قارتتارىم-اسىل قازىنام
ماڭعىستاۋ وبلىسى، اقتاۋ قالاسى،
م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بۋلەكبايەۆا گۋلجان ەركەشوۆنا
تاقىرىبى: «قارتتارىم - اسىل قازىنام»
ماقساتى: ۇلكەندى سىيلاۋعا، ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ. ولەڭدى مانەرلى وقۋعا داعدىلاندىرۋ. شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سلايدتار، شارلار
ءجۇرىسى:
ينتەرتاقتادا تاقىرىبى جازىلىپ تۇرادى.
ءمۇعالىم:
كوپ جاساعان قاريا،
اقىلى تەڭىز - داريا.
كوپ ونەگە ءسوزى بار،
ءسوزى - سوقپاق، ءسوزى - ءنار.
قىمباتتى اق جاۋلىقتى اجەلەر مەن اقىلدىڭ كەنىن ارقالاعان ايبىندى اتالار! 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن «قارتتارىم - اسىل قازىنام» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
1 - جۇرگىزۋشى
مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن اتا - اپا!
كوكىرەكتەن جىر توگىلمەي جاتا ما؟
زەينەتىنە جەتىڭىزدەر ءومىردىڭ،
كەنەلىپ ءبىر ءىلتيپاتتى باتاعا.
2 - جۇرگىزۋشى:
اتا سالتى ارداقتى،
ءاربىر ءسوزى سالماقتى.
سول سوزدەردى ۇقپاساڭ،
تىستەرسىڭ ءبىر كۇن بارماقتى.
1 - وقۋشى:
ايتارى مول عۇلاما،
كوپ جاساعان بۇل ادام.
اكەسى ول اكەڭنىڭ،
بىلەر ونى سۇراعان،
ول كىم؟ (اتا)
2 - وقۋشى:
ايمالايدى «كۇنىم»دەپ،
مەيىرىمدى ءجۇزى كۇلىم دەپ.
«ءتاتتى - اق» دەيدى نەمەرە،
بال شىرىنداي ءۇنىڭ دەپ.
ول كىم؟ (اجە)
1 - جۇرگىزۋشى:
اتا - ارداقتى تۇلعا. «اكەدەن ۇل تۋسايشى، اتا جولىن قۋسايشى» دەپ حالىق ۇرپاققا اتانىڭ مۇراسىن جالعاستىرۋدى ۋاعىزدايدى. اتا ۇرپاعىنىڭ قايىرىمدى، مەيىرىمدى، اقىلدى، ىسكەر بولۋىن تىلەپ، سول ءۇشىن قامقورلىق ءىس - ارەكەتتەرىن باسى جەرگە جەتكەنشە دامىتا بەرەدى، ونەگە كورسەتەدى، وسيەت ايتادى.
2 - جۇرگىزۋشى:
اجە - اق ءسۇت بەرگەن انالاردىڭ اناسى. اجە ءارقاشان دا بالالىق بال داۋرەننىڭ باسى - قاسىندا بولىپ، اسىراۋشى، ايالاۋشى، تاربيەلەۋشى باستى كىسى. انا پەرزەنتىن كوبىنەسە اجەنىڭ قاراۋىندا قالدىرادى. «جان جۇرەگىم، جارىعىم»دەپ اجە نەمەرەسىن، شوبەرەسىن جۇرەگىنە تەڭەيدى. جان جۇرەگىن سالىپ نارەستەنى، ءبۇلدىرشىن ءجاسوسپىرىمدى تاربيەلەيدى.
3 - وقۋشى:
بالا، نەمەرە تۋرالى اقىن مۇزافار الىمبايەۆ بىلاي دەيدى.
بالا دەگەن بال ەكەن،
بال دەگەنىڭ بالا ەكەن.
نەمەرەنىڭ بويىندا،
بار جاقسىلىق بار ەكەن.
تۋعان بالاڭ جاي عانا،
دەمەسەڭ دە جات بوتەن،
ناعىز بالا ويلاساڭ.
«نەمەرە» ەكەن ءتاتتى ەكەن.
4 - وقۋشى:
تەنتەك بولسام اشىنىپ،
جاقسى ءىس قىلسام اسىرىپ.
ماعان ساقتاپ جۇرەدى،
ءتاتتىنى دە جاسىرىپ.
توسىپ ءتاتتى دامدەرىن،
ول بار جەردە بال جەدىم.
مەن ۇيىقتاردا ايتادى،
ەرتەگىسىن، اندەرىن.
ءبىزدىڭ ۇيدە وسىنداي،
اجەتايىم بار مەنىڭ.
5 - وقۋشى:
اتا - اجەم ماقتانىشىم مەنىڭ دە،
قوناق بولىپ وتىر مەنىڭ تورىمدە.
