شىعىس شامشىراعى عانيعا - 110 جىل
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
ايتەكەبي كەنتى، № 266 مەكتەپ – ليسەيدىڭ
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جۇبانوۆا ءمولدىر بەرىك قىزى
شىعىس شامشىراعى – ۇرپاقتارعا ۇلاعات
ساياحات ساباق
ساباقتىڭ ماقساتى: عاني بويىنداعى ۇيىمداستىرۋشىلىق، شەشەندىك، تاباندىلىق، ادىلدىك، ادالدىق، شىنشىلدىق، السىزدەرگە قامقورلىق، ءقايسىبىرىن سانامالاپ ايتايىق، اسىل قاسيەتتەر توعىسقان تۇلعا ونەگەسىن ۇرپاقتارعا ۇلگى ەتىپ، رۋحاني تاربيە بەرۋ. مەموريالدىق مۋزەيگە ساياحات جاساۋ.
«قازاقستان مەن ورتالىق ازيا جاستارىنىڭ جالىندى جەتەكشىسى، شىعىس جاستارىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى بولعان بەلگىلى قوعام قايراتكەرى عاني مۇراتبايەۆ ەسىمى ەلگە عانا ەمەس، الەمگە بەلگىلى. ول ءوز باسىنا دارىعان جىگەر - كۇش پەن اقىل - پاراساتىن شىعىس حالقىنىڭ كەمەل كەلەشەگىنە باعىتتادى. ەگەر سارعايعان تاريح پاراقتارىنا كوز سالساق، ون بەس جاسار بالانىڭ الاساپىران كەزەڭدە مارتەبەلى دە لاۋازىمدى ۇيىمنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانۋى تەكتەن - تەك بولماسا كەرەك. تۇلا بويى قايسارلىق پەن قايراتقا، نامىس پەن جىگەرگە، ويى اقىل مەن پاراساتقا تولى عاني شىعىس جاستارىنىڭ كەمەل كەلەشەگى ءۇشىن ءومىرىن سارپ ەتتى».
ەركىن ءابىل
قازاقتان شىققان جارىق جۇلدىز عاني قازالىدا تۋعان. سودان دا عاني مۇراتبايەۆتىڭ ءومىرى مەن قوعامدىق قىزمەتىن زەرتتەپ، ناسيحاتتايتىن عاني مۋزەيى قازالىدا قونىس تەپكەن. مۋزەي ەكسپوزيسياسىمەن تانىسقان ادام عانيدىڭ جاستىعىنا قاراماستان اۋىر كەزەڭدەردە اتقارعان جۇمىسىمەن، ونىڭ قايرات پەن نامىسقا تولى رۋحىمەن تىلدەسە الادى. ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ سىندارلى ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ مەن رۋحاني تاربيە بەرۋ جولىندا عاني مۇراتبايەۆ اتىنداعى مەموريالدىق مۋزەي ۇجىمى عاني مەن ول تۋعان ايماق تاريحى تۋرالى دەرەكتەر جيناپ، مۋزەي قورىن تىڭ جادىگەرلەرمەن تولىقتىرۋعا، جاستاردى عاني رۋحىندا تاربيەلەۋدە اۋقىمدى ناسيحاتتىق جۇمىستار جۇرگىزىپ - اق كەلەدى. مۋزەي ءۇيىن شارتتى تۇردە العاندا عانيدىڭ قايناپ تۇرعان قارا قازانى دەسەك، ونداعى جادىگەرلەر – حالقىمىزدىڭ رۋحاني قازىناسى. ءبىر قۇپتارلىعى، ۋاقىت وتكەن سايىن تىڭ جادىگەرلەرمەن تولىعىپ، عانيدىڭ ازاماتتىق تۇلعاسى اشىلا تۇسۋدە.
عاني مۇراتبايەۆ مۋزەيىنىڭ سىرتقى كورىنىس.
مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ءبىزدى جىلى قارسى الدى. وقۋشىلار مۋزەي جادىگەرلەرىن تاماشالاپ، جان - جاققا كوز جۇگىرتتى.
اعىمداعى جىلى عاني مۋزەيىنىڭ اشىلعانىنا 40 جىل تولىپ، تورقالى تويى بولىپ ءوتتى. وسى جىلدار شەڭبەرىندە مۋزەيدىڭ كەرەگەسى كەڭەيىپ، شاڭىراعى بيىكتەپ بارادى. كەزىندە مۋزەيدەگى جادىگەرلەر سانى بارى - جوعى 200 بولسا، بۇگىندە 5500گە جەتىپ وتىرعانىن ايتىپ بەردى. ءاربىر جىل سايىن مۋزەيمەن تانىسىپ، عاني رۋحىنا تاعزىم ەتۋشىلەر سانى 17 مىڭعا جۋىقتايتىن كورىنەدى.
