InfoHub Logo

قازاق ادەبيەتىندە باقىتتى ارۋلار بولدى ما؟

قازاق ادەبيەتى-حالقىمىزدىڭ رۋحاني مۇراسى، اسىل قازىناسى. ادەبيەتىمىزدىڭ جاۋحارلارى بولىپ سانالاتىن بارلىق دەرلىك شىعارمالاردا قازاق قىزدارىنىڭ باقىتسىزدىعىن بايقاي الامىز. قازاق ادەبيەتىنىڭ اسىل، قۇندى دەگەن شىعارمالارىندا ايەل تەڭسىزدىگى بەلەڭ العان. سول زاماننىڭ ادامدارى ءۇشىن قىز بالانىڭ ءرولى تومەن بولعانى ما؟ ءتىپتى قازىرگى، ياعني كەيبىر نادان، وي ءورىسى تومەن ادامدار ايەل زاتىن وزىنەن ءبىر ساتى تومەن بولۋى كەرەك دەپ سانايدى. قوعامدا ءارقاشان ايەل مەن ەر ادامنىڭ قۇقىعى مەن ورنى تەڭ بولۋى قاجەت!

ەرتە زامانداعى قىز بالانىڭ قوعامداعى ورنىنا توقتالايىق. "باقىتسىز جامال"، "شۇعانىڭ بەلگىسى"، "قامار سۇلۋ" سىندى شىعارمالاردا قازاق قىزدارىنىڭ باقىتتى ءومىر سۇرگەنىن كورمەدىك. ءتىپتى قىزداردىڭ جولى بولىپ، ءوزى قالاعان جانعا تۇرمىسقا شىققانى جايلى شىعارمالار جوقتىڭ قاسى. بارلىق شىعارمانىڭ سيۋجەتى، جەلىسى ءبىر. ارينە ول -ايەل تەڭسىزدىگى. قازاق قىزدارىنىڭ ساۋات اشپاۋى "وقىعان قىز بۇزىلادى" دەگەن ستەرەوتيپپەن ءومىر ءسۇرۋ، قىزدىڭ ويىمەن ساناسپاۋ، قالىڭ مالعا ايىرباستاۋ. مۇنىڭ ءبارى قازاق تاريحىندا بولعان وقيعالار.

"قامار سۇلۋ" شىعارماسىنىڭ سيۋجەتتىك جەلىسىنە توقتالاتىن بولساق، سول زامانداعى ەر ادامداردىڭ مايدالانۋىن، حالىقتىڭ ناداندىعى ، ءوي-ورىسىنىڭ تومەندىگىن بايقاي الامىز. وسەككە قۇمار ەر ادامدار مەن ايتقان سوزگە ەرە بەرەتىن حالىقتىڭ ويىنشا "قىز وقىسا بۇزىلادى" دەگەن وي دۇرىس پا؟ قاماردى ءوز سۇيىكتىسىنەن ايىرىپ، وزىنەن 35 جاس ۇلكەن ادامعا بەرىپ، قالىڭ مالعا ساتقان تۋىستارىنان مۇنداي ءسوزدى ەستۋ قاتە سەكىلدى. وسىدان-اق ەرتە زامانداعى قازاق قىزدارىنىڭ دارەجەسىن بىلۋگە بولادى. قازاق ادەبيەتىندە قىزداردىڭ تەڭىن تاۋىپ، باقىتتى بولماۋى وسى سەبەپتەردەن دە سيرەك كەزدەسەدى.

قورىتىندىلاي كەلسەك، مۇنىڭ ءبارى ايەل تەڭسىزدىگىن بىلدىرەدى. بولاشاقتىڭ جارقىن بولۋى ءۇشىن قوعامداعى ءاربىر ادامنىڭ قۇقىعى تەڭ بولۋى كەرەك. سول سەبەپتى ايەل تەڭسىزدىگى ماسەلەسىمەن كۇرەسۋ قاجەت! الايدا ، ءقازىر ايەل تەڭسىزدىگى ەرتە زامانداعى ماسەلەگە قاراعاندا ءبىرشاما جەڭىلدەدى. وسى ادەبي شىعارمالاردىڭ باستى ماقساتى دا ايەل تەڭسىزدىگىمەن كۇرەسۋ بولار.

---