InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساقتار تۋرالى تاريحي مالىمەتتەر
زەرتتەۋ سۇراعى: قانداي دەرەككوزدەر ساقتار تۋرالى مالىمەت بەرەدى؟
ءمۇعالىمنىڭ اتى - ءجونى: الكەنوۆا گ. ب

سىنىپ: 5«ا»
قاتىسقان وقۋشىلار سانى:
قاتىسپاعان وقۋشىلار سانى:
ساباق نەگىزدەلگەن وقۋ ماقساتتارى 5. 3. 1. 1 – كارتادان تايپالىق وداقتاردىڭ ورنالاسۋىن كورسەتۋ؛

ساباق ناتيجەسى:
بارلىق وقۋشىلار: ساقتاردىڭ ورنالاسقان جەرلەرىن بىلەدى. ساقتار تۋرالى جازعان تاريحشىلاردى بىلەدى.
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى: ساقتاردىڭ اتاۋلارىن اجىراتادى، دەرەككوزدەرگە سۇيەنىپ دالەلدەيدى.
كەيبىر وقۋشىلار: ساقتاردىڭ ورنالاسقان جەرلەرىن كەسىن كارتاعا تۇسىرەدى، ولاردى سيپاتتايدى، دەرەككوزدەرگە سۇيەنىپ، ساقتاردىڭ ايىرماشىلىقتارىن اجىراتادى
باعالاۋ كريتەرييى جەكە، جۇپتىق، توپتىق تاپسىرمالاردى ورىنداي الادى.
رەسۋرستار وقۋلىق، سۋرەتتەر، توپقا بولۋگە ارنالعان كەسپە قاعازدار جانە ءارتۇرلى زاتتار، توپتىق تاپسىرمالار، كەرى بايلانىس، ستيكەر.
ءادىس - تاسىلدەر سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، ويىن، توپتىق تاپسىرمالار، كورنەكىلىك. رەفلەكسيا.
ءپانارالىق بايلانىس گەوگرافيا، دۇنيەجۇزى تاريحى
الدىڭعى وقۋ ساق تايپالارى تۋرالى مالىمەتتەر، كارتادان تايپالىق وداقتاردىڭ ورنالاسۋىن كورسەتۋ.
ساباقتىڭ جوسپارى
جوسپارلانعان ۋاقىت «جۇرەكتەن – جۇرەككە» ءادىسى پسيحولوگيالىق ترەنينگ
وقۋشىلار شەڭبەر بولىپ تۇرىپ، قاسىنداعى وقۋشىسىنا تىلەك ايتۋ.
باعالاۋ تۇرلەرى
باستالۋى
5 مينۋت ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى 2 مينۋت
توپتارعا ءبولۋ.
توپ اتاۋلارىنا تۇلعالار ەسىمى بەرىلەدى، توپقا وقۋشىلار قالامدارى ارقىلى بولىنەدى.
«ميعا شابۋىل» ءادىسى.
1. گەرودوت، سترابون، ارريان كىمدەر؟
2. دەرەكتەر دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ ت. ب سۇراقتار
ساباق ماقساتى مەن كريتەرييلەر تۇسىندىرىلەدى.
1 - توپ: گەرودوت
2 - توپ: سترابون
3 - توپ: ارريان زەرتتەۋ سۇراعى
قانداي دەرەكتەرلەر ساقتار تۋرالى مالىمەت بەرەدى؟
وقۋشىلار «ساقتار تۋرالى مالىمەتتەر» تاقىرىبىنداعى بەينە ماتەريالدى تاماشالايدى.
«ويلان، ءبولىس» ءادىسى
•بەينەماتەريالدان نە تاماشالادىڭىزدار؟
•وندا كىمدەر تۋرالى ايتىلدى؟
ءۇي تاپسىرماسى
1 - تاپسىرما
توپقا اشىق سۇراقتار بەرىلەدى.

