InfoHub Logo

بۇرىن، بۇرىن بۇرىندا قاڭباق شال دەگەن شال بولىپتى. مال مەن باسقا زار بولىپتى. كەدەيلىكتەن شىقپاپتى. ول اۋ سالىپ، بالىق اۋلاپ، تاماق اسىراپتى. جەل سوقسا، شال دومالاپ جونەلەدى ەكەن. سودان سوڭ وعان قاڭباق شال دەگەن ات قويىلىپتى. كۇن سايىن اۋىنا ىلىنگەن ەكى بالىعىنىڭ بىرەۋىن ءبىر تۇلكى الىمجەتتىك قىپ تارتىپ جەي بەرەدى ەكەن. تۇلكىنىڭ قورلىعىنا شىداماي، شال ءبىر كۇنى ەكىنشى ءبىر جەرگە كوشەم دەپ، دۇنيە مۇلكىن ارقالاپ جولعا شىعىپتى. شارشاعان سوڭ ونى ءبىر جەرگە كومىپ كەتىپتى، ءبىر جەرگە ەلدىڭ سويعان مالىنان جيناپ العان ىشەك قارنىن كومىپ كەتىپتى، ءبىر جەرگە قارىنداعى ايراندى كومىپ كەتىپتى .جۇكتىڭ سالماعىمەن قاڭباق شال ۇشىپ كەتپەي كەلەدى. جۇكتەن ارىلعان سوڭ، جەلمەن ۇشىپ، ءبىر جەرگە ۇشىپ ءتۇسىپتى. قاراسا، ءبىر ءداۋ ەكى تاۋدى بىرىنە – ءبىرى شاقپاق قىلىپ، ۇرىپ تۇر ەكەن.

ءداۋ:

- قايدا بارا جاتقان شالسىڭ؟ كەل ەكەۋمىز كۇش سىناسايىق – دەپ قازانداي ءبىر قارا تاستى كوتەرىپ، اسپانعا لاقتىرىپ جىبەرەدى دە قايتا قاعىپ الىپ: ال شال، سەن دە وسىلاي قاقپاققىل ەتشى دەيدى.

شال ساسىپ، قايتەرىن بىلمەي، تاستى قۇشاقتاپ اسپانعا ءبىر، تاسقا ءبىر قاراپ، كۇنىمەن تۇرادى.
سوندا ءداۋ:

- ە، نەعىپ تۇرسىڭ. لاقتىر – دەيدى.

شال تۇرىپ:

- اسپانعا لاقتىرسام، اسپان جەرگە اينالىپ تۇسەدى اۋ دەپ، جەرگە قاقپاي تۇسىرسەم، جەر ورتاسىنان ويىلىپ تۇسە مە دەپ ءقاۋىپ قىلىپ تۇرمىن دەيدى.

سوندا ءداۋ كەلىپ، شالدىڭ قولىنان ۇستاي الادى دا:

- اقساقال لاقتىرماي اق قوي، تەككە قىرىلامىز - دەپ جالىنىپ قويعىزادى.

ءداۋدىڭ اقىلى تايازدىعىن ءبىلىپ شال ەرلەنىپ، داۋگە:

- كەل جەردىڭ ىشەك قارنىن شىعاريىق - دەيدى.

ءداۋ جۇگىرىپ كەلىپ، جەردى تەۋىپ قالادى. جەر تىزەدەن ويىلادى. ەشتەڭە شىقپايدى. شال ءوزى بۇرىن كومىپ قويعان، قانى - جىنى ارىلماعان ىشەك قارىن جاتقان جەردى جۇگىرىپ بارىپ، تەۋىپ قالسا، ىشەك قارىن شىعادى. ءداۋ قورقادى:

سوسىن شال:

- كەل ەندى جەردىڭ ميىن شىعارايىق، - دەيدى.

ءداۋ بار پارمەنىمەن كەلىپ، جەردى تەۋىپ قالادى. جەر تاعى دا تىزەدەن ويىلادى .ەشتەڭە شىقپايدى. شال ماناعى ايرانىن كومىپ كەتكەن جەردى جۇگىرىپ بارىپ تەۋىپ قالسا، بىرق ەتىپ ايران شىعا كەلەدى. ءداۋ ودان بەتەر قورقادى. مىنا شال نە دەگەن وراسان كۇشتى دەپ، شالدىڭ ايتقانىن ىستەي بەرەدى. اقىرى شال ونان قالاي قۇتىلارىن بىلمەي:

- ەندى قايت. ەرتەڭ بىزگە قوناققا كەل، - دەيدى.

