قازاق ءتىلى – ۇلتتىق مادەني، رۋحاني اسىل مۇرا
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى،
كۇيكەن ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
امانبايەۆا حاديشا
قازاق ءتىلى 8 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق ءتىلى – ۇلتتىق مادەني، رۋحاني اسىل مۇرا
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، ورتا مەرزىمدىك جوسپار، وقۋلىق. مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى
جالپى ماقساتى: وقۋشىنىڭ ءتىل بايلىعىن دامىتۋ ارقىلى تىلدىك قۇرالىمداردى ءوز بەتىنشە تالداپ مەڭگەرە ءبىلۋ، ءىس - ارەكەت، ىزدەنىمپازدىق داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. ءتىلدى دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: ستو - عا ۇيرەتە وتىرىپ، مانەرلەپ وقۋعا، ونى تالقىلاۋعا ۇيرەتۋ
توپپەن بىرلەسە جۇمىس جاساي بىلەدى، تاقىرىپتى اشا الادى، ەرەجەگە باعىنادى، ءبىر - ءبىرىن تىڭداي بىلەدى
وقىتۋ فورماسى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ادىستەر وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ. توپتاستىرۋ. ميعا شابۋىل
قۇرال – جابدىقتار باعالاۋ بەتشەسى، كەسپە قاعازدار
كەزەڭ ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
1 كەزەڭ
ۇيىمداستىرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
التىن ەرەجەمەن تانىستىرۋ
جازعى دەمالىستا قاي جەرلەردە بولدىڭدار، سول تۋرالى اڭگىمەلەۋ
وقۋشىلار وزدەرى بولعان جەرلەردى سۋرەتتەپ ايتادى
2 كەزەڭ
جاڭا ساباق: ماعىنانى اشۋ
قازاقتىڭ ادەبي ءتىلى - قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي تiلi. قازاق ادەبي ءتىلى – سان عاسىرلار ەلەۋىنەن وتكەن تاريحي كاتەگوريا. ادەبي ءتىلدىڭ جازۋعا قاتىسىن جالپىحالىقتىق ءتىل مەن ادەبي ءتىل ۇعىمدارىنىڭ تەپە - تەڭ ەمەستىگىن ءتۇسىندىرىپ، ادەبي ءتىلدىڭ پايدا بولۋ، قالىپتاسۋ، دامۋىنا جانە ۇلتتىق سيپاتقا يە بولۋىنا بايلانىستى مالىمەتتەر. قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي ءتىلىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تۋرالى اقپارات. قازاق زيالىلارى مەن رەپرەسسياعا ۇشىراعان قازاق قايراتكەرلەرى مۇرالارىنىڭ، سونداي - اق وزگە دە قۇجاتتار ءتىلىنىڭ قازاق ادەبي ءتىلىن دامىتۋعا تيگىزگەن ىقپالى. قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ قالىپتاسۋ، دامۋ كەزەڭدەرى: اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءتىلى، ەرتە ءداۋىر مەن ورتا عاسىرلارداعى ادەبي ءتىل، حV - حVءىى عاسىرلارداعى قازاق ادەبي ءتىلى، حVءىىى عاسىرداعى قازاق ادەبي ءتىلى، ءحىح عاسىرداعى قازاق ادەبي ءتىلى، قازىرگى زامانداعى قازاق ادەبي ءتىلى. قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي ءتىلىنىڭ زەرتتەلۋى.
1 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ دىبىس جۇيەسى.
دىبىس جۇيەسى. داۋىستى دىبىستار. ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي جۋان، جىڭىشكە، جاقتىڭ قاتىسىنا قاراي اشىق، قىساڭ، ەرىننىڭ قاتىسىنا قاراي ەرىندىك، ەزۋلىك داۋىستى دىبىستار. داۋىسسىز دىبىستار. داۋىس پەن سالداردىڭ قاتىسىنا قاراي ءۇندى، ۇياڭ، قاتاڭ. ۇندەستىك زاڭى. دىبىستار مەن بۋىنداردىڭ ۇندەسۋى تۋرالى تۇسىنىك. ۇندەستىك زاڭىنىڭ نەگىزگى تۇرلەرى. ءسوز قۇرامىنداعى بۋىنداردىڭ ءبىرىڭعاي جۋان نەمەسە جىڭىشكە، ەرىندىك بولىپ ۇندەسۋىنىڭ سەبەبى. دىبىستاردىڭ وزگەرۋى مەن ۇندەسۋى. بۋىن. بۋىننىڭ جاسالۋى. بۋىنعا ءتان بەلگىلەر. بۋىننىڭ تۇرلەرى. بۋىننىڭ دىبىستىق قۇرامى. ءسوزدىڭ بۋىن قۇرامى. بۋىن جانە تاسىمال. ەكپىن. ەكپىن تۋرالى تۇسىنىك. ەكپىن مەن ىرعاق، ىرعاقتىڭ ماڭىزى. ەكپىن مەن ىرعاقتىڭ ءسوز ماعىناسىن سارالاۋ قىزمەتى.
