ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ جالپى سيپاتتاماسى. قورەكتەنۋى، تىنىس الۋى، سپورا ارقىلى كوبەيۋى
بيولوگيا6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ جالپى سيپاتتاماسى. قورەكتەنۋى، تىنىسالۋى، سپورا ارقىلى كوبەيۋى.
ماقساتى: - ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
- ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋداعى جاڭا تاسىلدەرى، سونىڭ ىشىندەگى ديالوگ، اسسوسياسيا، كەر ءى بايلانىس ادىستەرى، سىني تۇرعىدان ويلاۋ مودۋلدەرىن پايدالانا وتىرىپ، نەگىزگى يدەياسىن ءتۇسىنۋ.
- تاقىرىپتىڭ نەگىزگى تۇيىندەرىن مەڭگەرىپ وقىتۋ ارقىلى ءبىلىم دەڭگەيلەرىن انىقتاي وتىرىپ، وقۋ ءۇشىن جيىنتىق باعامەن باعالاۋ.
سىلتەمە: 6 (7) سىنىپ بيولوگيا وقۋلىعى( ر. ءالىمقۇلوۆا. ر. ساتىمبەكوۆا. ا. سولوۆيەۆا)، اكت.(ەلەكتروندى وقۋلىق)
وقىتۋ ناتيجەلەرى:
- توپتاسا الادى، پىكىر ايتا الادى، پىكىرلەسە الادى، ويلاۋ قابىلەتتەرى ارتادى، ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
- وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەردى پايدالانۋى ارقىلى وزدەرىن - وزدەرى رەتتەپ، ءبىلىمدى مەڭگەرەدى، اكت - نى پايدالانا وتىرىپ، ءمۇعالىمنىڭ كوشباسشىلىعى مەن وقۋشىلاردىڭ دارىندىلىعىن انىقتاۋ.
نەگىزگى يدەيالارى:
- وقۋشىلار ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
مىندەتى:
- ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
تاپسىرما كوزدەرى:
1 تاپسىرما. «وي قوزعاۋ».
1. ءشىرىتۋ باكتەريالارى - عالامشارىمىزدىڭ تازالاۋشىسى اتالۋ سەبەبى نە؟ (وسىمدىك قالدىقتارى مەن جانۋار ولەكسەلەرىندەگى كۇردەلى اعزالىق زاتتاردى ىدىراتادى. توپىراقتا قاراشىرىكتىڭ تۇزىلۋىنە سەبەپشى بولادى.)
2. 1گ. قارا توپىراقتا قانشا باكتەريا بولادى؟ ( 5 - 6 ملرد.)
3. تۇينەك باكتەريالارى قانداي وسىمدىكتەرمەن سەلبەسىپ تىرشىلىك ەتەدى؟ (جوڭىشقا، بەدە، اسبۇرشاق، سيىرجوڭىشقا، سويات. ب. )
4. باكتەريالاردىڭ حالىق شارۋاشىلىعىندا قانداي ماڭىزى بار؟ (ءسۇت تاعامدارىن اشىتۋ، تەرى يلەۋ، سۇرلەمە دايىنداۋ ت. ب.)
5. گورموگونيا دەگەنىمىز نە؟ (كوك - جاسىل بالدىرلاردىڭ جىپشەسى بىرنەشە بولشەككە ءبولىنىپ، سىلەمەيلى قابىقتان سىرتقا شىعىپ جاڭا داراققا اينالىپ كوبەيۋى)
6. سپيرۋلينا سيانوباكتەرياسى ارنايى قانداي جەرلەردە وسىرىلەدى؟(سۋ قويمالارىندا)
2 تاپسىرما.
1 توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتارعا جالپى سيپاتتاما. ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى، وسىمدىكتەرگە جانە جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى. (اڭگىمەلەۋ)
2 توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتار جاسۋشاسىنىڭ قۇرىلىسى.(كورىنىس)
3 - توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ تىنىس الۋى، سپورا ارقىلى كوبەيۋى.(بايانداۋ)
سەرگىتۋ ءساتى. «كوڭىلدى ساڭىراۋقۇلاقتار»
3 تاپسىرما. سىزبالاردى تولتىرۋ.