ءداۋ:

جارايدى دەپ – كەتىپ قالادى.

شال ۇيىنە كەلىپ، كەمپىرىنە:

- ەرتەڭ ءداۋ قوناققا كەلەدى، - دەگەندە:

- ويباي، نەمىزدى بەرەمىز - دەپ ساسادى كەمپىر.

شال تۇرىپ:

- ەرتەڭ ءداۋ كەلەدى. مەن ەسىكتىڭ الدىندا وتىرارمىن. سوندا سەن ونىڭ كوزىنشە. نە ىستەيمىن شال، - دەپ ماعان قارا، مەن نە دەسەم، سونى ىستەمەكشى بولىپ، پىشاقتى الىپ تۇرا ۇمتىل! – دەپ كەمپىرىنە ۇيرەتىپ قويادى.

ەرتەڭىنە ءۇش ءداۋ كەلىپ، دوسىنىڭ ۇيىندە وتىرادى. سول كەزدە كەمپىر تۇرىپ:

- شال نەنى اسامىن ۇيدەگى قوناققا؟ تۇك جوق دەپ! - دەپتى.

سوندا شال تۇرىپ:

- باسقى ءداۋدىڭ باسىن اس، ورتانشى ءداۋدىڭ ءتوسىن اس، ول جەتپەسە دوسىم ءداۋدىڭ ءوزىن اس! -دەگەندە، كەمپىر پىشاعىن الىپ تۇر ۇمتىلادى. ءۇش ءداۋ تىم تىراقاي قاشا جونەلەدى. دوسى لاشىق ءۇيىن باسىمەن كوتەرىپ اكەتەدى. شال ايقايلاپ:

- ءاي، دوسىم، لاشىعىمدى تاستاپ كەت! قايدا بارساڭ دا قۇتىلمايسىن! - دەيدى. ءداۋ لاشىقتى تاستاي سالا قاشىپ بارا جاتسا، باياعى الىمجەتتىك قىپ بالىعىن تارتىپ جەي بەرەتىن تۇلكى جولىعادى.

- تاقسىر قايدان قاشىپ كەلەسىڭ - دەيدى تۇلكى.

- ءبىر پالە شالدىڭ قىرسىعىنان قۇتىلا الماي قاشىپ كەلەمىز، - دەيدى.

تۇلكى:

- سول قاڭباق شالدان قورقىپ جۇرسىڭدەر مە - مەنىمەن ءجۇر، مەن سەنىڭ ءوشىڭدى الىپ بەرەيىن، - دەپ، ءداۋدى ەرتىپ، شالدى ىزدەپ قايتا كەلە جاتسا، شال لاشىقتىڭ جانىندا تۇر ەكەن. تۇلكىنىڭ ەرتىپ كەلە جاتقانىن كورىپ، شال ايعاي سالادى:

- ەي، تۇلكى-اۋ ارعى اتاڭدا التى اتامنىڭ قۇنى بار، بەرگى اتاڭدا بەس اتامنىڭ قۇنى بار، وزىڭدە بىتىسپەيتىن كەگىم بار، ءۇش ءداۋدى سول ءۇشىن بەرگەلى جاتىرسىن عوي! ءبارى ءبىر ونىمەن بىتپەيمىن! - دەپ داۋىستايدى.

سوندا ءداۋ قورقىپ، بۇل ءبىزدى سول اتالارىنىڭ قۇنىنا بەرۋگە الداپ الىپ كەلە جاتىر ەكەن عوي، - دەپ ويلاپ تۇلكىنى قۇيرىعىنان الىپ جەرگە ءبىر ۇرىپ ءولتىرىپ، الدى-ارتىنا قاراماستان قاشا جونەلەدى. ءسويتىپ، قاڭباق شال داۋلەر مەن تۇلكىدەن وسىلاي قۇتىلعان ەكەن دەيدى.

---