دىبىستىق قۇبىلىستار. رەدۋكسيا. ءسوز ىشىندەگى داۋىستى دىبىستاردىڭ ءتۇسىرىلۋى. ەليزيا ءسوز ءىشى مەن ءسوز جىگىندە قاتار كەلگەن داۋىستى دىبىستاردىڭ بىرەۋىنىڭ ءتۇسىرىلۋى. مەتاتەزا. ءسوز ىشىندەگى قاتار كەلگەن دىبىستاردىڭ ورىن اۋىستىرۋى. ورفوگرافيا. ورفوگرافيانىڭ فونەتيكالىق، مورفولوگيالىق، ءداستۇرلى جانە اجىراتۋشى پرينسيپتەرى. ولاردىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن قيىندىقتارى. ورفوەپيا. ورفوەپيانىڭ ادەبي تىلدەگى ورنى. ورفوەپيالىق نورمانىڭ نەگىزگى ولشەمدەرى. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ جانە كەيبىر سوزدەر مەن قوسىمشالاردىڭ ايتىلۋىنداعى اۋىتقۋلار. ورفوگرافيا مەن ورفوەپيانىڭ اراقاتىسى.
ۇندەستىك زاڭىنىڭ تۇرلەرى. دىبىس ۇندەستىگى: ىلگەرىندى، كەيىندى، توعىسپالى ىقپال.
بۋىن ۇندەستىگى: ءتىل، ەرىن ۇندەستىگى. ءتىل ۇندەستىگى بويىنشا ءسوزدىڭ بارلىق بۋىندارىنىڭ ءبىرىڭعاي جۋان نەمەسە ءبىرىڭعاي جىڭىشكە بولىپ ۇيلەسۋى. ءتىل ۇندەستىگىنە باعىنبايتىن قوسىمشالار.
ەرىن ۇندەستىگى. ءسوز ىشىندەگى ەرىندىك داۋىستىلاردىڭ ۇندەسۋى.
بەيىمدەستىك. داۋىستى - داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ۇندەسۋى. داۋىستى دىبىستىڭ ورنالاسۋ تارتىبىنە بايلانىستى ىلگەرىندى، كەيىندى اككوماداسيا تۇرلەرى.
بىرگە جانە بولەك جازىلاتىن سوزدەر.
كىرمە سوزدەر ەملەسى.
قازاق ءتىلى دىبىس جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
2 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ لەكسيكاسى.
ءسوز ماعىناسى. ءسوز ماعىناسىنىڭ تۇرلەرى. ءسوز ماعىناسىنىڭ جىكتەلۋى. لينگۆيستيكالىق ماعىنا. لەكسيكالىق ماعىنا. سوزدەردىڭ ماعىنالىق توپتارى. سينونيمدەر. ومونيمدەر. انتونيمدەر. ءسوز ماعىناسىنىڭ وزگەرۋى. سوزدەردىڭ اۋىسپالى ماعىنادا قولدانىلۋ سەبەپتەرى. ءسوزدىڭ نەگىزگى ماعىناسىنا قوسا تۋىندى، اۋىسپالى ماعىنالاردا جۇمسالۋى ناتيجەسىندە كوپ ماعىنالىقتىڭ پايدا بولۋى. مەتافورا. مەتونيميا. سينەكدوحا.
قازاق ءتىلىنىڭ نەگىزگى سوزدىك قۇرامى مەن سوزدىك قورى. تەرميندەر مەن كاسىبي سوزدەر. ءتول سوزدەر مەن كىرمە سوزدەر. ديالەكتيزمدەر. فرازەولوگيزمدەر. ماقال - ماتەلدەر. سوزدىكتەر. سوزدەردىڭ شىعۋ تەگى. ونوماستيكا. ەتيمولوگيا.
قازاق ءتىلى لەكسيكاسىنىڭ زەرتتەلۋى.
3 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ ءسوزجاسام جۇيەسى.
