قازاق وتباسىنداعى مۋزىكالىق اسپاپتار
گ. س. تيتوۆ اتىنداعى №20 مەكتەپ - گيمنازيانىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى
ساحوۆا اجار بايدوس قىزى
قازاق ءتىلى 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق وتباسىنداعى مۋزىكالىق اسپاپتار (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپاپتارىمەن تانىستىرۋ، اسپاپتىق مۋزىكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ؛ ءار اسپاپتىڭ شىعۋ تاريحى جايلى تۇسىنىك بەرۋ، جاسالۋ ەرەكشەلىگى، دىبىس بوياۋىن ءتۇسىندىرىپ، ۇلتتىق اسپاپ تۋرالى بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
كۇتىلەتىن ناتيجە: قۇرمالاس سويلەمدى مەڭگەرىپ، مۋزىكالىق اسپاپتارمەن تانىسادى.
بۇرىن مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: كيىز ءۇيدىڭ ىشكى قۇرىلىسى
ساباقتىڭ رەسۋرستارى: كەستە، تىرەك - سىزبا، كەسپە قاعازدار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ستيكەرلەر، پوستەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى
پسيحولوگيالىق دايىندىق جاساۋ، «شاتتىق شەڭبەرى» ترەنينگ، تىلەك ايتۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. 6 - تاپسىرما. بەرىلگەن قاتارداعى ارتىق سوزدەردى تاپ
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى كيىز ءۇي مەن دومبىرانىڭ سۋرەتتەرى نەگىزىندە 2 توپقا بولىنەدى.
جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. «وي شاقىرۋ».
ايگۇل ۇلكەنبايەۆانىڭ ورىنداۋىندا نۇرعيسا تىلەندييەۆتىڭ «اققۋ» كۇيىن تىڭداۋ، ۆيدەو تاماشالاۋ.
سۇراقتار:
• كۇيدى كىمدەر تارتادى؟
• كۇيدى قانداي اسپاپتا ورىندايدى؟
• قانداي كۇيشىلەردى بىلەسىڭدەر؟
• قانداي ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتاردى بىلەسىڭدەر؟
بۇگىنگى ساباعىمىزدا «قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتارى» جايلى ماعلۇمات الامىز.
سىزدەرگە شاعىن ءماتىن بەرىلەدى. سول ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىپ، اۋدارما جۇمىسىن جاساپ، مازمۇنداپ، ماتىنگە تاقىرىپ قوياسىزدار. سوزدىكپەن جۇمىس.
1 - تاپسىرما. ماتىندەگى سويلەمدەردى اۋدارماسىمەن سايكەستەندىر.
دومبىرا.
ۇلتتىڭ ۇلى مۇراسىنىڭ ءبىرى عالىمدار قازاق جەرىندە ساقتالعان جەتى قازىناسىنىڭ بىرىنە ەسەپتەپتى. دۇرىس شەشىم دەپ باس ءيىپ قوسىلامىز.
قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتار ( دومبىرا، ادىرنا، جەتىگەن، شەرتەر)، ىسپالى اسپاپتار ( قوبىز، قىلقوبىز، نارقوبىز، سازگەن)، ۇرمەلى اسپاپتار (سىبىزعى، سازسىرناي، شاڭقوبىز)، ۇرمالى - سىلكىمەلى اسپاپتار ( دابىل، داڭعىرا، داۋىلپاز، اساتاياق، توقىلداق، ت. ب.) دەپ توپتاۋعا بولادى
ۋچەنىە سچيتالي چتو سەم سوكروۆيشش ياۆلياەتسيا ۆەليكيم ناسلەديەم، كوتوروە سوحرانيلوس نا كازاحسكوي زەملە. مى سچيتاەم چتو ەتو پراۆيلنوە رەشەنيە. كازاحسكيە مۋزىكالنىە ينسترۋمەنتى ( دومبرا، ادىرنا، جەتىگەن، شەرتەر) موجنو رازدەليت نا گرۋپپى، سمىچكوۆىە ينسترۋمەنتى ( قوبىز، قىلقوبىز، نارقوبىز، سازگەن)، دۋحوۆىە ينسترۋمەنتى
(سىبىزعى، سازسىرناي، شاڭقوبىز)، ۋدارنىە
(دابىل، داڭعىرا، داۋىلپاز، اساتاياق، توقىلداق) ي در.