عانيدىڭ جۇمىس بولمەسى، قولدانعان زاتتارى
شىعىس شامشىراعىنىڭ مۋزەيىن ماتەريالدىق تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋ ماقساتىندا جىل سايىن مەملەكەت قارجىسى ءبولىنىپ، بىرنەشە رەت رەەكسپوزيسيالىق جۇمىستار جۇرگىزىلەدى ەكەن.
ءۇش ءتىلدى قاتار مەڭگەرگەن، ءبىلىمنىڭ قاشاندا ىزدەنبەسە ازدىق ەتەتىن، ەڭبەك سۇيگىشتىگىمەن، باتىرلىعىمەن، وتكەر تىلىمەن ءوز زامانىندا وق بويلى وزىق تۇلعاسى بولا بىلگەن ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز عاني قاشاندا ۇلگى ونەگە كىلتى.
ساياحات بارىسىندا، وقۋشىلار ءوز سۇراقتارىنا جاۋاپ الىپ، ۇلكەن شابىتپەن قاناتتاندى. العان اسەرلەرى جايىندا وقۋشىلار وي ءبولىسىپ، ءتىپتى اڭگىمەگە ارقاۋ بولعان عاني تۋرالى ولەڭ تۋدى.
عانيعا!
جىرلايىق بۇگىن عانيداي بيىك قىراندى،
ازاتتىق ءۇشىن الىسقان اسىل ۇلاندى.
بۇل كۇندەردە ەسىمىن ەل تانىعان،
جالىندى جاستار شىرقاتا بەرگەن ۇراندى.
عاني اعام ەر ەدى،ەلىم دەگەن،
جاناشىر بوپ جاستارعا جەڭىلمەگەن
ول قازاقتىڭ اتى وشپەس قايراتكەرى،
ءور تۇلعالى،تۋماسىنان قايراتتى ەدى.
ول ءارقاشان كوزدەگەن ادىلدىكتى،
جەتىمدەرگە قامقور بوپ،ەرلىك ەتتى.
ول جاساعان ىزگى ىستەر ۇمىتىلماس،
وتسەداعى سان جىلدار،عاسىر ءتىپتى.
شىعىستىڭ شولپانىنداي جارقىراعان،
ەرەكشە ەدى ەلى ءۇشىن ءبىر تۋعان.
دارىندى تۇلعادارا اركەز قازاققا،
بۇگىندە ول جاستاردىڭ جىرى بولعان.
تۇلعالاردىڭ تۇنىپ تۇرعان ارناسى،
عاني اعا قازالىنىڭ تۋماسى.
وتسەدە عاسىر 110 جىل،
ەڭبەگىنىڭ جارقىراعان جالعاسى.
مەندە اعا اتىڭدى ماقتان ەتەم،
وزىمنەن كەيىنگىگە ماقتاپ وتەم.
ورنىڭ سەنىڭ ۇمىت بولماس ءبىز ءۇشىن،
بۇل ولەڭدى وزىڭە ارناۋ ەتەم.
مىنە، جاستاردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، حالىقتى ساۋات اشۋعا شاقىرعان، قاشاندا ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن عانيدىڭ 110 جىلدىق مەرەي تويى تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىق تورقالى تويىمەن قاتار كەلىپ، تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ وتكەن عاني اتامىزدى ورنىنان ءبىر اۋناتقان بولار. ءتىپتى عاني اتامىز بىزگە رۋح، كۇشجىگەر بەرگەندەي بولدى. تاعزىم جاساۋشىلار سانىنىڭ كوپتىگىن كورىپ، كوڭىلىمىز ءبىر مارقايىپ قالدى. العان اسەرىمىزدى سوزبەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. كەۋدەمىزگە ماقتانىش سەزىمى ماساتتانىپ تۇردى. ارينە، ماساتتانباسقا، ويتكەنى ءبىز شىعىس شامشىراعى بولعان عانيدىڭ ۇرپاعىمىز، جەرلەسىمىز.
كورنەكتى قوعام قايراتكەرىنىڭ تاعىلىمدى قاسيەتتەرىن ۇرپاقتارعا ۇلگى ەتىپ، حالىققا تۇراقتى تۇردە ناسيحاتتاپ كەلە جاتقان عاني مۋزەيىنىڭ كەلەشەگى كەمەلدەنىپ - اق كەلەدى. عانيدىڭ ءوزى “بولاشاق جاستاردىكى” دەگەن ەمەس پە. دەمەك، جاستارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرىپ، ولاردى وتانسۇيگىشتىككە باۋلىپ كەلە جاتقان مەموريالدىق مۋزەي ۇجىمىنا ساتتىلىك تىلەيمىز.