ءسوزجاسامدىق ۇعىمدار. ءسوزجاسامدىق ۇيا. ءسوزجاسامدىق جۇپ. ءسوزجاسامدىق تىزبەك. ءسوزجاسامدىق ساتى. ءسوزجاسامدىق تىزبەك. ءسوزجاسامدىق ماعىنا.
ءسوزجاسام تاسىلدەرى. سينتەتيكالىق ءتاسىل. اناليتيكالىق ءتاسىل. لەكسيكا - سەمانتيكالىق ءتاسىل.
ءسوز تاپتارىنىڭ ءسوزجاسامى. ەسىم سوزدەردىڭ ءسوزجاسامى. ەتىستىكتىڭ ءسوزجاسامى. ۇستەۋدىڭ ءسوزجاسامى.
4 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ ءسوز جۇيەسى.
ءسوزدىڭ گرامماتيكالىق ماعىناسى. گرامماتيكالىق ماعىنانىڭ تۇرلەرى، بەرىلۋ تاسىلدەرى: قوسىمشا، كومەكشى ءسوز، سوزدەردىڭ ورىن ءتارتىبى، قوسارلانۋ، ينتوناسيا.
مورفەما جانە ونىڭ تۇرلەرى. ءتۇبىر مورفەما. بەلگىلەرى. سيپاتى. قوسىمشا مورفەما: جۇرناق جانە جالعاۋ.
جۇرناقتار. ولاردىڭ ءسوز تۋدىرۋشى جانە فورما تۋدىرۋشى بەلگىلەرى. قۇرامى. جۇرناقتاردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى: ومونيم، سينونيم، انتونيم جانە كوپ ماعىنالى جۇرناقتار.
جالعاۋلار. ولارعا ءتان بەلگىلەر، تۇرلەرى. كوپتىك، سەپتىك، تاۋەلدىك جانە جىكتىك جالعاۋلارى.
ءسوز تاپتارى. زات ەسىم. لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. زات ەسىمنىڭ سەپتەلۋى، كوپتەلۋى، تاۋەلدەنۋى، جىكتەلۋى. سىن ەسىم. سەمانتيكالىق ماعىناسى. سىن ەسىمنىڭ شىراي تۇرلەرى، جاسالۋ جولدارى. سان ەسىم. سان ەسىمنىڭ لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. دارا، كۇردەلى سان ەسىمدەر. سان ەسىمنىڭ ماعىنالىق توپتارى. ەسىمدىك. ەسىمدىكتىڭ باسقا ءسوز تاپتارىنىڭ ورنىنا قولدانىلۋى، ماعىنالىق توپتارى. تۇرلەنۋ ەرەكشەلىكتەرى.
ەتىستىك. لەكسيكا - سەمانتيكالىق جانە مورفولوگيالىق سيپاتى. ەتىستىكتىڭ راي، شاق، جاق، ەتىس كاتەگوريالارى. ەتىستىكتىڭ ەسىمشە، كوسەمشە فورمالارى. قيمىل - اتاۋى، ماعىناسى، جاسالۋى.
ۇستەۋ. ۇستەۋگە ءتان ەرەكشەلىكتەر. نەگىزگى جانە تۋىندى ۇستەۋلەر. ۇستەۋدىڭ ماعىنالىق توپتارى.
ەلىكتەۋىش سوزدەر. ەلىكتەۋىش سوزدەردىڭ فونەتيكالىق ەرەكشەلىكتەرى. ماعىنالىق توپتارى. وداعايلار. ودايعايدىڭ ماعىناسىنا قاراي ءبولىنۋى. نەگىزگى جانە تۋىندى وداعايلار.
شىلاۋ. شىلاۋدىڭ تۇرلەرى. سەپتەۋلىكتەر. دەمەۋلىكتەر. جالعاۋلىقتار.
كومەكشى ەسىمدەر. لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. تۇرلەرى.
كومەكشى ەتىستىكتەر. تۇرلەرى. اۋىسپالى جانە ارناۋلى كومەكشى ەتىستىكتەر. قىزمەتى.
مودال سوزدەر. مودال سوزدەردىڭ ءسوز تابى رەتىندەگى ەرەكشەلىگى، باسقا ءسوز تاپتارىمەن اراقاتىناسى. تۇرلەرى.
قازاق ءتىلى ءسوز جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
5 — توپ. قازاق ءتىلىنىڭ سويلەم جۇيەسى.
ءسوز تىركەسى. ءسوز تىركەسىنىڭ قۇرىلىسى. ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ فورمالارى. ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرى. ءسوز تىركەستەرىنىڭ سينتاكسيستىك قاتىناسى. ەسىمدى، ەتىستىكتى ءسوز تىركەستەرى.
