قوسىندىنى سانعا ءبولۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسىندىنى سانعا ءبولۋ
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىگى: قوسىندىنى سانعا ءبولۋدى مەڭگەرتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: دۇرىس ەسەپتەۋ، ەسەپ شىعارۋ داعدىلارىن، لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: ءوز ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتا قولدانىلعان ادىستەر: رەپرودۋكتيۆتىك، كورنەكىلىك، ويىن ادىستەرى.
ءپان ارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، بەينەلەۋ، ءوزىن ءوزى تانۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: استانا – بايتەرەك مونۋمەنتى.
بالالار بۇگىن ءبىز ەل وردامىزدىڭ باستى عيماراتتارىنا ساياحاتتاپ قايتامىز. ساياحاتقا شىعۋ الدىندا كوڭىل كۇيىمىز جاقسى، ياعني كوڭىلدى بارۋعا دايىندىق جاسايىق.
پسيحولوگيالىق ءسات.
بارلىعى:
كۇن جارىعىن الاقانعا سالامىن،
جۇرەگىمە باسىپ ۇستاي قالامىن
ىزگى ءارى، نازىك، جارىق، مەيىرىمدى
بولىپ كەتەر سوندا دەرەۋ جان جاعىم.
مىنە جۇرەگىمىزدەگى وسىنداي جىلۋمەن ساباعىمىزدى باستايمىز.
2. ساباقتىڭ ماقساتىن حابارلاۋ.
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ.
3. جاڭا ساباق
ورنەكتەردى جانە ولاردىڭ ماندەرىن سالىستىر:
(6 + 9): 3 • 6: 3 + 9: 3
(14 + 21): 7 • 14: 7 + 21: 7
(12 + 18): 6 • 12: 6 + 18: 6
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ ءۇشىن، ءار قوسىلعىشتى وسى سانعا ءبولىپ، ناتيجەلەرىن قوسۋعا؛ قوسىندىنىڭ ءمانىن تاۋىپ، ونى وسى سانعا بولۋگە بولادى.
ءبولۋ قالاي ورىندالعانىن ءتۇسىندىر:
(10 + 6): 2 = 16: 2 = 8
(10 + 6): 2 = 10: 2 + 6: 2 = 8
4. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ.
«استانا - بايتەرەك» مونۋمەنتى – تەمىردەن، شىنىدان جانە بەتوننان جاسالعان بىرەگەي ساۋلەتتىك عيمارات، ونىڭ كولەمى تاڭ قالارلىقتاي ۇلكەن: 105 مەترلى بيىكتىكتەگى مەتال قۇرىلىسى، سالماعى 1000 توننادان ارتىق جانە 500 دىڭگەك قادامەن وتىرعىزىلعان. دۇنيەجۇزىندە تۇڭعىش رەت، كۇن كوزىنىڭ شاعىلىسىنان ءتۇسىن وزگەرتىپ تۇراتىن «حامەلەون» اينەگىنەن 22 مەتر ديامەترمەن جانە 300 توننا سالماعىمەن شار 97 مەتر بيىكتىككە كوتەرىلدى. «استانا - بايتەرەك» مونۋمەنتى بەينەلەيتىن نەگىزگى وي – بۇل الەم اعاشى.
ءار ورنەكتىڭ ءمانىن ەكى تاسىلمەن تاپ:
ءى توپ
(14 + 16): 2
(24 + 12): 4
ءىى توپ
(25 + 15): 5
(40 + 16): 8
ءىىى توپ
(36 + 18): 6
(21 + 9): 3
IVتوپ
(32 + 8): 4
(8 + 12): 2
اق ورداعا ساياحات. اق وردا ق ر ەل پرەزيدەنتىنىڭ قىزمەت ىستەيتىن جۇمىس ورنىنىڭ عيماراتى. بىرنەشە قاباتتان تۇرادى، ءمارمار تاسپەن وڭدەلگەن. بولمەلەرى كيىز ۇيگە ۇقساتىپ جاسالعان.
تەڭدىكتەر تۋرا ما، تەكسەر:
43= 4 • 4 • 4
23= 2 • 2 • 3
32 = 2 • 2
12 = 1 • 1
استانا قالاسىنداعى كەيبىر عيماراتتار گەومەتريالىق فيگۋرالارعا ۇقساس جاسالعان.
بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى. بۇل جەر الەمدىك دەڭگەيدەگى كەزدەسۋلەر وتەتىن ورىن.
حان شاتىرى استانا قالاسىنداعى ءىرى ويىن – ساۋىق جانە ساۋدا – ساتتىق ورتالىعى. شاتىردىڭ بيىكتىگى 150 م.
استانا ارەناسى. بۇل جەردە 30000 كورەرمەن سياتىن ۇلكەن ستاديون. جەتىنشى ازيادا قىسقى ويىندارىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋى وسى عيماراتتا وتكەن.
سۋرەتتە سالىنعان فيگۋرالاردىڭ كولەمدەرىن تاپ.
سەرگىتۋ ءساتى. لوگيكالىق ەسەپتەر.
4 تورعايدىڭ نەشە قاناتى، نەشە تۇمسىعى بار؟
10 تىشقاننىڭ نەشە اياعى، نەشە قۇلاعى بار؟
7 سيىردىڭ نەشە ءمۇيىزى بار؟
8 مىسىقتىڭ نەشە اياعى بار؟ ت. ب.
دۋمان ويىن – ساۋىق ورتالىعىنا ساياحات.
بۇل جەردەگى مۇحيت ارالى تمد – عى تۇڭعىش دۇنيەگە كەلگەن نىسان. مۇحيت ارالىنىڭ سۋ قورى 3 ملن ليتر. مۇحيت ارالىن دايىنداۋ ءۇشىن 120 توننا تەڭىز تۇزى قاجەت بولعان. مۇندا 2000 ارتىق تەڭىز تۇرعىندارى تىرشىلىك ەتۋدە. كوپتەگەن بالالارعا ارنالعان اتراكسيوندار بار. وسى جەردە بىزگە مىناداي تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
ەسەپتەردى ەكى تاسىلمەن شىعار:
1) “دۋمان” وكەاناريۋمىنا تەڭىز بالىقتارى 24 پيرانيا مەن 36 تۇتاسقانات اكەلىندى. ولار 6 اكۆاريۋمعا ورنالاستىرىلدى. ءار اكۆاريۋمعا نەشە بالىقتان ورنالاستىرىلدى؟
شەشۋى: (24+36)/6=60/6=10
(24+36)/6=24/6+36/6=4+6=10
جاۋابى: ءار اكۆاريۋمعا 10 بالىقتان ورنالاسقان.
2) “دۋمان” وكەاناريۋمىنا تۇسكە دەيىن 40 بالا جانە 16 ەرەسەك ادام كەلدى. ولار 8 توپقا ءبولىندى. ءاربىر توپتا نەشە ادامنان بولدى؟
شەشۋى: (40+16)/8=56/8=7
(40+16)/8=40/8+16/8=5+2=7
جاۋابى: ءار توپتا 7 ادامنان بولدى.
ال ەندى كەلەسى عيماراتقا كوڭىل اۋدارايىق.
سيرككە ادامدار نە ءۇشىن بارادى؟
سۋرەتتەر كورسەتۋ.
وكەاناريۋمنىڭ كورمە زالىنا 14 ناتيۋرمورت، ودان 3 ەسە ارتىق پەيزاجدار جانە ناتيۋرمورتتار مەن پەيزاجداردىڭ جالپى سانىنىڭ جەتىدەن ءبىر بولىگىندەي پورترەتتەر قويىلعان. كورمەگە نەشە پورترەت قويىلعان؟
شەشۋى: 14+(14*3)/7=56/7=8
جاۋابى: كورمەگە 8 پورترەت قويىلعان.
استاناداعى مادەنيەت ورتالىعى. 35000 جۋىق ورنى بار كونسەرت زالى. بۇل جەردە مىناداي تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
سالىستىر:
30 دم 2 سم * 302 سم
1 ساع 10 مين * 80 مين
5 م 5 سم * 550 سم
3 ءتاۋل. 24 ساع * 96 ساع
32 سم * 30 دم 2 سم
2 م 3 دم * 203 سم
استانا قالاسىنىڭ ورتالىق كونسەرت زالى. بۇل جەردە الەم دەڭگەيىندەگى كونسەرتتەر مەن جينالىستار وتەدى.
