«الپامىس باتىر» جىرىنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى،
كۇيكەن ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ماتنيازوۆا اينۋر تالگاتوۆنا
ادەبيەت 6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى «الپامىس باتىر» جىرىنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسى
سىلتەمە كۇنتىزبەلىك جوسپار، ورتا مەرزىمدىك جوسپار، وقۋلىق. مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى
جالپى ماقساتى: جىردىڭ مازمۇنىن اشۋ، كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىن، كوركەمدىك ەرەكشەلىگىن تالداۋ. جىردىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن يگەرتە وتىرىپ، «الپامىس باتىر» جىرىنداعى الپامىس بەينەسىن سىني تۇرعىدا تالداۋ ارقىلى جان - جاقتى اشۋ، مەڭگەرتۋ. ول بەينەنىڭ حالىقتىڭ الىپ قۋاتىنىڭ، قاجىماس قايراتىنىڭ، سارقىلماس كۇشىنىڭ كوركى ەكەندىگىن دالەلدەۋ.
الپامىس بەينەسىنە ءتان قاسيەتتەردى سارالاي تالداتا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سىن تۇرعىسىنان ويلاۋىن دامىتۋ، ولاردىڭ كوركەم سويلەۋ مەن كوركەم جازۋ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ
وقىتۋ ناتيجەسى تاپسىرمالاردى پوستەرمەن قورعاۋ ارقىلى جەتىلدىرۋ. تاپسىرماعا قاراي وقۋشىلارعا ءوز ويلارىن اشىق ايتۋ ارقىلى انىق سويلەتۋ.
وقىتۋ فورماسى جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ءادىس - تاسىلدەر وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ. «ميعا شابۋىل» ءادىسى تالداۋ، وي قوزعاۋ، مانەرلەپ وقۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
قۇرال – جابدىقتار پورترەتتەر، باعالاۋ بەتشەسى، كەسپە قاعازدار
كەزەڭ ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
1 كەزەڭ ۇيىمداستىرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
ءى. ىزدەنىس. دەرەك كوزدەر
1.“الپامىس باتىر” جىرىنىڭ تاريحى، زەرتتەلۋى.
2.«الپامىس باتىر» جىرى - ۇلتىمىزعا تيەسiلi جىر.
ءىى. "الپامىس باتىر" جىرىنىڭ مازمۇنىنا بايلانىستى وزىنە ۇناعان وقيعانىڭ نەمەسە كەيىپكەردىڭ سۋرەت سالىپ كەلۋ.
سۋرەت بويىنشا جىردىڭ مازمۇنىن جاقسى ۇققاندارى بايقالدى. توپقا ءبولىنۋ ارقىلى وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرىپ، قورىتىندىسىن ايتادى. سۋرەت بويىنشا سويلەۋ.
2 كەزەڭ
جاڭا ساباق 1. « وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى
ەردىڭ باعىن اشپاسا،
ەر مۇراتقا جەتەر مە؟!
ەرىنىڭ ساعىن سىندىرسا،
ەل مۇراتقا جەتەر مە؟! - دەپ ايتەكە بي ايتقانداي، ەلىن، جەرىن جاۋدان قورعاپ، ەلىنە بوستاندىق، بىرلىك سىيلاعان باتىرلاردىڭ ءبىرى - الپامىس.
ەندەشە، “الپامىس باتىر” جىرىنىڭ تاقىرىبى قانداي؟ /ەرلىك، باتىرلىق، وتانىن قورعاۋ/
يدەياسى: ءوز ەلىن جاۋدان قورعاۋ ارقىلى الپامىستىڭ باتىر بەينەسىن اشۋ.
1. ءى توپ. جىرعا كومپوزيسيالىق تالداۋ. جىردان ۇزىندىلەر كەلتىرۋ.
باستالۋى
ءبايبورىنىڭ قايعىسى
دامۋى
الپامىستىڭ، ونان سوڭ قارلىعاشتىڭ دۇنيەگە كەلۋi.
شيەلەنىسۋى
الپامىستىڭ سۇيگەن جارى گۇلبارشىندى iزدەپ بارىپ، گۇلبارشىندى الىپ ەلiنە كەلۋi.
