ر دىبىسى جانە ءارپى
ساۋات اشۋ. مەكتەپالدى دايارلىق توبى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ر ر دىبىسى جانە ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) بالالارعا وتكەن ساباقتى ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، ر دىبىسى مەن جانە ارپىمەن تانىستىرۋ. ديداكتيكالىق ماتەريالدار ارقىلى ر دىبىسى بار سوزدەر ويلاۋعا، سويلەم قۇراۋعا ۇيرەتۋ.
2) سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، وي - ءورىسىن، تانىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. 3) ۇقىپتىلىققا، جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەسپە ارىپتەر، گۇل شوقتارى، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ءتۇرى: ويىن
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ: قارا دوستىم جان - جاققا،
دايىنسىڭ با ساباققا؟
ورنىندا ما قاراڭدار،
كىتاپ - داپتەر قالامدار.
- بالالار مىنا گۇلدەرگە زەر سالىپ قاراڭدارشى. گۇلدەر قۇرعاقتا جاتىر، بۇلار جايقالىپ ءوسۋى ءۇشىن نە قاجەت؟
- سۋعا سالىپ قويۋ كەرەك.
- دەمەك گۇلدەردى بۇل جاعداياتتان قۇتقارۋ ءۇشىن: بۇگىنگى ساباقتا سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك. الدىمىزداعى سۋ تولى ىدىسقا ءاربىر دۇرىس جاۋابىمىز ءۇشىن بەرىلگەن گۇل شوقتارىن سالىپ وتىرامىز. ساباق سوڭىندا كىمگە قانشا گۇل شوعى جينالعانىن سانايمىز. سول بويىنشا: جۇلدىزشا، ءتورتبۇرىش، ۇشبۇرىشتارمەن ەڭبەگىمىز باعالانادى. ولاي بولسا، ساباققا جاقسى قاتىسىپ، ىدىسىمىزعا گۇل شوقتارىن كوپتەپ جينايىق.
2. قايتالاۋ: وتكەن ساباقتارىمىزدى قايتالاۋ ماقساتىندا «ورامال تاستاماق» ويىنىن ويناپ جىبەرەيىك. مەن كىمگە ورامال تاستاسام، سول ويىنشى ورنىنان تۇرىپ سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپ بەرگەن وقۋشى ءوز ۆازاسىنا ءبىر گۇل شوعىن سالىپ وتىرادى.
1. دىبىس دەگەن نە؟
2. ءارىپ دەگەن نە؟
3. قانداي دىبىستاردى بىلەسىڭ؟
4. داۋىستى دىبىستار قالاي اتالادى؟
5. داۋىسسىز دىبىستار قالاي اتالادى؟
6. وتكەن ساباقتاردا قانداي ارىپتەرمەن تانىس بولدىق؟
7. ءسوز دەگەن نە؟
8. سويلەم دەگەن نە؟
9. سوزدە قانشا بۋىن بولادى؟
10. ارىپكە ءسوز ويلا.
11. ءسوزدى قاتىستىرىپ سويلەم قۇرا.
3. جاڭا ساباق: 1. سۋرەتپەن جۇمىس. قارعانىڭ سۋرەتىن كورسەتە وتىرىپ، سيپاتتاۋ.
- مىناۋ نەنىڭ سۋرەتى بالالار؟
- ونىڭ ءتۇسى قانداي؟
- ول قالاي دىبىستايدى؟
- ەندى وسى سوزدەردى قاتىستىرىپ سويلەم قۇراپ كورەيىكشى:
- قارا قارعا قارقىلدايدى.
- قاي دىبىس باسىم ەستىلىپ تۇر؟
- دەمەك ءبىز بۇگىن ر دىبىسىمەن جانە ارپىمەن تانىس بولامىز.
2. ر ءارپىن تاقتاعا ءىلۋ.
ر - عا ءتىلى كەلمەيدى،
كەي بالانىڭ باسىندا.
ر - دە دەسەڭ «ي»دەيدى،
ول باسقا ءارىپ راسىندا.
- شىنىمەن بالالار، كەي بالالاردىڭ ر - عا ءتىلى كەلمەيدى ەكەن.
