InfoHub Logo

ءار ەلدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىن، مول تاريحى مەن بولمىسىن جەتكىزەتىن وزىندىك ءتىلى بولادى. قازاق ءتىلىنىڭ ەرتەڭى قانداي بولماق؟ - وسى سۇراقتى مەن وزىمە ەستى بولا كەلە قويا باستادىم. ءتىل ەرتەڭىن ويلاعان ءار حالىق، ءار ۇلت ءوز انا ءتىلىن قورعاۋعا مىندەتتى دەگەن ويىممەن بولىسكىم كەلەدى. نەگە دەيسىز بە؟ ويلاپ قاراساق، اتا-بابالارىمىز كەڭ بايتاق جەرىمىزدى، كوك اسپانى تاۋەلسىز ەلىمىزدى، مول تاريحىمىز بەن باي ءتىلىمىزدى بىزگە مۇرا رەتىندە قالدىرعان. سول كەزدەردەن-اق ماعجان اتامىز “مەن جاستارعا سەنەمىن” دەپ ەدى عوي؟ مىنە، ءبىزدىڭ مويىنىمىزدا تەك قانا جەر مەن ءتىلىمىزدى ساقتاۋ عانا ەمەس، اتا-بابالارىمىز، زيالىلارىمىزدىڭ وسيەتىن ورىنداۋ دا تۇر.

قازاق ءتىلىنىڭ ەرتەڭى بار ما؟ ءسىز قالاي ويلايسىز؟ مەنىڭ ويىمشا، وسى سۇراقتى قويماس بۇرىن، ونىڭ وتكەنىنە ورالۋ قاجەت. انا ءتىلىمىزدىڭ تاريحى ءبىر بولەك… قانداي تەر ارقىلى ءتىلىمىزدىڭ ساقتالىپ قالۋى، ىزعارلى جەلتوقسان ايىنداعى قانشاما قۇرباننىڭ ارمانى نە بولعان ەدى؟ تاۋەلسىزدىك.. ءبىر عانا ءسوز-قانشا ماعىنا.. تاۋەلسىزدىك مەن ءۇشىن عانا ەمەس، ءار قازاق ءۇشىن بەيبىت اسپانمەن شەكتەلمەيدى. تاۋەلسىزدىك-ەلىمىزدىڭ باعا جەتپەس بايلىعى. ءوزىنىڭ بەلگىلەنگەن شەكاراسى، مەملەكەتتىك رامىزدەرى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارى، مادەنيەتى مەن ءسالت-داستۇرى، وزىندىك انا ءتىلى بار تاۋەلسىز زايىرلى ەلگە اينالعانىمىز ۇلكەن دارەجە. سونىمەن قاتار، قازىرگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى-ورىسشالانۋىمىز. ءتىلىمىزدىڭ ورىسشالانىپ كەتۋىنە نە سەبەپ بولدى؟ زامان با. . ادام با؟ كازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت ەكەنىن ءبارىمىز دە بىلەمىز. وسى سەبەپ بولا الادى ما؟ مەنىڭ ويىمشا، قادىر مىرزا ءاليدىڭ “انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،

ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،

ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!. . ” دەيتىن سوزدەرى بىزگە ۇلكەن تاربيەلىك ءمان بەرۋى قاجەت.

