شەتەلدەگى وقۋ ومىرلىك تاجىريبە بەردى

ەكى ەلدىڭ وقۋ جۇيەسى

- قازاقستان مەن پولشانىڭ وقۋ جۇيەسىندە ءبىرقاتار ايىرماشىلىق بار. اسىرەسە، ول جاقتا ستۋدەنت ءوزىنىڭ قالاعان پاندەرىن تاڭدايدى جانە سول ءپاندى بايقاپ كورۋىنە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت بەرىلەدى. ءبىلىم الۋشى ديسيپلينانى، ساباق كەستەسىن جانە ۋاقىتىن ءوزى تاڭدايدى. وقۋ تەك لەكسيالار مەن سەمينارلاردان عانا تۇرادى. ءبىر ءپان لەكسيا بولسا، ەكىنشىسىنەن تەك سەمينارعا باراسىڭ. ستۋدەنتتەردىڭ ساباققا قاتىسىمى تەكسەرىلمەيدى. بارلىق قورىتىندى باعانى شەشۋشى ەمتيحاندا قويادى.

ءبىزدىڭ حالىقارالىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ۋنيۆەرسيتەتىندە الەمنىڭ 80 مەملەكەتتەگى وقۋ ورىندارىمەن سەرىكتەستىك بار. جالپى جۋرناليستيكا ماماندىعى بويىنشا كورەيادا، پولشادا ، مالايزيادا، چەحيادا وقۋعا مۇمكىندىك بار. سونىڭ ىشىندە ماعان پولشا قاتتى ۇنادى. ءبىرىنشى كۋرستان بەرى وسى ەلگە وقۋعا بارۋدى ارماندايتىنمىن.

بىرىنشىدەن، ادام ميسكيەۆيچ ۋنيۆەرسيتەتى وتە جاڭا، زاماناۋي باعىتتا وقىتادى. ەكىنشىدەن، پولشادان ەۋروپانىڭ باسقا مەملەكەتتەرىنە شىعۋعا مۇمكىندىك بار. ۇشىنشىدەن، ستۋدەنتتەرگە ءومىر ءسۇرۋ وتە جەڭىل دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ازىق-تۇلىكتىڭ، تاۋارلاردىڭ باعاسى قازاقستانمەن بىردەي دەپ ايتسام بولادى.

پولشاداعى وقۋدىڭ قيىندىقتارى

- پولشاعا وقۋعا بارماس بۇرىن، مەن اعىلشىن ءتىلىن ورتاشا دەڭگەيدە بىلەتىنمىن. ول جاقتا مەنىڭ سويلەۋ، تىڭداۋ دەڭگەيىم دامىدى. تازا اعىلشىنشا سويلەيتىن ورتادا جۇرگەن سوڭ، ءتىل دەڭگەيىڭدى دامىتۋعا وتە كوپ كومەگىن تيگىزەدى ەكەن. كەيدە ساباق بارىسىندا بىزگە عىلىمي ماقالالاردى وقۋعا بەرگەندە اكادەميالىق اعىلشىن تىلىندە كەيبىر تەرميندەردى تۇسىنبەيتىنبىز. ءبىراق، ءبىر تاقىرىپتى تۇسىنبەسەك، وقىتۋشىلاردان مىندەتتى تۇردە سۇرايتىنبىز. ول كىسىلەر بىزگە كومەكتەسىپ، سويلەگەندە ءتىلىمىز جەتپەي جاتسا ءبارى قولداپ، جانىمداعى ستۋدەنتتەر دە كومەكتەسىپ جىبەرەتىن.

