تابيعاتتىڭ قۇپيا سىرلارى
تابيعاتتىڭ قۇپيا سىرلارى"
ماقساتى:
بىلىمدىلىگى. وقۋشىلاردىڭ تابيعاتتىڭ سان ءتۇرلى سىرلارى جايلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتىپ، ولاردىڭ زياندى زاتتاردان تابيعاتتى قورعاۋعا دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، قورشاعان ورتا تۋرالى وي قوزعاۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىگى. وقۋشىلاردى تابيعاتتى قورعاۋعا، دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە،، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ؛
دامىتۋشىلىعى. قورشاعان دۇنيە تۋرالى سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ. زياندى زاتتاردان ورتانى، تابيعاتتى قورعاي ءبىلۋ سەزىمدەرىن دامىتۋ. وقۋشىلاردىڭ تىرشىلىك يەلەرىنە جاناشىرلىق تانىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: سلايد، پلاكاتتار، ءسوزجۇمباقتار، توسبەلگى، سۋرەتتەر كورمەسى، ماكەتتەر، سىناۋىقتار، سۋرەت قۇرالدارى، بۋكلەتتەر، لابوراتوريالىق قۇرالدار
سايىس شارتتارى:
1 - كەزەڭ ־ تانىستىرۋ
2 - كەزەڭ - “بىلگەنگە مارجان“
3 - كەزەڭ - “شەبەر قولدار“
4 - كەزەڭ - “ءسوز ويلا، تەز ويلا “
5 - كەزەڭ "ويلان تاپ"
6 - كەزەڭ "بيولوگيا عاجايىپتارى"
7 - كەزەڭ "ونەرلى ورگە جۇزەر"
سايىسىمىز باستالماس بۇرىن ءادىل بولۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىن سايلاپ الامىز.
«تانىستىرۋ» كەزەڭى بويىنشا ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى.
6 - كلاسس توسبەلگىسى
قوش كەلدىڭىزدەر بۇگىنگى مىنە، سايىسقا
ماقساتىمىز ءبىرىنشى ورىن الۋ سايىستا
توپتىڭ اتى “تابيعاتتىڭ جارشىسى”
قارسىلاستار قانە بىزدەن قالىسپا.
توپ باسشىسى مەن بولامىن ايدانا
تابيعاتتى ويلاپ جۇرەم قايدادا،
ونەرلى قىز بار، ونىڭ اتى ارايلىم
تابيعاتقا شاشادى ول ارايىن،
جاقسى كورەتىن ءتۇسى عانا جاسىل تەك
تابيعاتتى ايالايدى عاسىربەك،
تابيعاتتى باعالايتىن “التىن” دەپ
توبىمىزدىڭ ءبىر مۇشەسى التىنبەك
تابيعاتتى ايالايىق ءبارىمىز
وعان ۇلەس قوسامىز جاس - كارىمىز
تابيعاتقا ءارقاشاندا قارايلاپ،
اتا بەرسىن تاڭدارىمىز ارايلاپ.
II - كەزەڭ «بىلگەنگە مارجان»
5 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. توپىراقتانۋ عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالعان ورىستىڭ جاراتىلىستانۋشى عالىمى؟
2. ىشكى تەڭىزدەرگە قانداي تەڭىزدەر جاتاجى؟
3. تابيعي جولمەن جاسالعان ارنا ارقىلى اعاتىن سۋ قالاي اتالادى؟
4. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ سۋى مول وزەن قالاي اتالادى؟
5. جاۋىن شاشىنىڭ ءتۇسۋى، جەلدىڭ باعىتى، جىلدامدىعى، تەمپەراتۋرانىڭ جانە اۋا قىسىمىنىڭ وزگەرۋى قالاي اتالادى؟
6. دىبىستىق قۇبىلىستارعا نە جاتادى؟
7. قالالاردىڭ ۇستىنەن باسىپ تۇرعان تۇماندى قالاي اتايدى؟