سويلەم مۇشەلەرى. سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى. سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى. جاسالۋى. قۇرامى. ەرەكشەلىكتەرى.
جاي سويلەم. سويلەمنىڭ ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي ءبولىنۋى. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى. جالاڭ، جايىلما سويلەمدەر. جاقتى، جاقسىز سويلەمدەر. تولىمدى، تولىمسىز سويلەمدەر. اتاۋلى سويلەم. ەرەكشەلىكتەرى، جاسالۋ جولدارى.
سالالاس قۇرمالاس سويلەم. جالعاۋلىقتى سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى.
جالعاۋلىقسىز سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. كوپ قۇرامدى سالالاس قۇرمالاس سويلەم. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى.
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ تۇرلەرى. گرامماتيكالىق بەلگىلەرى. بايلانىسۋ امالدارى.
ارالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. گرامماتيكالىق ەرەكشەلىگى. قۇرامىنا جانە بايلانىسۋ تاسىلىنە قاراي تۇرلەرى.
قازاق ءتىلى سويلەم جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
6 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى جۇيەسى.
سويلەم سوڭىندا قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەر. سويلەم ىشىندە قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەرى. ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. جالپىلاۋىش سوزدەر مەن ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
وقشاۋ سوزدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. قاراتپا، قىستىرما، وداعاي سوزدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ايقىنداۋىش مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. وڭاشالانعان ايقىنداۋىش. قوسارلى ايقىنداۋىش.
ءتول ءسوز بەن اۆتور ءسوزىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ ءتول ءسوز بەن اۆتور ءسوزىنىڭ ورنالاسۋ تارتىبىنە قاراي قويىلۋى. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ قاباتتاسا قولدانىلۋى.
سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ارالاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
قازاق ءتىلىنىڭ تىنىس بەلگىلەر جۇيەسىنە بايلانىستى ەڭبەكتەر.
سەرگىتۋ ءساتى
بارلىق توپ مۇشەلەرى ورىندايدى.
قازاق ءتىلىنىڭ سويلەۋ جۇيەسى.
ادەبي ءتىل جانە ونىڭ نورمالارى. ورفوگرافيالىق نورما. ورفوەپيالىق نورما. لەكسيكالىق نورما. گرامماتيكالىق نورما.
اۋىزەكى سويلەۋ ءتىلى جانە اۋىزشا سويلەۋ ءتىلى. تۇرمىستىق سويلەۋ ءتىلى. كىتابي ءتىلدىڭ اۋىزشا تۇرلەرى.
ءماتىن جانە ونىڭ تۇرلەرى. عىلىمي ءماتىن. پۋبليسيستيكالىق ءماتىن. رەسمي ءماتىن. كوركەم ءماتىن.
ءتىل مادەنيەتىنىڭ ساپالارى. ءسوزدىڭ دالدىگى، ءسوزدىڭ لوگيكالىلىعى، ءسوزدىڭ تازالىعى، ءسوزدىڭ مانەرلىلىگى، ءسوزدىڭ بايلىعى، ءسوزدىڭ قيسىندىلىعى.
1 - جاتتىعۋ. قازاقتىڭ ادەبي ءتىلى ءماتىنىن وقىپ، ويعا نەگىز بولعان تىرەك سوزدەردى تاۋىپ ماعىناسىن اشۋ
توپقا بولىنەدى
وقۋشىلار جۇپتاسىپ سۇراقتارىن تالقىلاپ، ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويۋ ارقىلى جانە جاتتىعۋ جۇمىستارى ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرىپ وتىرادى.
