InfoHub Logo

ادەبيەتتىك وقۋ
ساباق تاقىرىبى: ەرىنشەك
ساباق ماقساتى: 1) شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ.
ەرىنشەك ءسوزىنىڭ ماعىناسىن اشۋ ادام بويىنداعى جاعىمدى، جاعىمسىز قاسيەتتەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن دامىتۋ، شىعارماداعى كوركەم سوزدەردىڭ، تىركەستەرىنىڭ ماعىناسىن مەڭگەرتە وتىرىپ، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
3) جامان ادەتتەردەن، جات قىلىقتاردان اۋلاق بولا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ.
ساباق ءتۇرى: دامىتپالى ساباق
ساباق ءادىسى: توپپەن جۇمىس، سۇراق – جاۋاپ، وي قوزعاۋ، توپتاستىرۋ، تالداۋ جيناقتاۋ.
كورنەكىلىك: سلايدتا م. ق. شاكارىمنىڭ شىعارماشىلىق، ەڭبەكتەردى، سۋرەتى، سۇراقتار.

ءى ۇيىمداستىرۋ:
1 ) پسيحولوگيالىق ءسات:
ۇلكەنگە دە ءسىز، كىشىگە دە ءسىز، سالەم بەردىك سىزدەرگە، ادەپپەنەن ءبىز.
2 ) وقۋشىلاردى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ. ءار توپتىڭ توپ باسشىلارىن تانىستىرۋ، جاقسى تىلەكتەر ايتقىزۋ.

ءىى ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى، - دەپ اباي اتامىز ايتقانداي ءبىرىنشى ساباعىمىزدى ولەڭ تىڭداۋدان باستايمىز.
شاكارىم:
ادامدىق بورىشىڭ،
حالقىنا ەڭبەك قىل
اق جولدان اينىماي
ار ساقتا ونى ءبىل،
تالاپتان دا، ءبىلىم مەن ونەر ۇيرەن،
ءبىلىمسىز،
ونەرسىز،
بولادى اقىل تۇل.
- ولەڭ نە تۋرالى (ادامدىق بورىش)
- بۇل كىمنىڭ ولەڭى؟
- ولاي بولسا ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا ش. قۇدايبەردى ۇلى «ەرىنشەك» ولەڭىنەن تانىسامىز

ءىىى جاڭا ساباق
1) شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى تۋرالى ماعلۇمات.(1 - سلايد)
شاكارىم (1858 - 1931) شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي اۋدانى. ۇلى ابايدىڭ نەمەرە ءىنىسى. اكەسىنەن 7جاسىندا جەتىم قالعان. اتاسى قۇنانباي تاربيەسىنە الادى.
ابايدىڭ - اقىل كەنەسىمەن ولەڭ جازا باستادى.
2 ) وي قوزعاۋ «ەرىنشەك» ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر. ەرىنشەك – جالقاۋ، ءتىلازار، سالاق، نادان، جىگەرسىز، ۇيقىشىل.

ءى توپ – ءتىلازار ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىر
ءىى توپ – سالاق ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىر
ءىىى توپ – جىگەرسىز ءسوزىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىر
شاكارىم
↓
ۇلى اقىن، تاريحشى، اۋدارماشى
ابايدىڭ نەمەرە ءىنىسى
شىعىس. قازاقستاندا تۋعان