6 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. قىزىل كىتاپتىڭ تۇڭعىش باسىلىمى ەكىنشى، ءۇشىنشى باسىلىمى قاي جىلى جارىق كوردى؟
2. ميكروسكوپ نەشە ەسە ۇلكەيتىپ كورسەتەدى؟
3. پيازشىقتارى ارقىلى كوبەيەتىن وسىمدىكتەر قالاي اتالادى؟
4. انالىقتىڭ قۇرلىسى قانداي بولىكتەردەن تۇرادى؟
5. دارا جارناقتى تۇقىمنىڭ قۇرلىسى قانداي؟
6. بۋناقدەنەلەر ارقىلى وسىمدىكتەر قالاي توزاڭدانادى؟
7. جاپىراقتىڭ ورنالاسۋىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
7 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. باكتەريا گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا قانداي ماعىنا بەرەدى؟
2. قازاقستانداعى جانۋارلار تۋرالى جازبا دەرەكتەر تاستاعان عالىمدار؟
3. ساڭىراۋقۇلاق دەنەسى قانداي بولىكتەن تۇرادى؟
4. قارابيدايدى ەڭ العاش قاي كەزەڭنەن باستاپ الدى؟
5. القا تۇقىمداسىنا قانداي وسىمدىكتەر جاتادى؟
6. ماي الۋ ءۇشىن وسىرىلەتىن وسىمدىكتەر
7. قىنانىڭ قانداي ەمدىك قاسيەتى بار؟
8 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. كوزگە شاڭ توزاڭ تۇسكەندە بولاتىن اۋرۋ
2. ادام بۇلشىق ەتىندە تۇزىلەتىن اقۋىز
3. اۋىز قۋىسىنداعى ءۇش بۇلشىق ەتىن اتاساڭىز؟
4. ادامدا قانداي ىشكى سەكرەسيالىق بەزدەر بار؟
5. باس قاڭقاسىنا جاتاتىن سۇيەكتەر قالاي اتالادى؟
6. جۇرەك قانداي بۇلشىق ەتتەن تۇرادى؟
7. ادام جۇرەگى مينۋتىنا نەشە رەت جيىرلۋى كەرەك؟
III - كەزەڭ «شەبەر قولدار» ءار توپ وزىنە بەرىلگەن ءۇي تاپسىرماسىن قورعايدى.
5 - كلاسس كوكتەم مەزگىلى
6 - كلاسس جاز مەزگىلى
7 - كلاسس كۇز مەزگىلى
8 - كلاسس قىس مەزگىلى
IV - كەزەڭ «ءسوز ويلا، تەز ويلا» كەزەڭى بويىنشا ءار توپقا بەرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن بىرنەشە ءسوز بيولوگيا تۇرعىسىنان ويلاپ شىعارۋ.
5 - كلاسس ساڭىراۋقۇلاقتار
6 - كلاسس جورعالاۋشىلار
7 - كلاسس قوسجارناقتىار
8 - كلاسس داراجارناقتىلار
مىسالى: ساڭىراۋقۇلاقتار
ساڭىراۋ، اۋا، قۇلاق، لاق، تارى، ارا، اق، ۇلار، قۇر، اڭ، ارقار، ۇل، قۇرت، قان،
V - كەزەڭ «ويلان تاپ» بۇل كەزەڭدە توپ باسشىلارىنا تاپسىرما بەرىلەدى. سونى دۇرىس، ۇقىپتى، تياناقتى ءبىتىرىپ شىعۋ كەرەك.
سۋرەتتەردىڭ جالعاسىن تابۋ.
VI - كەزەڭ «بيولوگيا عاجايىپتارى»
بۇل كەزەڭدە ءار توپقا بەرىلگەن تاجىريبەلەردى ءبىتىرۋ. جازىلعان شارتى بويىنشا ورىنداپ، ناتيجەسىن تالقىلاپ، ءادىل قازىلارعا ءتۇسىندىرۋ. قانداي ءۇردىستىڭ بولىپ جاتقانىن.
5 - كلاسقا
تەمىردىڭ جانە بوردىڭ ۇنتاعىن ءبىر بىرىمەن ارالاستىرىپ، تەمىردىڭ اقشىلداۋ، بوردان كۇڭگىرتتەۋ ءتۇس پايدا بولادى.
ەندى ولاردىڭ بىر-بىرىنەن اجىراتۋدىڭ قانداي جولدارىن ۇسىنۋعا بولادى؟
6 - كلاسقا
ىشىندە سۋى بار ىدىسقا ءبىر تامشى سيا قۇيىپ، ارالاستىرساق، سيا تەز ارادا سۋمەن ارالاسىپ، ىدىستاعى سۋ ءتۇسىن وزگەرتەدى. سەبەبى نەدە؟
6 - كلاسقا
ميكروسكوپتىڭ قۇرلىسىن جۇيەلى تۇردە تالقىلاپ، ميكرو پرەپارات جاساۋدىڭ جولدارىن ءتۇسىندىر.
