قۇرمالاس سويلەمدى قايتالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇرمالاس سويلەمدى قايتالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) قۇرمالاس سويلەم تۋرالى بىلىمدەرىن ارتتىرا وتىرىپ، ونىڭ، تۇرلەرىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ءا) شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ، ءوز ويلارىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ.
ب) انا ءتىلىن قاستەرلەۋ، ءوز ۇلتىنىڭ ەرەكشەلىگىن تانىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى، تۇسىندىرمەلى ءادىس.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح، مۋزىكا
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكا اسپاپتارىنىڭ سۋرەتتەرى، قوبىزدومبىرا ت. ب
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ:
- سالەمدەسۋ
- تۇگەندەۋ
- جۇمىلدىرۋ
ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
بالالار، ۇيگە "مەنىڭ وتانىم - قازاقستان" تاقىرىبىنا ەسسە جازىپ كەلۋگە بەرىلگەن.
- كانە، كىم وقيدى؟
ماتىندەگى جاي سويلەمنىڭ تۇرلەرىنە توقتالىپ وتەمىز.
جاڭا ساباق:
ءبىز بۇگىنگى ساباقتا قۇرمالاس سويلەمنەن وتكەندى قايتالايمىز.
سۇراق – جاۋاپ:
1. سويلەم دەگەن نە؟
2. قۇرمالاس سويلەم دەگەن نە؟
3. قۇرمالاس سويلەمنىڭ تۇرلەرى؟
4. سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەن نە؟
5. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم ونىڭ تۇرلەرى؟
6. ارالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
قۇرمالاس سويلەم جانە ونىڭ تۇرلەرى كونە تۇركى ەسكەرتكىشتەرىندە كەزدەسەدى. ءبىزدىڭ ارعى تەگىمىز كونە تۇركى داۋىرىنەن باستالادى. ورحون جازۋلارى تۋرالى نە بىلەمىز؟
تۇركىلەردىڭ نەگىزگى مەكەنى قاي جەر؟
تۇركى تىلدەس حالىقتاردى اتا.
ورحون - ەنيسەي جازبالارىندا قۇرمالاس سويلەم سالالاس، ساباقتاس، ارالاس بولىپ ۇشكە بولىنەدى.
كونە تۇركى تىلىندە قازاق تىلىندە
قاعانى الپ ەرتى، ايعۋچىسى بىلىگە ەرتى.
ول قان يوق بولتۋقدا كەسرە، ەل ءيىتمىش، ىچعىنمىش، قاچىشمىش.
قاعانى باتىر ەدى، كەڭەسشىسى بىلگىر ەدى.
ول حان جوق بولعاننان كەيىن، ەل شەتىنەگەن، ىشقىنعان، قاشقان.
ءىىى اينالىم «كوكپار» ويىنى.
سىنىپتى ەكى توپقا بولەمىز. 1 توپ «الامان» توبى، 2 توپ «جايدارمان» توبى. ءبىز بۇگىن سىزدەرمەن الاتاۋدىڭ بيىك شىڭىنا بىرگە اتتانامىز. ءبىز ول ءۇشىن ءتورت ساتىدان ءوتۋىمىز كەرەك.
قورجىننان توپ جەتەكشىلەرى كورسەتىلگەن نومىرگە بايلانىستى اسىق الىپ، كارتوچكاداعى سۇراققا توپ مۇشەلەرىمەن اقىلداسىپ، 1 - مينۋتتىڭ ىشىندە دايىندالىپ جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس.
وسىلايشا ءار كوماندا ۇپاي سانىن جينايدى.
ىڭعايلاس سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- سەبەپ - سالدار سالالاس سويلەم دەگەن نە؟( جالعاۋلىقتارى،
تىنىس بەلگىسى)
- قارسىلىقتى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- تۇسىندىرمەلى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (تىنىس بەلگىسى)
- تالعاۋلى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- كەزەكتەس سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- ساباقتاس قۇرمالاس، ماعىنالىق تۇرلەرى
- شارتتى باعىنىڭقىلى ساباقتاس، جاسالۋى
- كوپ باعىنىڭقىلى ساباقتاس، تۇرلەرى
- مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس، جاسالۋى
- باعىنىڭقى، باسىڭقى سويلەم دەگەنىمىز نە، جاسالۋ جولدارى.
قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرى: (ينتوناسيا، جالعاۋلار، شىلاۋلار، ورىن ءتارتىبى)
ءىى اينالىم
بالالار، الدارىڭىزدا قانداي ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ سۋرەتى؟
وسى ۇلتتىق اسپاپتار تۋرالى نە بىلەمىز؟
قازاقتىڭ قاسيەتتى دومبىراسى، قوبىزى ت. ب تۋرالى ايتىپ وتەمىز.
قوبىز اسپابىن العاش ويلاپ تاپقان كىم؟
قورقىت اتا قاي داۋىردە ءومىر ءسۇردى؟
بالالار، قاسيەتتى قوبىزدىڭ ۇنىنە قۇلاق تۇرەيىك. (مۋزىكا وينالادى)
وقۋشىلار سۋرەتتى الادى دا، سۋرەتتىڭ ارتىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى (سويلەم مۇشەسىنە تالداۋ) ورىندايدى.
1. ادام تۋعان ءتىلىن قۇرمەتتەمەسە، ءوزىن دە قۇرمەتتەمەيدى.
2. عالىم بولۋ مىندەت ەمەس، ءبىلىمدى بولۋ پارىزىڭ.
3. باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن، ءبىز ءبىلىمدى بولۋىمىز كەرەك.
4. ءبىز قازاق ءتىلىن دامىتۋىمىز كەرەك، سەبەبى ۇلت بولاشاعى تىلىنە تاۋەلدى.
ءىىى اينالىم
«ساقينا سالۋ» ويىنى.
(ويىننىڭ شارتى تۇسىندىرىلەدى. ورتاعا ەكى توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ، ساقينا جاسىرادى.) جەڭىلگەن وقۋشىلار بەرىلگەن تەست سۇراقتارىن شەشەدى.
ءىY اينالىم
«كىم جىلدام؟»
ەكى توپقا سويلەم وقىلادى. قۇرمالاس سويلەمنىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن انىقتاۋ (اۋىزشا). ۇپاي سانىن ءادىلقازىلار القاسى بەلگىلەيدى.
1. اباي ەسىكتەن كىرە، ۇيدە وتىرعان ۇلكەندەرگە اشىق داۋىسپەن ايقىن سالەم بەردى.
2. اباي اكەسىنە سالەم بەرمەك بولىپ، اجەسىنەن رۇقسات الدى.
3. ەسجان تۋىسىمەن، كوپ ۇزاماي كۇيەۋى تىلەۋقابىل قايتىس بولدى.
4. ول زاماندا ۇل بالاعا باس كەسپەسە، قان توكپەسە، ات قويىلمايتىن ەدى.
5. سيىردىڭ تۇقىمى دا جاقسى، بابى دا كەلىسكەن ەكەن.
6. ءسىزدى ەشكىم شاقىرعان جوق، سوندىقتان ءسىز بارمايسىز.
قورىتىندى:
بۇگىنگى ساباعىمىزدى قورىتىندىلاي كەلە،، ورتاعا ءبىر وقۋشى شىعىپ، ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرادى..
1. سالالاس قۇرمالاس جاسالۋى
2. ساباقتاس قۇرمالاس جاسالۋى
3. ۇقساستىعى.
وسىدان كەيىن ەكى توپتىڭ وقۋشىلارىنا ينتەرۆيۋ - تەست بەرىلەدى.
