InfoHub Logo

ۇلى جاسىل قورعان — بۇل افريكادا تۇرعىزىلىپ جاتقان الەمنىڭ جاڭا ءبىر عاجايىبى. ساحارا ءشولى جىلدار بويى كونتينەنتتىڭ القاپتارى مەن جايىلىمدارىنا دەندەپ ەنىپ كەلەدى، شولدەنۋ ساحارانىڭ اينالاسىنداعى ەلدەردىڭ پروبلەماسىنا اينالعانىنا دا از ۋاقىت وتكەن جوق. ەندى مىنە، ءشولدىڭ ۇلعايۋىن توقتاتاتىن ءتاسىل ويلاپ تابىلىپ وتىر.   

2007 جىلى-اق ول وڭىرلەردى كوركەيتۋ جوباسى ۇسىنىلعان ەدى. ول جوباعا سايكەس شىعىسىندا دجيبۋتيدەن باستاپ باتىسىندا سەنەگالعا دەيىنگى افريكالىق 11 ەلدىڭ اۋماعىندا ەنى 16 كم جانە ۇزىندىعى 7775 كم بولاتىن جەرگە اعاشتار ەگىلەدى.   

اعاشتاردى ەگۋ مەن ولاردىڭ كۇتىمىنە 8 ملرد. دوللار جۇمسالادى. باس كەزىندە جوباعا 12 ەل قاتىسقان ەدى، كەيىن وعان تاعى 9 ەل قوسىلدى. قازىرگى تاڭدا «ۇلى جاسىل قورعان» اعاشتارىنىڭ 15% ەگىلىپ بولدى، ءبىر سەنەگالدىڭ وزىندە عانا 11 ملن. اعاش كوشەتى وتىرعىزىلدى.

ەڭ باستىسى، قورعان قازىرگى كۇيىنىڭ وزىندە كونتينەنتتىڭ ەكولوگياسى مەن ەكونوميكاسىنا وڭدى ىقپال ەتىپ جاتىر. كوك ايماقتىڭ ارقاسىندا توپىراقتىڭ قۇرعاۋى ازايدى جانە ونى جەل ۇشىرىپ اكەتپەيدى، ميكروكليمات قالپىنا كەلىپ جاتىر، اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىن ءوسىرۋ مۇمكىندىگى قايتا تۋىپ وتىر.  

تاعى ءبىر جاقسى جايت بار. قورعان كونسەپسياسى وزگەرۋ ۇستىندە. ەندى ءشول دالامەن شەكارادا تەك اعاشتاردى ەگۋ مىندەتتى ەمەس ەكەنى بەلگىلى بولىپ وتىر. جەردى جاي عانا اۋىل شارۋاشىلىعى تۇرعىسىنان بەلسەندى تۇردە پايدالانۋ اعاش ەككەندەي ناتيجە بەرەدى، ونىڭ ۇستىنە بۇدان پايدا دا تۇسەدى.    

بۇگىنگى تاڭدا ەفيوپيادا 15 ملن. گا جەر قالپىنا كەلگەن، نيگەريادا — تاعى 4،8 ملن. گا جەر قالپىنا كەلگەن، ال 2030 جىلعا قاراي 100 ملن. گا جۋىق جەردى قالپىنا كەلتىرۋ مەجەلەنىپ وتىر. وڭىردە 350 مىڭ جۇمىس ورنىنىڭ اشىلۋى «ۇلى جاسىل قورعان» جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى بولماق، ال ەگىلگەن وسىمدىكتەر جەر اتموسفەراسىنداعى 250 ملن. توننا كومىرقىشقىل گازىن تازارتا الادى.   

ساحارا اۋماعىندا جاۋىن-شاشىن مولشەرىن ارتتىرۋعا سەبەپ بولاتىن قۋاتتى جەل جانە كۇن ەلەكتر ستانسيالارى جەلىسىنىڭ قۇرىلۋى وسى جۇمىستىڭ تاعى ءبىر باعىتى بولىپ وتىر.  

---