ساۋلەت ونەرى
ساباق جوسپارى 6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساۋلەت ونەرى (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: ا. ساۋلەت ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
ءا. شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، ونەرگە قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ. عيمارات جوباسىن سىزا بىلۋگە ۇيرەتۋ
ب. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ
ساباققا قاجەتتى قۇرال جابدىقتار: كىتاپ، ءتۇرلى - ءتۇستى قالامدار،
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ،
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباق بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
2. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ:
ءمۇسىن ونەرى
ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن مۇسىندەرى
3. جاڭا ساباق:
1. ساۋلەت ونەرى ادامداردىڭ ومىرىمەن مەن قىزمەتىنە قاجەتتى، ماتەريالدىق تۇرعىدان ۇيىمداسقان ورتا قۇرايتىن ۇيلەر مەن قۇرلىستار، سونداي - اق كەشەندەر، قوعامنىڭ ەستەتيكالىق كوزقاراسىنا سايكەس قۇرىلىستار، ساۋلەت ونەرى مادەنيەت سالاسىن قۇرايدى. قاي ەلگە، قالاعا بارساق تا، ءبىز عاجايىپ ادەمى سۇلۋلىعىمەن كوز تارتاتىن عيماراتتار، سارايلار، مەشىتتەر، تۇرعىن ۇيلەر، ونەركاسىپتىك كەشەندەر كورىپ ءجۇرمىز. ءبىراق وسى ونەر ءتۇرى قالاي اتالاتىنىن بىلە بەرمەيمىز. بۇنداي سۇلۋلىق سىرىن بويىنا سىڭىرگەن ونەر تۋىندىسىن -«ساۋلەت ونەرى» نەمەسە «ارحيتەكتۋرا» دەيدى، گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «اعا قۇرىلىسشى» دەگەن ماعىنا بەرەدى. ارحيتەكتۋرا دەگەن تەك عيماراتتار مەن قۇرىلىس سالۋ ەمەس، سونىمەن بىرگە ادام بالاسىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ تىرشىلىگىنە قاجەت كەڭىستىك پەن ورتانى ءتيىمدى، پايدالى ەتىپ ۇيىمداستىرۋ. ساۋلەت ونەرى اسقان شەبەرلىكتى قاجەت ەتەدى. ريم ارحيتەكتورى ءۆيترۋۆييدىڭ ايتۋىنشا «ساۋلەتتى شىعارمالاردا بۇلجىتپاي ورىندالاتىن 3 قاسيەت بولۋى كەرەك» دەگەن.
ولار: ا) بەرىكتىك - ينجەنەرلىك ەسەپ؛
ءا) قولايلىلىق - تۇرمىس جاعىن بىلۋگە بايلانىستى؛
ب) ادەمىلىك - تالانت - تالعامعا بايلانىستى.
ساۋلەت ونەرى تەحنيكا، عىلىم جانە ونەرمەن تىعىز بايلانىستى. قازىرگى زاماندا ادامدار ساۋلەتتى دە سالتاناتتى ءومىر سۇرگىلەرى كەلەدى. سوندىقتان ساۋلەت ونەرى دە ادامداردىڭ تالعامىنا قاراي دامىپ وتىرادى. سىزدەر بىلەسىزدەر، بۇگىنگى كۇنى ساۋلەت ونەرى تەحنيكالىق جابدىقتارمەن تىعىز بايلانىستى. ادەمىلىك شارتتارىن ۇشتاستىرۋ ءۇشىن ساۋلەتشىگە عىلىمي سانا، سۋرەتكەرلىك وي كەرەك. ادام بالاسى كونە زاماننان باستاپ قۇرىلىسپەن اينالىسقان. ولار ءۇيدى قامىستان، بالشىقتان، اعاشتان، تال شىبىقتاردان سالعان. ءتىپتى سۋ ايدىنىندا دا ءۇي تۇرعىزىپ ۇيرەنگەن. عاسىردان - عاسىرعا مۇرا بولىپ كەلگەن ساۋلەت ونەرى تۋىندىلارى ارحيتەكتۋرالىق ەسكەرتكىشتەر قاتارىنا جاتادى.
2. ەندى ەجەلدەن تۇركى حالىقتارىنا ءتان بولىپ كەلگەن ساۋلەتتىك قۇرىلىستارعا بايلانىستى بىرنەشە اتاۋلارعا توقتالىپ وتەيىك.
ماۆزولەي - مونۋمەنتتىك بەيىتتەردىڭ اتى.
مەدرەسە - مۇسىلمانداردىڭ ەڭ جوعارى رۋحاني مەكتەبى.