شارىقتاۋ شەگى
ەلiن شاپقان قالماق حانى تايشىققا قارسى جورىققا اتتانۋى
شەشىمى
جەتi جىلدان سوڭ ەلiنە ۇلتاننىڭ كوزiن جويىپ، ازىپ - توزعان ەلiن ماقسات - مۇراتىنا جەتكiزۋi.
ءىى توپ. جىردىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىنە تالداۋ جاساۋ.
تەڭەۋ ەپيتەت گيپەربولا الليتەراسيا اسسونانس
كەپەدەي، توبەدەي، وشاقتاي، پىشاقتاي، زىندانداي، جىلانداي، ت. ب.
قاندى جاس. جاس بەرەن. كوك داڭعىل
اۋىزدىقپەن الىسىپ، ۇشقان قۇسپەن جارىسىپ... ءبىر كۇن شاپسا شۇبار ات ايلىق جەر الىپ بەرەدى.
توزىپ كەتكەن ەل - جۇرتىن
تەگىس جيىپ الادى.
تەنتەگى مەن تەلىسىن
تۇزەتىپ جونگە سالادى.
الپامىس اتتى جاس بەرەن
اتقا مىنگەن بولا ما؟!
الدىنان شىعىپ سول ەردىڭ
جىلقىسىن بەرسەم الا ما؟
سوزدىكپەن جۇمىس
تىرسەك. جان - جانۋاردىڭ ارتقى اياعى مەن ادام اياعىنىڭ بۇگىلىپ - جازىلۋىنا قاجەتتى ءسىڭىر؛ قىلتانىڭ جوعارعى تۇسى.
تەلى - تەنتەك. ەسەر، سودىر - سوتقار.
اۋليەگە تۇنەدى - ءقادىرلى، قاسيەتتى، جاقسى تىلەۋ تىلەپ، اۋليەگە تابىندى.
ازىرەت - ءدىنباسى، مولدا، عۇلاما.
اسا - دارەجەلى ادامدار /حان، بي، قوجا ت. ب./ قولىنا ۇستايتىن ەرەكشە تاياق.
ماشايىق - اقىلدى ادام، ابىز.
سارۋار - قوجا، يە، ءپىر.
بەرەن - وجەت، وتكىر.
قابىندى - جەلىگۋ، جەلپىنۋ.
2. كەيىپكەرلەر الەمى
جاعىمدى - جاعىمسىز
دوستارى - جاۋلارى
ءقازىر ءار توپ كەيىپكەر تالداعاندا ماقال - ماتەلمەن باستايدى.
ءى توپ
دوس
ماقال - ماتەل قانداي؟
ءىى توپ
جاۋ
ماقال - ماتەل قانداي؟
«الپامىس - دوسقا بەرىك، جاۋعا مەيىرىمسىز»
قانداي؟
باتىرعا ءتان ەرەكشە قاسيەتتەر: تەكتى، جاۋدان سەسكەنىپ قورىقپايتىندىق، قالىڭ دۇشپانعا قارسى شاباتىن، نامىس پەن اردى جوعارى قويا بىلەتىندىك، ەلىنە قامقور، وتقا سالسا كۇيمەيتىن، وق وتپەيتىن، قىلىش كەسپەيتىن باتىر.
گۇلبارشىن
جاقسى ايەل... ايەل اتاۋلىنىڭ ەڭ ۇنامدى سيپاتتارى بولىپ تابىلاتىن اقىلدىلىق، مىنەزدىلىك، وپالىلىق سىندى بەلگىلەر گۇلبارشىنعا ءتان بولىپ كورىنەدى. ۇلتان شىن مانىندەگى قۇل دا ەمەس. ول – الپامىستىڭ نەمەرە اعاسىنان تۋىلعان بالا، قۇلتايدان تۋعان بالا. ۇلتان وسە كەلە، ءوز دارەجەسىنىڭ ۇستەم بولۋىن كوزدەيتىن زورلىقشىل، مەيىرىمسىز جان.
قاراكوزايىم
تايشىق حان
كەيقۋات
مىستان كەمپىر
بايشۇبار
قۇلتاي
تۋىس - جوق بولسا بەرە المايدى،
بار بولسا كورە المايدى.