- قانە ءبارىمىز دىبىستاپ كورەيىكشى - ر - ر - ر - ر - ر
3. سۋرەتكە قاراپ سويلەم قۇراۋ.
- ورماندا قاسقىر، جولبارىس، قارعا جانە ارالار راديو تىڭداپ وتىر.
- سۋرەتتەن تاعى نە كورىپ وتىرمىز؟
- بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداۋ،
- ر دىبىسى بار سوزدەردى بۋىنعا بولگىزۋ (شاپالاقتاۋ ارقىلى بۋىنعا بولگىزۋ).
- ر دىبىسىنىڭ ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، اياعىندا كەزدەسەتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
4. ەندى ەكرانعا نازار اۋدارايىق.
- ەكران سوزىندە دە ر دىبىسى بار ەكەنىن تۇسىندىرە كەتۋ.
- ەلەكتروندى وقۋلىقتاعى ر دىبىسىنا قاتىستى سۋرەتتەردى تاماشالاي وتىرىپ قايتالاۋ.
5.”كىم تاپقىر ” ويىنى.
ر دىبىسى بار سوزدەر ويلاۋ، سول ءسوزدى قاتىستىرىپ سويلەم قۇراۋ(. ويىن دوپ لاقتىرۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى)
4. سەرگىتۋ ءساتى: بيىك بولىپ وسەمىز،
جاپىراقتاي جايقالا.
تابيعاتتى سۇيەمىز،
دەنەمىزدى تىك ۇستاپ
بيلەپ، بيلەپ الامىز.
5. بەكىتۋ: 1. الىپپە داپتەرمەن جۇمىس. سۋرەتتەرگە توقتالىپ ءوتۋ.
2. ر ءارپىنىڭ باسپا تۇرىمەن جانە جازبا تۇرىمەن تانىستىرۋ.
3. جازۋعا دايىندىق ءساتى: ءبىر، ەكى، ءۇش،
جيناپ الىپ كۇش.
قولعا قالام الامىز،
ادەمى ەتىپ جازامىز.
ا) اۋاعا جازىپ كورۋ.
ءا ) تاقتاعا جازىپ كورسەتۋ.
ب) وقۋشىعا جازىپ بايقاتۋ.
ۆ) الىپپە داپتەردەگى جولاقتى تولتىرۋ.
4. ەستافەتالىق ويىن: وتىلگەن ارىپتەر بويىنشا كەسپە ارىپتەردەن ءسوز قۇراپ، قاتار بويىنشا جارىسۋ.
- وزىپ شىققان قاتاردىڭ وقۋشىلارىن ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالا وتىرىپ، ماداقتاۋ، ىنتالاندىرۋ.
اپا اتا
اعا انا
تاعا ارا
6. باعالاۋ:
- ءار بالانىڭ ۇلەسىنە جينالعان گۇل شوقتارىن ساناۋ، سول بويىنشا ەڭبەكتەرىن باعالاۋ.
7. قورتىندى:
- گۇل شوقتارىن «تىلەك شوعىنا» اينالدىرايىقشى
(جاقسى تىلەك ايتا وتىرىپ، گۇل شوقتارىن ءبىر - بىرىنە قوسا وتىرىپ جيناۋ.)
- مىنەكي بالالار قانداي اسەم، ادەمى گۇل پايدا بولدى. كەلەشەكتە وسى گۇلدەي ادەمى دە اسەم بولىپ قۇلپىرىپ وسۋگە ءتيىسپىز. ول ءۇشىن ساباقتى جاقسى وقىپ، جان - جاقتى، ۇلگىلى ازامات بولۋىمىز كەرەك. ولاي بولسا، ول ءۇشىن - ساباقتى جاقسى وقۋعا ۋادە بەرەمىز بە؟
- ۋادە بەرەمىز.
ولاي بولسا، وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ر ر دىبىسى جانە ءارپى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) بالالارعا وتكەن ساباقتى ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، ر دىبىسى مەن جانە ارپىمەن تانىستىرۋ. ديداكتيكالىق ماتەريالدار ارقىلى ر دىبىسى بار سوزدەر ويلاۋعا، سويلەم قۇراۋعا ۇيرەتۋ.