مەشىت - مۇسىلمانداردىڭ ءدىني عيماراتى
موزايكا - ءتۇرلى ءتۇستى تاستاردان، بويالعان اينەكتەن سىرتقى قابىرعاعا سالىنعان سۋرەت
كۇمبەز - ءوزىنىڭ سيپاتى جاعىنان ءار تۇرگە بولىنەدى. ولار شەڭبەرلىك كۇمبەز، سىنا بەينەلى كۇمبەز، باسپالداقتى كۇمبەز، جۇلدىزدى كۇمبەز جانە ت. ب.
ساۋلەت ونەرى ەجەلدەن كەلە جاتقان بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ءبىر سالاسى بولىپ تابىلادى.
3. قىزىلوردا قالاسىنىڭ فوتوسۋرەتتەرىمەن تانىستىرۋ
4. پراكتيكالىق ءبولىم
عيماراتتىڭ جوبالىق سۋرەتىن سالۋعا تاپسىرما بەرۋ
5. قورىتىندى
1. قازاقستان سۋرەتشىسى؟ قاستەيەۆ
2. ۇلتتىق اياق كيىم؟ ءماسى
3. اعاشتان جاسالاتىن ۇلتتىق ىدىس؟ وجاۋ
4. زاتتىڭ ەڭ جارىق جەرى قالاي اتالادى؟ جىلت
5. تابيعاتتى بەينەلەيتىن كەسكىندەمە جانرى؟ پەيزاج
6. قارۋ – جاراق جاسايتىن ادام؟ ۇستا
7. ساندىك ءداستۇرلى كاسىبي ونەر؟ قولونەر
8. كەڭىستىكتە سومدالعان كوركەم شىعارما؟ ءمۇسىن
9. اعاشتان ساز اسپاپتارىن تاعى باسقا بۇيىمدار جاسايتىن ادام؟ شەبەر
10. سۋعا جاقسى ەريتىن بوياۋ؟ اكۆارەل
11. كيىم توقىپ تىگەتىن ادام؟ ىسمەر
6. ۇيگە تاپسىرما: كۇمبەزدى قۇرىلىستاردان كورىنىس بەينەلەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساۋلەت ونەرى (سلايدىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى: ا. ساۋلەت ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
ءا. شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، ونەرگە قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ. عيمارات جوباسىن سىزا بىلۋگە ۇيرەتۋ
ب. ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ
ساباققا قاجەتتى قۇرال جابدىقتار: كىتاپ، ءتۇرلى - ءتۇستى قالامدار،
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ،
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباق بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
2. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ:
ءمۇسىن ونەرى
ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن مۇسىندەرى
3. جاڭا ساباق:
1. ساۋلەت ونەرى ادامداردىڭ ومىرىمەن مەن قىزمەتىنە قاجەتتى، ماتەريالدىق تۇرعىدان ۇيىمداسقان ورتا قۇرايتىن ۇيلەر مەن قۇرلىستار، سونداي - اق كەشەندەر، قوعامنىڭ ەستەتيكالىق كوزقاراسىنا سايكەس قۇرىلىستار، ساۋلەت ونەرى مادەنيەت سالاسىن قۇرايدى. قاي ەلگە، قالاعا بارساق تا، ءبىز عاجايىپ ادەمى سۇلۋلىعىمەن كوز تارتاتىن عيماراتتار، سارايلار، مەشىتتەر، تۇرعىن ۇيلەر، ونەركاسىپتىك كەشەندەر كورىپ ءجۇرمىز. ءبىراق وسى ونەر ءتۇرى قالاي اتالاتىنىن بىلە بەرمەيمىز. بۇنداي سۇلۋلىق سىرىن بويىنا سىڭىرگەن ونەر تۋىندىسىن -«ساۋلەت ونەرى» نەمەسە «ارحيتەكتۋرا» دەيدى، گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «اعا قۇرىلىسشى» دەگەن ماعىنا بەرەدى. ارحيتەكتۋرا دەگەن تەك عيماراتتار مەن قۇرىلىس سالۋ ەمەس، سونىمەن بىرگە ادام بالاسىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ تىرشىلىگىنە قاجەت كەڭىستىك پەن ورتانى ءتيىمدى، پايدالى ەتىپ ۇيىمداستىرۋ. ساۋلەت ونەرى اسقان شەبەرلىكتى قاجەت ەتەدى. ريم ارحيتەكتورى ءۆيترۋۆييدىڭ ايتۋىنشا «ساۋلەتتى شىعارمالاردا بۇلجىتپاي ورىندالاتىن 3 قاسيەت بولۋى كەرەك» دەگەن.