جىرداعى سالت - ءداستۇر بەلگىلەرى: اتاستىرۋ، امەڭگەرلىك
وقۋشىلار توپقا بولىنەدى.
وقۋشىلار جۇپتاسىپ سۇراقتارىن تالقىلاپ، ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرىپ وتىرادى.
بەرىلگەن تاپسىرمانى پوستەر قورعاۋ ارقىلى ورىندايدى
3 كەزەڭ
ساباقتى بەكىتۋ الپامىس باتىر جىرىنىڭ ەپوستىق جىر دەپ اتالۋى نەلىكتەن؟
- جىردىڭ تاقىرىبى مەن حالىق ارمانىنىڭ قانداي بايلانىسى بار؟
/الپامىستىڭ وتقا سالسا كۇيمەيتىن، وق وتپەيتىن، قىلىش كەسپەيتىن بولىپ كورىنۋى حالىقتىڭ ەشقاشان جويىلمايتىن، جاقسىلىقتان ءۇمىتىن ۇزبەيتىن ءدال وسىنداي ەل پەرزەنتى بولسا دەيتىن اڭسارىنان تۋعان./
- جىرداعى ايەل ادامداردىڭ بويىنداعى قاسيەتتەرگە قالاي قارايسىڭ؟
- جىردىڭ تاربيەلىك ءمانى بار ما؟
بەلسەندىلىك تانىتۋ. جيناعان بىلىمدەرىن قولدانۋ
باعالاۋ ءفورماتيۆتى. جيىنتىقتى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما جىردى مانەرلەپ وقۋ، قارا سوزبەن اڭگىمەلەپ ايتۋ.
وزدەرىڭە ۇناعان بولىگىن جاتتاۋ
"باتىر تۋسا - ەل ىرىسى" ويتولعاۋ جازۋ
رەفلەكسيا
كۇيكەن ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
ماتنيازوۆا اينۋر تالگاتوۆنا
ادەبيەت 6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى «الپامىس باتىر» جىرىنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسى
سىلتەمە كۇنتىزبەلىك جوسپار، ورتا مەرزىمدىك جوسپار، وقۋلىق. مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، ستو ستراتەگياسى
جالپى ماقساتى: جىردىڭ مازمۇنىن اشۋ، كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىن، كوركەمدىك ەرەكشەلىگىن تالداۋ. جىردىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن يگەرتە وتىرىپ، «الپامىس باتىر» جىرىنداعى الپامىس بەينەسىن سىني تۇرعىدا تالداۋ ارقىلى جان - جاقتى اشۋ، مەڭگەرتۋ. ول بەينەنىڭ حالىقتىڭ الىپ قۋاتىنىڭ، قاجىماس قايراتىنىڭ، سارقىلماس كۇشىنىڭ كوركى ەكەندىگىن دالەلدەۋ.
الپامىس بەينەسىنە ءتان قاسيەتتەردى سارالاي تالداتا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سىن تۇرعىسىنان ويلاۋىن دامىتۋ، ولاردىڭ كوركەم سويلەۋ مەن كوركەم جازۋ شىعارماشىلىعىن ارتتىرۋ
وقىتۋ ناتيجەسى تاپسىرمالاردى پوستەرمەن قورعاۋ ارقىلى جەتىلدىرۋ. تاپسىرماعا قاراي وقۋشىلارعا ءوز ويلارىن اشىق ايتۋ ارقىلى انىق سويلەتۋ.
وقىتۋ فورماسى جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ
وقۋدا قولدانىلاتىن مودۋلدەر مەن ءادىس - تاسىلدەر وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەر. سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. وقىتۋ ءۇشىن جانە وقۋدى باعالاۋ. «ميعا شابۋىل» ءادىسى تالداۋ، وي قوزعاۋ، مانەرلەپ وقۋ، سالىستىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
قۇرال – جابدىقتار پورترەتتەر، باعالاۋ بەتشەسى، كەسپە قاعازدار
كەزەڭ ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى وقۋشىنىڭ ءىس - ارەكەتى
1 كەزەڭ ۇيىمداستىرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
ءى. ىزدەنىس. دەرەك كوزدەر
1.“الپامىس باتىر” جىرىنىڭ تاريحى، زەرتتەلۋى.