2) سوزدىك قورلارىن بايىتۋ، وي - ءورىسىن، تانىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. 3) ۇقىپتىلىققا، جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەسپە ارىپتەر، گۇل شوقتارى، ەلەكتروندى وقۋلىق.
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ءتۇرى: ويىن
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ: قارا دوستىم جان - جاققا،
دايىنسىڭ با ساباققا؟
ورنىندا ما قاراڭدار،
كىتاپ - داپتەر قالامدار.
- بالالار مىنا گۇلدەرگە زەر سالىپ قاراڭدارشى. گۇلدەر قۇرعاقتا جاتىر، بۇلار جايقالىپ ءوسۋى ءۇشىن نە قاجەت؟
- سۋعا سالىپ قويۋ كەرەك.
- دەمەك گۇلدەردى بۇل جاعداياتتان قۇتقارۋ ءۇشىن: بۇگىنگى ساباقتا سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك. الدىمىزداعى سۋ تولى ىدىسقا ءاربىر دۇرىس جاۋابىمىز ءۇشىن بەرىلگەن گۇل شوقتارىن سالىپ وتىرامىز. ساباق سوڭىندا كىمگە قانشا گۇل شوعى جينالعانىن سانايمىز. سول بويىنشا: جۇلدىزشا، ءتورتبۇرىش، ۇشبۇرىشتارمەن ەڭبەگىمىز باعالانادى. ولاي بولسا، ساباققا جاقسى قاتىسىپ، ىدىسىمىزعا گۇل شوقتارىن كوپتەپ جينايىق.
2. قايتالاۋ: وتكەن ساباقتارىمىزدى قايتالاۋ ماقساتىندا «ورامال تاستاماق» ويىنىن ويناپ جىبەرەيىك. مەن كىمگە ورامال تاستاسام، سول ويىنشى ورنىنان تۇرىپ سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپ بەرگەن وقۋشى ءوز ۆازاسىنا ءبىر گۇل شوعىن سالىپ وتىرادى.
1. دىبىس دەگەن نە؟
2. ءارىپ دەگەن نە؟
3. قانداي دىبىستاردى بىلەسىڭ؟
4. داۋىستى دىبىستار قالاي اتالادى؟
5. داۋىسسىز دىبىستار قالاي اتالادى؟
6. وتكەن ساباقتاردا قانداي ارىپتەرمەن تانىس بولدىق؟
7. ءسوز دەگەن نە؟
8. سويلەم دەگەن نە؟
9. سوزدە قانشا بۋىن بولادى؟
10. ارىپكە ءسوز ويلا.
11. ءسوزدى قاتىستىرىپ سويلەم قۇرا.
3. جاڭا ساباق: 1. سۋرەتپەن جۇمىس. قارعانىڭ سۋرەتىن كورسەتە وتىرىپ، سيپاتتاۋ.
- مىناۋ نەنىڭ سۋرەتى بالالار؟
- ونىڭ ءتۇسى قانداي؟
- ول قالاي دىبىستايدى؟
- ەندى وسى سوزدەردى قاتىستىرىپ سويلەم قۇراپ كورەيىكشى:
- قارا قارعا قارقىلدايدى.
- قاي دىبىس باسىم ەستىلىپ تۇر؟
- دەمەك ءبىز بۇگىن ر دىبىسىمەن جانە ارپىمەن تانىس بولامىز.
2. ر ءارپىن تاقتاعا ءىلۋ.
ر - عا ءتىلى كەلمەيدى،
كەي بالانىڭ باسىندا.
ر - دە دەسەڭ «ي»دەيدى،
ول باسقا ءارىپ راسىندا.
- شىنىمەن بالالار، كەي بالالاردىڭ ر - عا ءتىلى كەلمەيدى ەكەن.
- قانە ءبارىمىز دىبىستاپ كورەيىكشى - ر - ر - ر - ر - ر
3. سۋرەتكە قاراپ سويلەم قۇراۋ.