نەگىزىنەن، انا ءتىلىمىزدىڭ ساقتالىپ قالۋى، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتۋى-بىزدىڭ قولىمىزدا. ءوز ءتىلىمىزدى ءبىلىپ، ونى ارى قاراي ءبىز ناسيحاماتتاساق، كىم ناسيحاتتايدى؟ قازىردەن باستاپ، ءوزىمىزدىڭ انا تىلىمىزگە كوپ نازار اۋدارۋىمىز قاجەت. سەبەبى، ءتىل-حالىق قازىناسى، ەلدىڭ مەرەيى مەن تىرەگى. ءار ەلدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىن، مول تاريحى مەن بولمىسىن جەتكىزەتىن وزىندىك ءتىلى بولادى. قازاق ءتىلىنىڭ ەرتەڭى قانداي بولماق؟ - وسى سۇراقتى مەن وزىمە ەستى بولا كەلە قويا باستادىم. ءتىل ەرتەڭىن ويلاعان ءار حالىق، ءار ۇلت ءوز انا ءتىلىن قورعاۋعا مىندەتتى دەگەن ويىممەن بولىسكىم كەلەدى. نەگە دەيسىز بە؟ ويلاپ قاراساق، اتا-بابالارىمىز كەڭ بايتاق جەرىمىزدى، كوك اسپانى تاۋەلسىز ەلىمىزدى، مول تاريحىمىز بەن باي ءتىلىمىزدى بىزگە مۇرا رەتىندە قالدىرعان. سول كەزدەردەن-اق ماعجان اتامىز “مەن جاستارعا سەنەمىن” دەپ ەدى عوي؟ مىنە، ءبىزدىڭ مويىنىمىزدا تەك قانا جەر مەن ءتىلىمىزدى ساقتاۋ عانا ەمەس، اتا-بابالارىمىز، زيالىلارىمىزدىڭ وسيەتىن ورىنداۋ دا تۇر.

قازاق ءتىلىنىڭ ەرتەڭى بار ما؟ ءسىز قالاي ويلايسىز؟ مەنىڭ ويىمشا، وسى سۇراقتى قويماس بۇرىن، ونىڭ وتكەنىنە ورالۋ قاجەت. انا ءتىلىمىزدىڭ تاريحى ءبىر بولەك…قانداي تەر ارقىلى ءتىلىمىزدىڭ ساقتالىپ قالۋى، ىزعارلى جەلتوقسان ايىنداعى قانشاما قۇرباننىڭ ارمانى نە بولعان ەدى؟ تاۋەلسىزدىك. . ءبىر عانا ءسوز-قانشا ماعىنا. . تاۋەلسىزدىك مەن ءۇشىن عانا ەمەس، ءار قازاق ءۇشىن بەيبىت اسپانمەن شەكتەلمەيدى. تاۋەلسىزدىك-ەلىمىزدىڭ باعا جەتپەس بايلىعى. ءوزىنىڭ بەلگىلەنگەن شەكاراسى، مەملەكەتتىك رامىزدەرى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارى، مادەنيەتى مەن ءسالت-داستۇرى، وزىندىك انا ءتىلى بار تاۋەلسىز زايىرلى ەلگە اينالعانىمىز ۇلكەن دارەجە. سونىمەن قاتار، قازىرگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى-ورىسشالانۋىمىز. ءتىلىمىزدىڭ ورىسشالانىپ كەتۋىنە نە سەبەپ بولدى؟ زامان با.. ادام با؟ كازاقستان كوپۇلتتى مەملەكەت ەكەنىن ءبارىمىز دە بىلەمىز. وسى سەبەپ بولا الادى ما؟ مەنىڭ ويىمشا، قادىر مىرزا ءاليدىڭ “انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،

ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،

ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!. . ” دەيتىن سوزدەرى بىزگە ۇلكەن تاربيەلىك ءمان بەرۋى قاجەت.

نەگىزىنەن، انا ءتىلىمىزدىڭ ساقتالىپ قالۋى، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتۋى-بىزدىڭ قولىمىزدا. ءوز ءتىلىمىزدى ءبىلىپ، ونى ارى قاراي ءبىز ناسيحاماتتاساق، كىم ناسيحاتتايدى؟ قازىردەن باستاپ، ءوزىمىزدىڭ انا تىلىمىزگە كوپ نازار اۋدارۋىمىز قاجەت. سەبەبى، ءتىل-حالىق قازىناسى، ەلدىڭ مەرەيى مەن تىرەگى.

قۋانبايەۆا نۇراي

---