2.«الپامىس باتىر» جىرى - ۇلتىمىزعا تيەسiلi جىر.
ءىى. "الپامىس باتىر" جىرىنىڭ مازمۇنىنا بايلانىستى وزىنە ۇناعان وقيعانىڭ نەمەسە كەيىپكەردىڭ سۋرەت سالىپ كەلۋ.
سۋرەت بويىنشا جىردىڭ مازمۇنىن جاقسى ۇققاندارى بايقالدى. توپقا ءبولىنۋ ارقىلى وتكەن ماتەريالدى ەسكە ءتۇسىرىپ، قورىتىندىسىن ايتادى. سۋرەت بويىنشا سويلەۋ.
2 كەزەڭ
جاڭا ساباق 1. « وي قوزعاۋ» ستراتەگياسى
ەردىڭ باعىن اشپاسا،
ەر مۇراتقا جەتەر مە؟!
ەرىنىڭ ساعىن سىندىرسا،
ەل مۇراتقا جەتەر مە؟! - دەپ ايتەكە بي ايتقانداي، ەلىن، جەرىن جاۋدان قورعاپ، ەلىنە بوستاندىق، بىرلىك سىيلاعان باتىرلاردىڭ ءبىرى - الپامىس.
ەندەشە، “الپامىس باتىر” جىرىنىڭ تاقىرىبى قانداي؟ /ەرلىك، باتىرلىق، وتانىن قورعاۋ/
يدەياسى: ءوز ەلىن جاۋدان قورعاۋ ارقىلى الپامىستىڭ باتىر بەينەسىن اشۋ.
1. ءى توپ. جىرعا كومپوزيسيالىق تالداۋ. جىردان ۇزىندىلەر كەلتىرۋ.
باستالۋى
ءبايبورىنىڭ قايعىسى
دامۋى
الپامىستىڭ، ونان سوڭ قارلىعاشتىڭ دۇنيەگە كەلۋi.
شيەلەنىسۋى
الپامىستىڭ سۇيگەن جارى گۇلبارشىندى iزدەپ بارىپ، گۇلبارشىندى الىپ ەلiنە كەلۋi.
شارىقتاۋ شەگى
ەلiن شاپقان قالماق حانى تايشىققا قارسى جورىققا اتتانۋى
شەشىمى
جەتi جىلدان سوڭ ەلiنە ۇلتاننىڭ كوزiن جويىپ، ازىپ - توزعان ەلiن ماقسات - مۇراتىنا جەتكiزۋi.
ءىى توپ. جىردىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىنە تالداۋ جاساۋ.
تەڭەۋ ەپيتەت گيپەربولا الليتەراسيا اسسونانس
كەپەدەي، توبەدەي، وشاقتاي، پىشاقتاي، زىندانداي، جىلانداي، ت. ب.
قاندى جاس. جاس بەرەن. كوك داڭعىل
اۋىزدىقپەن الىسىپ، ۇشقان قۇسپەن جارىسىپ... ءبىر كۇن شاپسا شۇبار ات ايلىق جەر الىپ بەرەدى.
توزىپ كەتكەن ەل - جۇرتىن
تەگىس جيىپ الادى.
تەنتەگى مەن تەلىسىن
تۇزەتىپ جونگە سالادى.
الپامىس اتتى جاس بەرەن
اتقا مىنگەن بولا ما؟!
الدىنان شىعىپ سول ەردىڭ
جىلقىسىن بەرسەم الا ما؟
سوزدىكپەن جۇمىس
تىرسەك. جان - جانۋاردىڭ ارتقى اياعى مەن ادام اياعىنىڭ بۇگىلىپ - جازىلۋىنا قاجەتتى ءسىڭىر؛ قىلتانىڭ جوعارعى تۇسى.
تەلى - تەنتەك. ەسەر، سودىر - سوتقار.
اۋليەگە تۇنەدى - ءقادىرلى، قاسيەتتى، جاقسى تىلەۋ تىلەپ، اۋليەگە تابىندى.
ازىرەت - ءدىنباسى، مولدا، عۇلاما.
اسا - دارەجەلى ادامدار /حان، بي، قوجا ت. ب./ قولىنا ۇستايتىن ەرەكشە تاياق.
