قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: قان قۇرامى، ونىڭ فورمالى ەلەمەنتتەرىنىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ. قان ۇيۋى تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەنۋگە قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. ماماندىققا باۋلۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ قاننىڭ جاسۋشالارى تۋرالى العان بىلىمدەرىن ودان ءارى دامىتۋ جانە داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ىزدەنىمپازدىققا، ۇقىپتىلىققا، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە، دوستىققا تاربيەلەۋ. دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق. جاڭا ساباقتى حابارلاۋ.
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، اۋىزشا، سۇحباتتاسۋ، بايانداۋ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پروەكتور، ەكران، كومپيۋتەر، ۇلەستىرمە توپشامالار، تەست جۇمىسى، قۇلاق جانە كوزدىڭ ماكەتى.
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىسى: حيميا، بيولوگيا، مەديسينا
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
گ) پسيحولوگيالىق احۋال.
ع) توپقا ءبولۋ
(وقۋشىلاردىڭ الدىنا ەستۋ مۇشەسىنىڭ اتتارى جانە كورۋ مۇشەسىنىڭ اتتارى جازىلعان توپشاما تاراتىلادى. مۇشەلەر بىرىگىپ ءبىر سەزىم مۇشەلەرىن قۇرايدى. قۇرىلعان 2 سەزىم مۇشەسى بويىنشا توپقا بولىنەدى. ءار مۇشەگە سيپاتتاما بەرەدى. جانە سول توپقا دارىگەر اتاۋى بەرىلەدى.، العان اتاۋلارى بويىنشا ۇستەلدەگى توپ بەلگىسى جازىلعان توپتارىنا سايكەسىنشە جيناقتالىپ وتىرادى).
«تابىس كارتاسى» وقۋشىلارعا تاراتىلادى./ءوزىن بۇگىنگى ساباقتان نەشە العىڭ كەلەدى، سول باعانى ساباقتىڭ باسىندا تابىس كارتاسىنا قويامىز. ساباقتىڭ سوڭىندا كارتا بىزگە سەندەردىڭ ماقساتتارىڭا جەتتىڭدەر مە الدە جوق پا سونى ايتادى/.
ءى توپ « لور دارىگەرلەرى»توبى ءىى توپ «وكۋليست دارىگەرلەرى» توبى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ەلباسى جارلىعىمەن 2015 جىل قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى بولىپ جاريالانىپ، بۇل جىل تاۋەلسiزدiك، ەركiندiك، بiرلiك، بەيبiتشiلiك پەن كەلiسiمگە ارنالىپ وتىر.
دوستىق، تاتۋلىق، بىرلىك - بۇل ەلدىڭ بايلىعى.
ال ۇيىمشىلدىق، اۋىزبىرشىلىك، دوستىق – بۇل سىنىبىمىزدىڭ بايلىعى.
ال ولاي بولسا، 2 توپ « شاڭىراق» ويىنىن وينايىق.
ءى - توپ سۇراقتارى «لور دارىگەرلەرى» توبىنا:
1. ەستۋ مۇشەسىنىڭ قۇرىلىسى؟
(سىرتقى، ورتاڭعى جانە ىشكى قۇلاق)
2. سىرتقى قۇلاققا جاتادى؟
(قۇلاق قالقانى مەن سىرتقى ەستۋ جولى)
3. ورتاڭعى قۇلاق قايدا ورنالاسقان جانە وندا قانداي سۇيەكشەلەر بار؟
(ساماي سۇيەگىندە ورنالاسقان جانە وندا بالعاشىق، توستىك، ۇزەڭگى سۇيەكشەلەرى بار تار قۋىس.)
4. ىشكى قۇلاقتىڭ ورنالاسۋى جانە قۇرىلىسى؟
(ساماي سۇيەگىندە تەرەڭىرەك ورنالاسقان.
ىشكى قۇلاق ەستۋ يىرىمىنەن جانە ۆەستيبۋلا اپپاراتىنان تۇرادى.)
5. ەستۋ گيگيەناسى دارىگەر رەتىندە؟
(زياندى اسەرلەردەن جانە ينفەكسيا ەنۋىنەن ساقتاۋ كەرەك.)
ءىى - توپ سۇراقتارى «وكۋليست دارىگەرلەرى» توبىنا:
1. كوز الماسىنىڭ ءپىشىنى؟
(شار ءتارىزدى، 2/3 بولىگى باس سۇيەكتەگى كوز شاراسىمەن قورشالادى دا، كوز الماسىنىڭ سولعا، وڭعا، جوعارى جانە تومەن قوزعالىسىن قامتاماسىز ەتەتىن كوز الماسىن قيمىلداتاتىن بۇلشىق ەت ارقىلى كوز شاراسىنا بەكىنەدى).