ايتەكەبي كەنتى، № 266 مەكتەپ – ليسەيدىڭ
ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جۇبانوۆا ءمولدىر بەرىك قىزى
شىعىس شامشىراعى – ۇرپاقتارعا ۇلاعات
ساياحات ساباق
ساباقتىڭ ماقساتى: عاني بويىنداعى ۇيىمداستىرۋشىلىق، شەشەندىك، تاباندىلىق، ادىلدىك، ادالدىق، شىنشىلدىق، السىزدەرگە قامقورلىق، ءقايسىبىرىن سانامالاپ ايتايىق، اسىل قاسيەتتەر توعىسقان تۇلعا ونەگەسىن ۇرپاقتارعا ۇلگى ەتىپ، رۋحاني تاربيە بەرۋ. مەموريالدىق مۋزەيگە ساياحات جاساۋ.
«قازاقستان مەن ورتالىق ازيا جاستارىنىڭ جالىندى جەتەكشىسى، شىعىس جاستارىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى بولعان بەلگىلى قوعام قايراتكەرى عاني مۇراتبايەۆ ەسىمى ەلگە عانا ەمەس، الەمگە بەلگىلى. ول ءوز باسىنا دارىعان جىگەر - كۇش پەن اقىل - پاراساتىن شىعىس حالقىنىڭ كەمەل كەلەشەگىنە باعىتتادى. ەگەر سارعايعان تاريح پاراقتارىنا كوز سالساق، ون بەس جاسار بالانىڭ الاساپىران كەزەڭدە مارتەبەلى دە لاۋازىمدى ۇيىمنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانۋى تەكتەن - تەك بولماسا كەرەك. تۇلا بويى قايسارلىق پەن قايراتقا، نامىس پەن جىگەرگە، ويى اقىل مەن پاراساتقا تولى عاني شىعىس جاستارىنىڭ كەمەل كەلەشەگى ءۇشىن ءومىرىن سارپ ەتتى».
ەركىن ءابىل
قازاقتان شىققان جارىق جۇلدىز عاني قازالىدا تۋعان. سودان دا عاني مۇراتبايەۆتىڭ ءومىرى مەن قوعامدىق قىزمەتىن زەرتتەپ، ناسيحاتتايتىن عاني مۋزەيى قازالىدا قونىس تەپكەن. مۋزەي ەكسپوزيسياسىمەن تانىسقان ادام عانيدىڭ جاستىعىنا قاراماستان اۋىر كەزەڭدەردە اتقارعان جۇمىسىمەن، ونىڭ قايرات پەن نامىسقا تولى رۋحىمەن تىلدەسە الادى. ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ سىندارلى ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ مەن رۋحاني تاربيە بەرۋ جولىندا عاني مۇراتبايەۆ اتىنداعى مەموريالدىق مۋزەي ۇجىمى عاني مەن ول تۋعان ايماق تاريحى تۋرالى دەرەكتەر جيناپ، مۋزەي قورىن تىڭ جادىگەرلەرمەن تولىقتىرۋعا، جاستاردى عاني رۋحىندا تاربيەلەۋدە اۋقىمدى ناسيحاتتىق جۇمىستار جۇرگىزىپ - اق كەلەدى. مۋزەي ءۇيىن شارتتى تۇردە العاندا عانيدىڭ قايناپ تۇرعان قارا قازانى دەسەك، ونداعى جادىگەرلەر – حالقىمىزدىڭ رۋحاني قازىناسى. ءبىر قۇپتارلىعى، ۋاقىت وتكەن سايىن تىڭ جادىگەرلەرمەن تولىعىپ، عانيدىڭ ازاماتتىق تۇلعاسى اشىلا تۇسۋدە.
عاني مۇراتبايەۆ مۋزەيىنىڭ سىرتقى كورىنىس.
مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ءبىزدى جىلى قارسى الدى. وقۋشىلار مۋزەي جادىگەرلەرىن تاماشالاپ، جان - جاققا كوز جۇگىرتتى.
اعىمداعى جىلى عاني مۋزەيىنىڭ اشىلعانىنا 40 جىل تولىپ، تورقالى تويى بولىپ ءوتتى. وسى جىلدار شەڭبەرىندە مۋزەيدىڭ كەرەگەسى كەڭەيىپ، شاڭىراعى بيىكتەپ بارادى. كەزىندە مۋزەيدەگى جادىگەرلەر سانى بارى - جوعى 200 بولسا، بۇگىندە 5500گە جەتىپ وتىرعانىن ايتىپ بەردى. ءاربىر جىل سايىن مۋزەيمەن تانىسىپ، عاني رۋحىنا تاعزىم ەتۋشىلەر سانى 17 مىڭعا جۋىقتايتىن كورىنەدى.