ولار: ا) بەرىكتىك - ينجەنەرلىك ەسەپ؛
ءا) قولايلىلىق - تۇرمىس جاعىن بىلۋگە بايلانىستى؛
ب) ادەمىلىك - تالانت - تالعامعا بايلانىستى.
ساۋلەت ونەرى تەحنيكا، عىلىم جانە ونەرمەن تىعىز بايلانىستى. قازىرگى زاماندا ادامدار ساۋلەتتى دە سالتاناتتى ءومىر سۇرگىلەرى كەلەدى. سوندىقتان ساۋلەت ونەرى دە ادامداردىڭ تالعامىنا قاراي دامىپ وتىرادى. سىزدەر بىلەسىزدەر، بۇگىنگى كۇنى ساۋلەت ونەرى تەحنيكالىق جابدىقتارمەن تىعىز بايلانىستى. ادەمىلىك شارتتارىن ۇشتاستىرۋ ءۇشىن ساۋلەتشىگە عىلىمي سانا، سۋرەتكەرلىك وي كەرەك. ادام بالاسى كونە زاماننان باستاپ قۇرىلىسپەن اينالىسقان. ولار ءۇيدى قامىستان، بالشىقتان، اعاشتان، تال شىبىقتاردان سالعان. ءتىپتى سۋ ايدىنىندا دا ءۇي تۇرعىزىپ ۇيرەنگەن. عاسىردان - عاسىرعا مۇرا بولىپ كەلگەن ساۋلەت ونەرى تۋىندىلارى ارحيتەكتۋرالىق ەسكەرتكىشتەر قاتارىنا جاتادى.
2. ەندى ەجەلدەن تۇركى حالىقتارىنا ءتان بولىپ كەلگەن ساۋلەتتىك قۇرىلىستارعا بايلانىستى بىرنەشە اتاۋلارعا توقتالىپ وتەيىك.
ماۆزولەي - مونۋمەنتتىك بەيىتتەردىڭ اتى.
مەدرەسە - مۇسىلمانداردىڭ ەڭ جوعارى رۋحاني مەكتەبى.
مەشىت - مۇسىلمانداردىڭ ءدىني عيماراتى
موزايكا - ءتۇرلى ءتۇستى تاستاردان، بويالعان اينەكتەن سىرتقى قابىرعاعا سالىنعان سۋرەت
كۇمبەز - ءوزىنىڭ سيپاتى جاعىنان ءار تۇرگە بولىنەدى. ولار شەڭبەرلىك كۇمبەز، سىنا بەينەلى كۇمبەز، باسپالداقتى كۇمبەز، جۇلدىزدى كۇمبەز جانە ت. ب.
ساۋلەت ونەرى ەجەلدەن كەلە جاتقان بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ءبىر سالاسى بولىپ تابىلادى.
3. قىزىلوردا قالاسىنىڭ فوتوسۋرەتتەرىمەن تانىستىرۋ
4. پراكتيكالىق ءبولىم
عيماراتتىڭ جوبالىق سۋرەتىن سالۋعا تاپسىرما بەرۋ
5. قورىتىندى
1. قازاقستان سۋرەتشىسى؟ قاستەيەۆ
2. ۇلتتىق اياق كيىم؟ ءماسى
3. اعاشتان جاسالاتىن ۇلتتىق ىدىس؟ وجاۋ
4. زاتتىڭ ەڭ جارىق جەرى قالاي اتالادى؟ جىلت
5. تابيعاتتى بەينەلەيتىن كەسكىندەمە جانرى؟ پەيزاج
6. قارۋ – جاراق جاسايتىن ادام؟ ۇستا
7. ساندىك ءداستۇرلى كاسىبي ونەر؟ قولونەر
8. كەڭىستىكتە سومدالعان كوركەم شىعارما؟ ءمۇسىن
9. اعاشتان ساز اسپاپتارىن تاعى باسقا بۇيىمدار جاسايتىن ادام؟ شەبەر
10. سۋعا جاقسى ەريتىن بوياۋ؟ اكۆارەل
11. كيىم توقىپ تىگەتىن ادام؟ ىسمەر
6. ۇيگە تاپسىرما: كۇمبەزدى قۇرىلىستاردان كورىنىس بەينەلەۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
انا مەن بالانىڭ اراسىنداعى قارىم - قاتىناستىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ويىن ارقىلى كورسەتۋ. قايىرىمدى بولۋعا، ۇلكەنگە، كىشىگە قامقور بولا بىلۋگە تاربيەلەۋ:
