قاسقىر مەن جەتى لاق ەرتەگىسى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: ۆارياتيۆتىك كومپونەنت
تاقىرىبى: قاسقىر مەن جەتى لاق
ماقساتى: قاسقىر مەن جەتى لاق ەرتەگىسىن ەستەرىنە ءتۇسىرۋ، ءتىل بايلىقتارىن مولايتۋ. ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن داۋىس ىرعاعىن كەلتىرە ايتۋعا جاتتىقتىرۋ، قيىن كەزدە دوستارىنا كومەكتەسە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
سوزدىك جۇمىس: توعاي، قاسقىر، لاق
موتيۆاسيالىق-قوزعاۋشىلىق
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
بالالارعا شەڭبەر بويىنا تۇرىپ، ولەڭ شۋماقتارىن ايتۋ.
ارىم تازا، اق كوڭىل
ادامدىققا سەنەمىن.
ابىرويلى، اق نيەت
ادالدىققا سەنەمىن
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك
كىرىسپە اڭگىمە.
- بالالار، سەندەر قانداي ەرتەگى بىلەسىڭدەر؟
- ەرتەگى وقىعان سەندەرگە ۇناي ما؟
ەرتەگىنى وقۋ: ەرتەدە ءبىر ەشكىنىڭ جەتى لاعى بولىپتى. بىرەۋى قارا، قالعاندارى اق لاق ەكەن. ورمانعا بارۋعا جينالعان ەشكى لاقتارىن شاقىرىپ الىپ، اقىلىن ايتادى:
- شىراقتارىم، ەشكىمگە ەسىك اشپاڭدار. ورماندا قاسقىر ءجۇر. مەن كەلگەندە
-«شىراقتارىم - لاقتارىم، انالارىڭ كەلدى، ءسۇت اكەلدى»، - دەپ اندەتەمىن. وسى كەزدە تەرەزە سىرتىندا تۇرعان قاسقىر ونىڭ ءسوزىن ەستىپ قالادى. ەشكى كەتىسىمەن قاسقىر ەسىكتى قاعىپ، ءوزىنىڭ جۋان داۋىسىمەن ونىڭ ءانىن ايتادى. ءبىراق لاقتار ونىڭ بوتەن داۋىس ەكەنىن ءبىلىپ، ەسىكتى اشپايدى. قاسقىر ساۋداگەرگە بارىپ بور ساتىپ الدى. بوردىڭ ءبىر كەسەگىن جەگەندە داۋسى ازداپ جىڭىشكەردى. وسى داۋىسپەن ءان ايتىپ ەدى، لاقتار تاعى الدانبادى. قاسقىر ۇستاعا بارىپ، وزىنە تاماق جاساتىپ الدى – داۋسى ەشكىنىكى سياقتى جىڭىشكە بولىپ شىقتى. ءبىراق جاڭا داۋىستىڭ دا كومەگى بولمادى – لاقتار اياعىن كورىپ قويىپ، اشپاي قويدى. قاسقىر جىلدام ناۋبايشىعا بارىپ، اياعىنا سەبەتىن ۇن ساتىپ الدى. قاسقىر ەسىك الدىنا ءقايتىپ كەلدى، اق اياعىن لاقتارعا كورسەتە سوزىپ تۇرىپ انگە باستى:-
