭ با؟ ارماندا! اسىلى، سۇيگەن جاقسى ادەبيەتتى، قۇمارتقان جاقسى. سەن وسىنى ويلا. سەن ءبىزدىڭ ۇيگە مەنىمەن ءجۇرشى. مەن ساعان قىزىقتى كىتاپ بەرەمىن. ول كىتاپتى ەشكىمگە كورسەتپە - دەدى دە، قاسىمدى ەرتىپ، كىتابىن تابىستادى. قاسىمعا كىتاپ سونشا قىزىقتى ەمەس سياقتى بولىپ كورىندى، ءبىراق، ءىشى قاسىمدى تاڭعا دەيىن كوز ىلدىرمەدى. ول كىتاپتىڭ قىزىعىنا ءتۇسىپ، مەرەيلەنە وقىدى. وسىنداي قيىن - قىستاۋ كەزدە قاسىمعا دەمەۋ بولعان الماتاي اعاي بولدى. قاسىم بۇل كىتاپتى وقي وتىرىپ، ويىن قيالعا باعىندىردى. ارماندادى. ارمانى: كىتاپ اۆتورىمەن كەزدەسۋ، الماتى ءاىتاپحاناسىن كورۋ بولدى. ءبىراق ونىڭ ارمانى ون جىلدان سوڭ شورت ءۇزىلدى...
مىنەكي، مىنا ءبىر پوۆەستىڭ ءۇزىندىسى قاي ادامدى بولسىن جازۋشىلىق قاسيەتكە يتەرمەلەيدى دەگەن سەنىمدەمىن. اڭگىمە، وتە - ۇزاق بولعاگىمەن، ماعىناسى - تەرەڭ، استارلى. مەن بۇل اڭگىمەنى وقي وتىرىپ،"ارمانداۋ - اسىل قاسيەت"ەكەنىن ۇعىندىم. قاندايدا كىتاپ بولماسىن، ونى مەيىرلەنە وقۋ كەرەك ەكەنىن دۇرىس دەپ شەشتىم. اڭگىمەدەن، ينتەرنات بالالارى ومىرىمەن تانىستىم، ءوزىمنىڭ كىتاپقا دەگەن قۇشتارلىعىم وياندى. اڭگىمەنىڭ تاربيەلىك ءمانى - وسىندا جاتىر دەپ ويلايمىن.