3 كەزەڭ
ساباقتى بەكىتۋ ويتولعانىس. نە بىلدىك؟
قازاق ءتىلىنىڭ قوعامداعى ءرولى
مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى مارتەبەسى
ماقال - ماتەلدەر ايتۋ بەلسەندىلىك تانىتۋ. جيناعان بىلىمدەرىن قولدانۋ
باعالاۋ ءوزىن - ءوزى باعالاۋ، ءفورماتيۆتى باعالاۋ، جيىنتىقتى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما قازاق ءتىلى تۋرالى اسىل مۇرامىزدى وقىپ كەلۋ
رەفلەكسيا
كۇيكەن ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
امانبايەۆا حاديشا
قازاق ءتىلى 8 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق ءتىلى – ۇلتتىق مادەني، رۋحاني اسىل مۇرا
سىلتەمە: كۇنتىزبەلىك جوسپار، ورتا مەرزىمدىك جوسپار، وقۋلىق. مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى
جالپى ماقساتى: وقۋشىنىڭ ءتىل بايلىعىن دامىتۋ ارقىلى تىلدىك قۇرالىمداردى ءوز بەتىنشە تالداپ مەڭگەرە ءبىلۋ، ءىس - ارەكەت، ىزدەنىمپازدىق داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. ءتىلدى دامىتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: ستو - عا ۇيرەتە وتىرىپ، مانەرلەپ وقۋعا، ونى تالقىلاۋعا ۇيرەتۋ
توپپەن بىرلەسە جۇمىس جاساي بىلەدى، تاقىرىپتى اشا الادى، ەرەجەگە باعىنادى، ءبىر - ءبىرىن تىڭداي بىلەدى
وقىتۋ فورماسى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ادىستەر وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ. توپتاستىرۋ. ميعا شابۋىل
قۇرال – جابدىقتار باعالاۋ بەتشەسى، كەسپە قاعازدار
كەزەڭ ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
1 كەزەڭ
ۇيىمداستىرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
التىن ەرەجەمەن تانىستىرۋ
جازعى دەمالىستا قاي جەرلەردە بولدىڭدار، سول تۋرالى اڭگىمەلەۋ
وقۋشىلار وزدەرى بولعان جەرلەردى سۋرەتتەپ ايتادى
2 كەزەڭ
جاڭا ساباق: ماعىنانى اشۋ
قازاقتىڭ ادەبي ءتىلى - قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي تiلi. قازاق ادەبي ءتىلى – سان عاسىرلار ەلەۋىنەن وتكەن تاريحي كاتەگوريا. ادەبي ءتىلدىڭ جازۋعا قاتىسىن جالپىحالىقتىق ءتىل مەن ادەبي ءتىل ۇعىمدارىنىڭ تەپە - تەڭ ەمەستىگىن ءتۇسىندىرىپ، ادەبي ءتىلدىڭ پايدا بولۋ، قالىپتاسۋ، دامۋىنا جانە ۇلتتىق سيپاتقا يە بولۋىنا بايلانىستى مالىمەتتەر. قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي ءتىلىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تۋرالى اقپارات. قازاق زيالىلارى مەن رەپرەسسياعا ۇشىراعان قازاق قايراتكەرلەرى مۇرالارىنىڭ، سونداي - اق وزگە دە قۇجاتتار ءتىلىنىڭ قازاق ادەبي ءتىلىن دامىتۋعا تيگىزگەن ىقپالى. قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ قالىپتاسۋ، دامۋ كەزەڭدەرى: اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءتىلى، ەرتە ءداۋىر مەن ورتا عاسىرلارداعى ادەبي ءتىل، حV - حVءىى عاسىرلارداعى قازاق ادەبي ءتىلى، حVءىىى عاسىرداعى قازاق ادەبي ءتىلى، ءحىح عاسىرداعى قازاق ادەبي ءتىلى، قازىرگى زامانداعى قازاق ادەبي ءتىلى. قازاقتىڭ ۇلتتىق ادەبي ءتىلىنىڭ زەرتتەلۋى.
1 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ دىبىس جۇيەسى.
دىبىس جۇيەسى. داۋىستى دىبىستار. ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي جۋان، جىڭىشكە، جاقتىڭ قاتىسىنا قاراي اشىق، قىساڭ، ەرىننىڭ قاتىسىنا قاراي ەرىندىك، ەزۋلىك داۋىستى دىبىستار. داۋىسسىز دىبىستار. داۋىس پەن سالداردىڭ قاتىسىنا قاراي ءۇندى، ۇياڭ، قاتاڭ. ۇندەستىك زاڭى. دىبىستار مەن بۋىنداردىڭ ۇندەسۋى تۋرالى تۇسىنىك. ۇندەستىك زاڭىنىڭ نەگىزگى تۇرلەرى. ءسوز قۇرامىنداعى بۋىنداردىڭ ءبىرىڭعاي جۋان نەمەسە جىڭىشكە، ەرىندىك بولىپ ۇندەسۋىنىڭ سەبەبى. دىبىستاردىڭ وزگەرۋى مەن ۇندەسۋى. بۋىن. بۋىننىڭ جاسالۋى. بۋىنعا ءتان بەلگىلەر. بۋىننىڭ تۇرلەرى. بۋىننىڭ دىبىستىق قۇرامى. ءسوزدىڭ بۋىن قۇرامى. بۋىن جانە تاسىمال. ەكپىن. ەكپىن تۋرالى تۇسىنىك. ەكپىن مەن ىرعاق، ىرعاقتىڭ ماڭىزى. ەكپىن مەن ىرعاقتىڭ ءسوز ماعىناسىن سارالاۋ قىزمەتى.