سىنىق سىزىق ءۇش بۋىننان قۇرالعان. ءبىرىنشى بۋىننىڭ ۇزىندىعى 15 سم. ەكىنشى بۋىن بىرىنشىسىنە قاراعاندا 3 ەسە ۇزىن، ال ءۇشىنشى بۋىن ۇزىندىعى ءبىرىنشى مەن ەكىنشى بۋىنداردىڭ ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ ءمانىنىڭ بەستەن ءبىر بولىگىندەي. سىنىق سىزىقتىڭ ۇزىندىعىن تاپ.
جاۋابى: 15+15*3=60/5+12
12+45+12=72
بەكىتۋ.
ال بالالار بۇگىن ءبىز استانا قالاسىنىڭ كورىكتى جەرلەرىنە، عيماراتتارىنا ساياحات جاسادىق. استانا قالاسى – وتانىمىزدىڭ باس قالاسى، ەل وردا. قالا كۇننەن كۇنگە كوركەيىپ ءوسىپ، الەمگە تانىلۋدا. باس قالانىڭ كوركەيۋىنە ەل باسىمىزدان باستاپ ءاربىر قازاقستاننىڭ ازاماتى ۇلەس قوسۋدا. كىشكەنتاي اۋىلدا ءومىر ءسۇرىپ، ءبىلىم الىپ جاتقان بىزدەر دە بۇگىنگى ساباقتا مىنا تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى، ساباقتى قورىتىندىلاي وتىرىپ استانانىڭ گۇلدەنۋىنە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسايىق. ۇلەستىرمەلەرمەن جۇمىس.
استانا قالاسىنىڭ ورتالىق دەمالىس ساياباعى.
ۇيگە تاپسىرما.
№6 ەسەپ. 199 بەت. №11 ەسەپ. 200 بەت. ماداقتاۋ ارقىلى باعالاۋ.
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ. سلايدتى جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىگى: قوسىندىنى سانعا ءبولۋدى مەڭگەرتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: دۇرىس ەسەپتەۋ، ەسەپ شىعارۋ داعدىلارىن، لوگيكالىق ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: ءوز ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتا قولدانىلعان ادىستەر: رەپرودۋكتيۆتىك، كورنەكىلىك، ويىن ادىستەرى.
ءپان ارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، بەينەلەۋ، ءوزىن ءوزى تانۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ساياحات ساباق.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: استانا – بايتەرەك مونۋمەنتى.
بالالار بۇگىن ءبىز ەل وردامىزدىڭ باستى عيماراتتارىنا ساياحاتتاپ قايتامىز. ساياحاتقا شىعۋ الدىندا كوڭىل كۇيىمىز جاقسى، ياعني كوڭىلدى بارۋعا دايىندىق جاسايىق.
پسيحولوگيالىق ءسات.
بارلىعى:
كۇن جارىعىن الاقانعا سالامىن،
جۇرەگىمە باسىپ ۇستاي قالامىن
ىزگى ءارى، نازىك، جارىق، مەيىرىمدى
بولىپ كەتەر سوندا دەرەۋ جان جاعىم.
مىنە جۇرەگىمىزدەگى وسىنداي جىلۋمەن ساباعىمىزدى باستايمىز.
2. ساباقتىڭ ماقساتىن حابارلاۋ.
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ.
3. جاڭا ساباق
ورنەكتەردى جانە ولاردىڭ ماندەرىن سالىستىر:
(6 + 9): 3 • 6: 3 + 9: 3
(14 + 21): 7 • 14: 7 + 21: 7
(12 + 18): 6 • 12: 6 + 18: 6
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ ءۇشىن، ءار قوسىلعىشتى وسى سانعا ءبولىپ، ناتيجەلەرىن قوسۋعا؛ قوسىندىنىڭ ءمانىن تاۋىپ، ونى وسى سانعا بولۋگە بولادى.
ءبولۋ قالاي ورىندالعانىن ءتۇسىندىر:
(10 + 6): 2 = 16: 2 = 8
(10 + 6): 2 = 10: 2 + 6: 2 = 8
4. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ.