دومبىرا – قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىن، جان دۇنيەسىنىڭ تىلسىم سىرلارىن سىرتقى دۇنيەگە پاش ەتكەن تاڭعاجايىپ اسپاپ.
دومبىرانىڭ پايدا بولۋىن ارحەولوگ عالىمدار تاسقا سالىنعان سۋرەتتەردىڭ ىشىندە دومبىرانىڭ بەدەرى كەزدەسكەنىنە قاراپ، نەوليت داۋىرىنە ( ب. ز. د 4000 مىڭجىلدىق) جاتقىزادى.
دومبىرا تىم ەرتە پايدا بولىپ، ۋاقىت وزعان سايىن تۇرلەنىپ، دامىپ وتىرعان ەكى شەكتى، 9 - 16 پەرنەلى بولىپ كەلەتىن جۇمساق قوڭىر ۇنىمەن ەرەكشەلەنەتىن، ءار قازاقتىڭ ءۇيىنىڭ تورىندە تۇرعان اسپاپ.
دومبرا - ەتو ينسترۋمەنت، كوتورىي پروسلاۆيل ناسيونالنوە ەستەستۆو ي ۆنۋترەننيي مير كازاحسكوگو نارودا. ۋچەنىە ارحەولوگي وتنوسيات يستوريۋ پوياۆلەنيا دومبرى پو كامەننىم ريسۋنكام، كوتورىە بىلي ۆ ەپوحە نەوليتا ( 4000 تىسياچەلەتيە دو ن. ە.) س راننيم پوياۆلەنيەم دومبرا سو ۆرەمەنەم ۋسوۆەرشەنستۆوۆالاس، ي سەيچاس دۆۋحسترۋننايا، 9 - 16 پەرنە كوتورايا ۆيسيت نا پوچەتنوم مەستە ۆ كاجدوم كازاحسكوم دومە، وتليچاەتسيا سۆويم مياگكيم زۆۋكوم
ءماتىن بويىنشا دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىندايمىز.
ءىىى دەڭگەي.
1. دومبىرانىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى سوزدەرمەن تانىسىپ، 2 ءسوزدى سەپتە.
2. سەپتەلگەن سوزدەردى قاتىستىرىپ سويلەم قۇرا
ءىى دەڭگەي.
تىرەك سىزباعا سۇيەنىپ ديالوگ قۇراۋ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى
ساحوۆا اجار بايدوس قىزى
قازاق ءتىلى 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق وتباسىنداعى مۋزىكالىق اسپاپتار (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپاپتارىمەن تانىستىرۋ، اسپاپتىق مۋزىكاعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ؛ ءار اسپاپتىڭ شىعۋ تاريحى جايلى تۇسىنىك بەرۋ، جاسالۋ ەرەكشەلىگى، دىبىس بوياۋىن ءتۇسىندىرىپ، ۇلتتىق اسپاپ تۋرالى بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ؛
كۇتىلەتىن ناتيجە: قۇرمالاس سويلەمدى مەڭگەرىپ، مۋزىكالىق اسپاپتارمەن تانىسادى.
بۇرىن مەڭگەرىلگەن ءبىلىم: كيىز ءۇيدىڭ ىشكى قۇرىلىسى
ساباقتىڭ رەسۋرستارى: كەستە، تىرەك - سىزبا، كەسپە قاعازدار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ستيكەرلەر، پوستەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى
پسيحولوگيالىق دايىندىق جاساۋ، «شاتتىق شەڭبەرى» ترەنينگ، تىلەك ايتۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. 6 - تاپسىرما. بەرىلگەن قاتارداعى ارتىق سوزدەردى تاپ
سىنىپتاعى وقۋشىلاردى كيىز ءۇي مەن دومبىرانىڭ سۋرەتتەرى نەگىزىندە 2 توپقا بولىنەدى.
جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. «وي شاقىرۋ».
ايگۇل ۇلكەنبايەۆانىڭ ورىنداۋىندا نۇرعيسا تىلەندييەۆتىڭ «اققۋ» كۇيىن تىڭداۋ، ۆيدەو تاماشالاۋ.
سۇراقتار:
• كۇيدى كىمدەر تارتادى؟
• كۇيدى قانداي اسپاپتا ورىندايدى؟
• قانداي كۇيشىلەردى بىلەسىڭدەر؟
• قانداي ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپتاردى بىلەسىڭدەر؟
بۇگىنگى ساباعىمىزدا «قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتارى» جايلى ماعلۇمات الامىز.