شەتەلدەگى ءومىرىم ماعان ومىرلىك تاجىريبە بەردى دەپ ايتا الامىن. ويتكەنى، ءوزىڭ جالعىز شەتەلدە جۇرگەننەن كەيىن سەنى قولدايتىن اتا-اناڭ، جاقىندارىڭ جوق. ءوز ومىرىڭە جانە قاۋىپسىزدىگىڭە جاۋاپكەرشىلىك الاسىڭ. نەگىزى مەندە قيىندىقتىڭ ءبارى باستاپقى كەزدە بولدى. الماتى-استانا، استانا-فرانكفۋرت-پوزنان باعىتىندا بيلەت العانبىز. ۇشاققا ءبىرىنشى رەت وتىرعاننان كەيىن جانىمداعى قىز ەكەۋمىز حالىقارالىق رەيستەردىڭ ەرەجەسىن بىلمەيتىنبىز. استانادان فرانكفۋرتتا ۇشىپ بارعاندا جۇكتەرىمىزدى قويا باستاعان كەزدە رەيستارىمىزدىڭ ۇشىپ كەتكەنىن بىلدىك. سويتسەك حالىقارالىق سايتتاردا ءار 20 مينۋت سايىن رەيسىڭدى تەكسەرىپ وتىرۋ كەرەك ەكەنسىڭ. ءبىزدىڭ رەيس اۋىسىپ كەتكەن ەكەن ال ءبىز ونى قاراماعانبىز. سول كۇنى ءبىر كۇن اۋەجايدا قونۋعا ءماجبۇر بولدىق. بۇل وتە سترەسستى جاعداي بولدى. ونداي وقيعا ومىرىمىزدە ءبىرىنشى رەت ورىن الدى. ونىڭ ۇستىنە فرانكفرۋتتاعى اۋەجاي ەۋروپاداعى ەڭ ۇلكەن اۋەجاي بوپ سانالادى. ءارتۇرلى ۇلت وكىلدەرى، قانشاما ادام بار دەگەندەي. بوتا ەكەۋمىز بالاپاندار سياقتى شىرىلداپ ارى-بەرى جۇگىرىپ قالدىق. ەشكىم سۇراعىمىزعا جاۋاپ بەرگىسى كەلمەدى. كەيبىر ساتتەردە اعىلشىنشا تۇسىندىرگەندە قينالىپ قالدىق. ءسويتىپ بىزگە بيلەتتى تۇسكى ۋاقىتقا تەگىن بەردى. وسىلايشا پوزنانعا جەتتىك.

جۋرناليستيكانى كەزدەيسوق تاڭدادىم

- نەگىزى مەن 7 سىنىپقا دەيىن ناقتى جۋرناليست بولامىن دەپ ويلامادىم. بالالىق شاقتا ادامدا ءارتۇرلى ارمان بولادى عوي. جەتىنشى سىنىپتان باستاپ جارىستارداعى تورەشىلەر جازعان ەسسەمە قاراپ «سەن جازا الادى ەكەنسىڭ عوي، مۇمكىن جۋرناليست بولارسىڭ» دەپ پىكىر ءبىلدىردى. بۇل ويىمدى انام بىردەن قولدادى. جالپى جۋرناليستيكانى ءبارى كوگىلدىر ەكراندا جۇرگىزۋشى بولۋ دەپ ويلايدى. مەندە دە سونداي بالالىق وي بولعان. ءبىراق، ەسەيە كەلە جاۋاپكەرشىلىگى ەڭ اۋىر، قيىنشىلىعىنا قاراماستان وتە قىزىق ماماندىق ەكەنىن ءتۇسىندىم. قوعامدا بوپ جاتقان جاڭالىقتاردى، ماڭىزدى وقيعالاردى بۇكپەسىز وبەكتيۆتى تۇرعىدا حالىققا جەتكىزۋ كەرەگىن ۇعىندىم.