وزىڭە ارناپ بىلاي ءتاتتى ۇنىممەن،
ءان سالاتىن كەزىم كەلدى مەنىڭ دە.
ءان: «ساعىندىم اجە ءوزىڭدى»
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاقتار – « تورىڭنەن قارت كەتپەسىن» دەپ تىلەگەن حالىق. جاسى ۇلكەنگە قۇرمەت ەتۋ، قارتتىڭ بۇگىلگەن بەلىنە سۇيەۋ بولۋ – ءبىزدىڭ اتا ءداستۇرىمىز.
ءوزىڭدى ومىرگە كەلتىرگەن، تىرشىلىگىڭە ءنار بەرگەن اتا - انانىڭ الدىندا ادامنىڭ پارىز - مىندەتى ولشەۋسىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاق عۇرپىنداعى اتا - انانىڭ العان ەرەكشە بيىك ورنى، ءقادىر – قاسيەتى مول! انانىڭ اق ءسۇتىن، اكەنىڭ ادال كۇشىن اقتاۋ – ءوز بولاشاعىڭدى ساقتاۋ.
6 - وقۋشى:
قارتتىق - دەگەن قاسيەتتى ۇعىم ءبىر،
مەنى ءوزىڭنىڭ پەيىلىڭمەن جىلىندىر.
بالالاردىڭ بولاشاعىن اڭساعان
بويلارىندا ءبىر كەرەمەت جىلۋ ءجۇر.
7 - وقۋشى:
قارتتارىم، جۇرەكتەرىڭ نەتكەن دارحان،
كوتەرگەن تۇرمىس جۇگىن سەنىڭ ارقاڭ.
جولىڭدى ءجۇرىپ وتكەن قاراسام مەن
وقيتىن كەلەشەكتە ءبىر - ءبىر داستان.
8 - وقۋشى:
تاڭ اتىپ كۇن دە شىققان وزدەرىڭمەن،
جالىنداپ جۇلدىز جانعان كوزدەرىڭنەن.
تەربەدىڭ كوكتەم باعىن سامال بولىپ
وسيەت جاستارعا ايتقان سوزدەرىڭمەن،-
1 - جۇرگىزۋشى:
اتا - اجە اۋىلىمنىڭ اسىلدارى،
جايناسىن كوڭىلدەردىڭ جاسىل باعى.
م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بۋلەكبايەۆا گۋلجان ەركەشوۆنا
تاقىرىبى: «قارتتارىم - اسىل قازىنام»
ماقساتى: ۇلكەندى سىيلاۋعا، ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ. ولەڭدى مانەرلى وقۋعا داعدىلاندىرۋ. شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، سلايدتار، شارلار
ءجۇرىسى:
ينتەرتاقتادا تاقىرىبى جازىلىپ تۇرادى.
ءمۇعالىم:
كوپ جاساعان قاريا،
اقىلى تەڭىز - داريا.
كوپ ونەگە ءسوزى بار،
ءسوزى - سوقپاق، ءسوزى - ءنار.
قىمباتتى اق جاۋلىقتى اجەلەر مەن اقىلدىڭ كەنىن ارقالاعان ايبىندى اتالار! 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن «قارتتارىم - اسىل قازىنام» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
1 - جۇرگىزۋشى
مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن اتا - اپا!
كوكىرەكتەن جىر توگىلمەي جاتا ما؟
زەينەتىنە جەتىڭىزدەر ءومىردىڭ،
كەنەلىپ ءبىر ءىلتيپاتتى باتاعا.
2 - جۇرگىزۋشى:
اتا سالتى ارداقتى،
ءاربىر ءسوزى سالماقتى.
سول سوزدەردى ۇقپاساڭ،
تىستەرسىڭ ءبىر كۇن بارماقتى.
1 - وقۋشى:
ايتارى مول عۇلاما،
كوپ جاساعان بۇل ادام.
اكەسى ول اكەڭنىڭ،
بىلەر ونى سۇراعان،
ول كىم؟ (اتا)
2 - وقۋشى:
ايمالايدى «كۇنىم»دەپ،
مەيىرىمدى ءجۇزى كۇلىم دەپ.
«ءتاتتى - اق» دەيدى نەمەرە،
بال شىرىنداي ءۇنىڭ دەپ.