7 - كلاسقا
قانتتى ورتاعا اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعىن بايقاپ كورىڭدەر. ول ءۇشىن ەكى ىدىس الىپ (بانكا، قۇتى) ەكەۋىنە بىردەي جىلى سۋ، وعان بىردەي ەتىپ نان اشىتقىسىن سالىپ، ارالاستىرىڭدار. بىرەۋىنە ازداپ قانت قوسىڭدار. ەكىنشىسىن سول كۇيىندە قالدىرىڭدار. ءسويتىپ ەكەۋىنىڭ بەتىن جاۋىپ جىلى جەرگە قويىڭدار. ىشىندە قانتى بار ىدىس كوپىرەدى. بەتىن اشىپ جانعان شىرپىنى جاقىنداتساق ءوشىپ قالادى. ەكىنشى ىدىستا اشۋ جۇرمەيدى. بەتىن اشىپ شىرپىنى جاقىنداتساق جانا بەرەدى. ءبىرىنشى، ەكىنشى ىدىستا بولعان وزگەرىس. نە بايقادىڭ.
8 - كلاسقا
تامىردىڭ سوعۋىن ەسەپتەپ ۇيرەنۋ.
تامىردىڭ سوعۋى جۇرەكتىڭ جيىرىلۋ جيىلىگى ەكەنىن ءتۇسىنۋ. ونىڭ ءار ءتۇرلى جاعدايداعى جۇمىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى قورتىندى جاساۋ.
كارى جىلىك سۇيەگىنىڭ بىلەزىك ماڭىنان تامىردىڭ سوعۋىن ەسەپتەپ ۇيرەنۋ.
1 مينۋتتاعى ا) وتىرىپ ەسەپتەۋ ءا) تۇرىپ ەسەپتەۋ ب) 20 رەت وتىرىپ تۇرعاننان كەيىنگى ەسەپتەۋ.
سوڭعى كەزەڭ اياقتالعاننان سوڭ ءسوز كەزەگى ءادىل قازىلار القاسىنا بەرىلەدى. ءادىل قازىلار القاسى ءادىل باعالارىمەن ورىن العان توپتاردى ماراپاتتاۋ كەزەڭى.
قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ماقساتى:
بىلىمدىلىگى. وقۋشىلاردىڭ تابيعاتتىڭ سان ءتۇرلى سىرلارى جايلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتىپ، ولاردىڭ زياندى زاتتاردان تابيعاتتى قورعاۋعا دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، قورشاعان ورتا تۋرالى وي قوزعاۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىگى. وقۋشىلاردى تابيعاتتى قورعاۋعا، دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە،، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ؛
دامىتۋشىلىعى. قورشاعان دۇنيە تۋرالى سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ. زياندى زاتتاردان ورتانى، تابيعاتتى قورعاي ءبىلۋ سەزىمدەرىن دامىتۋ. وقۋشىلاردىڭ تىرشىلىك يەلەرىنە جاناشىرلىق تانىتۋ.
قاجەتتى قۇرالدار: سلايد، پلاكاتتار، ءسوزجۇمباقتار، توسبەلگى، سۋرەتتەر كورمەسى، ماكەتتەر، سىناۋىقتار، سۋرەت قۇرالدارى، بۋكلەتتەر، لابوراتوريالىق قۇرالدار
سايىس شارتتارى:
1 - كەزەڭ ־ تانىستىرۋ
2 - كەزەڭ - “بىلگەنگە مارجان“
3 - كەزەڭ - “شەبەر قولدار“
4 - كەزەڭ - “ءسوز ويلا، تەز ويلا “
5 - كەزەڭ "ويلان تاپ"
6 - كەزەڭ "بيولوگيا عاجايىپتارى"
7 - كەزەڭ "ونەرلى ورگە جۇزەر"
سايىسىمىز باستالماس بۇرىن ءادىل بولۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىن سايلاپ الامىز.
«تانىستىرۋ» كەزەڭى بويىنشا ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى.
6 - كلاسس توسبەلگىسى
قوش كەلدىڭىزدەر بۇگىنگى مىنە، سايىسقا
ماقساتىمىز ءبىرىنشى ورىن الۋ سايىستا
توپتىڭ اتى “تابيعاتتىڭ جارشىسى”
قارسىلاستار قانە بىزدەن قالىسپا.