1 توپ. ينتەرۆيۋ - تەست
ا) ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
ەسكەرتۋ: استىن سىزۋ كەرەك
ا. جاي سويلەمنىڭ العاشقىسى تياناقسىز بولىپ، سوڭعىسىنا باعىنا بايلانىسقان قۇرمالاس
ءا. جاي سويلەمدەرى ءوزارا تەڭ دارەجەدە بايلانىسادى
ب) ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم نەشەگە بولىنەدى؟
ەسكەرتۋ: تەستتە جوق بولسا، ءوزىڭ جازىپ تولىقتىر
ا. 3
ءا. 4
ب. 6
ۆ. 7 شارتتى
ۆ) ساباقتاس قۇرمالاستا جاي سويلەمنىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبىن بەلگىلە
ا. باعىنىڭقى، باسىڭقى
ءا. باسىڭقى، باعىنىڭقى
2 توپ. سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ا) سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
ەسكەرتۋ: استىن سىزۋ كەرەك
ا. جاي سويلەمنىڭ العاشقىسى تياناقسىز بولىپ، سوڭعىسىنا باعىنا بايلانىسقان قۇرمالاس
ءا. جاي سويلەمدەرى ءوزارا تەڭ دارەجەدە بايلانىسادى
ب) سالالاس قۇرمالاس سويلەم نەشەگە بولىنەدى؟
ەسكەرتۋ: تەستتە جوق بولسا، ءوزىڭ جازىپ تولىقتىر
ا. 3
ءا. 4
ب. 6
ۆ. 7 ىڭعايلاس
ۆ) سالالاس قۇرمالاستا جاي سويلەمنىڭ اراسىنا قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەرى
ا. قوس نۇكتە، ءۇتىر، سىزىقشا
ءا. ەشقانداي تىنىس بەلگى قويىلمايدى
بالالار، ناۋرىز مەرەكەسىمەن قاتار كەلگەن اپتالىعىمىز جاقسىلىقتىڭ نىشانى دەي كەلە، بيىلعى جىلان جىلى جايلى بولسىن دەگىم كەلەدى. ءسوز كەزەگى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىلەدى. ءتورت ساتىدان سۇرىنبەي وتكەن توپ جەڭىمپاز اتانادى.
ۇيگە تاپسىرما:
«ناۋرىز - جىل باسى» تاقىرىبىندا ويتولعاۋ جازىپ كەلۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) قۇرمالاس سويلەم تۋرالى بىلىمدەرىن ارتتىرا وتىرىپ، ونىڭ، تۇرلەرىن اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ءا) شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن دامىتۋ، ءوز ويلارىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ.
ب) انا ءتىلىن قاستەرلەۋ، ءوز ۇلتىنىڭ ەرەكشەلىگىن تانىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ ءادىسى، تۇسىندىرمەلى ءادىس.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح، مۋزىكا
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكا اسپاپتارىنىڭ سۋرەتتەرى، قوبىزدومبىرا ت. ب
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ:
- سالەمدەسۋ
- تۇگەندەۋ
- جۇمىلدىرۋ
ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
بالالار، ۇيگە "مەنىڭ وتانىم - قازاقستان" تاقىرىبىنا ەسسە جازىپ كەلۋگە بەرىلگەن.
- كانە، كىم وقيدى؟
ماتىندەگى جاي سويلەمنىڭ تۇرلەرىنە توقتالىپ وتەمىز.
جاڭا ساباق:
ءبىز بۇگىنگى ساباقتا قۇرمالاس سويلەمنەن وتكەندى قايتالايمىز.
سۇراق – جاۋاپ:
1. سويلەم دەگەن نە؟
2. قۇرمالاس سويلەم دەگەن نە؟
3. قۇرمالاس سويلەمنىڭ تۇرلەرى؟
4. سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەن نە؟
5. ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم ونىڭ تۇرلەرى؟
6. ارالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
قۇرمالاس سويلەم جانە ونىڭ تۇرلەرى كونە تۇركى ەسكەرتكىشتەرىندە كەزدەسەدى. ءبىزدىڭ ارعى تەگىمىز كونە تۇركى داۋىرىنەن باستالادى. ورحون جازۋلارى تۋرالى نە بىلەمىز؟
تۇركىلەردىڭ نەگىزگى مەكەنى قاي جەر؟
تۇركى تىلدەس حالىقتاردى اتا.
ورحون - ەنيسەي جازبالارىندا قۇرمالاس سويلەم سالالاس، ساباقتاس، ارالاس بولىپ ۇشكە بولىنەدى.