سىزدەرگە شاعىن ءماتىن بەرىلەدى. سول ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىپ، اۋدارما جۇمىسىن جاساپ، مازمۇنداپ، ماتىنگە تاقىرىپ قوياسىزدار. سوزدىكپەن جۇمىس.
1 - تاپسىرما. ماتىندەگى سويلەمدەردى اۋدارماسىمەن سايكەستەندىر.
دومبىرا.
ۇلتتىڭ ۇلى مۇراسىنىڭ ءبىرى عالىمدار قازاق جەرىندە ساقتالعان جەتى قازىناسىنىڭ بىرىنە ەسەپتەپتى. دۇرىس شەشىم دەپ باس ءيىپ قوسىلامىز.
قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتار ( دومبىرا، ادىرنا، جەتىگەن، شەرتەر)، ىسپالى اسپاپتار ( قوبىز، قىلقوبىز، نارقوبىز، سازگەن)، ۇرمەلى اسپاپتار (سىبىزعى، سازسىرناي، شاڭقوبىز)، ۇرمالى - سىلكىمەلى اسپاپتار ( دابىل، داڭعىرا، داۋىلپاز، اساتاياق، توقىلداق، ت. ب.) دەپ توپتاۋعا بولادى
ۋچەنىە سچيتالي چتو سەم سوكروۆيشش ياۆلياەتسيا ۆەليكيم ناسلەديەم، كوتوروە سوحرانيلوس نا كازاحسكوي زەملە. مى سچيتاەم چتو ەتو پراۆيلنوە رەشەنيە. كازاحسكيە مۋزىكالنىە ينسترۋمەنتى ( دومبرا، ادىرنا، جەتىگەن، شەرتەر) موجنو رازدەليت نا گرۋپپى، سمىچكوۆىە ينسترۋمەنتى ( قوبىز، قىلقوبىز، نارقوبىز، سازگەن)، دۋحوۆىە ينسترۋمەنتى
(سىبىزعى، سازسىرناي، شاڭقوبىز)، ۋدارنىە
(دابىل، داڭعىرا، داۋىلپاز، اساتاياق، توقىلداق) ي در.
دومبىرا – قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىن، جان دۇنيەسىنىڭ تىلسىم سىرلارىن سىرتقى دۇنيەگە پاش ەتكەن تاڭعاجايىپ اسپاپ.
دومبىرانىڭ پايدا بولۋىن ارحەولوگ عالىمدار تاسقا سالىنعان سۋرەتتەردىڭ ىشىندە دومبىرانىڭ بەدەرى كەزدەسكەنىنە قاراپ، نەوليت داۋىرىنە ( ب. ز. د 4000 مىڭجىلدىق) جاتقىزادى.
دومبىرا تىم ەرتە پايدا بولىپ، ۋاقىت وزعان سايىن تۇرلەنىپ، دامىپ وتىرعان ەكى شەكتى، 9 - 16 پەرنەلى بولىپ كەلەتىن جۇمساق قوڭىر ۇنىمەن ەرەكشەلەنەتىن، ءار قازاقتىڭ ءۇيىنىڭ تورىندە تۇرعان اسپاپ.
دومبرا - ەتو ينسترۋمەنت، كوتورىي پروسلاۆيل ناسيونالنوە ەستەستۆو ي ۆنۋترەننيي مير كازاحسكوگو نارودا. ۋچەنىە ارحەولوگي وتنوسيات يستوريۋ پوياۆلەنيا دومبرى پو كامەننىم ريسۋنكام، كوتورىە بىلي ۆ ەپوحە نەوليتا ( 4000 تىسياچەلەتيە دو ن. ە.) س راننيم پوياۆلەنيەم دومبرا سو ۆرەمەنەم ۋسوۆەرشەنستۆوۆالاس، ي سەيچاس دۆۋحسترۋننايا، 9 - 16 پەرنە كوتورايا ۆيسيت نا پوچەتنوم مەستە ۆ كاجدوم كازاحسكوم دومە، وتليچاەتسيا سۆويم مياگكيم زۆۋكوم
ءماتىن بويىنشا دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىندايمىز.
ءىىى دەڭگەي.
1. دومبىرانىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى سوزدەرمەن تانىسىپ، 2 ءسوزدى سەپتە.
2. سەپتەلگەن سوزدەردى قاتىستىرىپ سويلەم قۇرا
ءىى دەڭگەي.
تىرەك سىزباعا سۇيەنىپ ديالوگ قۇراۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