دىبىستىق قۇبىلىستار. رەدۋكسيا. ءسوز ىشىندەگى داۋىستى دىبىستاردىڭ ءتۇسىرىلۋى. ەليزيا ءسوز ءىشى مەن ءسوز جىگىندە قاتار كەلگەن داۋىستى دىبىستاردىڭ بىرەۋىنىڭ ءتۇسىرىلۋى. مەتاتەزا. ءسوز ىشىندەگى قاتار كەلگەن دىبىستاردىڭ ورىن اۋىستىرۋى. ورفوگرافيا. ورفوگرافيانىڭ فونەتيكالىق، مورفولوگيالىق، ءداستۇرلى جانە اجىراتۋشى پرينسيپتەرى. ولاردىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن قيىندىقتارى. ورفوەپيا. ورفوەپيانىڭ ادەبي تىلدەگى ورنى. ورفوەپيالىق نورمانىڭ نەگىزگى ولشەمدەرى. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ جانە كەيبىر سوزدەر مەن قوسىمشالاردىڭ ايتىلۋىنداعى اۋىتقۋلار. ورفوگرافيا مەن ورفوەپيانىڭ اراقاتىسى.
ۇندەستىك زاڭىنىڭ تۇرلەرى. دىبىس ۇندەستىگى: ىلگەرىندى، كەيىندى، توعىسپالى ىقپال.
بۋىن ۇندەستىگى: ءتىل، ەرىن ۇندەستىگى. ءتىل ۇندەستىگى بويىنشا ءسوزدىڭ بارلىق بۋىندارىنىڭ ءبىرىڭعاي جۋان نەمەسە ءبىرىڭعاي جىڭىشكە بولىپ ۇيلەسۋى. ءتىل ۇندەستىگىنە باعىنبايتىن قوسىمشالار.
ەرىن ۇندەستىگى. ءسوز ىشىندەگى ەرىندىك داۋىستىلاردىڭ ۇندەسۋى.
بەيىمدەستىك. داۋىستى - داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ۇندەسۋى. داۋىستى دىبىستىڭ ورنالاسۋ تارتىبىنە بايلانىستى ىلگەرىندى، كەيىندى اككوماداسيا تۇرلەرى.
بىرگە جانە بولەك جازىلاتىن سوزدەر.
كىرمە سوزدەر ەملەسى.
قازاق ءتىلى دىبىس جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
2 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ لەكسيكاسى.
ءسوز ماعىناسى. ءسوز ماعىناسىنىڭ تۇرلەرى. ءسوز ماعىناسىنىڭ جىكتەلۋى. لينگۆيستيكالىق ماعىنا. لەكسيكالىق ماعىنا. سوزدەردىڭ ماعىنالىق توپتارى. سينونيمدەر. ومونيمدەر. انتونيمدەر. ءسوز ماعىناسىنىڭ وزگەرۋى. سوزدەردىڭ اۋىسپالى ماعىنادا قولدانىلۋ سەبەپتەرى. ءسوزدىڭ نەگىزگى ماعىناسىنا قوسا تۋىندى، اۋىسپالى ماعىنالاردا جۇمسالۋى ناتيجەسىندە كوپ ماعىنالىقتىڭ پايدا بولۋى. مەتافورا. مەتونيميا. سينەكدوحا.
قازاق ءتىلىنىڭ نەگىزگى سوزدىك قۇرامى مەن سوزدىك قورى. تەرميندەر مەن كاسىبي سوزدەر. ءتول سوزدەر مەن كىرمە سوزدەر. ديالەكتيزمدەر. فرازەولوگيزمدەر. ماقال - ماتەلدەر. سوزدىكتەر. سوزدەردىڭ شىعۋ تەگى. ونوماستيكا. ەتيمولوگيا.
قازاق ءتىلى لەكسيكاسىنىڭ زەرتتەلۋى.
3 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ ءسوزجاسام جۇيەسى.
ءسوزجاسامدىق ۇعىمدار. ءسوزجاسامدىق ۇيا. ءسوزجاسامدىق جۇپ. ءسوزجاسامدىق تىزبەك. ءسوزجاسامدىق ساتى. ءسوزجاسامدىق تىزبەك. ءسوزجاسامدىق ماعىنا.
ءسوزجاسام تاسىلدەرى. سينتەتيكالىق ءتاسىل. اناليتيكالىق ءتاسىل. لەكسيكا - سەمانتيكالىق ءتاسىل.