«كوپىر» تاپسىرماسى
1. ساقتار قاي جەرلەردى مەكەندەگەن؟ (ب. زب. ءى مىڭجىلدىقتا جەتىسۋ مەن تۇركىستاننان قارا تەڭىز بويىنا، التاي تاۋىنان حورەزىمگە دەيىنگى جەرلەردى مەكەندەگەن)
2. ساق تايپالارىنىڭ ىشىندە قانشا بيلەۋشى اۋلەت بولدى؟ (3)
3. جوعارى بيلىككە يە بولعان، تۇڭعىش پاتشا اۋلەتى؟ (كولاكساي)
4. ساقتاردىڭ قوعامدىق ومىرىندە ماڭىزدى ءرول اتقاردى؟ ( حالىق جينالىسى)
5. گەرودوت ساقتاردى قالاي اتاعان؟ (سكيفتەر)
6. تاريحي ادەبيەتتەردە بۇل ءداۋىر قالاي اتالعان؟ («ەرتە تەمىر عاسىرى»، «ەرتە كوشپەلىلەر كەزەڭى»، «ساق ءداۋىرى»)
7. ساقتار قانداي شارۋاشىلىق تۇرىمەن اينالىستى؟ (مال شارۋاشىلىعىنىڭ كوشپەلى، جارتىلاي كوشپەلى، وتىرىقشى تۇرلەرى )
8. ساقتار قولعا قانداي جان - جانۋارلاردى ۇيرەتتى؟ (جىلقى، قوي، ءىرى قارا، تۇيە)
9. ساقتاردىڭ نەگىزگى باسپاناسى؟ (كيىز ءۇي)
10. ساق قوعامى نەگە تابىندى؟ (ارۋاقتارعا، وتقا، كۇنگە، جىلقىعا)
سلايد ارقىلى بەينەماتەريال كورسەتۋ.
10 مينۋت
توپپەن جۇمىس.
2 - تاپسىرما. وي شاقىرۋ ستراتەگياسى:
1 - توپ. وقۋشىلار ساقتار تۋرالى ءوز ويلارىن تەزدەتىپ ايتىپ شىعادى. دەرەكتەردى رەت - رەتىمەن قويۋ:
وقۋشىلار دەرەكتەردى اتاپ ورىن - ورنىنا قويادى.
يران جازبالارىندا «جۇيرىك اتتى تۋرلار» دەيدى
ەجەلگى گرەك دەرەكتەرىندە «ازيالىق سكيفتەر» دەپ اتالدى
پارسى دەرەكتەرىندە «قۇدىرەتتى ەركەكتەر»

2 - توپ. وقۋشىلار ساقتاردى باسقاشا قالاي اتاعانىن جانە قاي جەردە مەكەندەگەنىن ايتىپ بەرەدى.
شوشاق بورىك كيىپ جۇرەتىن ساقتار (تيگراحاۋدا) ---------- سىرداريانىڭ ورتا اعىسى، تيان - شان، جەتىسۋ.
تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنداعى ساقتار (پارادارايا) ------------ قارا تەڭىزدىڭ سولتۇستىگى، ارال تەڭىزىنىڭ ماڭى، سىرداريا مەن امۋداريانىڭ تومەنگى اعىسى.
حاوما سۋسىنىن دايىندايتىن ساقتار (حاۋماۆارگا)------------ مۋرگاب اڭعارى.

3 - توپ. كارتا مەن جۇمىس: ساقتاردىڭ مەكەندەگەن جەرلەرىن كورسەتۋ
ساق تايپالارىنىڭ قونىستانۋى
شوشاق بورىكتى ساقتار (تيگراحاۋدا)
- جەتىسۋدا، تيان – شان تاۋلارىندا، سىرداريا وزەنىنىڭ ورتا اعىسىندا تۇردى.
- تيگراحاۋدا ساقتارى وسى كۇنگى تاشكەنت قالاسى اۋماعىندا، سولتۇستىك قىرعىزستان وڭتۇستىك قازاقستان جانە جەتىسۋ جەرىندە ءومىر سۇرگەن.
ساق - پارادارايا تايپالارى
- قارا تەڭىزدىڭ سولتۇستىگى، ارال تەڭىزىنىڭ بويى مەن سىرداريانىڭ تومەنگى اعىسىن مەكەن ەتكەن (تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنداعى ساقتار دەگەن)
ساق – حاۋماۆارگا
- مۇنداي اتاۋ ولارعا حاوما سۋسىنىنا بايلانىستى بەرىلگەن.
- مۇرعاب اڭعارىندا ءومىر ءسۇردى (تۇركىمەنستان)
ءبىلۋ
3 - تاپسىرما « مۇراجايعا ساياحات» ءادىسى
1. « مۇراجايعا ساياحات» (ساقتارعا قاتىستى بىرنەشە سۋرەتتەر بەرىلەدى ىشىنەن ءار توپ وزىنە ۇناعان سۋرەتتى الىپ، ول بويىنشا مالىمەتتەر بەرەدى جانە سۋرەتتەردى مۇراجايعا ورنالاستىرادى.)
توميريس، التىن كيىمدى ادام، ساق ساربازدارى ت. ب سۋرەتتەر.