شىراقتارىم – لاقتارىم، انالارىڭ كەلدى، ءسۇت اكەلدى. قورىقپاڭدار، ەسىك اشىڭدار! لاقتار سەنىپ ەسىك اشتى! قاسقىر ۇيگە كىرىپ كەلگەندە لاقتار جان - جاققا قاشىپ، تىعىلىپ قالدى. قاسقىر ولاردىڭ ءبارىن دە تاۋىپ، جەپ قويدى. تەك بىرەۋىن عانا بايقاماي قالدى ول ساعاتتىڭ ارتىنا تىعىلعان ەدى. قارنى تويعان قاسقىر اعاش كولەڭكەسىنە جاتا كەتىپ ۇيقىعا كىرىستى. ۇزاماي ەشكى ۇيىنە ورالدى. ەسىكتى يتەرسە، ەسىك اشىق تۇر. ەشكى ۇيگە كىرىپ، لاقتارىن شاقىرادى. امان قالعان لاق قارسى شىعىپ، بولعان جايدى ايتىپ بەرەدى. ەشكى مەن لاعى ءۇيدىڭ ارتىنا شىعىپ قاراسا، قاسقىر كوگالدا شالقاسىنان ءتۇسىپ قورىلداپ جاتىر ەكەن. ەشكى مۇيىزىمەن قاسقىردىڭ قارنىن جارىپ جىبەرگەندە التى لاق شىعا كەلەدى. بارىدە امان - ەسەن. ەشكى مەن لاقتاردىڭ قۋانىشىندا شەك بولمادى. قاسقىر ويانباي تۇرعاندا ەشكى ونىڭ قارىنىن تاسپەن تولتىرىپ، قايتا تىگىپ قويادى. شولدەگەن قاسقىر سۋ ىشپەك بولىپ قۇدىققا بارادى. سول كەزدە ىشىندەگى اۋىر تاستار ونى تومەن تارتىپ، قاسقىر قۇدىققا قۇلادى دا، باتىپ كەتتى.
- ەشكى مەن لاقتار قايدا تۇرادى؟
- ەشكى توعايعا نە ءۇشىن بارادى؟
- ەشكى توعايعا جەتكەندە كىم كەلدى؟
- لاقتار قاسقىرعا ەسىكتى نەگە اشپادى؟
- ەشكى قاسقىرعا نە ىستەيدى؟
- قاسقىر قالاي قۇدىققا باتىپ كەتەدى؟
قاسقىر مەن جەتى لاق ەرتەگىسى جۇكتەۋ
تاقىرىبى: قاسقىر مەن جەتى لاق
ماقساتى: قاسقىر مەن جەتى لاق ەرتەگىسىن ەستەرىنە ءتۇسىرۋ، ءتىل بايلىقتارىن مولايتۋ. ەرتەگىنىڭ مازمۇنىن داۋىس ىرعاعىن كەلتىرە ايتۋعا جاتتىقتىرۋ، قيىن كەزدە دوستارىنا كومەكتەسە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
سوزدىك جۇمىس: توعاي، قاسقىر، لاق
موتيۆاسيالىق-قوزعاۋشىلىق
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
بالالارعا شەڭبەر بويىنا تۇرىپ، ولەڭ شۋماقتارىن ايتۋ.
ارىم تازا، اق كوڭىل
ادامدىققا سەنەمىن.
ابىرويلى، اق نيەت
ادالدىققا سەنەمىن
ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك
كىرىسپە اڭگىمە.