ءسوز تاپتارىنىڭ ءسوزجاسامى. ەسىم سوزدەردىڭ ءسوزجاسامى. ەتىستىكتىڭ ءسوزجاسامى. ۇستەۋدىڭ ءسوزجاسامى.
4 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ ءسوز جۇيەسى.
ءسوزدىڭ گرامماتيكالىق ماعىناسى. گرامماتيكالىق ماعىنانىڭ تۇرلەرى، بەرىلۋ تاسىلدەرى: قوسىمشا، كومەكشى ءسوز، سوزدەردىڭ ورىن ءتارتىبى، قوسارلانۋ، ينتوناسيا.
مورفەما جانە ونىڭ تۇرلەرى. ءتۇبىر مورفەما. بەلگىلەرى. سيپاتى. قوسىمشا مورفەما: جۇرناق جانە جالعاۋ.
جۇرناقتار. ولاردىڭ ءسوز تۋدىرۋشى جانە فورما تۋدىرۋشى بەلگىلەرى. قۇرامى. جۇرناقتاردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى: ومونيم، سينونيم، انتونيم جانە كوپ ماعىنالى جۇرناقتار.
جالعاۋلار. ولارعا ءتان بەلگىلەر، تۇرلەرى. كوپتىك، سەپتىك، تاۋەلدىك جانە جىكتىك جالعاۋلارى.
ءسوز تاپتارى. زات ەسىم. لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. زات ەسىمنىڭ سەپتەلۋى، كوپتەلۋى، تاۋەلدەنۋى، جىكتەلۋى. سىن ەسىم. سەمانتيكالىق ماعىناسى. سىن ەسىمنىڭ شىراي تۇرلەرى، جاسالۋ جولدارى. سان ەسىم. سان ەسىمنىڭ لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. دارا، كۇردەلى سان ەسىمدەر. سان ەسىمنىڭ ماعىنالىق توپتارى. ەسىمدىك. ەسىمدىكتىڭ باسقا ءسوز تاپتارىنىڭ ورنىنا قولدانىلۋى، ماعىنالىق توپتارى. تۇرلەنۋ ەرەكشەلىكتەرى.
ەتىستىك. لەكسيكا - سەمانتيكالىق جانە مورفولوگيالىق سيپاتى. ەتىستىكتىڭ راي، شاق، جاق، ەتىس كاتەگوريالارى. ەتىستىكتىڭ ەسىمشە، كوسەمشە فورمالارى. قيمىل - اتاۋى، ماعىناسى، جاسالۋى.
ۇستەۋ. ۇستەۋگە ءتان ەرەكشەلىكتەر. نەگىزگى جانە تۋىندى ۇستەۋلەر. ۇستەۋدىڭ ماعىنالىق توپتارى.
ەلىكتەۋىش سوزدەر. ەلىكتەۋىش سوزدەردىڭ فونەتيكالىق ەرەكشەلىكتەرى. ماعىنالىق توپتارى. وداعايلار. ودايعايدىڭ ماعىناسىنا قاراي ءبولىنۋى. نەگىزگى جانە تۋىندى وداعايلار.
شىلاۋ. شىلاۋدىڭ تۇرلەرى. سەپتەۋلىكتەر. دەمەۋلىكتەر. جالعاۋلىقتار.
كومەكشى ەسىمدەر. لەكسيكا - گرامماتيكالىق سيپاتى. تۇرلەرى.
كومەكشى ەتىستىكتەر. تۇرلەرى. اۋىسپالى جانە ارناۋلى كومەكشى ەتىستىكتەر. قىزمەتى.
مودال سوزدەر. مودال سوزدەردىڭ ءسوز تابى رەتىندەگى ەرەكشەلىگى، باسقا ءسوز تاپتارىمەن اراقاتىناسى. تۇرلەرى.
قازاق ءتىلى ءسوز جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
5 — توپ. قازاق ءتىلىنىڭ سويلەم جۇيەسى.
ءسوز تىركەسى. ءسوز تىركەسىنىڭ قۇرىلىسى. ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ فورمالارى. ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرى. ءسوز تىركەستەرىنىڭ سينتاكسيستىك قاتىناسى. ەسىمدى، ەتىستىكتى ءسوز تىركەستەرى.
سويلەم مۇشەلەرى. سويلەمنىڭ تۇرلاۋلى مۇشەلەرى. سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەلەرى. جاسالۋى. قۇرامى. ەرەكشەلىكتەرى.