2. كوز الماسى قانداي قابىقتاردان تۇرادى؟ (اق قابىق، تامىرلى قابىق، تور قابىق)
3. كوزدىڭ تور قابىعىندا جارىققا سەزىمتال قانداي رەسەپتورلار بار؟ (قۇتىشالار /جارىق پەن ءتۇستى قابىلدايتىن رەسەپتورلار/
تاياقشالار / قاس قارايعانداعى جارىق رەسەپتورلارى / ورنالاسقان.)
4. كورۋدىڭ بۇزىلۋى؟ (جاس وسكەن سايىن كورۋ قابىلەتى وزگەرەدى. كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ ءپىشىنىن وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى.)
5. كوزدى زاقىمدانۋدان ساقتاۋدىڭ جولى؟ (كوزگە تەمەكى تارتۋ، الكوگولدى سۋسىن، ەداۋىر كۇشتى ەسىرتكى پايدالانۋ وتە زيان.)
«دياگنوز قويا بىلەمىز بە؟» ويىنى.
/توپتا دياگنوزدى تالقىلاپ، اۋرۋ تۇرلەرىن انىقتايدى جانە قانداي دياگنوز قويۋعا بولادى. بيولوگيا ءپانىن تاڭداعان وقۋشىلاردى ماماندىققا باۋلۋ ماقساتىندا/
«وكۋليست دارىگەرلەرى» توبىنا:
ءبىرىنشى پاسيەنت: - الىستان كورەم، كوزىم جاقىننان كورمەيدى.
/ الىستى كورگىشتىك – قىراقتىلىق /
/كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى.
شىنى ءتارىزدى دەنەدەگى سۋ ازايادى. كوز الماسى قىسقارادى.
جارىق ساۋلەسىنىڭ سىنۋى ءقوزدىڭ تور قابىعىنىڭ شەگىنەن شىعادى./
ەكىنشى پاسيەنت: - ىمىرتتا نەمەسە تۇندە كورۋىم كۇرت ناشارلاپ كەتتى. /اقشام سوقىر اۋرۋى/
/ كودىڭ قالىپتى كورۋى ءۇشىن ا دارۋمەنى جەتىسپەگەندە پايدا بولادى.
ا دارۋمەنىنىڭ كوزى - باۋىر، سارى ماي، بالىق مايى، ءسابىز، قىزاناق، اسقاباق، ءتاتتى قىزىل بۇرىش، ورىك جەمىسىندە كوپ كەدەسەدى.
تاۋلىكتىك مولشەرى – 1 مگ./
ءۇشىنشى پاسيەنت: - كوز قىزمەتى ناشارلاپ، ياعني بۇلدىراپ، تاڭەرتەڭگىلىك ۇيقىدان تۇرعاندا، كوزىم بىلشىقتانىپ، اشىلمايدى.
/كونيۋنكتيۆيت اۋرۋى /
/توپىراقتىڭ ىشىندەگى اۋرۋ تۋدىراتىن ميكروبتار كوزگە تۇسكەندە پايدا بولادى مۇنداي اۋرۋلار ادامنىڭ كەنەت كورمەي قالۋىنا اپارىپ سوعادى. الدىن الۋ اۋانىڭ، ءۇيدىڭ، كيىمنىڭ، سۇلگىنىڭ، قول ورامالدىڭ، قولدىڭ تازا بولۋى قاجەت./
«لور دارىگەرلەرى» توبىنا:
ءبىرىنشى پاسيەنت: - ەكى قۇلاعىمنىڭ ەستۋى بىردەن ەمەس، بىرتە – بىرتە تومەندەدى. ءقازىر ەكى قۇلاعىمدا ەستىمەيدى.
/وتوسكلەروز اۋرۋى./
وتوسكلەروز (گرەك. otos – قۇلاق، sklerosءىs – قاتايۋ) – ەكى قۇلاقتىڭ دا ەستۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەۋى. ادەتتە دىبىس تولقىنى دابىل جارعاعىنان جانە ەستۋ سۇيەكشەلەرىنەن ءوتىپ، ەسىتۋ جۇيكەلەرىن تىتىركەندىرەدى. اۋرۋ كەزىندە ورتاڭعى قۇلاقتى ىشكى قۇلاقپەن جالعاستىراتىن ۇزەڭگى، توسشە جانە بالعاشىق سۇيەكشەلەرى قوزعالعىشتىق قابىلەتىنەن ايىرىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە دىبىس ەسىتۋ جۇيكەلەرىنە جەتپەيدى.
قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: قان قۇرامى، ونىڭ فورمالى ەلەمەنتتەرىنىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ. قان ۇيۋى تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەنۋگە قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. ماماندىققا باۋلۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ قاننىڭ جاسۋشالارى تۋرالى العان بىلىمدەرىن ودان ءارى دامىتۋ جانە داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ىزدەنىمپازدىققا، ۇقىپتىلىققا، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە، دوستىققا تاربيەلەۋ. دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق. جاڭا ساباقتى حابارلاۋ.
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، اۋىزشا، سۇحباتتاسۋ، بايانداۋ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پروەكتور، ەكران، كومپيۋتەر، ۇلەستىرمە توپشامالار، تەست جۇمىسى، قۇلاق جانە كوزدىڭ ماكەتى.
ساباقتىڭ ءپان ارالىق بايلانىسى: حيميا، بيولوگيا، مەديسينا
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) سالەمدەسۋ؛
ءا) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
گ) پسيحولوگيالىق احۋال.
ع) توپقا ءبولۋ
(وقۋشىلاردىڭ الدىنا ەستۋ مۇشەسىنىڭ اتتارى جانە كورۋ مۇشەسىنىڭ اتتارى جازىلعان توپشاما تاراتىلادى. مۇشەلەر بىرىگىپ ءبىر سەزىم مۇشەلەرىن قۇرايدى. قۇرىلعان 2 سەزىم مۇشەسى بويىنشا توپقا بولىنەدى. ءار مۇشەگە سيپاتتاما بەرەدى. جانە سول توپقا دارىگەر اتاۋى بەرىلەدى.، العان اتاۋلارى بويىنشا ۇستەلدەگى توپ بەلگىسى جازىلعان توپتارىنا سايكەسىنشە جيناقتالىپ وتىرادى).
«تابىس كارتاسى» وقۋشىلارعا تاراتىلادى./ءوزىن بۇگىنگى ساباقتان نەشە العىڭ كەلەدى، سول باعانى ساباقتىڭ باسىندا تابىس كارتاسىنا قويامىز. ساباقتىڭ سوڭىندا كارتا بىزگە سەندەردىڭ ماقساتتارىڭا جەتتىڭدەر مە الدە جوق پا سونى ايتادى/.
ءى توپ « لور دارىگەرلەرى»توبى ءىى توپ «وكۋليست دارىگەرلەرى» توبى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
ەلباسى جارلىعىمەن 2015 جىل قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى بولىپ جاريالانىپ، بۇل جىل تاۋەلسiزدiك، ەركiندiك، بiرلiك، بەيبiتشiلiك پەن كەلiسiمگە ارنالىپ وتىر.
دوستىق، تاتۋلىق، بىرلىك - بۇل ەلدىڭ بايلىعى.
ال ۇيىمشىلدىق، اۋىزبىرشىلىك، دوستىق – بۇل سىنىبىمىزدىڭ بايلىعى.
ال ولاي بولسا، 2 توپ « شاڭىراق» ويىنىن وينايىق.
ءى - توپ سۇراقتارى «لور دارىگەرلەرى» توبىنا:
1. ەستۋ مۇشەسىنىڭ قۇرىلىسى؟
(سىرتقى، ورتاڭعى جانە ىشكى قۇلاق)
2. سىرتقى قۇلاققا جاتادى؟
(قۇلاق قالقانى مەن سىرتقى ەستۋ جولى)
3. ورتاڭعى قۇلاق قايدا ورنالاسقان جانە وندا قانداي سۇيەكشەلەر بار؟
(ساماي سۇيەگىندە ورنالاسقان جانە وندا بالعاشىق، توستىك، ۇزەڭگى سۇيەكشەلەرى بار تار قۋىس.)
4. ىشكى قۇلاقتىڭ ورنالاسۋى جانە قۇرىلىسى؟
(ساماي سۇيەگىندە تەرەڭىرەك ورنالاسقان.
ىشكى قۇلاق ەستۋ يىرىمىنەن جانە ۆەستيبۋلا اپپاراتىنان تۇرادى.)
5. ەستۋ گيگيەناسى دارىگەر رەتىندە؟
(زياندى اسەرلەردەن جانە ينفەكسيا ەنۋىنەن ساقتاۋ كەرەك.)
ءىى - توپ سۇراقتارى «وكۋليست دارىگەرلەرى» توبىنا:
1. كوز الماسىنىڭ ءپىشىنى؟
(شار ءتارىزدى، 2/3 بولىگى باس سۇيەكتەگى كوز شاراسىمەن قورشالادى دا، كوز الماسىنىڭ سولعا، وڭعا، جوعارى جانە تومەن قوزعالىسىن قامتاماسىز ەتەتىن كوز الماسىن قيمىلداتاتىن بۇلشىق ەت ارقىلى كوز شاراسىنا بەكىنەدى).