3. وقۋلىقپەن جۇمىس
ا) ءمۇعالىمنىڭ مانەرلى وقۋى.
ءا) مانەرلەپ وقىتۋ
ب) سوزدىك جۇمىسى
- اقىن ادام بويىنداعى ادامدىق قاسيەتتەر قالاي جوعالادى؟
ءى توپ. اقىننىڭ ايتۋىنشا ادام بويىنداعى ادامدىق قاسيەتتى قالاي جوعالادى؟
ءىى توپ. ولەڭدەگى قورىتىندى وي قاي شۋماقتا ايتىلعان؟ تاۋىپ وقى ءمانىن ءتۇسىندىر.
ءىىى توپ. وسى ولەڭدە كەزدەسكەن «ەرىنشەكتىك» قاسيەتتى اباي اتامىز قالاي ءتۇسىندىردى؟
ەرىنشەك - جالقاۋ، ۇيقىشىل، جىگەرسىز، ءتىلازار، سالاقتىق، نادان
- مىنە بالالار، ادام بويىنداعى جامان قاسيەتتەردىڭ ءبىرى – ەرىنشەكتىك دەپ جالقاۋلىق، ناداندىق، ءتىلازارلىق، سالاقتىق، ۇيقىشىلدىق، جىگەرسىزدىك پايدا بولادى ەكەن.
«ماعىنانى اش»
ءى توپ – ءتىلازار
ءىى توپ – سالاق
ءىىى توپ - جىگەرسىز
ءى توپ. ءتىلازار – دەپ ۇلكەننىڭ ءتىلىن المايتىن، جۇمساعانعا بارمايتىن بالانى ايتادى. بۇل ادام بويىنداعى جامان قاسيەت.
ءىى توپ. سالاق – ءۇستى باسىن، ءوزىنىڭ قۇرالدارىن، كيىمىن كۇتىپ ۇستاي المايتىن ادامدى ايتادى. سالاقتىق ەرىنشەكتىكتەن پايدا بولادى.
ءىىى توپ. جىگەرسىزدىك – ۇياتسىز، وتىرىكشى دەگەندى بىلدىرەدى. جىگەرسىزدىك تە ەرىنشەكتىكتەن پايدا بولادى.
3. وقۋلىقپەن جۇمىس.
ا) ءمۇعالىمنىڭ مانەرلى وقۋى.
ءا) جەكە وقۋشىلارعا مانەرلەپ وقىتۋ. ( ءار توپتان ءتورت وقۋشىدان وقيدى )
ب) سوزدىك جۇمىسى. عيبادات، قارەكەت، كەسەل، (اۋىزشا)
عيبادات - ۇلگى ونەگە
قارەكەت – ارەكەت
كەسەل – دەرت، سور.
- تاماشا بالالار بارىندە جاقسى وقىدىڭدار.
- ەندەشە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەيىك.
ءى توپ. اقىننىڭ ايتۋىنشا ادام بويىنداعى ادامدىق قاسيەت قالاي جوعالادى؟
ءىى توپ. ولەڭدەگى قورىتىندى وي قاي شۋماقتا ايتىلعان. تاۋىپ وقى ءمانىن ءتۇسىندىر.
ءىىى توپ. وسى ولەڭدە كەزدەسكەن ەرىنشەكتىك قاسيەتتى اباي اتامىز قالاي ءتۇسىندىردى؟
- اباي اتامىز ەرىنشەكتىك بەس دۇشپاننىڭ ءبىرى دەپ تۇسىندىرگەن. اتامىز «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىندە.
5 نارسەگە اسىق بول،
5 نارسەدەن قاشىق بول.
ادام بولام دەسەڭىز – دەپ تۇسىندىرگەن.
ادامنىڭ 5 اسىل ءىسى مەن 5 دۇشپانىن تانىستىرعان.
اباي اتامىز بەن شاكارىم اتامىزدىڭ ولەڭدەرىنىڭ اراسىنداعى ۇقساستىق بارما ەكەن؟
(ەكەۋى دە جاس ۇرپاقتى ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ونەرگە، بىلىمگە شاقىرعان ەكەن)
سەرگىتۋ ءساتى: ابايدىڭ قارا سوزىنەن. (مانەرلەپ وقۋ)

داپتەرمەن جۇمىس.
جاعىمدى قاسيەتتەر
↓
سەرگەكتىك
ەڭبەكسۇيگىشتىك
ۇقىپتىلىق
ءبىلىمدى
ءتىلالعىش

جاعىمسىز قىلىقتارى
↓
ۇيقىشىلدىق
ەرىنشەكتىك
سالاقتىق
ناداندىق
ءتىلازارلىق

ءوزىنىڭ بويىندا وسى قاسيەتتەردىڭ قايسىسى بار دەپ ويلايسىڭ؟ (2 - 3 وقۋشى)
- بالالار، ادام ءوز بويىنداعى جامان قىلىقتاردى جويۋعا ءوزى كۇش جۇمساپ، ءوزىن – ءوزى تاربيەلەي ءبىلۋى كەرەك.
سوندا عانا، ادام، سانالى، ۇلگىلى، تاربيەلى ازامات بولا الادى.
5. «مانەرلەپ وقۋ مينۋتى»
مانەرلەپ وقۋ الەمى،
اسەرلى دە ادەمى.
ءار ادامنىڭ مىندەتى.
جۇرەگى مەن وقۋى
– دەپ مانەرلەپ وقۋ مينۋتىن وتكىزبەكپىز. ءار توپتان بىرنەشە وقۋشى شىعىپ شاكارىمنىڭ ولەڭدەرىن مانەرلەپ جاتقا ايتادى. «جاز»، «ادامدىق بورىشى»، «سەن عىلىمعا»، «بۇگىنگى جاستارعا»، «مەن كەتەمىن، كەلەدى».

ءىV قورىتىندىلاۋ.
- بۇگىنگى ساباقتا كىم تۋرالى ايتىلدى؟
- شاكارىم كىم؟
- شاكارىمنىڭ شىعارمالارىمەن تانىستىق؟
- ەندەشە، ءبىز ەرىنشەك شىعارماسى ارقىلى نەگە ۇيرەندىك؟ ويىمىزعا نە
-
- تۇيدىك؟ ويىمىزدى داپتەر بەتىنە تۇسىرەيىك.
ەرىنشەك (ەسسە) (وي تولعاۋ)
(3 توپتان 3 وقۋشىعا وقىتامىن)
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباقتان ءبىز ەرىنشەكتىك جامان قاسيەت ەكەنىن بىلدىك، مۇنداي ادەتتەردەن ساق، اۋلاق بولايىق.
4. ءارقاشان، ەلگەزەك، ءتىلالعىش، ەڭبەكسۇيگىش بولايىق.
ءان: "بولايىقشى وسىنداي»

V باعالاۋ
(ءار توپ ءوزىنىڭ ۇپاي سانىن ەسەپتەپ توپ باسشىلارى توپتاعى وقۋشىلارعا باعا بەرەدى. ءار توپتىڭ ۇپاي سانىنا بايلانىستى « اقىلدىلار»، «بىلىمدىلەر»، «ىنتالىلار» دەگەن اتاقپەن ماراپاتتالادى)

Vءى ۇيگە: ەرىنشەك (مانەرلەپ وقۋ )
ەرىنشەكتىككە بايلانىستى ماقال – ماتەلدەر جازۋ.