ماشايىق - اقىلدى ادام، ابىز.
سارۋار - قوجا، يە، ءپىر.
بەرەن - وجەت، وتكىر.
قابىندى - جەلىگۋ، جەلپىنۋ.
2. كەيىپكەرلەر الەمى
جاعىمدى - جاعىمسىز
دوستارى - جاۋلارى
ءقازىر ءار توپ كەيىپكەر تالداعاندا ماقال - ماتەلمەن باستايدى.
ءى توپ
دوس
ماقال - ماتەل قانداي؟
ءىى توپ
جاۋ
ماقال - ماتەل قانداي؟
«الپامىس - دوسقا بەرىك، جاۋعا مەيىرىمسىز»
قانداي؟
باتىرعا ءتان ەرەكشە قاسيەتتەر: تەكتى، جاۋدان سەسكەنىپ قورىقپايتىندىق، قالىڭ دۇشپانعا قارسى شاباتىن، نامىس پەن اردى جوعارى قويا بىلەتىندىك، ەلىنە قامقور، وتقا سالسا كۇيمەيتىن، وق وتپەيتىن، قىلىش كەسپەيتىن باتىر.
گۇلبارشىن
جاقسى ايەل... ايەل اتاۋلىنىڭ ەڭ ۇنامدى سيپاتتارى بولىپ تابىلاتىن اقىلدىلىق، مىنەزدىلىك، وپالىلىق سىندى بەلگىلەر گۇلبارشىنعا ءتان بولىپ كورىنەدى. ۇلتان شىن مانىندەگى قۇل دا ەمەس. ول – الپامىستىڭ نەمەرە اعاسىنان تۋىلعان بالا، قۇلتايدان تۋعان بالا. ۇلتان وسە كەلە، ءوز دارەجەسىنىڭ ۇستەم بولۋىن كوزدەيتىن زورلىقشىل، مەيىرىمسىز جان.
قاراكوزايىم
تايشىق حان
كەيقۋات
مىستان كەمپىر
بايشۇبار
قۇلتاي
تۋىس - جوق بولسا بەرە المايدى،
بار بولسا كورە المايدى.
جىرداعى سالت - ءداستۇر بەلگىلەرى: اتاستىرۋ، امەڭگەرلىك
وقۋشىلار توپقا بولىنەدى.
وقۋشىلار جۇپتاسىپ سۇراقتارىن تالقىلاپ، ءبىر - بىرىنە سۇراقتار قويۋ ارقىلى جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرىپ وتىرادى.
بەرىلگەن تاپسىرمانى پوستەر قورعاۋ ارقىلى ورىندايدى
3 كەزەڭ
ساباقتى بەكىتۋ الپامىس باتىر جىرىنىڭ ەپوستىق جىر دەپ اتالۋى نەلىكتەن؟
- جىردىڭ تاقىرىبى مەن حالىق ارمانىنىڭ قانداي بايلانىسى بار؟
/الپامىستىڭ وتقا سالسا كۇيمەيتىن، وق وتپەيتىن، قىلىش كەسپەيتىن بولىپ كورىنۋى حالىقتىڭ ەشقاشان جويىلمايتىن، جاقسىلىقتان ءۇمىتىن ۇزبەيتىن ءدال وسىنداي ەل پەرزەنتى بولسا دەيتىن اڭسارىنان تۋعان./
- جىرداعى ايەل ادامداردىڭ بويىنداعى قاسيەتتەرگە قالاي قارايسىڭ؟
- جىردىڭ تاربيەلىك ءمانى بار ما؟
بەلسەندىلىك تانىتۋ. جيناعان بىلىمدەرىن قولدانۋ
باعالاۋ ءفورماتيۆتى. جيىنتىقتى باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما جىردى مانەرلەپ وقۋ، قارا سوزبەن اڭگىمەلەپ ايتۋ.
وزدەرىڭە ۇناعان بولىگىن جاتتاۋ
"باتىر تۋسا - ەل ىرىسى" ويتولعاۋ جازۋ
رەفلەكسيا
You Might Also Like
-
1. ساباقتىڭ تاقىرىبى: دۇنيە ءجۇزى حالقىنىڭ سانى جانە ۇدايى ءوسۋى. دەموگرافيالىق ساياسات