توپ باسشىسى مەن بولامىن ايدانا
تابيعاتتى ويلاپ جۇرەم قايدادا،
ونەرلى قىز بار، ونىڭ اتى ارايلىم
تابيعاتقا شاشادى ول ارايىن،
جاقسى كورەتىن ءتۇسى عانا جاسىل تەك
تابيعاتتى ايالايدى عاسىربەك،
تابيعاتتى باعالايتىن “التىن” دەپ
توبىمىزدىڭ ءبىر مۇشەسى التىنبەك
تابيعاتتى ايالايىق ءبارىمىز
وعان ۇلەس قوسامىز جاس - كارىمىز
تابيعاتقا ءارقاشاندا قارايلاپ،
اتا بەرسىن تاڭدارىمىز ارايلاپ.
II - كەزەڭ «بىلگەنگە مارجان»
5 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. توپىراقتانۋ عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالعان ورىستىڭ جاراتىلىستانۋشى عالىمى؟
2. ىشكى تەڭىزدەرگە قانداي تەڭىزدەر جاتاجى؟
3. تابيعي جولمەن جاسالعان ارنا ارقىلى اعاتىن سۋ قالاي اتالادى؟
4. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ سۋى مول وزەن قالاي اتالادى؟
5. جاۋىن شاشىنىڭ ءتۇسۋى، جەلدىڭ باعىتى، جىلدامدىعى، تەمپەراتۋرانىڭ جانە اۋا قىسىمىنىڭ وزگەرۋى قالاي اتالادى؟
6. دىبىستىق قۇبىلىستارعا نە جاتادى؟
7. قالالاردىڭ ۇستىنەن باسىپ تۇرعان تۇماندى قالاي اتايدى؟
6 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. قىزىل كىتاپتىڭ تۇڭعىش باسىلىمى ەكىنشى، ءۇشىنشى باسىلىمى قاي جىلى جارىق كوردى؟
2. ميكروسكوپ نەشە ەسە ۇلكەيتىپ كورسەتەدى؟
3. پيازشىقتارى ارقىلى كوبەيەتىن وسىمدىكتەر قالاي اتالادى؟
4. انالىقتىڭ قۇرلىسى قانداي بولىكتەردەن تۇرادى؟
5. دارا جارناقتى تۇقىمنىڭ قۇرلىسى قانداي؟
6. بۋناقدەنەلەر ارقىلى وسىمدىكتەر قالاي توزاڭدانادى؟
7. جاپىراقتىڭ ورنالاسۋىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
7 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. باكتەريا گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا قانداي ماعىنا بەرەدى؟
2. قازاقستانداعى جانۋارلار تۋرالى جازبا دەرەكتەر تاستاعان عالىمدار؟
3. ساڭىراۋقۇلاق دەنەسى قانداي بولىكتەن تۇرادى؟
4. قارابيدايدى ەڭ العاش قاي كەزەڭنەن باستاپ الدى؟
5. القا تۇقىمداسىنا قانداي وسىمدىكتەر جاتادى؟
6. ماي الۋ ءۇشىن وسىرىلەتىن وسىمدىكتەر
7. قىنانىڭ قانداي ەمدىك قاسيەتى بار؟
8 - كلاسقا ارنالعان سۇراقتار
1. كوزگە شاڭ توزاڭ تۇسكەندە بولاتىن اۋرۋ
2. ادام بۇلشىق ەتىندە تۇزىلەتىن اقۋىز
3. اۋىز قۋىسىنداعى ءۇش بۇلشىق ەتىن اتاساڭىز؟
4. ادامدا قانداي ىشكى سەكرەسيالىق بەزدەر بار؟
5. باس قاڭقاسىنا جاتاتىن سۇيەكتەر قالاي اتالادى؟
6. جۇرەك قانداي بۇلشىق ەتتەن تۇرادى؟
7. ادام جۇرەگى مينۋتىنا نەشە رەت جيىرلۋى كەرەك؟
III - كەزەڭ «شەبەر قولدار» ءار توپ وزىنە بەرىلگەن ءۇي تاپسىرماسىن قورعايدى.
5 - كلاسس كوكتەم مەزگىلى
6 - كلاسس جاز مەزگىلى
7 - كلاسس كۇز مەزگىلى
8 - كلاسس قىس مەزگىلى
IV - كەزەڭ «ءسوز ويلا، تەز ويلا» كەزەڭى بويىنشا ءار توپقا بەرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن بىرنەشە ءسوز بيولوگيا تۇرعىسىنان ويلاپ شىعارۋ.