- بالالار، سەندەر قانداي ەرتەگى بىلەسىڭدەر؟
- ەرتەگى وقىعان سەندەرگە ۇناي ما؟
ەرتەگىنى وقۋ: ەرتەدە ءبىر ەشكىنىڭ جەتى لاعى بولىپتى. بىرەۋى قارا، قالعاندارى اق لاق ەكەن. ورمانعا بارۋعا جينالعان ەشكى لاقتارىن شاقىرىپ الىپ، اقىلىن ايتادى:
- شىراقتارىم، ەشكىمگە ەسىك اشپاڭدار. ورماندا قاسقىر ءجۇر. مەن كەلگەندە
-«شىراقتارىم - لاقتارىم، انالارىڭ كەلدى، ءسۇت اكەلدى»، - دەپ اندەتەمىن. وسى كەزدە تەرەزە سىرتىندا تۇرعان قاسقىر ونىڭ ءسوزىن ەستىپ قالادى. ەشكى كەتىسىمەن قاسقىر ەسىكتى قاعىپ، ءوزىنىڭ جۋان داۋىسىمەن ونىڭ ءانىن ايتادى. ءبىراق لاقتار ونىڭ بوتەن داۋىس ەكەنىن ءبىلىپ، ەسىكتى اشپايدى. قاسقىر ساۋداگەرگە بارىپ بور ساتىپ الدى. بوردىڭ ءبىر كەسەگىن جەگەندە داۋسى ازداپ جىڭىشكەردى. وسى داۋىسپەن ءان ايتىپ ەدى، لاقتار تاعى الدانبادى. قاسقىر ۇستاعا بارىپ، وزىنە تاماق جاساتىپ الدى – داۋسى ەشكىنىكى سياقتى جىڭىشكە بولىپ شىقتى. ءبىراق جاڭا داۋىستىڭ دا كومەگى بولمادى – لاقتار اياعىن كورىپ قويىپ، اشپاي قويدى. قاسقىر جىلدام ناۋبايشىعا بارىپ، اياعىنا سەبەتىن ۇن ساتىپ الدى. قاسقىر ەسىك الدىنا ءقايتىپ كەلدى، اق اياعىن لاقتارعا كورسەتە سوزىپ تۇرىپ انگە باستى:-
شىراقتارىم – لاقتارىم، انالارىڭ كەلدى، ءسۇت اكەلدى. قورىقپاڭدار، ەسىك اشىڭدار! لاقتار سەنىپ ەسىك اشتى! قاسقىر ۇيگە كىرىپ كەلگەندە لاقتار جان - جاققا قاشىپ، تىعىلىپ قالدى. قاسقىر ولاردىڭ ءبارىن دە تاۋىپ، جەپ قويدى. تەك بىرەۋىن عانا بايقاماي قالدى ول ساعاتتىڭ ارتىنا تىعىلعان ەدى. قارنى تويعان قاسقىر اعاش كولەڭكەسىنە جاتا كەتىپ ۇيقىعا كىرىستى. ۇزاماي ەشكى ۇيىنە ورالدى. ەسىكتى يتەرسە، ەسىك اشىق تۇر. ەشكى ۇيگە كىرىپ، لاقتارىن شاقىرادى. امان قالعان لاق قارسى شىعىپ، بولعان جايدى ايتىپ بەرەدى. ەشكى مەن لاعى ءۇيدىڭ ارتىنا شىعىپ قاراسا، قاسقىر كوگالدا شالقاسىنان ءتۇسىپ قورىلداپ جاتىر ەكەن. ەشكى مۇيىزىمەن قاسقىردىڭ قارنىن جارىپ جىبەرگەندە التى لاق شىعا كەلەدى. بارىدە امان - ەسەن. ەشكى مەن لاقتاردىڭ قۋانىشىندا شەك بولمادى. قاسقىر ويانباي تۇرعاندا ەشكى ونىڭ قارىنىن تاسپەن تولتىرىپ، قايتا تىگىپ قويادى. شولدەگەن قاسقىر سۋ ىشپەك بولىپ قۇدىققا بارادى. سول كەزدە ىشىندەگى اۋىر تاستار ونى تومەن تارتىپ، قاسقىر قۇدىققا قۇلادى دا، باتىپ كەتتى.
- ەشكى مەن لاقتار قايدا تۇرادى؟
- ەشكى توعايعا نە ءۇشىن بارادى؟
- ەشكى توعايعا جەتكەندە كىم كەلدى؟
- لاقتار قاسقىرعا ەسىكتى نەگە اشپادى؟
- ەشكى قاسقىرعا نە ىستەيدى؟
- قاسقىر قالاي قۇدىققا باتىپ كەتەدى؟
قاسقىر مەن جەتى لاق ەرتەگىسى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: س. دونەنتايەۆ شىعارمالارى. «زامان كىمدىكى؟»، «بوزتورعاي» ولەڭدەرى. «وي» فەلەتونى