1 - توپ
ساڭىراۋقۇلاقتارعا ءتان بەلگىلەرى:
وسىمدىكتەرگە ءتان بەلگىلەرى جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى
2 - توپ
ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ كوبەيۋىنە سىزبا قۇراستىرۋ.(وقۋشىلار وزدەرى سىزبا دايىنداپ قورعايدى)
3 - توپ. سىزبانى تولتىرىڭدار.
4 تاپسىرما. «سۇراقتار ستراتەگياسى»
ءار توپ سۇراقتار بەرىپ، جاۋاپ قايتارۋ ارقىلى جاڭا ساباقتى پىسىقتايدى.
1. ساڭىراۋقۇلاقتاردى زەرتتەيتىن عىلىم؟(ميكولوگيا حIح ع. پ. ب.)
2. ساڭىراۋقۇلاق جاسۋشاسىندا جينالاتىن قورەكتiك قور زاتىنىڭ اتاۋى؟( گليكوگەن)
3. تالشىعى بار سپورانىڭ اتاۋى؟( زووسپورا)
4. سپورالار ءتۇزiلەتiن ورىن؟(سپورانگيي)
5. نان اشىتۋعا پايدالانىلاتىن ساڭىراۋقۇلاق؟(قانتتى)
6. كوگiلدiر زەڭ ساڭىراۋقۇلاعىنىڭ اتاۋى؟(پەنيسيلل)
7. ليمون قىشقىلى الىناتىن ساڭىراۋقۇلاق؟( اسپەرگيلل)
8. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتىڭ جەمiستi دەنەسi نەدەن تۇرادى؟( قالپاق، ءتۇبiرتەك)
9. ساڭىراۋقۇلاقتىڭ ءوسiمدiكپەن سەلبەسۋi؟(ميكوريزا)
10. قالپاقشالى قىزىل ءتۇستi ۋلى ساڭىراۋقۇلاق؟( شىبىنجۇت)
11. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتىڭ توپىراق iشiندە كورiنبەي جاتاتىن ءبولiگi؟( جiپشۋماق، جiپشە)
12. قايىڭقۇلاق ساڭىراۋقۇلاعى ۋلى ما، ۋسىز با؟( ۋسىز)
13. بيداي ماساعىن زاقىمدايتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق (قاراكۇيە)
14. جۇگەرi سوبىعىندا بولاتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق( قاراكۇيە)
5 تاپسىرما. «ليدەردى انىقتا»
توپتار وزدەرى توپ اراسىنان ساباققا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىنى «باعالاۋ بەتشەسى» ارقىلى انىقتاپ «ليدەر»اتاندىرىپ، ءسوز - سايىسقا شاقىرىپ ولاردىڭ اراسىنان جاقسى شىققان وقۋشىنى ساباق ليدەرى دەپ اتايدى.
ءسوز سايىستىڭ تاقىرىبى «ساڭىراۋقۇلاق جايلى بىلگەنىم...»
باعالاۋ. وقىتۋ ءۇشىن باعالاۋ جانە وقۋ ءۇشىن باعالاۋ.
كەيىنگى تاپسىرمالار: ۇيگە تاقىرىپ سوڭىندا تاپسىرمالاردى ورىنداۋ جانە ينتەرنەتتەن مالىمەتتەر جيناقتاۋ.
كەرى بايلانىس: ءبىلىم اعاشى. تاقتاعا ىلىنگەن اعاشقا وقۋشىلار ستيكەرلەرگە وزدەرىنىڭ ساباقتان العان اسەرلەرىن جازىپ، ءىلىپ كەرى بايلانىس جاسايدى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ جالپى سيپاتتاماسى. قورەكتەنۋى، تىنىسالۋى، سپورا ارقىلى كوبەيۋى.
ماقساتى: - ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
- ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋداعى جاڭا تاسىلدەرى، سونىڭ ىشىندەگى ديالوگ، اسسوسياسيا، كەر ءى بايلانىس ادىستەرى، سىني تۇرعىدان ويلاۋ مودۋلدەرىن پايدالانا وتىرىپ، نەگىزگى يدەياسىن ءتۇسىنۋ.
- تاقىرىپتىڭ نەگىزگى تۇيىندەرىن مەڭگەرىپ وقىتۋ ارقىلى ءبىلىم دەڭگەيلەرىن انىقتاي وتىرىپ، وقۋ ءۇشىن جيىنتىق باعامەن باعالاۋ.
سىلتەمە: 6 (7) سىنىپ بيولوگيا وقۋلىعى( ر. ءالىمقۇلوۆا. ر. ساتىمبەكوۆا. ا. سولوۆيەۆا)، اكت.(ەلەكتروندى وقۋلىق)
وقىتۋ ناتيجەلەرى:
- توپتاسا الادى، پىكىر ايتا الادى، پىكىرلەسە الادى، ويلاۋ قابىلەتتەرى ارتادى، ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
- وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەردى پايدالانۋى ارقىلى وزدەرىن - وزدەرى رەتتەپ، ءبىلىمدى مەڭگەرەدى، اكت - نى پايدالانا وتىرىپ، ءمۇعالىمنىڭ كوشباسشىلىعى مەن وقۋشىلاردىڭ دارىندىلىعىن انىقتاۋ.
نەگىزگى يدەيالارى:
- وقۋشىلار ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
مىندەتى:
- ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اعزاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، جاسۋشا قۇرىلىسى، تىرشىلىگى مەن قورەكتەنۋى، كوبەيۋى تۋرالى ءبىلۋ.
تاپسىرما كوزدەرى:
1 تاپسىرما. «وي قوزعاۋ».
1. ءشىرىتۋ باكتەريالارى - عالامشارىمىزدىڭ تازالاۋشىسى اتالۋ سەبەبى نە؟ (وسىمدىك قالدىقتارى مەن جانۋار ولەكسەلەرىندەگى كۇردەلى اعزالىق زاتتاردى ىدىراتادى. توپىراقتا قاراشىرىكتىڭ تۇزىلۋىنە سەبەپشى بولادى.)
2. 1گ. قارا توپىراقتا قانشا باكتەريا بولادى؟ ( 5 - 6 ملرد.)
3. تۇينەك باكتەريالارى قانداي وسىمدىكتەرمەن سەلبەسىپ تىرشىلىك ەتەدى؟ (جوڭىشقا، بەدە، اسبۇرشاق، سيىرجوڭىشقا، سويات. ب. )
4. باكتەريالاردىڭ حالىق شارۋاشىلىعىندا قانداي ماڭىزى بار؟ (ءسۇت تاعامدارىن اشىتۋ، تەرى يلەۋ، سۇرلەمە دايىنداۋ ت. ب.)
5. گورموگونيا دەگەنىمىز نە؟ (كوك - جاسىل بالدىرلاردىڭ جىپشەسى بىرنەشە بولشەككە ءبولىنىپ، سىلەمەيلى قابىقتان سىرتقا شىعىپ جاڭا داراققا اينالىپ كوبەيۋى)
6. سپيرۋلينا سيانوباكتەرياسى ارنايى قانداي جەرلەردە وسىرىلەدى؟(سۋ قويمالارىندا)
2 تاپسىرما.
1 توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتارعا جالپى سيپاتتاما. ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى، وسىمدىكتەرگە جانە جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى. (اڭگىمەلەۋ)
2 توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتار جاسۋشاسىنىڭ قۇرىلىسى.(كورىنىس)
3 - توپ.
ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ تىنىس الۋى، سپورا ارقىلى كوبەيۋى.(بايانداۋ)
سەرگىتۋ ءساتى. «كوڭىلدى ساڭىراۋقۇلاقتار»
3 تاپسىرما. سىزبالاردى تولتىرۋ.
1 - توپ
ساڭىراۋقۇلاقتارعا ءتان بەلگىلەرى:
وسىمدىكتەرگە ءتان بەلگىلەرى جانۋارلارعا ءتان بەلگىلەرى
2 - توپ
ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ كوبەيۋىنە سىزبا قۇراستىرۋ.(وقۋشىلار وزدەرى سىزبا دايىنداپ قورعايدى)
3 - توپ. سىزبانى تولتىرىڭدار.
4 تاپسىرما. «سۇراقتار ستراتەگياسى»
ءار توپ سۇراقتار بەرىپ، جاۋاپ قايتارۋ ارقىلى جاڭا ساباقتى پىسىقتايدى.
1. ساڭىراۋقۇلاقتاردى زەرتتەيتىن عىلىم؟(ميكولوگيا حIح ع. پ. ب.)
2. ساڭىراۋقۇلاق جاسۋشاسىندا جينالاتىن قورەكتiك قور زاتىنىڭ اتاۋى؟( گليكوگەن)
3. تالشىعى بار سپورانىڭ اتاۋى؟( زووسپورا)
4. سپورالار ءتۇزiلەتiن ورىن؟(سپورانگيي)
5. نان اشىتۋعا پايدالانىلاتىن ساڭىراۋقۇلاق؟(قانتتى)
6. كوگiلدiر زەڭ ساڭىراۋقۇلاعىنىڭ اتاۋى؟(پەنيسيلل)
7. ليمون قىشقىلى الىناتىن ساڭىراۋقۇلاق؟( اسپەرگيلل)
8. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتىڭ جەمiستi دەنەسi نەدەن تۇرادى؟( قالپاق، ءتۇبiرتەك)
9. ساڭىراۋقۇلاقتىڭ ءوسiمدiكپەن سەلبەسۋi؟(ميكوريزا)
10. قالپاقشالى قىزىل ءتۇستi ۋلى ساڭىراۋقۇلاق؟( شىبىنجۇت)
11. قالپاقشالى ساڭىراۋقۇلاقتىڭ توپىراق iشiندە كورiنبەي جاتاتىن ءبولiگi؟( جiپشۋماق، جiپشە)
12. قايىڭقۇلاق ساڭىراۋقۇلاعى ۋلى ما، ۋسىز با؟( ۋسىز)
13. بيداي ماساعىن زاقىمدايتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق (قاراكۇيە)
14. جۇگەرi سوبىعىندا بولاتىن پارازيت ساڭىراۋقۇلاق( قاراكۇيە)
5 تاپسىرما. «ليدەردى انىقتا»
توپتار وزدەرى توپ اراسىنان ساباققا جاقسى قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىنى «باعالاۋ بەتشەسى» ارقىلى انىقتاپ «ليدەر»اتاندىرىپ، ءسوز - سايىسقا شاقىرىپ ولاردىڭ اراسىنان جاقسى شىققان وقۋشىنى ساباق ليدەرى دەپ اتايدى.
ءسوز سايىستىڭ تاقىرىبى «ساڭىراۋقۇلاق جايلى بىلگەنىم...»
باعالاۋ. وقىتۋ ءۇشىن باعالاۋ جانە وقۋ ءۇشىن باعالاۋ.
كەيىنگى تاپسىرمالار: ۇيگە تاقىرىپ سوڭىندا تاپسىرمالاردى ورىنداۋ جانە ينتەرنەتتەن مالىمەتتەر جيناقتاۋ.
كەرى بايلانىس: ءبىلىم اعاشى. تاقتاعا ىلىنگەن اعاشقا وقۋشىلار ستيكەرلەرگە وزدەرىنىڭ ساباقتان العان اسەرلەرىن جازىپ، ءىلىپ كەرى بايلانىس جاسايدى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇستار كلاسى. كلاستىڭ جالپى سيپاتتاماسى، تىرشىلىك ورتاسى.