«استانا - بايتەرەك» مونۋمەنتى – تەمىردەن، شىنىدان جانە بەتوننان جاسالعان بىرەگەي ساۋلەتتىك عيمارات، ونىڭ كولەمى تاڭ قالارلىقتاي ۇلكەن: 105 مەترلى بيىكتىكتەگى مەتال قۇرىلىسى، سالماعى 1000 توننادان ارتىق جانە 500 دىڭگەك قادامەن وتىرعىزىلعان. دۇنيەجۇزىندە تۇڭعىش رەت، كۇن كوزىنىڭ شاعىلىسىنان ءتۇسىن وزگەرتىپ تۇراتىن «حامەلەون» اينەگىنەن 22 مەتر ديامەترمەن جانە 300 توننا سالماعىمەن شار 97 مەتر بيىكتىككە كوتەرىلدى. «استانا - بايتەرەك» مونۋمەنتى بەينەلەيتىن نەگىزگى وي – بۇل الەم اعاشى.
ءار ورنەكتىڭ ءمانىن ەكى تاسىلمەن تاپ:
ءى توپ
(14 + 16): 2
(24 + 12): 4
ءىى توپ
(25 + 15): 5
(40 + 16): 8
ءىىى توپ
(36 + 18): 6
(21 + 9): 3
IVتوپ
(32 + 8): 4
(8 + 12): 2
اق ورداعا ساياحات. اق وردا ق ر ەل پرەزيدەنتىنىڭ قىزمەت ىستەيتىن جۇمىس ورنىنىڭ عيماراتى. بىرنەشە قاباتتان تۇرادى، ءمارمار تاسپەن وڭدەلگەن. بولمەلەرى كيىز ۇيگە ۇقساتىپ جاسالعان.
تەڭدىكتەر تۋرا ما، تەكسەر:
43= 4 • 4 • 4
23= 2 • 2 • 3
32 = 2 • 2
12 = 1 • 1
استانا قالاسىنداعى كەيبىر عيماراتتار گەومەتريالىق فيگۋرالارعا ۇقساس جاسالعان.
بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى. بۇل جەر الەمدىك دەڭگەيدەگى كەزدەسۋلەر وتەتىن ورىن.
حان شاتىرى استانا قالاسىنداعى ءىرى ويىن – ساۋىق جانە ساۋدا – ساتتىق ورتالىعى. شاتىردىڭ بيىكتىگى 150 م.
استانا ارەناسى. بۇل جەردە 30000 كورەرمەن سياتىن ۇلكەن ستاديون. جەتىنشى ازيادا قىسقى ويىندارىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋى وسى عيماراتتا وتكەن.
سۋرەتتە سالىنعان فيگۋرالاردىڭ كولەمدەرىن تاپ.
سەرگىتۋ ءساتى. لوگيكالىق ەسەپتەر.
4 تورعايدىڭ نەشە قاناتى، نەشە تۇمسىعى بار؟
10 تىشقاننىڭ نەشە اياعى، نەشە قۇلاعى بار؟
7 سيىردىڭ نەشە ءمۇيىزى بار؟
8 مىسىقتىڭ نەشە اياعى بار؟ ت. ب.
دۋمان ويىن – ساۋىق ورتالىعىنا ساياحات.
بۇل جەردەگى مۇحيت ارالى تمد – عى تۇڭعىش دۇنيەگە كەلگەن نىسان. مۇحيت ارالىنىڭ سۋ قورى 3 ملن ليتر. مۇحيت ارالىن دايىنداۋ ءۇشىن 120 توننا تەڭىز تۇزى قاجەت بولعان. مۇندا 2000 ارتىق تەڭىز تۇرعىندارى تىرشىلىك ەتۋدە. كوپتەگەن بالالارعا ارنالعان اتراكسيوندار بار. وسى جەردە بىزگە مىناداي تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
ەسەپتەردى ەكى تاسىلمەن شىعار:
1) “دۋمان” وكەاناريۋمىنا تەڭىز بالىقتارى 24 پيرانيا مەن 36 تۇتاسقانات اكەلىندى. ولار 6 اكۆاريۋمعا ورنالاستىرىلدى. ءار اكۆاريۋمعا نەشە بالىقتان ورنالاستىرىلدى؟
شەشۋى: (24+36)/6=60/6=10
(24+36)/6=24/6+36/6=4+6=10
جاۋابى: ءار اكۆاريۋمعا 10 بالىقتان ورنالاسقان.