ول كىم؟ (اجە)
1 - جۇرگىزۋشى:
اتا - ارداقتى تۇلعا. «اكەدەن ۇل تۋسايشى، اتا جولىن قۋسايشى» دەپ حالىق ۇرپاققا اتانىڭ مۇراسىن جالعاستىرۋدى ۋاعىزدايدى. اتا ۇرپاعىنىڭ قايىرىمدى، مەيىرىمدى، اقىلدى، ىسكەر بولۋىن تىلەپ، سول ءۇشىن قامقورلىق ءىس - ارەكەتتەرىن باسى جەرگە جەتكەنشە دامىتا بەرەدى، ونەگە كورسەتەدى، وسيەت ايتادى.
2 - جۇرگىزۋشى:
اجە - اق ءسۇت بەرگەن انالاردىڭ اناسى. اجە ءارقاشان دا بالالىق بال داۋرەننىڭ باسى - قاسىندا بولىپ، اسىراۋشى، ايالاۋشى، تاربيەلەۋشى باستى كىسى. انا پەرزەنتىن كوبىنەسە اجەنىڭ قاراۋىندا قالدىرادى. «جان جۇرەگىم، جارىعىم»دەپ اجە نەمەرەسىن، شوبەرەسىن جۇرەگىنە تەڭەيدى. جان جۇرەگىن سالىپ نارەستەنى، ءبۇلدىرشىن ءجاسوسپىرىمدى تاربيەلەيدى.
3 - وقۋشى:
بالا، نەمەرە تۋرالى اقىن مۇزافار الىمبايەۆ بىلاي دەيدى.
بالا دەگەن بال ەكەن،
بال دەگەنىڭ بالا ەكەن.
نەمەرەنىڭ بويىندا،
بار جاقسىلىق بار ەكەن.
تۋعان بالاڭ جاي عانا،
دەمەسەڭ دە جات بوتەن،
ناعىز بالا ويلاساڭ.
«نەمەرە» ەكەن ءتاتتى ەكەن.
4 - وقۋشى:
تەنتەك بولسام اشىنىپ،
جاقسى ءىس قىلسام اسىرىپ.
ماعان ساقتاپ جۇرەدى،
ءتاتتىنى دە جاسىرىپ.
توسىپ ءتاتتى دامدەرىن،
ول بار جەردە بال جەدىم.
مەن ۇيىقتاردا ايتادى،
ەرتەگىسىن، اندەرىن.
ءبىزدىڭ ۇيدە وسىنداي،
اجەتايىم بار مەنىڭ.
5 - وقۋشى:
اتا - اجەم ماقتانىشىم مەنىڭ دە،
قوناق بولىپ وتىر مەنىڭ تورىمدە.
وزىڭە ارناپ بىلاي ءتاتتى ۇنىممەن،
ءان سالاتىن كەزىم كەلدى مەنىڭ دە.
ءان: «ساعىندىم اجە ءوزىڭدى»
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاقتار – « تورىڭنەن قارت كەتپەسىن» دەپ تىلەگەن حالىق. جاسى ۇلكەنگە قۇرمەت ەتۋ، قارتتىڭ بۇگىلگەن بەلىنە سۇيەۋ بولۋ – ءبىزدىڭ اتا ءداستۇرىمىز.
ءوزىڭدى ومىرگە كەلتىرگەن، تىرشىلىگىڭە ءنار بەرگەن اتا - انانىڭ الدىندا ادامنىڭ پارىز - مىندەتى ولشەۋسىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاق عۇرپىنداعى اتا - انانىڭ العان ەرەكشە بيىك ورنى، ءقادىر – قاسيەتى مول! انانىڭ اق ءسۇتىن، اكەنىڭ ادال كۇشىن اقتاۋ – ءوز بولاشاعىڭدى ساقتاۋ.
6 - وقۋشى:
قارتتىق - دەگەن قاسيەتتى ۇعىم ءبىر،
مەنى ءوزىڭنىڭ پەيىلىڭمەن جىلىندىر.
بالالاردىڭ بولاشاعىن اڭساعان
بويلارىندا ءبىر كەرەمەت جىلۋ ءجۇر.
7 - وقۋشى:
قارتتارىم، جۇرەكتەرىڭ نەتكەن دارحان،
كوتەرگەن تۇرمىس جۇگىن سەنىڭ ارقاڭ.
جولىڭدى ءجۇرىپ وتكەن قاراسام مەن
وقيتىن كەلەشەكتە ءبىر - ءبىر داستان.
8 - وقۋشى:
تاڭ اتىپ كۇن دە شىققان وزدەرىڭمەن،
جالىنداپ جۇلدىز جانعان كوزدەرىڭنەن.
تەربەدىڭ كوكتەم باعىن سامال بولىپ
وسيەت جاستارعا ايتقان سوزدەرىڭمەن،-
1 - جۇرگىزۋشى:
اتا - اجە اۋىلىمنىڭ اسىلدارى،
جايناسىن كوڭىلدەردىڭ جاسىل باعى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
