InfoHub Logo

انا ءتىلى 4 كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اققۋ، شورتان ءھام شايان (ي. ا. كرىلوۆتان) احمەت بايتۇرسىنوۆ
ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا قازاقتىڭ دارىن اقىنى، كورنەكتى قايراتكەرى، احمەت بايتۇرسىنوۆ ومىرىنەن مالىمەت بەرۋ. ي. ا. كرىلوۆتان اۋدارعان اۋدارماسى «اققۋ، شرتان ءھام شايان» مىسالىنىڭ مازمۇنىمەن تانىستىرا وتىرىپ، نەگىزگى ويدى ۇعىندىر
2. وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ، ءوز ويلارىن، پىكىرىن ەركىن ايتۋعا، ءوز كوزقاراسىن دالەلدەي بىلۋگە ماشىقتاندىرۋ.
3. بالالاردى ىنتىماقشىل، بىرلىكتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق.
كورنەكىلىك: ا. بايتۇرسىنوۆ پورترەتى، «اققۋ، شورتان ءھام شاياننىڭ « بەينەلى سۋرەتى، ينتەراكتيۆتى تاقتا.
ءادىس - ءتاسىل: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى، ستو تەحنولوگيا ستراتەگيالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، دۇنيەتانۋ، ءان.

ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ: بۇگىنگى كۇن – جۇما. جۇما – قاسيەتتى دە، ءقادىرلى كۇن. كۇن ساتتىلىك تىلەيدى.
قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
بىلگەن سايىن كەلەدى بىلە بەرگىم.
بىلە بەرۋ ەمەس پە، تىلەگى ەلدىڭ،
بەلدەن اسساڭ، الدىندا بەل كورىنسە،
قىزىققاننان كەلمەي مە، جۇرە بەرگىڭ
سوندىقتان دا كەلەدى بىلە بەرگىم، - دەي وتىرىپ ساباعىمىزدى باستايمىز.
- بالالار، «قايتالاۋ – ءبىلىم اناسى» ايدارىمەن وتكەندى ەسكە تۇسىرەيىك.

1 سۇراق. حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
• حالىق اراسىندا اۋىزشا شىعارىلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكەن شىعارمالار حالىق اۋىز ادەبيەتى دەپ اتالادى.
2 سۇراق. حالىق اۋىز ادەبيەتىنە قانداي شىعارمالار جاتاتىنىن بىلەسىڭ بە؟

ەرتەگى
↓
جۇمباق
اڭىز
ايتىس
باتىرلار جىرى
جاڭىلتپاش
ماقال - ماتەل

3 سۇراق. ەرتەگى دەگەنىمىز نە؟
• ەرتەگىلەر حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى بولىپ ەسەپتەلەدى. «ەرتەگى» دەگەن اتى ەرتەدەگى، ەرتە كەزدەگى دەگەن سوزدەردەن تۋعان.
4 سۇراق. ەرتەگىنىڭ قانداي تۇرلەرى بولاتىنىن بىلەسىڭ بە؟
• شىنشىل، قيال - عاجايىپ، جان - جانۋارلار جايىنداعى ەرتەگىلەر.
5 سۇراق. اڭىز دەگەنىمىز نە؟
• اڭىز كوبىنەسە تاريحتا بولعان ادامنىڭ باسىنا قۇرالاتىن شىعارما.
6 سۇراق. باتىرلار جىرى دەگەنىمىز نە؟
• باتىرلار جىرى – ەلىمىز بەن جەرىمىزدى سىرتقى جاۋدان قورعاپ قالعان ەرجۇرەك باتىرلار تۋرالى اۋىزشا شىعارىلعان جىر ۇلگىسى.
7 سۇراق. ماقال - ماتەل دەگەن نە؟
• ماقالدا قورىتىندى، تۇجىرىمدى ءتۇيىن بولادى. دالەلدەۋ مەن قورىتىندى پىكىر بىردەي كەلىپ وتىرادى. ماتەلدە وي تىكەلەي بىلدىرىلمەي، تۇسپالداپ، جانامالاپ ايتىلادى.
8 سۇراق. جاڭىلتپاش دەگەن نە؟
• جاڭىلتپاشتىڭ ءوزى سوزبەن جاڭىلتۋ نەمەسە سوزدەن جاڭىلۋ دەگەننەن شىققان. جاڭىلتپاش – ەل ىشىندە ەسكىدەن ساقتالىپ كەلە جاتقان حالىق شىعارماسى.
9 سۇراق. ايتىس دەگەنىمىز نە؟
• ايتىس – حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى.
ايتىس دەگەنىمىز ەكى اقىننىڭ اراسىنداعى ءسوز جارىسى.
جۇمباق دەگەن نە؟
• جۇمباق – اۋىز ادەبيەتىنىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان ءتۇرى. ول ادامداردىڭ ءبىر نارسەنىڭ بەلگىلەرىن ەكىنشى نارسەنىڭ بەلگىلەرى ارقىلى جۇمباقتاپ ايتۋ ونەرى.
• جاڭا جۇمباقتىڭ قۇپياسى.
جۇمباق شەشۋ.
1. قول بەتىندە قالقيدى،
ماقتا سىندى ۇيىلگەن.
ءۇنى اسەم سان قيلى.
موينى دا ءايبات يىلگەن،
مامىعىن ول تارايدى،
ماڭعازدانا قارايدى.
- ول نە؟ اققۋ. (اققۋدىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ).