2) “دۋمان” وكەاناريۋمىنا تۇسكە دەيىن 40 بالا جانە 16 ەرەسەك ادام كەلدى. ولار 8 توپقا ءبولىندى. ءاربىر توپتا نەشە ادامنان بولدى؟
شەشۋى: (40+16)/8=56/8=7
(40+16)/8=40/8+16/8=5+2=7
جاۋابى: ءار توپتا 7 ادامنان بولدى.
ال ەندى كەلەسى عيماراتقا كوڭىل اۋدارايىق.
سيرككە ادامدار نە ءۇشىن بارادى؟
سۋرەتتەر كورسەتۋ.
وكەاناريۋمنىڭ كورمە زالىنا 14 ناتيۋرمورت، ودان 3 ەسە ارتىق پەيزاجدار جانە ناتيۋرمورتتار مەن پەيزاجداردىڭ جالپى سانىنىڭ جەتىدەن ءبىر بولىگىندەي پورترەتتەر قويىلعان. كورمەگە نەشە پورترەت قويىلعان؟
شەشۋى: 14+(14*3)/7=56/7=8
جاۋابى: كورمەگە 8 پورترەت قويىلعان.
استاناداعى مادەنيەت ورتالىعى. 35000 جۋىق ورنى بار كونسەرت زالى. بۇل جەردە مىناداي تاپسىرما بەرىلگەن ەكەن.
سالىستىر:
30 دم 2 سم * 302 سم
1 ساع 10 مين * 80 مين
5 م 5 سم * 550 سم
3 ءتاۋل. 24 ساع * 96 ساع
32 سم * 30 دم 2 سم
2 م 3 دم * 203 سم
استانا قالاسىنىڭ ورتالىق كونسەرت زالى. بۇل جەردە الەم دەڭگەيىندەگى كونسەرتتەر مەن جينالىستار وتەدى.
سىنىق سىزىق ءۇش بۋىننان قۇرالعان. ءبىرىنشى بۋىننىڭ ۇزىندىعى 15 سم. ەكىنشى بۋىن بىرىنشىسىنە قاراعاندا 3 ەسە ۇزىن، ال ءۇشىنشى بۋىن ۇزىندىعى ءبىرىنشى مەن ەكىنشى بۋىنداردىڭ ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ ءمانىنىڭ بەستەن ءبىر بولىگىندەي. سىنىق سىزىقتىڭ ۇزىندىعىن تاپ.
جاۋابى: 15+15*3=60/5+12
12+45+12=72
بەكىتۋ.
ال بالالار بۇگىن ءبىز استانا قالاسىنىڭ كورىكتى جەرلەرىنە، عيماراتتارىنا ساياحات جاسادىق. استانا قالاسى – وتانىمىزدىڭ باس قالاسى، ەل وردا. قالا كۇننەن كۇنگە كوركەيىپ ءوسىپ، الەمگە تانىلۋدا. باس قالانىڭ كوركەيۋىنە ەل باسىمىزدان باستاپ ءاربىر قازاقستاننىڭ ازاماتى ۇلەس قوسۋدا. كىشكەنتاي اۋىلدا ءومىر ءسۇرىپ، ءبىلىم الىپ جاتقان بىزدەر دە بۇگىنگى ساباقتا مىنا تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى، ساباقتى قورىتىندىلاي وتىرىپ استانانىڭ گۇلدەنۋىنە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسايىق. ۇلەستىرمەلەرمەن جۇمىس.
استانا قالاسىنىڭ ورتالىق دەمالىس ساياباعى.
ۇيگە تاپسىرما.
№6 ەسەپ. 199 بەت. №11 ەسەپ. 200 بەت. ماداقتاۋ ارقىلى باعالاۋ.
قوسىندىنى سانعا ءبولۋ. سلايدتى جۇكتەۋ
You Might Also Like