عانيدىڭ جۇمىس بولمەسى، قولدانعان زاتتارى
شىعىس شامشىراعىنىڭ مۋزەيىن ماتەريالدىق تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋ ماقساتىندا جىل سايىن مەملەكەت قارجىسى ءبولىنىپ، بىرنەشە رەت رەەكسپوزيسيالىق جۇمىستار جۇرگىزىلەدى ەكەن.
ءۇش ءتىلدى قاتار مەڭگەرگەن، ءبىلىمنىڭ قاشاندا ىزدەنبەسە ازدىق ەتەتىن، ەڭبەك سۇيگىشتىگىمەن، باتىرلىعىمەن، وتكەر تىلىمەن ءوز زامانىندا وق بويلى وزىق تۇلعاسى بولا بىلگەن ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز عاني قاشاندا ۇلگى ونەگە كىلتى.
ساياحات بارىسىندا، وقۋشىلار ءوز سۇراقتارىنا جاۋاپ الىپ، ۇلكەن شابىتپەن قاناتتاندى. العان اسەرلەرى جايىندا وقۋشىلار وي ءبولىسىپ، ءتىپتى اڭگىمەگە ارقاۋ بولعان عاني تۋرالى ولەڭ تۋدى.
عانيعا!
جىرلايىق بۇگىن عانيداي بيىك قىراندى،
ازاتتىق ءۇشىن الىسقان اسىل ۇلاندى.
بۇل كۇندەردە ەسىمىن ەل تانىعان،
جالىندى جاستار شىرقاتا بەرگەن ۇراندى.
عاني اعام ەر ەدى،ەلىم دەگەن،
جاناشىر بوپ جاستارعا جەڭىلمەگەن
ول قازاقتىڭ اتى وشپەس قايراتكەرى،
ءور تۇلعالى،تۋماسىنان قايراتتى ەدى.
ول ءارقاشان كوزدەگەن ادىلدىكتى،
جەتىمدەرگە قامقور بوپ،ەرلىك ەتتى.
ول جاساعان ىزگى ىستەر ۇمىتىلماس،
وتسەداعى سان جىلدار،عاسىر ءتىپتى.
شىعىستىڭ شولپانىنداي جارقىراعان،
ەرەكشە ەدى ەلى ءۇشىن ءبىر تۋعان.
دارىندى تۇلعادارا اركەز قازاققا،
بۇگىندە ول جاستاردىڭ جىرى بولعان.
تۇلعالاردىڭ تۇنىپ تۇرعان ارناسى،
عاني اعا قازالىنىڭ تۋماسى.
وتسەدە عاسىر 110 جىل،
ەڭبەگىنىڭ جارقىراعان جالعاسى.
مەندە اعا اتىڭدى ماقتان ەتەم،
وزىمنەن كەيىنگىگە ماقتاپ وتەم.
ورنىڭ سەنىڭ ۇمىت بولماس ءبىز ءۇشىن،
بۇل ولەڭدى وزىڭە ارناۋ ەتەم.
مىنە، جاستاردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، حالىقتى ساۋات اشۋعا شاقىرعان، قاشاندا ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن عانيدىڭ 110 جىلدىق مەرەي تويى تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىق تورقالى تويىمەن قاتار كەلىپ، تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ وتكەن عاني اتامىزدى ورنىنان ءبىر اۋناتقان بولار. ءتىپتى عاني اتامىز بىزگە رۋح، كۇشجىگەر بەرگەندەي بولدى. تاعزىم جاساۋشىلار سانىنىڭ كوپتىگىن كورىپ، كوڭىلىمىز ءبىر مارقايىپ قالدى. العان اسەرىمىزدى سوزبەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. كەۋدەمىزگە ماقتانىش سەزىمى ماساتتانىپ تۇردى. ارينە، ماساتتانباسقا، ويتكەنى ءبىز شىعىس شامشىراعى بولعان عانيدىڭ ۇرپاعىمىز، جەرلەسىمىز.
كورنەكتى قوعام قايراتكەرىنىڭ تاعىلىمدى قاسيەتتەرىن ۇرپاقتارعا ۇلگى ەتىپ، حالىققا تۇراقتى تۇردە ناسيحاتتاپ كەلە جاتقان عاني مۋزەيىنىڭ كەلەشەگى كەمەلدەنىپ - اق كەلەدى. عانيدىڭ ءوزى “بولاشاق جاستاردىكى” دەگەن ەمەس پە. دەمەك، جاستارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرىپ، ولاردى وتانسۇيگىشتىككە باۋلىپ كەلە جاتقان مەموريالدىق مۋزەي ۇجىمىنا ساتتىلىك تىلەيمىز.
You Might Also Like