كونە تۇركى تىلىندە قازاق تىلىندە
قاعانى الپ ەرتى، ايعۋچىسى بىلىگە ەرتى.
ول قان يوق بولتۋقدا كەسرە، ەل ءيىتمىش، ىچعىنمىش، قاچىشمىش.
قاعانى باتىر ەدى، كەڭەسشىسى بىلگىر ەدى.
ول حان جوق بولعاننان كەيىن، ەل شەتىنەگەن، ىشقىنعان، قاشقان.
ءىىى اينالىم «كوكپار» ويىنى.
سىنىپتى ەكى توپقا بولەمىز. 1 توپ «الامان» توبى، 2 توپ «جايدارمان» توبى. ءبىز بۇگىن سىزدەرمەن الاتاۋدىڭ بيىك شىڭىنا بىرگە اتتانامىز. ءبىز ول ءۇشىن ءتورت ساتىدان ءوتۋىمىز كەرەك.
قورجىننان توپ جەتەكشىلەرى كورسەتىلگەن نومىرگە بايلانىستى اسىق الىپ، كارتوچكاداعى سۇراققا توپ مۇشەلەرىمەن اقىلداسىپ، 1 - مينۋتتىڭ ىشىندە دايىندالىپ جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس.
وسىلايشا ءار كوماندا ۇپاي سانىن جينايدى.
ىڭعايلاس سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- سەبەپ - سالدار سالالاس سويلەم دەگەن نە؟( جالعاۋلىقتارى،
تىنىس بەلگىسى)
- قارسىلىقتى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- تۇسىندىرمەلى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (تىنىس بەلگىسى)
- تالعاۋلى سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- كەزەكتەس سالالاس سويلەم دەگەن نە؟ (جالعاۋلىقتارى، تىنىس بەلگىسى)
- ساباقتاس قۇرمالاس، ماعىنالىق تۇرلەرى
- شارتتى باعىنىڭقىلى ساباقتاس، جاسالۋى
- كوپ باعىنىڭقىلى ساباقتاس، تۇرلەرى
- مەزگىل باعىنىڭقىلى ساباقتاس، جاسالۋى
- باعىنىڭقى، باسىڭقى سويلەم دەگەنىمىز نە، جاسالۋ جولدارى.
قۇرمالاس سويلەمدەردىڭ بايلانىسۋ تاسىلدەرى: (ينتوناسيا، جالعاۋلار، شىلاۋلار، ورىن ءتارتىبى)
ءىى اينالىم
بالالار، الدارىڭىزدا قانداي ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ سۋرەتى؟
وسى ۇلتتىق اسپاپتار تۋرالى نە بىلەمىز؟
قازاقتىڭ قاسيەتتى دومبىراسى، قوبىزى ت. ب تۋرالى ايتىپ وتەمىز.
قوبىز اسپابىن العاش ويلاپ تاپقان كىم؟
قورقىت اتا قاي داۋىردە ءومىر ءسۇردى؟
بالالار، قاسيەتتى قوبىزدىڭ ۇنىنە قۇلاق تۇرەيىك. (مۋزىكا وينالادى)
وقۋشىلار سۋرەتتى الادى دا، سۋرەتتىڭ ارتىندا بەرىلگەن تاپسىرمالاردى (سويلەم مۇشەسىنە تالداۋ) ورىندايدى.
1. ادام تۋعان ءتىلىن قۇرمەتتەمەسە، ءوزىن دە قۇرمەتتەمەيدى.
2. عالىم بولۋ مىندەت ەمەس، ءبىلىمدى بولۋ پارىزىڭ.
3. باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن، ءبىز ءبىلىمدى بولۋىمىز كەرەك.
4. ءبىز قازاق ءتىلىن دامىتۋىمىز كەرەك، سەبەبى ۇلت بولاشاعى تىلىنە تاۋەلدى.
ءىىى اينالىم
«ساقينا سالۋ» ويىنى.
(ويىننىڭ شارتى تۇسىندىرىلەدى. ورتاعا ەكى توپتان ەكى وقۋشى شىعىپ، ساقينا جاسىرادى.) جەڭىلگەن وقۋشىلار بەرىلگەن تەست سۇراقتارىن شەشەدى.