مەن ەڭ باستىسى جازا الامىن. 10 سىنىپتان باستاپ «ۇلان» گازەتىنە ماقالالارىمدى جىبەرە باستادىم. ءوزىمنىڭ جازۋ ءستيلىم قالىپتاستى. ادامداردان سۇحبات الۋ، قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، ماقالا جاريالانعان كەزدە «ءماسساعان، مەنىڭ قولىمنان كەلەدى ەكەن عوي بۇل نارسە» دەگەن سياقتى بويىڭدى ماقتانىش سەزىمى بيلەيدى. جازۋدى توقتاتقان جوقپىن، جالعاستىرىپ ودان سايىن قىزىعا بەردىم. سوڭىندا بۇل سالانىڭ مەنىكى ەكەنىن ءتۇسىندىم. باسقا باعىتتى بايقاپ كورۋ ارينە ويىمدا بولدى. 11-سىنىپتا جۋرناليستيكاعا تۇسە الماي قالسام، مۇمكىن بيزنەسكە، ەكونوميكاعا كەتەتىن شىعارمىن دەپ ويلاندىم. ارينە، بۇرىن سوڭدى حابارىم بولماعان مەنەن مۇلدەم الىس ماماندىقتار. اقىر سوڭىندا جۇرەگىمنىڭ جۋرناليستيكاعا تارتىپ تۇرعانىن ءتۇسىندىم.

جۋرناليست ادىلدىكتى تۋ ەتۋ كەرەك

- جۋرناليستيكانىڭ قوعامداعى ورنى وتە ماڭىزدى. اقپارات تاراتۋدا، ءبىر وقيعاعا باعا بەرگەندە جۋرناليستتىك ەتيكانى مىندەتتى تۇردە ساقتاۋ كەرەك. ءبىز ءقازىر الەمدە بولىپ جاتقان ءتۇرلى قاقتىعىستاردى گەوساياسي جاعدايلاردا ءارتۇرلى ب ا ق وكىلدەرىنىڭ قايسىسى وبەكتيۆتى اقپارات بەرىپ جاتقانىن سارالاپ ءجۇرمىز. جالپى جۋرناليست ول ەموسياعا بەرىلمەي، بەيتاراپ اقپارات تاراتۋى ءتيىس. ويتكەنى، سەنىڭ ءاربىر جازعان ماتەريالىڭ، تاراتقان جاڭالىعىڭنىڭ ءوزى كىشكەنە ءبىر سويلەم بولسا دا، ول ەرتەڭ بىرەۋدىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. جالپى جۋرناليست اقپارات تاراتپاسا، قوعامنان مۇلدەم بولەكتەنىپ قالار ەدىك. ءبىز الەمدە نە بوپ جاتقانىنان بەيحابار بولاتىن ەدىك. مىسالى، پاندەميا كەزىندە قازاقستاندىق جۋرناليستەر وزدەرىنىڭ ءومىرىن قۇربان ەتىپ، جانكەشتى ەرلىك جاسادى دەپ ايتا الامىن. بۇدان بولەك جۋرناليستيكا قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋدا ادامدارعا ۇگىت-ناسيحات، ءبىلىمدى جاقسى نارسەلەردى، ونەردى ناسيحاتتاۋدا وتە ماڭىزدى رول اتقارادى. ءجۋرناليستتىڭ كارەراسىندا باستى نازاردا ول شىنشىلدىق تۇرۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، شىنشىلدىق، ادىلدىك، تاۋەلسىزدىك - بۇل ەتيكانىڭ ەڭ ماڭىزدى قاعيدالارى بوپ سانالادى. ياعني، كەز-كەلگەن اقپاراتتى جاريالاردا «ماتەريالىم ەرتەڭ بىرەۋدىڭ جەكە باسىنا قاۋىپ-قاتەر توندىرمەي مە، جەكە شەكاراسىنا قول سۇقپاي ما؟» دەگەن نارسەلەردى ەسكەرۋ قاجەت. ەتيكا ادەبىن ساقتاۋ كەرەك. وسى اقپاراتىم ارقىلى قوعامعا پايدالى نە بەرە الامىن دەگەن سياقتى مىندەت تۇرۋ قاجەت.