- ورماندا قاسقىر، جولبارىس، قارعا جانە ارالار راديو تىڭداپ وتىر.
- سۋرەتتەن تاعى نە كورىپ وتىرمىز؟
- بالالاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداۋ،
- ر دىبىسى بار سوزدەردى بۋىنعا بولگىزۋ (شاپالاقتاۋ ارقىلى بۋىنعا بولگىزۋ).
- ر دىبىسىنىڭ ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، اياعىندا كەزدەسەتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
4. ەندى ەكرانعا نازار اۋدارايىق.
- ەكران سوزىندە دە ر دىبىسى بار ەكەنىن تۇسىندىرە كەتۋ.
- ەلەكتروندى وقۋلىقتاعى ر دىبىسىنا قاتىستى سۋرەتتەردى تاماشالاي وتىرىپ قايتالاۋ.
5.”كىم تاپقىر ” ويىنى.
ر دىبىسى بار سوزدەر ويلاۋ، سول ءسوزدى قاتىستىرىپ سويلەم قۇراۋ(. ويىن دوپ لاقتىرۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى)
4. سەرگىتۋ ءساتى: بيىك بولىپ وسەمىز،
جاپىراقتاي جايقالا.
تابيعاتتى سۇيەمىز،
دەنەمىزدى تىك ۇستاپ
بيلەپ، بيلەپ الامىز.
5. بەكىتۋ: 1. الىپپە داپتەرمەن جۇمىس. سۋرەتتەرگە توقتالىپ ءوتۋ.
2. ر ءارپىنىڭ باسپا تۇرىمەن جانە جازبا تۇرىمەن تانىستىرۋ.
3. جازۋعا دايىندىق ءساتى: ءبىر، ەكى، ءۇش،
جيناپ الىپ كۇش.
قولعا قالام الامىز،
ادەمى ەتىپ جازامىز.
ا) اۋاعا جازىپ كورۋ.
ءا ) تاقتاعا جازىپ كورسەتۋ.
ب) وقۋشىعا جازىپ بايقاتۋ.
ۆ) الىپپە داپتەردەگى جولاقتى تولتىرۋ.
4. ەستافەتالىق ويىن: وتىلگەن ارىپتەر بويىنشا كەسپە ارىپتەردەن ءسوز قۇراپ، قاتار بويىنشا جارىسۋ.
- وزىپ شىققان قاتاردىڭ وقۋشىلارىن ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالا وتىرىپ، ماداقتاۋ، ىنتالاندىرۋ.
اپا اتا
اعا انا
تاعا ارا
6. باعالاۋ:
- ءار بالانىڭ ۇلەسىنە جينالعان گۇل شوقتارىن ساناۋ، سول بويىنشا ەڭبەكتەرىن باعالاۋ.
7. قورتىندى:
- گۇل شوقتارىن «تىلەك شوعىنا» اينالدىرايىقشى
(جاقسى تىلەك ايتا وتىرىپ، گۇل شوقتارىن ءبىر - بىرىنە قوسا وتىرىپ جيناۋ.)
- مىنەكي بالالار قانداي اسەم، ادەمى گۇل پايدا بولدى. كەلەشەكتە وسى گۇلدەي ادەمى دە اسەم بولىپ قۇلپىرىپ وسۋگە ءتيىسپىز. ول ءۇشىن ساباقتى جاقسى وقىپ، جان - جاقتى، ۇلگىلى ازامات بولۋىمىز كەرەك. ولاي بولسا، ول ءۇشىن - ساباقتى جاقسى وقۋعا ۋادە بەرەمىز بە؟
- ۋادە بەرەمىز.
ولاي بولسا، وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
You Might Also Like
-
وقۋشىلارعا اۆتور ت. مولداعالييەۆتىڭ ومىرىنەن قىسقاشا ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، ولەڭنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ جانە ءماتىندى وقىتۋ ق. رىسقۇلبەكوۆ جايلى جانە قازاقستان جولىندا مەرت بولعان قايسار رۋحتى قازاق جا...
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قايناۋ. مەنشىكتى بۋلانۋ جىلۋى (اشىق ساباق)