4 - تاپسىرما. پوستەر قورعاۋ
1 - توپ: ساقتاردىڭ شارۋاشىلىعى
2 - توپ: ساقتاردىڭ مادەنيەتى
3 - توپ: ساقتاردىڭ ءدىنى مەن ءتىلى
وقۋلىق،
ماتىندەر.
كەرى بايلانىس. «قول شاپالاقتاۋ» ءادىسى ارقىلى ءوزارا توپتىق باعالاۋ.
قولدانۋ 5 - تاپسىرما
كىمنىڭ ءسوزى ( كەسپە قاعازى)
1 - توپ. 1. كيىمى مەن ءومىر ءسۇرۋ داعدىسى سكيفتەرگە ۇقساس ولار ەگىن ەكپەيدى، ءۇي مالدارى مەن وزەننەن اۋلايتىن بالىقتاردى ازىق ەتەدى. ءسۇت ىشەدى دەپ جازعان تاريحشى كىم؟ (گەرودوت)
2 - توپ. 2. «جازىق جەردە تۇرعانمەن، ولار ەگىنشىلىكپەن اينالىسپايدى، كوشپەلىلەر. سكيفتەر سياقتى مالشىلىقپەن جانە بالىق اۋلاۋمەن كۇن كورەدى» كىمنىڭ ءسوزى. (سترابون)
3 - توپ. 3. «سپيتەمەننىڭ اتتى اسكەرى ولاردى قورشاۋعا الدى دا، ساداقپەن اتىپ، تۇگەل قىرىپ سالدى» دەپ جازعان كىم. ( گرەك تاريحشىسى ارريان)
اياقتالۋى
ساباقتى بەكىتۋ
3 مينۋت كەرى بايلانىس
3 مين
«ءبىلىم ساندىعى» ساباقتان تۇيگەن ويلارىن جازىپ سالادى.
وقۋشىلار كەرى بايلانىس ارقىلى وزدەرىنىڭ ساباقتان العان اسەرلەرىن، ۇسىنىس، تىلەكتەرىن جازادى.
ۇيگە تاپسىرما
«التىن ادام» ارحەولوگيالىق ولجاسى
زەرتتەۋ سۇراعى: ەسىك وباسىنان تابىلعان «التىن ادام» كىم بولدى؟
(«تۋعان ەل» باعدارلاماسى: «ءبىزدىڭ اينالامىزداعى تاريحي ەسكەرتكىشتەر» ەسسە جازۋ.
باعالاۋ
2 مينۋت
ۇپايلارىن ساناپ، جەڭىمپاز توپتى انىقتاۋ. توپ ىشىنەن وقۋشىلاردى جەكە باعالاۋ.
قورىتىندى. ساقتاردىڭ كوشپەلى سالتى، جاۋىنگەرلىك داستۇرلەرى وزگە حالىقتاردان ۇستەم بولدى. بۇل داستۇرلەر ءالى دە ءوز ءمانىن جوعالتقان جوق. قازاقتاردىڭ ارعى اتا - بابالارى دا وتان ءۇشىن قاسىق قانى قالعانشا كۇرەسىپ، ەرلىگىمەن داڭققا بولەنگەن. بۇل ەرلىك ءداستۇر اتادان بالاعا مۇرا رەتىندە قالىپ كەلەدى.

ساباقتىڭ تولىق نۇسقاسىن جۇكتەپ الۋ