5 - كلاسس ساڭىراۋقۇلاقتار
6 - كلاسس جورعالاۋشىلار
7 - كلاسس قوسجارناقتىار
8 - كلاسس داراجارناقتىلار
مىسالى: ساڭىراۋقۇلاقتار
ساڭىراۋ، اۋا، قۇلاق، لاق، تارى، ارا، اق، ۇلار، قۇر، اڭ، ارقار، ۇل، قۇرت، قان،
V - كەزەڭ «ويلان تاپ» بۇل كەزەڭدە توپ باسشىلارىنا تاپسىرما بەرىلەدى. سونى دۇرىس، ۇقىپتى، تياناقتى ءبىتىرىپ شىعۋ كەرەك.
سۋرەتتەردىڭ جالعاسىن تابۋ.
VI - كەزەڭ «بيولوگيا عاجايىپتارى»
بۇل كەزەڭدە ءار توپقا بەرىلگەن تاجىريبەلەردى ءبىتىرۋ. جازىلعان شارتى بويىنشا ورىنداپ، ناتيجەسىن تالقىلاپ، ءادىل قازىلارعا ءتۇسىندىرۋ. قانداي ءۇردىستىڭ بولىپ جاتقانىن.
5 - كلاسقا
تەمىردىڭ جانە بوردىڭ ۇنتاعىن ءبىر بىرىمەن ارالاستىرىپ، تەمىردىڭ اقشىلداۋ، بوردان كۇڭگىرتتەۋ ءتۇس پايدا بولادى.
ەندى ولاردىڭ بىر-بىرىنەن اجىراتۋدىڭ قانداي جولدارىن ۇسىنۋعا بولادى؟
6 - كلاسقا
ىشىندە سۋى بار ىدىسقا ءبىر تامشى سيا قۇيىپ، ارالاستىرساق، سيا تەز ارادا سۋمەن ارالاسىپ، ىدىستاعى سۋ ءتۇسىن وزگەرتەدى. سەبەبى نەدە؟
6 - كلاسقا
ميكروسكوپتىڭ قۇرلىسىن جۇيەلى تۇردە تالقىلاپ، ميكرو پرەپارات جاساۋدىڭ جولدارىن ءتۇسىندىر.
7 - كلاسقا
قانتتى ورتاعا اشىتقى ساڭىراۋقۇلاعىن بايقاپ كورىڭدەر. ول ءۇشىن ەكى ىدىس الىپ (بانكا، قۇتى) ەكەۋىنە بىردەي جىلى سۋ، وعان بىردەي ەتىپ نان اشىتقىسىن سالىپ، ارالاستىرىڭدار. بىرەۋىنە ازداپ قانت قوسىڭدار. ەكىنشىسىن سول كۇيىندە قالدىرىڭدار. ءسويتىپ ەكەۋىنىڭ بەتىن جاۋىپ جىلى جەرگە قويىڭدار. ىشىندە قانتى بار ىدىس كوپىرەدى. بەتىن اشىپ جانعان شىرپىنى جاقىنداتساق ءوشىپ قالادى. ەكىنشى ىدىستا اشۋ جۇرمەيدى. بەتىن اشىپ شىرپىنى جاقىنداتساق جانا بەرەدى. ءبىرىنشى، ەكىنشى ىدىستا بولعان وزگەرىس. نە بايقادىڭ.
8 - كلاسقا
تامىردىڭ سوعۋىن ەسەپتەپ ۇيرەنۋ.
تامىردىڭ سوعۋى جۇرەكتىڭ جيىرىلۋ جيىلىگى ەكەنىن ءتۇسىنۋ. ونىڭ ءار ءتۇرلى جاعدايداعى جۇمىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى قورتىندى جاساۋ.
كارى جىلىك سۇيەگىنىڭ بىلەزىك ماڭىنان تامىردىڭ سوعۋىن ەسەپتەپ ۇيرەنۋ.
1 مينۋتتاعى ا) وتىرىپ ەسەپتەۋ ءا) تۇرىپ ەسەپتەۋ ب) 20 رەت وتىرىپ تۇرعاننان كەيىنگى ەسەپتەۋ.
سوڭعى كەزەڭ اياقتالعاننان سوڭ ءسوز كەزەگى ءادىل قازىلار القاسىنا بەرىلەدى. ءادىل قازىلار القاسى ءادىل باعالارىمەن ورىن العان توپتاردى ماراپاتتاۋ كەزەڭى.
قوش ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
-
دەنە تاربيەسىن ۇيىمداستىرۋداعى وزەكتى ماسەلە