2. كوز الماسى قانداي قابىقتاردان تۇرادى؟ (اق قابىق، تامىرلى قابىق، تور قابىق)
3. كوزدىڭ تور قابىعىندا جارىققا سەزىمتال قانداي رەسەپتورلار بار؟ (قۇتىشالار /جارىق پەن ءتۇستى قابىلدايتىن رەسەپتورلار/
تاياقشالار / قاس قارايعانداعى جارىق رەسەپتورلارى / ورنالاسقان.)
4. كورۋدىڭ بۇزىلۋى؟ (جاس وسكەن سايىن كورۋ قابىلەتى وزگەرەدى. كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ ءپىشىنىن وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى.)
5. كوزدى زاقىمدانۋدان ساقتاۋدىڭ جولى؟ (كوزگە تەمەكى تارتۋ، الكوگولدى سۋسىن، ەداۋىر كۇشتى ەسىرتكى پايدالانۋ وتە زيان.)
«دياگنوز قويا بىلەمىز بە؟» ويىنى.
/توپتا دياگنوزدى تالقىلاپ، اۋرۋ تۇرلەرىن انىقتايدى جانە قانداي دياگنوز قويۋعا بولادى. بيولوگيا ءپانىن تاڭداعان وقۋشىلاردى ماماندىققا باۋلۋ ماقساتىندا/
«وكۋليست دارىگەرلەرى» توبىنا:
ءبىرىنشى پاسيەنت: - الىستان كورەم، كوزىم جاقىننان كورمەيدى.
/ الىستى كورگىشتىك – قىراقتىلىق /
/كوزبۇرشاق ءوزىنىڭ وزگەرتۋ قابىلەتىن جوعالتادى.
شىنى ءتارىزدى دەنەدەگى سۋ ازايادى. كوز الماسى قىسقارادى.
جارىق ساۋلەسىنىڭ سىنۋى ءقوزدىڭ تور قابىعىنىڭ شەگىنەن شىعادى./
ەكىنشى پاسيەنت: - ىمىرتتا نەمەسە تۇندە كورۋىم كۇرت ناشارلاپ كەتتى. /اقشام سوقىر اۋرۋى/
/ كودىڭ قالىپتى كورۋى ءۇشىن ا دارۋمەنى جەتىسپەگەندە پايدا بولادى.
ا دارۋمەنىنىڭ كوزى - باۋىر، سارى ماي، بالىق مايى، ءسابىز، قىزاناق، اسقاباق، ءتاتتى قىزىل بۇرىش، ورىك جەمىسىندە كوپ كەدەسەدى.
تاۋلىكتىك مولشەرى – 1 مگ./
ءۇشىنشى پاسيەنت: - كوز قىزمەتى ناشارلاپ، ياعني بۇلدىراپ، تاڭەرتەڭگىلىك ۇيقىدان تۇرعاندا، كوزىم بىلشىقتانىپ، اشىلمايدى.
/كونيۋنكتيۆيت اۋرۋى /
/توپىراقتىڭ ىشىندەگى اۋرۋ تۋدىراتىن ميكروبتار كوزگە تۇسكەندە پايدا بولادى مۇنداي اۋرۋلار ادامنىڭ كەنەت كورمەي قالۋىنا اپارىپ سوعادى. الدىن الۋ اۋانىڭ، ءۇيدىڭ، كيىمنىڭ، سۇلگىنىڭ، قول ورامالدىڭ، قولدىڭ تازا بولۋى قاجەت./
«لور دارىگەرلەرى» توبىنا:
ءبىرىنشى پاسيەنت: - ەكى قۇلاعىمنىڭ ەستۋى بىردەن ەمەس، بىرتە – بىرتە تومەندەدى. ءقازىر ەكى قۇلاعىمدا ەستىمەيدى.
/وتوسكلەروز اۋرۋى./
وتوسكلەروز (گرەك. otos – قۇلاق، sklerosءىs – قاتايۋ) – ەكى قۇلاقتىڭ دا ەستۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەۋى. ادەتتە دىبىس تولقىنى دابىل جارعاعىنان جانە ەستۋ سۇيەكشەلەرىنەن ءوتىپ، ەسىتۋ جۇيكەلەرىن تىتىركەندىرەدى. اۋرۋ كەزىندە ورتاڭعى قۇلاقتى ىشكى قۇلاقپەن جالعاستىراتىن ۇزەڭگى، توسشە جانە بالعاشىق سۇيەكشەلەرى قوزعالعىشتىق قابىلەتىنەن ايىرىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە دىبىس ەسىتۋ جۇيكەلەرىنە جەتپەيدى.
قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