ءىY اينالىم
«كىم جىلدام؟»
ەكى توپقا سويلەم وقىلادى. قۇرمالاس سويلەمنىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن انىقتاۋ (اۋىزشا). ۇپاي سانىن ءادىلقازىلار القاسى بەلگىلەيدى.
1. اباي ەسىكتەن كىرە، ۇيدە وتىرعان ۇلكەندەرگە اشىق داۋىسپەن ايقىن سالەم بەردى.
2. اباي اكەسىنە سالەم بەرمەك بولىپ، اجەسىنەن رۇقسات الدى.
3. ەسجان تۋىسىمەن، كوپ ۇزاماي كۇيەۋى تىلەۋقابىل قايتىس بولدى.
4. ول زاماندا ۇل بالاعا باس كەسپەسە، قان توكپەسە، ات قويىلمايتىن ەدى.
5. سيىردىڭ تۇقىمى دا جاقسى، بابى دا كەلىسكەن ەكەن.
6. ءسىزدى ەشكىم شاقىرعان جوق، سوندىقتان ءسىز بارمايسىز.
قورىتىندى:
بۇگىنگى ساباعىمىزدى قورىتىندىلاي كەلە،، ورتاعا ءبىر وقۋشى شىعىپ، ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرادى..
1. سالالاس قۇرمالاس جاسالۋى
2. ساباقتاس قۇرمالاس جاسالۋى
3. ۇقساستىعى.
وسىدان كەيىن ەكى توپتىڭ وقۋشىلارىنا ينتەرۆيۋ - تەست بەرىلەدى.
1 توپ. ينتەرۆيۋ - تەست
ا) ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم
ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
ەسكەرتۋ: استىن سىزۋ كەرەك
ا. جاي سويلەمنىڭ العاشقىسى تياناقسىز بولىپ، سوڭعىسىنا باعىنا بايلانىسقان قۇرمالاس
ءا. جاي سويلەمدەرى ءوزارا تەڭ دارەجەدە بايلانىسادى
ب) ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم نەشەگە بولىنەدى؟
ەسكەرتۋ: تەستتە جوق بولسا، ءوزىڭ جازىپ تولىقتىر
ا. 3
ءا. 4
ب. 6
ۆ. 7 شارتتى
ۆ) ساباقتاس قۇرمالاستا جاي سويلەمنىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبىن بەلگىلە
ا. باعىنىڭقى، باسىڭقى
ءا. باسىڭقى، باعىنىڭقى
2 توپ. سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ا) سالالاس قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟
ەسكەرتۋ: استىن سىزۋ كەرەك
ا. جاي سويلەمنىڭ العاشقىسى تياناقسىز بولىپ، سوڭعىسىنا باعىنا بايلانىسقان قۇرمالاس
ءا. جاي سويلەمدەرى ءوزارا تەڭ دارەجەدە بايلانىسادى
ب) سالالاس قۇرمالاس سويلەم نەشەگە بولىنەدى؟
ەسكەرتۋ: تەستتە جوق بولسا، ءوزىڭ جازىپ تولىقتىر
ا. 3
ءا. 4
ب. 6
ۆ. 7 ىڭعايلاس
ۆ) سالالاس قۇرمالاستا جاي سويلەمنىڭ اراسىنا قويىلاتىن تىنىس بەلگىلەرى
ا. قوس نۇكتە، ءۇتىر، سىزىقشا
ءا. ەشقانداي تىنىس بەلگى قويىلمايدى
بالالار، ناۋرىز مەرەكەسىمەن قاتار كەلگەن اپتالىعىمىز جاقسىلىقتىڭ نىشانى دەي كەلە، بيىلعى جىلان جىلى جايلى بولسىن دەگىم كەلەدى. ءسوز كەزەگى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىلەدى. ءتورت ساتىدان سۇرىنبەي وتكەن توپ جەڭىمپاز اتانادى.
ۇيگە تاپسىرما:
«ناۋرىز - جىل باسى» تاقىرىبىندا ويتولعاۋ جازىپ كەلۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
You Might Also Like