2. قوماعايلىق جاسايدى،
شاباقتاردى اسايدى.
- ول نە؟ شورتان.
(شورتان سۋرەتىن كورسەتۋ).
3. موينى ۇزىن،
جۇقالتاڭ قاباقتى
تىرسەگى ۇزىن،
قويان توبىقتى.
ءىس تىكپەيدى، ءبىراق.
تاستامايدى ءبىزىن،
بىلەسىڭ بە ماقۇلىقتى؟
- ول نە؟ شايان. (شايان سۋرەتىن كورسەتۋ).
اققۋ، شورتان، شايان تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
توپتاستىرۋ.
1 توپ --- اققۋ
2 توپ --- شورتان
3 توپ --- شايان

ماعىنانى تانۋ. جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن حابارلاۋ.
اققۋ، شورتان ءھام شايان. (ي. ا. كرىلوۆتان) احمەت بايتۇرسىنوۆ.
داپتەرگە كۇننىڭ جادىن جازىپ، تاقىرىبىن جازۋ.
بىلگەنگە – مارجان.
1 توپ. احمەت بايتۇرسىنوۆ تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2 توپ. شىعارمالار مۇراسى.
3 توپ. ولەڭدەرىن جاتقا ايت.
مىسال دەگەن نە؟
• مىسال دەپ ادام بويىنداعى كەمشىلىكتەردى سىناپ، ادالدىق، ادىلدىك، قايىرىمدىلىق سياقتى جاقسى قاسيەتتەردى ماداقتاپ جازاتىن شىعارمانى ايتادى.
ورىس اقىنى ي. ا. كرىلوۆتىڭ مىسالدارىن احمەت بايتۇرسىن ۇلى اۋدارىپ «قىرىق مىسال» دەگەن اتپەن كىتاپ ەتىپ شىعارعان (1909 ج. پەتەربۋرگ قالاسىندا).
مانەرلەپ وقۋ.
سوزدىك جۇمىسى
ءھام جانە
عيبرات ۇلگى.
تالداۋ – تابىس كىلتى.
1. بۇل مىسالدا كەيىپكەرلەر نە ىستەمەكشى بولدى؟
2. ولار جۇكتى نەگە ورنىنان قوزعالتا المادى؟
3. مىسالدا ادامداردىڭ قانداي ارەكەتى سىنالادى؟
4. مىسالداعى نەگىزگى وي نە؟
داپتەرمەن جۇمىس.
مىسالداعى نەگىزگى وي اشىلاتىن جولدى تاۋىپ داپتەرىڭە جازىپ ال.
وي تولعانىس.
ەكى ءتۇرلى تۇسىنىكتەمە كۇندەلىگى.

ماتىندەگى قاتتى اسەر ەتكەن تۇستاردى، ۇزىندىلەردى جازادى.
بۇل ۇشەۋىنىڭ اققۋ، شورتان، شاياننىڭ بىرلىكسىز تىرلىك جاساعانى ۇنامادى.
سول اسەر ەتكەن ۇزىندىلەر جايلى پىكىر جازادى.
ءبارى بىرگە بىرلەسىپ تىرلىك جاساۋ كەرەك ەدى. بىرلىك ءتۇبى – بەرەكە.

1. قورىتۋ. وتىلگەن بۇل مىسالدىڭ مازمۇنىنا قانداي ماقالدار سايكەس كەلەدى.
ۇيگە: اققۋ، شورتان ءھام شايان. وقۋ.
باعالاۋ. توپتى باعالاۋ. جەكە وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ءان: دوس بولايىق ءبارىمىز!