جاي سويلەم. سويلەمنىڭ ايتىلۋ ماقساتىنا قاراي ءبولىنۋى. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى. جالاڭ، جايىلما سويلەمدەر. جاقتى، جاقسىز سويلەمدەر. تولىمدى، تولىمسىز سويلەمدەر. اتاۋلى سويلەم. ەرەكشەلىكتەرى، جاسالۋ جولدارى.
سالالاس قۇرمالاس سويلەم. جالعاۋلىقتى سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى.
جالعاۋلىقسىز سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. كوپ قۇرامدى سالالاس قۇرمالاس سويلەم. ەرەكشەلىكتەرى. جاسالۋ جولدارى.
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ تۇرلەرى. گرامماتيكالىق بەلگىلەرى. بايلانىسۋ امالدارى.
ارالاس قۇرمالاس سويلەمدەر. گرامماتيكالىق ەرەكشەلىگى. قۇرامىنا جانە بايلانىسۋ تاسىلىنە قاراي تۇرلەرى.
قازاق ءتىلى سويلەم جۇيەسىنىڭ زەرتتەلۋى.
6 - توپ. قازاق ءتىلىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى جۇيەسى.
سويلەم سوڭىندا قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەر. سويلەم ىشىندە قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەرى. ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. جالپىلاۋىش سوزدەر مەن ءبىرىڭعاي مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
وقشاۋ سوزدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. قاراتپا، قىستىرما، وداعاي سوزدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ايقىنداۋىش مۇشەلەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى. وڭاشالانعان ايقىنداۋىش. قوسارلى ايقىنداۋىش.
ءتول ءسوز بەن اۆتور ءسوزىنىڭ تىنىس بەلگىلەرى. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ ءتول ءسوز بەن اۆتور ءسوزىنىڭ ورنالاسۋ تارتىبىنە قاراي قويىلۋى. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ قاباتتاسا قولدانىلۋى.
سالالاس قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
ارالاس قۇرمالاس سويلەمنىڭ تىنىس بەلگىلەرى.
قازاق ءتىلىنىڭ تىنىس بەلگىلەر جۇيەسىنە بايلانىستى ەڭبەكتەر.
سەرگىتۋ ءساتى
بارلىق توپ مۇشەلەرى ورىندايدى.
قازاق ءتىلىنىڭ سويلەۋ جۇيەسى.
ادەبي ءتىل جانە ونىڭ نورمالارى. ورفوگرافيالىق نورما. ورفوەپيالىق نورما. لەكسيكالىق نورما. گرامماتيكالىق نورما.
اۋىزەكى سويلەۋ ءتىلى جانە اۋىزشا سويلەۋ ءتىلى. تۇرمىستىق سويلەۋ ءتىلى. كىتابي ءتىلدىڭ اۋىزشا تۇرلەرى.
ءماتىن جانە ونىڭ تۇرلەرى. عىلىمي ءماتىن. پۋبليسيستيكالىق ءماتىن. رەسمي ءماتىن. كوركەم ءماتىن.
ءتىل مادەنيەتىنىڭ ساپالارى. ءسوزدىڭ دالدىگى، ءسوزدىڭ لوگيكالىلىعى، ءسوزدىڭ تازالىعى، ءسوزدىڭ مانەرلىلىگى، ءسوزدىڭ بايلىعى، ءسوزدىڭ قيسىندىلىعى.
1 - جاتتىعۋ. قازاقتىڭ ادەبي ءتىلى ءماتىنىن وقىپ، ويعا نەگىز بولعان تىرەك سوزدەردى تاۋىپ ماعىناسىن اشۋ
توپقا بولىنەدى
وقۋشىلار جۇپتاسىپ سۇراقتارىن تالقىلاپ، ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويۋ ارقىلى جانە جاتتىعۋ جۇمىستارى ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرىپ وتىرادى.
3 كەزەڭ
ساباقتى بەكىتۋ ويتولعانىس. نە بىلدىك؟
قازاق ءتىلىنىڭ قوعامداعى ءرولى
مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى مارتەبەسى
ماقال - ماتەلدەر ايتۋ بەلسەندىلىك تانىتۋ. جيناعان بىلىمدەرىن قولدانۋ
باعالاۋ ءوزىن - ءوزى باعالاۋ، ءفورماتيۆتى باعالاۋ، جيىنتىقتى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما قازاق ءتىلى تۋرالى اسىل مۇرامىزدى وقىپ كەلۋ
رەفلەكسيا
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: افريكانىڭ حالقى جانە ساياسي كارتاسى
